Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Ekonomik Görünüm" adlı ekonomi programında sunucu Hakan Güldağ, ekonomi uzmanları Abdurrahman Yıldırım ve diğer konuklar yer almaktadır. Program, ekonomik analiz ve tartışma formatında sunulmaktadır.
- Video, Amerika'nın enflasyonu, doların güçlenmesi ve bunların dünya ekonomisine etkileri ile Türkiye'nin ekonomik durumu, faiz politikaları ve döviz kuru konularını ele almaktadır. Konuşmacılar, Amerika Federal Rezervi'nin (Fed) faiz politikaları, Türkiye'nin negatif faiz oranları (%-64,60) ve Türk Lirası'nın değer kaybı gibi konuları detaylı olarak tartışmaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'nin ihracat-ithalat dengesi, doların ithalattaki payının %70'e yükselişi, iş dünyasının sıkışması ve sermaye kontrolleri gibi ekonomik sorunlar da tartışılmaktadır. Konuşmacılar, Türkiye'nin para politikasını rafa kaldırdığını, diğer ülkelerin ise faiz artırarak enflasyonla mücadele ettiğini belirterek, Türkiye'nin ekonomik büyümenin yavaşlaması ve piyasadaki durgunluğun artması gibi konulara da değinmektedir.
- 00:07Ekonomik Görünüm Programı
- Ekonomik Görünüm programında hafta içi her gece dokuzda yayınlanıyor ve bu akşam iki değerli konuk bulunuyor.
- Konuklardan biri Hakan Güldağ, diğer konuk ise Abdurrahman Yıldırım.
- Konuklardan biri tatilde Trabzon'da, diğer konuk ise Kastamonu'ya gitmiş.
- 01:20Türkiye'deki Yangınlar
- Türkiye'de Çeşme, Datça ve Alaçat'ta yangınlar yaşanıyor, ancak Alaçat'taki yangın durdurulmuş.
- Yangınlar karşısında Türkiye'nin daha hazırlıklı olması gerektiği vurgulanıyor.
- Türkiye'nin yangın helikopteri ve uçak sayısı yetersiz olduğu için müdahalelerin zamanında yapılamadığı belirtiliyor.
- 02:35Tahıl Zirvesi
- Dörtlü zirve (Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler) kapsamında tahıl konusunda koordinasyon merkezi oluşturulması için bir mutabakat sağlanmış.
- Yaklaşık altı ila sekiz milyon ton tahıl, savaş nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışmış durumda.
- Rusya denizde mayın olduğunu iddia ederken, Ukrayna ise Rusya'nın izin vermediğini söylüyor.
- 03:48Amerika'nın Enflasyonu
- Amerika'da yıllık bazda %9,1 oranında enflasyon gerçekleşmiş, beklenen %8,8 değerini aşmış.
- Bu enflasyon artışı çok kısa sürede gerçekleşmiş, bir yıl içinde ikiye katlanmış.
- Geçmişte Amerika %14,6 enflasyon rekorunu 1980 Mart'ında görmüş, ancak o zaman 10 yıllık bir sürecin sonunda ulaşılan bir zirve olmuştu.
- 04:41Fed'in Faiz Artışları
- Amerikan Merkez Bankası (Fed) enflasyonla mücadele için faiz artışı yapmaya başlamış.
- Fed, 50 baz puana, sonra 75 baz puana çıkartma yapmış ve gelecek toplantıda 100 baz puana (1 puan artış) çıkartması bekleniyor.
- Yıllık sonu itibariyle Fed politika faizinin %3,75 ile %4 arasına çıkması bekleniyor.
- 06:30Piyasa Tepkileri
- Yükselen enflasyon karşısında piyasalarda altın vuruş (walker anı) olarak adlandırılan, enflasyonun tepesine vuran şok etkisi yaratan faiz artışları konuşuluyor.
- Dolar endeksi 108,400'e kadar çıkmış, bu 2022 ekim sonrasının en yüksek değeri.
- Borsalar %1'e yakın düşüş göstermiş, tahvillerde sığınma olayı yaşanmış ve altın 1700 dolar civarında sallanmış.
- 08:22Doların Etkileri
- Doların değerlenmesi, doların dünya parası olması ve her şeyin dolar üzerinden fiyatlanması nedeniyle tüm varlık fiyatları gerilemeye başlamış.
- Dolar hem piyasaları hem de fiyatları domine ediyor.
- Amerikan Merkez Bankası'nın 5. kitap raporu, enflasyonun 12 bölgeyi kapsayan tüm bölgelerde görüldüğünü ifade etmiş.
- 09:35Fed'in Geleceği
- Fed'in bölgesel başkanlarından Boss, bugünkü enflasyon verisi sonrası "bu oyunda her şey mümkün" diyerek daha agresif hareketlerin olabileceğini belirtmiş.
