Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Nokta Başlıyor" programında Okan Bayülgen sunumu yaparken, Kaan Sarı Aydın (ekonomist) ve Erkan Öz (ekonomi gazetecisi) konuk olarak yer almaktadır. Program, "para tanımı" ve "kripto para" konularını merkeze almaktadır.
- Video, para tanımı ve kripto paranın bu tanımıyla uyumunu ele alarak başlamakta, ardından küresel ekonomik güçler, para basımı ve kripto paranın geleceğine odaklanmaktadır. Konuşmacılar, Bitcoin'in finansal sisteme etkisi, blokzincir teknolojisinin gelecekteki rolü, Çin'in madencilik üzerindeki etkisi ve kripto para yatırımlarının riskleri gibi konuları detaylı şekilde tartışmaktadır.
- Programda ayrıca Amerika'nın dolar hegemonisinin azalması, Türkiye'nin kripto para altyapısındaki potansiyeli, kripto para yatırımlarının spekülasyonla dolu olduğu ve küçük yatırımcıların dikkatli olması gerektiği vurgulanmaktadır. Konuşmacılar, gelecekteki büyük ekonomik değişimler, blokzincir teknolojisinin internetten daha büyük bir devrim yaratacağı ve gençlerin dijital dünyada sürekli değişime hazırlıklı olması gerektiği konularında görüşlerini paylaşmaktadır.
- 00:23Program Format Tanıtımı
- Programda Okan Bayülgen konuğuna hayat, iş ve gündem kümelerinden sorular yöneltecek.
- Konuğun önünde bulunan noktalayıcı ile sunucunun sesini kapatabilir veya net ve gerçekçi yanıtlar vermiyorsa konuşmasını kesilebilir.
- Sunucu ve konuk eşit şartlarda konuşacak, bu kural konuğun samimi ve dürüst açıklamalar yapmasını sağlayacak.
- 01:11Konuk Tanıtımı
- Programın konuğu Kaan Sarı Aydın ekonomist ve bir yandan da Erkan Öz ekonomi gazetecisiyle bağlanılacak.
- Kaan Sarı Aydın ve Erkan Öz daha önce yapılan fütüristik ve ekonomi ile ilgili programlardan bilinir.
- Programda kripto paralardan ve para tanımından bahsedilecek.
- 02:38Para Tanımı ve Kripto Para
- Para tanımının en önemli özellikleri değiş tokuşta kullanılabilmesi ve değeri muhafaza edebilmesidir.
- Kripto para değiş tokuşta kullanılabiliyor ancak değer muhafaza edip etmediği sorulabilir.
- Pandemi döneminde trilyonlarca para basıldı, devletler borç içine girdi ve kurtarma paketleri oluşturuldu.
- 03:33Para Miktarı ve Ekonomi
- Richard Kanyon ekonomistine göre, bir deriden akan suyu ikiye katlarsanız akış hızı ikiye katlanmaz.
- Benzer şekilde, devlet parasının miktarını ikiye katlarsa ticaret ve üretim ikiye katlanmaz.
- 2008 krizinin etkileri yaşandı, paralar basıldı ve birçok ülkede sokağa dökülmeler, ayaklanmalar oldu.
- 05:41Pandemi Sürecindeki Ekonomik Durum
- Pandemi sürecinde insanlar evlerine hapis edildi.
- Ekonomiler ciddi darbe yedi, üretim durdu ve tüketim azaldı.
- Bazı kesimlerde milyonlarca insanın geliri tamamen yok oldu.
- 06:07Teknoloji Bağımlılığı ve Ayaklanmalar
- İnsanlar tabletlere ve telefonlara takıldı, kullanım saatleri arttı ve sosyal medyada sürekli takip etmeye başladılar.
- Bu bağımlılıklar, ekonomiyi borçlandırarak zorlayan zümre tarafından ayaklanmaların organize edilmesine neden oldu.
- Yakında küresel güçlere karşı "defol" (yok ola) diyecekler ve bu ayaklanmalar batıda ve Türkiye'de de yaşayacak.
