Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Garanti BBVA'nın "Dört Ekonomi" adlı ekonomi programının bir bölümüdür. Programda sunucu Yunus Emre, genel yayın yönetmeni Servet Yıldırım ve iktisatçı Mahvey Eğilmez yer almaktadır.
- Program, ekonomi konularını kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İlk bölümde Servet Yıldırım'ın "Ekonomi Yüzbir" adlı kitabı tanıtılmakta, ardından Merkez Bankası'nın yaklaşan faiz kararları, enflasyon beklentileri ve ekonomik politikalar tartışılmaktadır. Daha sonra IMF'nin küresel ekonomik görünüm raporu ve altın fiyatlarının analizi yapılmakta, son bölümde ise Amerika-Çin ilişkileri ve doların dünya ekonomisindeki konumu ele alınmaktadır.
- Programda ayrıca asgari ücret beklentileri, vergi düzenlemeleri, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomik durumları, Arjantin ile Türkiye arasındaki enflasyon karşılaştırması ve mali disiplin önemi gibi konular da incelenmektedir. Konuşmacılar, 1980'lerden günümüze kadar dünya ekonomisinin gelişimini, özellikle Amerika ve Çin arasındaki rekabeti ve doların rezerv para olarak tahtının sallanmayacağı ancak değerinin düşebileceği görüşünü paylaşmaktadır.
- 00:26Programın Tanıtımı ve Yeni Kitaplar
- Garanti, BB veya Portföy Dört'te Ekonomi programı her çarşamba günü CNBC'de yayınlanıyor.
- Programda genel yayın yönetmeni Servet Yıldırım ve iktisatçı Mahve Eğilmez yer alıyor.
- Mahve Eğilmez'in "Mahvedilmez" ve Servet Yıldırım'ın "Ekonomi 101: Kavramlar, Sorunlar ve Çözümler" kitapları yeni çıktı.
- 01:42Kitap İçeriği ve Yazarların Üretkenliği
- "Ekonomi 101" kitabında ekonominin altın kuralları, halleri, krizleri, parasal aktarım mekanizması ve portföy tercihleri gibi konular ele alınıyor.
- Mahve Eğilmez'in toplam 29 kitabı var ve bunlar arasında "Inferis", "Sahte Sultan" ve "Fon" adlı üç romanı da bulunuyor.
- Yazarlar, merak ettikleri konuları araştırarak sürekli üretken bir halde olduklarını belirtiyorlar.
- 05:46Merkez Bankası ve Faiz Kararı
- Bu hafta Merkez Bankası'nın önemli bir karar vereceği belirtiliyor.
- TEPHOW'dan faizin sabit tutulması önerisi geldi ve piyasa katılımcılarının çoğunun Ekim'de 150 baz puanlık indirim beklediği anket sonuçları paylaşıldı.
- Mahve Eğilmez, enflasyon verilerine göre yıl sonu enflasyonun %31,87'ye gireceğini ve bu hedefin çok üzerinde kalacağını hesaplıyor.
- 08:08Enflasyon Tahminleri ve Faiz Politikası
- Enflasyonda hedefin uzağında kalma durumu var ve politika faizinin daralması için alan daralmış durumda.
- Merkez Bankası'nın verilere dayalı bir şekilde kademeli ve ölçülü davranması vurgulanıyor.
- 08:55Merkez Bankası Faiz İndirimi Beklentileri
- Merkez Bankası'nın raporlarında piyasa ölçü için kalan iki toplantıda (yarın ve 18 Aralık) en fazla 250-300 baz puanlık bir indirim bekleniyor.
- Bu durumda yıl sonunda politika faizi 37,5-38 aralığında olacak, bu da birkaç ay önceki 35-36 baz puanlık tahminlerden daha yüksek.
- Yarınki toplantıda 100-150 baz puan civarında bir indirim bekleniyor, ancak Merkez Bankası pas geçerse şaşırmayacaklar.
- 10:16Faiz ve Enflasyon İlişkisi
- Merkez Bankası faizi 40,50, enflasyon 33,30 iken arada 7 puanlık fark var ve bu fark düşürülebilir gibi görünüyor.
- İş dünyası doğrudan Merkez Bankası faizini değil, kredi faizlerinin düşmesini istiyor çünkü kredi faizleri 60'lar civarında iken Merkez Bankası faizi 40,50 civarında.
