Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, ekonomi uzmanları Ali Bey, sanayici Adnan Dalgakıran ve Belgin Maviş'in yer aldığı bir ekonomi analizi programıdır. Program, güncel ekonomik gelişmeleri ve Türkiye'deki işsizlik oranlarını ele almaktadır.
- Programda Türkiye'deki işsizlik oranları (Haziran ayı %13,40, mevsimsel etkilerden arındırılmış %14,30, geniş tanımlı %21, en geniş tanımlı %31), genç işsizlik oranı (%26,1) ve bunların nedenleri detaylı olarak incelenmektedir. Ayrıca Avrupa Merkez Bankası'nın kararları, döviz kurları, petrol fiyatları ve pandeminin ekonomiye etkileri gibi konular da ele alınmaktadır.
- Program, ekonomik verileri grafiklerle destekleyerek sunmakta ve Türkiye'nin ekonomik konumunu, düşük ücretli emek piyasasındaki rekabeti, orta gelir tuzağı ve OECD ülkeleriyle karşılaştırmasını içermektedir. Son bölümde Dünya İntiharı Önleme Günü kapsamında intihar oranları ve COVID-19 aşısı karşıtı tutumlar hakkında sosyal medya verileri paylaşılmaktadır.
- 00:15Ekonomik Haberler
- Türkiye'de Haziran ayında işsizlik oranı %13,40 olarak gerçekleşmiş, mevsimsel etkilerden arındırıldığında %14,30'a ulaşmış.
- Geniş tanımlı işsizlik (iş arayan ve çalışabilecek kişiler dahil) yaklaşık %21'e, en geniş tanımlı işsizlik (ASGİT, kısa çalışma ödeneği alanlar dahil) ise %31'e kadar çıkabiliyor.
- Avrupa Merkez Bankası faiz oranlarını değiştirmeden, Pandemi Dolayısıyla Acil Alım Programı (PEPP) bütçesini 1 trilyon 35 milyar Euro'ya kadar çıkardı ve Haziran ayına kadar devam ettireceğini açıkladı.
- 04:00Türk Ekonomisi ve Bankacılık
- Türk bankacılık sektörünün mevduatı 3,5 trilyon liraya yaklaştı ve merkez bankası'nın brüt rezervi 3,30 trilyon TL arttı.
- Temmuz ayında krediler %34 artarken, kredilerle mevduat arasında yaklaşık 100 milyar liralık bir oynama var.
- Kredi ve kredi kartında yasal takip sayısı azaldı, bu Türk halkının borç ödeme sadakatinin devam ettiğini gösteriyor.
- 05:02Uluslararası Haberler
- Avrupa Merkez Bankası'nın ve diğer Avrupa bankalarının pandemi dolayısıyla gelirlerinde düşüş yaşanacağını ilan etti.
- Türk Hava Yolları'nın Ağustos'taki yolcu sayısı 2,60 milyon oldu, geçen yılın aynı dönemine göre %3'ü azalma gösterdi, doluluk oranı ise %67,50 seviyesinde.
- Almanya, Türkiye'yi de içine alan 160 ülkeye uyguladığı seyahat uyarısını 30 Eylül'e kadar uzattı.
- 06:23Aşı Taşımacılığı ve Diğer Ekonomik Veriler
- Aşıları taşımak için 8 bin dolayında jumbojet gerekeceği belirtildi, ancak bu işi deniz, karayolu ve demiryolu yollarıyla da yapmak mümkün.
- Türkiye'de inşaat maliyetleri Temmuz ayında yıllık bazda %9,17, aylık bazda ise %0,95 arttı.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde işsizlik başvuruları 884.000 olarak gerçekleşti, beklenen 848.000 değerinden daha yüksek.
- 07:46Siyasi ve Spor Haberler
- Donald Trump, Bob Woodward'ın kitabında pandemi başlangıcında halka her şeyi birebir anlatmayacaklarını söylediği iddiasına "halkı paniğe sürüklemek istemedik" diyerek itiraf etti.
- Avrupa Birliği, İngiltere'nin Brexit'i sert ve hızlı yapmak istemesi nedeniyle yasal süreç başlatabilir.
- Emmanuel Macron, Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki münhasır bölge ilan faaliyetleri nedeniyle Avrupa Birliği inisiyatifi geliştirilmesini istedi.
- 09:39Borsa ve Futbol Hisseleri
- Fenerbahçe borsanın lideri olarak 5 milyar lira piyasa değerine ulaştı, Galatasaray 2,50 milyar, Trabzonspor 1,60 milyar, Beşiktaş ise 1 milyar lira değerinde.
- Borsa, açığa satış ve işlem yasağının bir ay boyunca sürdürüleceğini açıkladı, bu karar sonrası futbol hisseleri %10 aşağı gitti.
- 11:43İşsizlik Rakamları ve Genel Değerlendirme
- Programda sanayici Adnan Dalgakıran ve Belgin Maviş'in katılımıyla işsizlik rakamları ve Avrupa Merkez Bankası kararları ele alınacak.