- 06:45Para ve Güç Krallığı
- Para, dünyayı yöneten güçlerin paravanıdır ve bu güçler 5000 yıl önce de bugün de aynı şekilde etkili.
- Bu güçlerin amacı, parayı kontrol edenlerin kontrolünün daha da artması ve daha fazla paraya sahip olmalarıdır.
- Pandemilerin başlatılması, savaşların ve ayaklanmaların sebebi de bu amaçtadır.
- 08:26Dijitalleşme ve Kripto Para
- İnsanlar evlerine kapatıldı ve dijitalleşmeye zorlandı, bu ortamda kripto paralar ön plana çıktı.
- Richard Cantillon'a göre, parayı sisteme verirken önce ortada birikir, sonra ölçülmez şekilde dağılır.
- Sıfır faizler ve trilyonlarca para verilmesi, varlık balonlarını başlattı ve borsalar tarihi rekorlara ulaştı.
- 10:50Para Basımı ve Enflasyon
- Merkez bankaları istediği kadar para basıyor, ABD 1,7 trilyon dolar dağıtacağını açıkladı.
- Davos'ta "Yeşil Yeni Mutabakat" olarak adlandırılan 100 trilyon dolarlık bir paket planlanıyor.
- Doların ölümü başladı, bu nedenle alternatif aranıyor ve para kendini korumaya çalışıyor.
- 11:55Değerin Muhafazası
- Varlıklı insanlar değerlerini saklamak istiyor, cebindeki paranın enflasyon tarafından eritilmesine karşı mücadele ediyorlar.
- Türkiye'de "üç kağıt ekonomisi" olarak adlandırılan döviz, altın ve gümüş alımına yöneliyorlar.
- İnsanlar para basıldığında panik içinde bir şeyler almak istiyor, çünkü para kendisine kazandırmıyor.
- 13:48Kripto Para Alışverişi
- Bitcoin ve diğer coinlerin amatörlerinde, küçük miktarlarda alım ve küçük kazançlarla mutluluk hissi yaşanıyor.
- Özellikle hanımlar bu konuda zeki ve güvenilir bulunuyor, küçük denemeler ve alıştırmalar yapılarak daha büyük yatırımlara yönlendirme yapılıyor.
- 15:50Teknolojinin Olgunlaşma Süreci
- Teknolojilerin olgunlaşma süreci vardır ve her zaman anlaşılmaz bir şekilde başlar.
- İnternet teknolojisi ilk çıktığında kimse ne olduğunu bilmiyordu, ancak zamanla hayatımızın parçası oldu.
- 1997-2001 yılları arasında teknoloji balonu sırasında her gün üç şirket halka arz ediliyordu ve talepler onlarca kat artıyordu.
- 17:41Yeni Ekonomi Fikri
- "Yeni ekonomi" deyimi, teknolojinin dünyayı değiştireceği fikriyle ortaya çıktı.
- Garajda internet sitesi yapan üç genç, müzik CD'leri satacağını iddia ederek dikkat çekti.
- Spekülasyona girenler genellikle kumarbaz özelliği taşıyan kişilerdir ve performans göstermek için yatırım yaparlar.
- 20:25Teknolojinin Gerçek Etkisi
- İnternet teknolojisi hayatımızı değiştirdi, ancak başlangıçta çoğu şirket yok oldu.
- Amazon, eBay ve Google gibi günümüzde devleşen şirketler, teknolojinin gerçek etkisi olarak ortaya çıktı.
- Bill Gates ve Elon Musk gibi isimler paravanlardan değil, ailelerinin zenginliğinden ve bağlantılarından yararlanarak yükseldiler.
- 24:27Kripto Para ve Geleceği
- Bitcoin'in rezerv döneminin başladığını düşünüyorlar ve merkez bankalarının rezervlerinde yer vermeye karar vereceklerini belirtiyorlar.
- 2017'de bazı yatırımcılar Bitcoin'in özelliklerini fark etti ve teknolojinin hayatımızı internetten daha fazla değiştirebileceğini düşündüler.
