Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Ekonomik Görünüm" adlı programda sunucu Barış, ekonomist Şeref ve Abdurrahman Yıldırım gibi uzmanlar ekonomik konuları tartışmaktadır.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde enflasyona karşı ürünler (süper bono, enflasyon endeksi tahvili) ve bunların ekonomiye etkileri ele alınırken, ikinci bölümde Türkiye'deki konut fiyatları ve kira sorunları incelenmektedir. Konuşmacılar, enflasyonla mücadele için alınan tedbirlerin etkinliği, döviz kurlarının dalgalanması ve bunların ekonomiye etkileri hakkında görüşlerini paylaşmaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'deki konut fiyatları artışının dünyanın en yüksek 59. sırada olduğu, konut sahipliği oranının %60'dan %56'ya düştüğü ve kiracı oranının %27'ye ulaştığı belirtilmektedir. İstanbul'daki ortalama konut fiyatının 1.8 milyon lira olduğu ve faiz oranlarının yüksek olduğu vurgulanmaktadır. Konuşmacılar, enflasyonla mücadele için acı reçetelerin (zamlar, gelir dondurma) gerekli olduğunu ancak bunun siyasi açıdan zorlu olabileceğini de tartışmaktadır.
- 00:15Ekonomik Görünüm Programı
- Ekonomik Görünüm programı hafta içi her gece dokuzda yayınlanmaktadır.
- Programda Abdurrahman Yıldırım ve Şeref adlı iki değerli üstat konuk olarak yer almaktadır.
- İzleyiciler Twitter üzerinden mesaj gönderebilirler.
- 01:09Enflasyona Karşı Ürün Beklentisi
- Enflasyona karşı bir ürün bekleniyordu ve bu akşam çıkabileceği konusunda spekülasyon vardı.
- Dolar/TL akşam saatlerinde yukarı hareket gördü, Euro/TL 17'ye ulaştı ve Dolar/TL 15,90'lara çıktı.
- Enflasyona karşı ürün (süper bono) henüz çıkmadı.
- 02:29Süper Bono Tarihi ve Etkileri
- 1994-1995 krizinde ekonomi yönetimi "süper bono" adı verilen bir bono çıkarmıştı.
- Bu bononun yıllık bileşik getirisi %406'dı, üç ayda %50 net getiri sağlıyordu.
- Süper bono ekonomiye yüksek maliyet oluşturmuş, lira koruyamamış ve Hazine'nin sırtına çok fazla yük binmişti.
- 04:47Mevcut Ekonomik Durum
- Döviz kurlarının "EKG" (ekg) olarak adlandırıldığı belirtiliyor.
- Bugün spekülasyonlar dolaşırken Türk Lirası değer kazanmış, Dolar/TL gün içerisinde 15,70'in altını görmüştü.
- Dolar/TL şu anda 15,93-50 civarında, 16'nın kıyılarında seyrediyor.
- 05:31Enflasyon Korumalı Tahvil ve Kur Korumalı Mevduat
- Enflasyon korumalı tahvilin işe yarayacağı sorgulanıyor, kur korumalı mevduat ise yaklaşık bir trilyon liraya yakın teveccüh görmüş ve doların hızını kesmiş.
- Kur korumalı mevduatın döviz kamyonunu takoz atması ve çözülmeyi bekleyen bir buçuk trilyon liralık ekstra mevduat olması nedeniyle, bu bonoya da teveccüh olabilir.
- Borsa, ev konut, emlak satışları, arazi satışları, kripto, altın ve emtia gibi alanlara da teveccüh olduğu gibi, bu bonoya da teveccüh olacaktır.
- 07:06Enflasyon Korumalı Tahvil Hakkında Bilgiler
- Enflasyon korumalı tahvil bakanın açıkladığı ve çalıştıkları bir ürün, ancak tutmadığı yerde piyasa ÜFE ve TÜFE endeksli tahvillerin de yolda olduğunu konuşmaya başlamıştır.
- Seçime kadar dövizin bir yerde tutulup tutulamayacağı ve doların 18 liradan 20 liranın üstüne çıkarılıp çıkarılamayacağı sorgulanmaktadır.
- Enflasyon korumalı tahvilin faiz oranı enflasyonun üzerinde olmalı, ancak şu an için faiz oranı enflasyonun üzerinde değil.
- 08:56Süper Bono Tartışması
- Süper bono denebilmesi için faiz oranı, vade veya miktar açısından bir süper olması gerekir, ancak şu an için bu koşullar sağlanmıyor.
- Bakan "çalışıyoruz" demiş, ancak "çıkartacağız" dememiş, bu nedenle çalışmanın sonucunda uygun görülmezse tahvil çıkartılmayabilir.