- İşsizlik, iş arayanlarla örtüşmektedir; iş aramaktan bıkanlar veya ümidini kesenler ve başvuruda bulunmayanlar işsizlik istatistiklerinde yer almamaktadır.
- Toplam çalışan nüfusu oranı %48'lere kadar düşmüş olup, Almanya'da bu oran %70 civarındadır.
- 14:17Pandemi Sürecindeki İşsizlik Değişimleri
- Pandemi sürecinde hizmet sektörü %25, sanayi ise %16 oranında daralmıştır.
- Devletin işten çıkarma yasağı ve az çalışanlara verdiği destek sayesinde işsizlik rakamları daha yüksek olmamıştır.
- Genç işsizlik oranı %26,10'dur ve geçmişte %27,40 gibi daha kötü rakamlar görülmüştür.
- 15:24Genç İşsizliğinin Nedenleri
- Üniversitelerin meslek liselerine göre daha az iş bulma başarısı göstermesi genç işsizliğinin önemli bir nedenidir.
- Türkiye'de üniversite talebe sayısı çok fazla olmasına rağmen nitelikli mezunlar verememektedir.
- Kültürel sebeplerle ailelerin çocuklarının üniversitede okumasını istemesi ve diploma değerine çok önem vermesi sorunun bir parçasıdır.
- 17:54Eğitim Sistemi ve İşsizlik İlişkisi
- Üniversiteden mezun olan gençlerin asgari ücretle çalışmak zorunda kalması arz-talep dengesizliğinin bir sonucudur.
- Meslek liseleri ve mesleki eğitim kavramı önemlidir, ancak torna tesviye gibi arkaik düşüncelerle değerlendirilmemelidir.
- İnsanların ömrü boyunca 3-4 farklı mesleği yapabilecek nitelikte yetiştirilmesi gerekmektedir.
- 19:50Orta Gelir Tuzağı ve Ekonomik Sorunlar
- Orta gelir tuzağı, gençlerin düşük maaşlı işlere girmek yerine konforlu bir yaşam tarzı tercih etmesi durumudur.
- Türkiye, emek piyasasında az gelişmiş ülkelerle, teknoloji piyasasında ise gelişmiş ülkelerle rekabet edememektedir.
- Türkiye'nin OECD ülkelerinin orta seviyesinde yer alması gerekirken, Çin, Vietnam, Kamboçya ve Tayland gibi düşük ücretli emek piyasalarıyla rekabet etmektedir.
- 22:57Asgari Ücret ve Kısa Çalışma Ödeneği
- Avrupa Birliği'nde Hırvatistan'daki ücret düzeyi en düşük seviyede bulunmakta.
- Kısa çalışma ödeneği olarak 1.545 lira verilmekteken, asgari ücret 2.324 lira olarak belirlenmiştir.
- Açıktürk'in açıkladığı açlık seviyesi endeksi 2.384 lira olup, kısa çalışma ödeneği hem asgari ücretin hem de açlık seviyesinin altında şekillenmektedir.
- 24:04Ekonomik Zorluklar
- Corona bittiğinde, yaralı bir şekilde çıkılacağı ve önceden var olan sorunların çözülmesi gerekeceği belirtilmektedir.
- Kamu bütçesinde ciddi bir açığın olduğu ve finans sektörünün %30 büyüdüğü, ancak yatırımların patladığı ifade edilmektedir.
- Türkiye'nin 30-35 milyar dolarlık bir gelirden mahrum kaldığı ve işsizlik sorununun ciddi boyutlara ulaştığı vurgulanmaktadır.
- 27:10İşsizlik Verileri
- Haziran ayı işsizlik verisi %13,40 olarak şekillenmiş olup, en dar tanımlı işsizlikte bu oran bulunmuştur.
- Geniş tanımlı işsizlikte neredeyse üç kişiden birinin işsiz olduğu belirtilmektedir.
- 2019'un %13,40 işsizliği ile 2020'un %13,40 işsizliği arasında %0,81 fazla bir artış yaşanmıştır.
- 29:05Aşı Umutları ve Gerçekler
- Dünya genelinde aşı gelişimi beklenirken, aşı çıksa bile yavaş yavaş sürü bağışıklığına doğru gidilmesi gerektiği belirtilmektedir.
- 1980'li yıllardan bu yana dünyanın yaşadığı SARS, MERS, Ebola, Zika, kuş gribi ve domuz gribi gibi virüs krizlerinin aşısı bulunamadığı vurgulanmaktadır.
- Normal şartlarda bir aşı geliştirilmesi iki sene sürüyorsa, bu süreç kısaltıldığında endişe yaratabileceği ifade edilmektedir.
- 32:26Tehditin Ciddiyeti
- Karşılaşılmadık, derin ve büyük bir tehlikeyle karşı karşıya olduğumuzun herkesin bilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- İnsan sağlığının dışında ekonomik olarak yaratacağı tahribatın daha da büyük boyutlara gelebileceği belirtilmektedir.
- Tedbirsiz görülen vatandaşların daha ciddi şekilde tedbir alması gerektiği vurgulanmaktadır.