- 2020 yılında birçok büyük fon, Nasdaq, Twitter, PayPal ve Elon Musk dahil birçok şirket bilançolarına Bitcoin aldı ve dolar rezervlerini terk ettiler.
- 26:29Merkez Bankalarının Kripto Para Alımına Geleceği
- Merkez bankaları kripto paraları rezerv çeşitlendirmek için faydalı bir varlık olarak görecektir.
- Fidelity gibi büyük fon yöneticileri müşterilerine kripto para alımını öneriyor, Tesla'nın portföyünün %15'ini bile Bitcoin almış.
- Konuşmacı 2017'de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın rezervlerinin %2,7'sini Bitcoin alması gerektiğini önermiş, ancak o dönemde bu fikir alay konusu olmuştu.
- 27:39Bitcoin Yatırımı Olası Kazançları
- 2017 yılında Bitcoin 1000 dolarken, Türkiye'nin 92 milyar dolarlık rezervlerinin %2,7'si ile 2,5 milyon adet Bitcoin alınabilirdi.
- Bitcoin 40 bin dolara ulaştığında, bu yatırım 100 milyar dolara ulaşacaktı.
- Citibank'ın resmi tahminine göre 2021 Aralık ayında Bitcoin 318.000 dolara ulaşacak, bu durumda 2017'deki yatırım 800 milyar dolara ulaşacaktı.
- 29:21Merkez Bankalarının Kripto Para Yaklaşımı
- Merkez bankaları Bitcoin'in potansiyelini fark edecekler, Türkiye'nin bunu kullanmaması durumunda geride kalma riski taşıyacaktır.
- Venezuela ve İran gibi ülkeler önce Bitcoin'i kapatmaya çalışmış, ancak kapatılamadığını görünce onu kullanmaya başlamışlardır.
- Venezuela silahlı kuvvetleri Bitcoin madenciliği yapmaya başlamış, dünyanın Bitcoin üretiminin %0,42'sini yapmaktadır.
- 31:56Bitcoin'in Geleceği ve Uluslararası Tutarlılığı
- İran'da Bitcoin madencilere teşvik uygulanıyor ve ucuz elektrik veriliyor.
- İran Merkez Bankası, ülkenin Bitcoin madencilik üretiminin tamamını satın alıp dış ticarette kullanacağını açıklamıştır.
- Citibank'ın son açıklamasına göre Bitcoin uluslararası ticarette kullanılan bir para birimi haline gelebilir.
- 33:15Türkiye'nin Kripto Para Yaklaşımı
- Türkiye bir Bitcoin borsa yatırım fonu kurabilir.
- Konuşmacı, kripto paraların devlet kontrolündeki merkez bankalarından bağımsız olduğunu ve halkları enflasyona mahkum eden sistemden kurtaracağını savunmaktadır.
- Amerika'da SEC (Sermaye Piyasalarını Düzenleyen Kuruluş) üyesi Hester Pierce, Bitcoin'in teknik olarak kapatılamayacağını ve finansal inovasyonu nasıl artırabilirlerini araştırdıklarını açıklamıştır.
- 37:19Bitcoin ve Kripto Paraların Finansal Dünyayı Değiştirmesi
- Bitcoin ve kripto paralar finansal araçlara bakış açımızı değiştirdi ve bu değişimi katalizörü oldu.
- Amerika, doların uzun vadede geleceğinin sağlam olmadığını görüyor ancak eskisi gibi müdahale edemiyor çünkü Irak ve Afganistan savaşlarının yaklaşık 3-4 trilyon dolara mal olduğu ve bunları anlatamadığı için.
- Amerika'nın doları ve ekonomik hegemonyası düşüşteyken, operasyonel askeri gücü de düşüşte ve bu durumda Bitcoin, altın, gümüş gibi sınırlı alternatif rezerv varlıklar ön plana çıkacak.
- 38:50Amerika'nın Dolar Sistemi Hakkındaki Stratejileri
- Trump yönetiminde dolar sisteminin böyle gitmeyeceğini biliyor ve alternatif geliştirmeye çalışıyordu.
- Trump, Amerikan Merkez Bankası'na doları altına bağlamak isteyen Cudish adlı ekonomistin üyeliğini planlamıştı ancak kongrede reddedildi.