- Merkez Bankası faizi ne kadar indirilirse indirilsin, kredi faizlerine etkisi olmuyor; 2,5 puanlık bir indirim bile kredi faizlerinde yarım puan veya hiç etki yaratmıyor.
- 11:35Sabit Tutma Önerisi
- TEPP'in önerisi sabit tutmak, ancak çevrenin, kamuoyunun ve iş insanlarının baskısıyla sabit tutup tutamayacağı karışık.
- Konuşmacı, bu dönemde sabit tutmanın enflasyon üzerindeki etkiyi korumak açısından yararlı olduğunu düşünüyor.
- Enflasyon tahminleri 3 ay sonra 30'un altına doğru giderse indirme yapılabilir, ancak şu anda beklentiler çok bozuk ve faiz beklentileri etkiliyor.
- 13:11Asgari Ücret Beklentisi
- Asgari ücret beklentisi önemli bir faktör; yılbaşında 22 bin lira asgari ücret değişmedi, ancak enflasyon %30 olacaksa 6600 liralık bir kayıp var.
- Yıllık satın alma gücünü geri getirmek için asgari ücretin 28 bin 600 lira olması, yani %30 zam yapılması gerekiyor.
- Yoksulluk sınırı açısından bu durum daha da çarpıcı oluyor.
- 15:36Vergi Düzenlemeleri ve Torba Kanunları
- Vergiye yönelik düzenlemeleri içeren 36 maddelik kanun teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşmeye başlandı.
- Torba kanunları, alakalı ve alakasız her şeyi bir kanunun içine koyup düzenlemek anlamına geliyor ve son 15-20 yıldır yaygınlaşmış.
- Torba kanunlarının yanlış olduğu, farklı konuların ayrı kanunlarla düzenlenmesi gerektiği, bu konuda 2500 yıl önce Roma'da Lex Casilya Didiya kanunu çıkarılmış.
- 18:32Vergi Düzenlemelerinin Etkisi
- 18 ayrı konuda düzenleme var, birbiriyle ilişkili veya ilişkisiz yasa maddesinde düzenleme bulunuyor.
- Özellikle kiradaki istisnalar, tapuya, motorlu taşıtlar vergisinden haçlılara kadar birçok konuda düzenleme var.
- Bu düzenlemeler gelirleri arttırıcı bir etkisi olacak muhtemelen, ancak huzurları da kaçırıcı etkisi olacak kesin.
- 19:35Altın ve Gümüş Fiyatları
- Altın, son konuşmadan beri özellikle dün akşam saatler içerisinde 12 yılın en keskin düşüşünü yaşadı.
- Altın, dünya karmakarışık ortamında çok hızlı yükseldi ve Trump'ın açıklamaları bu hareketi etkiledi.
- Gümüşte gram olarak 5.900 liradan 5.440 liraya düşüş yaşandı, yüzde olarak %7,60 lira kaybı oldu.
- 22:33IMF Küresel Ekonomik Görünüm Raporu
- Gelişmiş ülkelerin dünya gayri safi yurtiçi hasılatındaki payı 1999'da %57,40 iken 2024'te %39,60'a düşmüş.
- Yükselen ekonomiler ve gelişmekte olan ekonomilerin payı 1999'da %42,60'dan %60,40'e yükselmiş, Çin'in payı %11,20'den %19,30'e çıkmış.
- Türkiye'nin payı 1999'da %1,30'dan %1,80'e çıkmış.
- 24:35IMF Raporunun Sonuçları
- Küresel güç dengesi değişmiş, gelişmiş ülkelerin payındaki gerileme ve gelişmekte olanların payında artış yaşanmış.
- Çin, satın alma gücü paritesine göre dünyanın en büyük ekonomisi haline gelmiş ve yerini sağlamlaştırmış.
- Türkiye'nin dünya üretim ve ihracatındaki payı artmış, nüfus payı sabit kalmış.
- 25:182025-2026 Görünümleri
- Amerika potansiyelinin altında büyüyecek, Euro bölgesi resesyonun hemen sınırında, Çin düşük büyümeye razı olacak gibi görünüyor.
- Türkiye'de potansiyelinin altında kalacak gibi bir görüntü var.