- 34:59Türkiye'de Genç Nüfus ve İşsizlik Durumu
- 2020 Haziran'da 15 yaş ve üzerindeki genç nüfusta 152 bin azalma ve %26,10'luk bir artış gözlemlenmiştir.
- Pandemi sürecinde işten çıkarılmaların önüne geçmek için sürenin uzatıldığı bilinmektedir.
- Türkiye'nin genç nüfusa sahip olması ve istihdam oranının %30'un altında olması ciddi bir sorun olarak görülmektedir.
- 36:29İşsizlik Oranı ve Tendanslar
- Gençlerdeki istihdam oranı %28,20 seviyesinde olup, üç gençten birinin iş bulamadığı anlamına gelmektedir.
- 2020 sürecinde işsizlik oranı %13,80 seviyesinde başlamış, Nisan ayında %12,80'lere düşmüş, Mayıs'tan itibaren ekonomi hareketlendiğinde %13,40'a yükselmiştir.
- Türkiye'nin işsizlik oranı %14'lere yaklaşması durumunda ciddi sorunlar yaşanacağı belirtilmektedir.
- 38:43Philips Eğrisi ve Türkiye'deki Durum
- Philips Eğrisi, işsizlik ile enflasyon arasındaki ters korelasyonu gösteren bir grafiktir; enflasyon arttığında işsizlik düşer, işsizlik arttığında enflasyon düşer.
- Türkiye'de hem enflasyon hem işsizlik birlikte artmaktadır.
- Merkez bankaları enflasyonla mücadele ederken işsizlik rakamlarındaki kontrol edilebilir bir artışa göz yumabilirler.
- 41:46Avrupa Merkez Bankası Kararı
- Avrupa Merkez Bankası'nın açıklaması sonrasında euro ciddi bir yükseliş göstermiş, dolar endeksi ise düşmüştür.
- Lagarde, açıklamalarında euroyu destekleyici ifadeler kullanmış olsa da, açıklamaların içeriğinde bu kadar destekleyici bir tutum bulunmamıştır.
- Banka, 1,35 trilyon euro'luk kurtarma paketinin neredeyse tamamının kullanılacağını ve pandeminin etkilerini silebilmek için tüm imkanlarını kullanacağını belirtmiştir.
- 44:27Döviz ve Petrol Piyasaları
- Fed Başkanı Powell'un konuşmaları sonrasında dolar geri çekildi ve euro değerlendi, ancak Avrupa Merkez Bankası ekonomistleri bu durumu açıklamalarla durdurdu.
- Avrupa Merkez Bankası ekonomistleri ekonomiyi canlandırmak için yeni parasal teşviklere ihtiyaç olduğunu belirtti, ancak kur hedefinin ortaya konmaması bankanın bu konuda fikir birliği içerisinde olmadığını gösteriyor.
- Petrol piyasasında, dünya petrol tüketiminin düşük seviyede olması ve üretimin yüksek olması nedeniyle fiyatlar düşmekte, ancak tüketim üretim eğrisinin üzerine çıktığında fiyatlarında sıçrama görülebilir.
- 47:05Petrol Fiyatlarının Geleceği
- OPEC+ ülkeleri üretimi kısma konusunda mutabık görünmelerine rağmen, bazı ülkelerin 2 milyon varillik ek üretim yapma konusunda tereddüt etmesi petrol fiyatlarında 30 doların altına inmemesi için atılan adımlar olarak yorumlandı.
- Amerika ile Çin arasındaki gerilimin artması ve ticari görüşmelerin askıya alınması nedeniyle petrol fiyatlarında aşağı yönlü hareketler görülüyor.
- Anlık olarak Brent petrol 41 doların altında 40,60 seviyesinde, ancak üretim devam ederse ve talep azalsa 35-38 dolar seviyesine doğru geri çekilebilir.
- 49:17Dünya İntihar Önleme Günü
- 10 Eylül Dünya İntihar Önleme Günü olarak tanıtılıyor, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre küresel ölçekte her 40 saniyede bir kişi intihar ediyor ve bu da her yıl dünyada 800 bin kişinin yaşamına son verdiği anlamına geliyor.
- İntihar edenlerin 20 kat üzerindeki kişi intihar etme girişiminde bulunup edemiyor veya hayatını sonlandıramıyor.
- Ülke bazında intihar oranlarında Litvanya 31,90'da başı çekirken, Türkiye'nin oranı 7,30 olarak oldukça düşük seviyede.
- 50:59COVID Aşısına Karşı Güvensizlik
- Çinlilerin %97'si COVID aşısının bulunması durumunda hemen yaptıracağını belirtirken, Hindistan %87, İngiltere %85, Güney Kore %84, Suudi Arabistan %84 oranında aşı yaptıracağını söylüyor.
- Amerika %67, Almanya %67, Fransa %59, Rusya %54 oranında aşı yaptıracağını belirtiyor, bu ülkelerde aşıya karşı bir güvensizlik oluşmuş durumda.
- Kuzey ülkelerinde intihar oranlarının yüksek olduğu şehir efsanesi çöküyor, İsviçre, Danimarka, Finlandiya, Hollanda gibi ülkeler düşük seviyede yer alıyor.