- Yeni yönetimde kripto paralar ve blokzincirin geleceği düşünülüyor ve bu alanlarda köşeleri tutmaya çalışıyorlar.
- 39:50Blokzincir Teknolojisinin Geleceği
- Bitcoin sadece bir teknoloji olup, rezerv para olarak varlığını sürdürecek ancak ondan daha çarpıcı teknolojiler gelecek.
- Holochain, Hashgraf, Tangle gibi dört-beş teknoloji var ve bunların biri Avalaj adlı sistem, merkeziyetsiz ve hızlı olması açısından dünyada en iyi sistem olarak değerlendiriliyor.
- Türkiye'de Emir Günsirer adlı profesör, Cornell Üniversitesi'nde 2000 yılından beri blockchain ve kriptografi üzerine çalışmalar yürütüyor ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası kendi kripto parasını yapmak için onunla görüşmeler yapıyor.
- 41:52Türkiye'nin Blokzincir Teknolojisindeki Fırsatları
- Blokzincir teknolojisinin en büyük tehlikesi, merkezi olarak kurgulanırsa Çin kadar kötü, daha distopik ve totaliter yönetimlerin kurulmasına neden olabileceği.
- Türkiye'nin genç nüfusu ve Emir Günsirer gibi uluslararası alanda isim yapmış hocaları var, bu alanda çalışan birçok akademisyen bulunuyor.
- Önümüzdeki on sene içinde blokzincir teknolojisinden en az 20 trilyon dolarlık bir ekonomi oluşacak ve bu sektör dünyanın yeni sektörü olacak.
- 43:33Türkiye'nin Blokzincir Merkezi Olma Fırsatı
- Türkiye'nin yapması gereken, üniversitelerle işbirliği yaparak blokzinciri stratejik sektör olarak seçip gençleri bu alana yöneltmek.
- İstanbul'un neden blokzincir merkezi olabileceği, başka şehirlerin olmaması gerektiği tartışılıyor.
- Pandemi sonrası insanların plazalardan uzaklaştığı ve evlerinden çalışabilecekleri görülüyor, bu da blokzincir teknolojisinin yayılmasını hızlandırıyor.
- 48:11Bin Yıllık Değişim ve Amerikan Gücünün Sonu
- Bin yıllık bir değişim yaşanacak, bu değişim daha önceki teknolojik değişimlerden daha büyük olacaktır.
- Amerika'nın eski gücü artık yok, küresel güç artık Amerika'yı terk ediyor ve yeni bir mekana yöneliyor.
- 2024 yılında Avrupa Birliği de dağılacak, Amerika'nın dağılım süreci zaten başlamış durumda.
- 49:32Doların Erimişliği
- Doların alım gücü, 1913'ten bugüne kadar yüzde 99 erimiş durumda.
- 1950'lerde 5 bin dolara bir ev alınırken, bugün aynı evin fiyatı 500 bin dolara kadar çıkabiliyor.
- Doların değeri, 1944'te Bretton Woods anlaşmasıyla altınla bağlandığından sonra, Amerika'nın büyük altın rezervi sayesinde dünyada kabul görmüş.
- 51:39Yeni Dünyada Değişim
- Yeni dünyada her şeyin bir parçası olmak ve her şeyi araştırmak önemlidir çünkü her şey daimi bir değişim içinde.
- Kripto paraların yeni adı olacak ve dijital paraların üzerinde merkez bankalarının hepsinin projesi var.
- Çin 2020'de e-yuan (elektronik yuan) dijital parayı başlattı ve merkez bankaları Bitcoin'i alacak.
- 54:52Kripto Para Riskleri
- Çin'de kripto borsaları ve ticareti yasaklandığı halde, Bitcoin madenciliği yasak değil ve dünyanın yüzde 65'i hatta daha fazlasını kontrol ediyor.
- Kripto para kullanımının merkezi olmaması, politikalara alet edilememesi yüzünden ferah görünse de, enerji tüketimi açısından yeşil değil.