- Şu anda devlet enflasyonun yarısı düzeyinde bir faiz oranıyla para topluyor, bu da süper bono olarak adlandırılmasının sebebi olabilir.
- 12:31Ekonomik Önlemler ve Enflasyon
- Süper bono çıkartılacaksa bunun bir faiz yükü kesinlikle var ve devlet bu yükü üstlenecek.
- Sadece faiz artışı değil, çok daha geniş ekonomik önlemlerle hükümet değişikliği ile beraber kurtarılması gerekiyor.
- Enflasyonu düşürecek bir program ortaya koymak gerekir, o çerçevede faizleri de yükseltebilirsiniz.
- 15:02Enflasyona Karşı Ürünler ve Gerçekler
- Enflasyona karşı bono, tahvil ve kurt korumalı mevduat gibi ürünler enflasyonu düşürmez, sadece sonuçları ile mücadele eder.
- Enflasyon bir olgu olarak kabul edilir ve ondan nasıl zarar görülebileceği araştırılır, ancak bu ürünler enflasyonu çözmez.
- Enflasyona karşı ürünler tek başına kullanıldığında paracıklardan olunur ve hazinenin sızına yük gelir, örneğin 1995'teki Çiller bonosu gibi.
- 16:15Enflasyonla Mücadele Stratejisi
- Enflasyona karşı ürünler tek başına zaman kazandırır ancak bu çok pahalı bir zaman satın almasıdır.
- Türkiye'de parası olanların dövizle flört etmemesi için her türlü imkan sunulurken, enflasyondan korunmak için çırpınılır.
- Enflasyonla mücadele için Türkiye'nin kapsamlı bir enflasyon mücadele programı açması gerekir, bu acı bir reçetedir.
- 17:35Enflasyona Karşı Ürünlerin Etkileri
- Enflasyona karşı alınan tedbirler morfinitesindedir, semptomları yok eder veya azaltır ama hastalık olduğu yerde kalır.
- Merkez Bankası para basarak, emisyonu artırarak piyasayı fonlaması ve bankaların kredi artışına gidişi enflasyonu artırır.
- Maliye politikaları gevşetilerek şirketlere finansal yardım edilir ve enflasyonun dörtte beşte bir düzeyinde kredi verilir.
- 19:24Döviz Kuru ve Enflasyon İlişkisi
- Döviz kurunu tutabilmek için çeşitli önlemler alınır, ancak amaç enflasyon değil döviz kurudur.
- Enflasyona karşı ürün, enflasyon kadar getiri sunarak mal almaktan cayılmasını amaçlar.
- Konut fiyatları gibi yüksek artan alanlarda, enflasyonun üstünde getiri sunulması gerekir.
- 22:08Parasal Genişleme ve Enflasyon
- İstihdam artışı ve geniş kitlelere gelir artışı için parasal gevşeme yapılır, faizler düşürülür ve vergiler azaltılır.
- Parasal genişleme sonucunda piyasada çok bol ve çok ucuz para oluşur.
- Enflasyon, mal fiyatlarına göre ölçülür ve diğer ülkelere göre nominal olarak ölçülmesi kıymet harbiyesi taşımaz.
- 24:16Enflasyonla Mücadele Zorlukları
- Enflasyonla mücadele zordur ve sancılıdır, ücretler dondurulabilir, zamlar peş peşe akabilir ve gelir daha beter düşebilir.
- Enflasyonla mücadelede popülizmi bırakıp, sorunu toplumun sırtına eşit yaymak için sosyal politikalar uygulanmalıdır.
- Türkiye'deki enflasyonun ekonomi ile ilgisi kalmamıştır, tamamen bir sosyolojinin sonucudur ve enflasyon beklentileri yukarı gidiyor.
- 26:05Merkez Bankası'nın Enflasyon Beklentisi Anketi
- Merkez Bankası'nın "TCMB Beklenti Anketi" adını değiştirdiği, çünkü yanlış anlaşılmasından dolayı piyasanın tahmini olduğu belirtiliyor.
- Nisan ayında 46 olan enflasyon tahmini, anket sonucunda yıl sonu için 58'e çıkmış.
- Bu yüksek enflasyon beklentisi, kur dengesini bozacak ve kurun aşağı bastırılmasına neden olacak.
- 27:47Enflasyon Endeksi Faizi ve Ekonomik Etkileri
- Finansal piyasalarda endeksli bir şey yapıldığında, en fazla %10 aşağısı veya %10 yukarısı kabul edilir.
- Enflasyon endeksi faizi verildiğinde, bankalar mevduatı toplayamayacak ve bu durum finansal sistem dışında dövize yönelme eğilimini artıracak.