- Arjantin'in enflasyonu 2026 sonunda %10'a düşürülecekken, Türkiye'de bu oran %20'nin üzerinde kalacak.
- 25:56Mali Disiplin ve Para Politikası
- Arjantin mali disiplin ve kamu tasarrufu ile başarılı olmuş, Türkiye daha çok para politikasına dayanmış.
- Mali disiplini sağlayamayan ülkelerde para politikası tek başına enflasyonu aşağı çekmeye yeterli değil, sürdürülebilir bir başarı için maliye politikası şart.
- IMF'nin bölgesel raporlarında Türkiye dahil olunca enflasyon %16,90 iken, Türkiye hariç olunca %4'e iniyor.
- 29:05Dünya Ekonomisinin Dönüşümü
- 1980'lerde dünya iki kutupluydu: bir tarafta Amerika Birleşik Devletleri ve Batı dünyası, diğer tarafta Rusya ve etrafındaki ülkeler.
- Sovyet modelinin çöküşü, elektronik sanayine girememeleri ve elektronik devrimini yakalayamamaları nedeniyle gerçekleşti.
- Küreselleşme ve neoliberal akım etkisiyle Amerika Birleşik Devletleri dünya hegemon devleti olarak göründü.
- 30:11Çin'in Yükselişi
- 2000'lere doğru Çin müthiş bir çıkış yakaladı ve Rusya'nın yerini alarak yeniden iki kutuplu dünyaya doğru sürükledi.
- 1980-2024 döneminde Amerika Birleşik Devletleri yıllık ortalama %2,60 büyüdü, Çin ekonomisi ise %9 büyüdü.
- Bu dönemde Amerika'nın GSYİH'sı cari fiyatlarla 10 kat, kişi başına geliri 7 kat artarken, Çin'in GSYİH'sı 62 kat, kişi başına geliri 43 kat arttı.
- 31:25Doların Geleceği
- Amerika Birleşik Devletleri'nin hegemon devlet konumunu kaybetmesi ve doların dünyanın en önemli rezerv parası olma özelliğini kaybetmesi kolay olmayacak.
- Petrol ve altın dolarla alınıp satıldığı için doların yerini alacak şeyler çok hızlı olmayacak.
- 21. yüzyılın ikinci çeyreği büyük ihtimalle doların yavaş yavaş güç kaybettiği, Amerika'nın güç kaybettiği, Çin'in ve diğer ülkelerin yükseldiği bir döneme şahitlik edecek.
- 32:37Çin'in Eğitim Sistemi
- Çin'in eğitimine, insanları yetiştirme tarzına, girdikleri şeylere ve PISA test sonuçlarına bakıldığında büyük farklar çıkmaya başladı.
- Çinlilerin IQ'suyla Avrupalıların arasında bile önemli farklar var.
- Çinliler 5 yaşından başlayarak çocukları inanılmaz bir eğitime tabi tutuyorlar, sadece matematik, fizik, kimya değil, yemek yapmayı da öğretiyorlar.
- 33:57Amerika-Çin Gerginliği
- Amerika-Çin gerginliği 10-15 senedir devam ediyor ve masada hep aynı konular var: tarifeler, fikri mülkiyet, teknoloji hırsızlığı, nadir elementler ve kur desteği.
- Güney Çin Denizi meselesi ve Tayvan meselesi çözülemedi bekliyor.
- Trump döneminde bu gerginlik iyice sertleşti ve sivrileşti, ancak Trump'ın her iki döneminde de çok sertleşti.
- 35:55Piyasaların Tepkisi
- Piyasalar hem doların gücünün zedelenmesi hem de haber akışlarından etkileniyor.
- Eskiden bir olay olduğu zaman öğrenmemiz en iyi ihtimalle 24 saat sürerken, şimdi anında öğreniyoruz ve tepkiler verilebiliyor.
- Piyasalar çok esnek hale geldi, hemen tavır alabiliyorlar ve bu da siyasetçileri etkiliyor.
- 37:12Doların Tahtı
- Görünür gelecekte doların yerine rezerv para olabilecek başka bir para birimi yok.
- Dünyadaki bütün merkez bankası rezervlerinin önemli bölümünü dolar varlıklarda bulunuyor.
- Doların tahtı sallanmıyor, değerini kaybedebilir ama tahtı devam eder.