- Kripto paralarla ilgili operasyon çekmek kolaydır ve bir anda sıfırlanabilir, halka "bu bir saadet zinciriymiş" gibi göstermek de kolaydır.
- 57:18Kripto Para Sisteminin Riskleri
- Kripto para sisteminin teknik olarak kolay manipüle edilebilir veya provoke edilebilir olduğu iddiası, bilgi seviyesine bağlıdır; anlamayan kişiler kolayca etkilenebilir.
- Kripto para dünyasında efsaneler ve hikayeler oluşur, örneğin Bulgar bir bayanın 15 milyar dolar değerindeki bir kripto parayı kaybetmesi gibi.
- Blockchain teknolojisi kalıcı ve merkeziyetsiz olmasına rağmen, eksik bilgiye dayalı yanlış bilgiler yayılabilir.
- 58:45Madencilik Dağılımı ve Kontrol Sorunu
- Dünyadaki madencilik dağılımında Çin'in %65'in üzerinde payı vardır ve madencilik için ucuz enerji ve donanım gereklidir.
- Madencilik için kullanılan grafik kartları, oyuncuların almak istediği donanımlardır ve fiyatları etkiler.
- Çin'in madencilik donanım üretimi, diğer ülkelere karşı avantaj sağlar ancak bu durum, belirli kişilerin transaksiyonları geciktirme veya durdurma riskini taşıyabilir.
- 1:00:19Kripto Para Sisteminin Eşitsizliği
- Dünyadaki Bitcoin hesaplarının %2'si, hesapların %95'ine sahiptir, bu da sistemde eşitsizliği gösterir.
- Merkez bankalarının kripto para sistemindeki limitler nedeniyle kolayca girememesi, mevcut düzeni korur.
- Kripto para sistemi yeni bir ekonomi veya para sistemi olarak görülse de, devletler ve IMF gibi kurumlar bu alana girecek ve kendi kripto paralarını çıkaracaklar.
- 1:01:51Kripto Para Sisteminin Teknik Sorunları
- Dünyadaki tüm paraların yaklaşık 900 milyar doları, 1,5 trilyon dolarlık kripto para dünyasında yer alır.
- Kripto para piyasasının %75'i Bitcoin, Ethereum ve Ripple gibi üç büyük kripto paraya sahiptir.
- Kripto para sisteminde mevzuat ve kontrol eksikliği vardır, bu da manipülasyona açık olmasına neden olur.
- 1:02:37Kripto Para ve Çevre Sorunu
- Elon Musk'un Bitcoin alımında alternatif enerjiye destek verdiği iddia edilse de, Çin'de kullanılan enerjinin %70'i daha karbon fosil enerjisi olup çevreyi kirleten kömürden gelmektedir.
- Bitcoin fiyatının arttıkça hesaplama maliyeti de artar; saniyede 160-180 olanintiliyon işlem yapılması gerekir.
- Bitcoin üretimi için saatte 70 teravat enerji harcanmakta olup, fiyat 31.800 dolarlara ulaşırsa İngiltere'nin bütün yıllık enerji harcaması kadar enerji harcanacak.
- 1:04:35Küresel ısınma ve iklim değişikliği tartışması
- Konuşmacı, Bitcoin'in dünyayı kirlettiğine dair iddiaları eleştiriyor ve alternatif enerji üzerinden çözümlerin bulunduğunu belirtiyor.
- İneklerin gazı ile küresel ısınma arasındaki ilişkiyi sorguluyor ve bu konuda bilimsel ispatların olmadığını vurguluyor.
- İklim değişikliğinin döngüsel bir mesele olduğunu ve algı yönetiminin bu konuda etkili olduğunu savunuyor.
- 1:06:31Bilimsel yaklaşıma ihtiyaç
- Konuşmacı, bilimsel yaklaşıma önem veriyor ve istatistiksel veriler olmadan iddiaların yapılamayacağını belirtiyor.
- Virüslerle ilgili bilimsel açıklamaların eksikliğini vurguluyor ve matematikle istatisten bakan olduğunu ifade ediyor.