- Bu durum, Türk lirasına yatırım yapanları cezalandırırken dövize gidenleri ödüllendirecek ve adaletsizlik yaratacak.
- 30:50Ekonomik Büyüme ve Seçim Öncesi Karar
- %70 faizle ekonomiyi çekmek mümkün olmayacak ve ekonomik büyüme etkisi olumsuz olacak.
- Seçim öncesi bu kararı almak zor çünkü faiz artırımı ile eşdeğer bir etki yaratacak.
- Merkez Bankası'nın politika faizi %14'te kalmışken, piyasa faizleri yukarıda gitmiş durumda.
- 32:28Hükümetin Döviz Nakit Akışını Yönetme Amacı
- Hükümet döviz nakit akışını yönetmek istiyor ve Türkiye şu anda dövizle ilgili büyük sıkıntısı var.
- Döviz tedarik edebilmek için ihracat ve turizm dışında başka bir alan yok.
- Bu tür tedbirler, faiz artırmadan döviz nakit akışını kontrol etme çabasının bir parçası olarak görülüyor.
- 33:17Enflasyon Endeksi Tahvil Faizi
- Enflasyon endeksi tahvil faizi, enflasyon beklentilerine göre belirlenecek.
- Son yapılan hazine ihalesinde enflasyona endeksli tahvil faizi %2,20 olarak belirlenmiş, bu da enflasyonun altında bir oran.
- Enflasyon karşısında para sahipleri, enflasyonun altında %6 kaybı göze alarak bu faize koşuyor.
- 35:43Konut Fiyatlarının Artışı
- Konut fiyatları son bir yıl içerisinde ortalama %110 artmış, İstanbul'da ise %121 olarak kaydedilmiş.
- Antalya, İsparta ve Burdur bölgesi %140 oranında artış göstermiş, bu artış Rusya-Ukrayna savaşı sonrası kaçanlar ve dışarıdan gelenlerin etkisiyle gerçekleşmiş.
- Muğla, Denizli ve Aydın bölgesi %129-130 civarında artış göstermiş, bu da tatilciler ve dışarıdan gelenlerin etkisiyle gerçekleşmiş.
- 37:32Türkiye'de Konut Fiyatlarının Artışı
- Türkiye, 2021'de konut fiyatları artışı açısından dünyanın en yüksek 59. sırada yer alıyor ve 2022'de de önde gidiyor.
- Konut sahibi olanlar bu durumdan memnun olabilirken, toplum ve ekonomi açısından çok sevinilecek bir durum değil.
- Kira, maliyetlerin içerisine girerek tüm mal ve hizmetlerin maliyetlerini yükseltiyor.
- 38:37Konut Sahipliği ve Kiracı Oranı
- Toplumun %27'si kiracı hale gelmiş durumda ve konutlara finansal olarak ulaşım mümkün değil.
- Son dokuz yılda kiracı oranı %21'den %27'ye çıkmış, konut sahipliği oranı ise %61'den %56'ya gerilemiş.
- İnsanlar ikinci, üçüncü, dördüncü konut satın alıyor ve bazı kişiler 500 konut alabiliyor.
- 39:34Konut Talebinin Artışı
- Türkiye'de yaklaşık 5-5,5 milyon mülteci ve 1,5 milyon yabancı ikamet izni bulunuyor.
- Bu kişilerin de konut talebi var ve vergisiz ticari faaliyette bulunma izni verildiği için para kazanmaya çalışıyorlar.
- Para sahipleri konut alımına yöneliyor ve bu durum ciddi bir sorun oluşturuyor.
- 40:15Konut Fiyatlarının Yüksekliği ve Kira Sorunları
- İstanbul'da ortalama konut fiyatı 1.800.000 TL ve kamu bankasında %0,99 faizle 120 ay aylık ödeme 29.500 TL.
- Bu konutu alabilmek için en az 50.000 TL maaş alması gerekiyor.
- Kira boyutunda enteresan bir sıkıntı yaşanıyor; eski kiracılara tahliye davası açan ev sahipleri, altı ay sonra yüksek kiraları ödeyemeyen yeni kiracılara da tahliye davası açmak zorunda kalıyor.
- 41:29Enflasyon ve Konut Fiyatları
- Enflasyonun insanlar tarafından acı şekilde hissedilmesi sadece marketlerde değil, evlerin içerisinde, aidatlar içerisinde, elektrik ve su paraları içerisinde de sorun alanları oluşturmaya başladı.
- Konut fiyatları enflasyonun önünde koşuyor; %10 enflasyon varken konut fiyatları %70 artıyor.
- Hükümet 99 faiz vermiş ancak bu dönemde faiz oranı çok yüksek olduğu için fiyatları artırdı ve 64.000 kişinin fiyat artırdığı tespit edilmiş.