- İklim meselesinin de algı yönetimi aracılığıyla insanların kafasını karıştırdığı ve cezalandırıldığı bir oyun olduğunu söylüyor.
- 1:07:36Kripto para yatırımlarındaki riskler
- Kripto para yatırımcılarının çoğunun anarşist değil, sadece para kazanmak için yatırım yaptıklarını belirtiyor.
- Kripto paraları borsalarda tutmanın tehlikeli olduğunu, bunun yerine özel cüzdanlara çekilmeleri gerektiğini vurguluyor.
- Bilmediği bir konuda yatırım yapmanın tehlikeli olduğunu ve bilgisi eksik olan bir konuda yatırım yapmanın para kaybetmekten daha zor olduğunu söylüyor.
- 1:09:18Bitcoin teknolojisinin özellikleri
- Bitcoin madencilerinin işlemleri yavaşlatma yetkisinin olmadığını, bir madenci yavaşlatırsa başka biri onun yerine işlemi yapabileceğini belirtiyor.
- Çin'in tüm dünyadaki çiplere sahip olsa bile Bitcoin üzerinde etkili olamayacağını, sadece kendi madencilerini durdurabileceğini açıklıyor.
- Bitcoin'in %70 madencisinin Çin'de olmasının hiçbir şey ifade etmediğini vurguluyor.
- 1:11:08Merkez bankalarının Bitcoin yatırımı
- Merkez bankalarının Bitcoin'e yatırım yapabileceğini ve bunun Türkiye'nin geleceği açısından yeni teknolojilere katkı sağlayacağını savunuyor.
- Az sayıda cüzdanda çok fazla Bitcoin bulunmasının sorun yaratabileceğini ve bu cüzdanda olanların değerini düşük tutabileceğini belirtiyor.
- Borsalarda tutulan Bitcoin'lerin güvenilir olmadığını, cüzdanda çekilmemiş müddetçe hiçbir garantisi olmadığını vurguluyor.
- 1:15:02Kripto Para Vergilendirmesi ve Devlet Güvenliği
- Türkiye'deki şirketler borçlar kanunu, ceza kanunu gibi yasal düzenlemelere göre haklarını talep edebilir, ancak yurt dışında adı ve adresi belli olmayan kişilerle sorun yaşanabilir.
- Vergilendirme meselesi dünyada her yerde konuşulurken, insanlar kendi ülkelerinin dışındaki borsalara kaçacak.
- Kripto para üzerinden vergilendirmeye tabi olmak devlet garantisi anlamına gelmez; altının fiyatı düşse bile devlet vergi alır ama kaybedilen parayı karşılamaz.
- 1:17:08Devletin Kripto Para Politikası
- Devletin açıklamalarına göre, bilinçsiz yatırımcılar yurt dışında veya içinde al-sat yaparken, devlet bunlara yüzde on vergi getirebilir.
- Devlet küçük yatırımcıyı uzaklaştırmak istiyor, ancak uzun vadeli yatırımcılara ve kurumsal yatırımcılara daha sıcak bakacak.
- Program sunucusu, konuların derinliği nedeniyle programın tekrarını yapmak istiyor.
- 1:19:13Kripto Para Yatırımı Tavsiyeleri
- Konuşmacı, kripto para konusunda artık çok temkinli olduğunu ve tüm ufak kripto paraların köpüğü alınabileceğini belirtiyor.
- Kripto para alanında spekülasyon olduğunu ve küçük yatırımcının dikkatli olması gerektiğini vurguluyor.
- Kripto para yeni dünyanın para birimi olabilir ancak üzerinde çok spekülasyon olduğu için küçük yatırımcıların dikkatli olması gerekiyor.
- 1:21:39Altın ve Gümüş Tavsiyeleri
- Konuşmacı, gümüşün daha asıl hareketini başlayacak ve özellikle Türkiye'de kazandıracak olduğunu söylüyor.
- Altının dost olduğu ve toprakta fabrika olduğu belirtiliyor.
- Gençlere ve ebeveynlere eski ile yeniyi karıştırmamaları, yeni dünyayı öngörmeleri tavsiye ediliyor.