- Bloomberg terminalindeki beklentilerde Temmuz ayında 100 baz puanlık faiz artışı %53 ihtimalle gerçekleşebilecek.
- Nomura, önemli bir yatırım bankası, bugünkü enflasyon verisi sonrası tahminini 100 baz puan olarak açıklamış.
- 11:30Amerika'da Faiz Politikaları ve Ekonomik Durum
- Fed, 2023 için ilk çeyreğe yönelik faiz indirimi fiyatlamaya başlamış durumda, ancak 2021 boyunca hiçbir şey yapmamanın panik artırmalarına yol açtığı belirtiliyor.
- Amerika'da mortgage piyasasında ev fiyatları düşmeye başlamış, yıl sonuna doğru konut piyasası daha da zayıflayacak ve Atlanta Fed ikinci çeyrekte %2,10 büyüme tahminini açıklamış.
- Dünyalı Bankası, Amerika'da %1,5'e kadar büyümenin düşmesini bekliyor ve 2023'te bu daha da düşebilir, bu durum enflasyonun zirve yaptığı ve dezenflasyon-deflasyon konuşulabilecek bir ortam oluşturabilir.
- 14:48Faiz Tahminleri ve Ekonomik İndikatörler
- Bloomberg Terminal'de Fed'in 27 Temmuz toplantısı için %100 puanlık faiz artış tahmini %66,80'e çıkmış, 2023'te ise Şubat, Mart, Mayıs ve Haziran aylarında faiz indirimi tahminleri oluşmuş.
- Haziran'a doğru %50 ihtimalle faiz indirimi olabileceği düşünülüyor, ancak yakın dönemde agresif faiz artışları kesinlikle bekleniyor.
- Enflasyon zirvesi bu ay veya önümüzdeki ayda görülebilir, Amerikan ekonomisi enerji ve Avrupa ile ilişkileriyle önemli bir mücadelede bulunuyor.
- 18:15Türkiye'nin Ekonomik Durumu ve Çözüm Önerileri
- Türkiye'de politika faizi %19'dan %14'e indirilse de piyasada iş gören faiz oranı %50 bandına gelmiş durumda, yani faizler indirildiği halde piyasada faizler yükseliyor.
- Gelişmiş ülkeler enflasyonla mücadeleyi sürdürmek için faiz arttırmaya devam ediyor, resesyon pahasına bile bu mücadeleyi bırakmıyorlar.
- Türkiye'de reeskont faizi ve ticari kredi faizleri sıkışmaya başlamış, şirketler finansmana erişim mücadelesi içinde ve bu durumda yeni politikaların uygulanması gerekiyor.
- 21:57Para Piyasaları ve Reel Sektörün Bağlantısı
- Risk primlerin (CDS) azalması gerekiyor, aksi takdirde Türkiye borçlanmayı sürdüremez, şirketler için borçlanma faizi %10-11, devlet için %12-13 civarında bulunuyor.
- Koridor politikasının tekrar hayata geçirilmesi ve geç likidite penceresinin politika faizi gibi uygulanması öneriliyor.
- Para piyasaları ile reel sektör arasındaki bağlantı çok önemlidir, para piyasaları sıkıştıkça reel sektör finansmana erişemediğinde veya yüksek faizde erişmek zorunda kaldığında reel sektörün canlılığında yavaşlama yaşanıyor.
- 24:11Küresel Para Politikaları ve Türkiye'nin Durumu
- Amerika'nın para politikalarında sıkılaşma sonrası yavaşlama veya gevşeme, faiz indirimlerine dair beklentileri ifade edildi.
- Türkiye'nin para politikasında geleneksel politikaya dönüşüm olabilir, aksi halde küresel yavaşlama, enflasyon ve resesyon Türkiye'yi de vuracaktır.
- Küresel piyasalarda dolar güçlenmekte ve bu durum Türkiye için daraltıcı bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.
- 25:07Küresel Enflasyon ve Fed Belekesi
- Küresel piyasalarda enflasyon önümüzdeki aylarda düşecek gibi görünüyor, çekirdek enflasyon gerilemektedir.
- Fed, enflasyonla mücadele için agresif davranabilir ve ardından resesyon yaşanabilir, bu durumda tekrar faiz indirimine başlayacaktır.
- Finansal piyasaların ikircikli bir tutum içerisinde fiyatlama yapması, oynaklığa girmesi beklenmektedir.
- 27:17Doların Türkiye'yi Etkisi
- Dolar 107-108 seviyesinde, son 20-21 yıllık en yüksek seviyede bulunmakta ve bu durum dünya ekonomileri için daraltıcı bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.
- Türkiye'de şirketler 850'lilerin üzerinde CD soranlar seyrediyor, 3 aylık veya 6 aylık LIBOR faizini ekleyerek 2,5-3 arası faizle dolarla borçlanmak zorunda kalıyor.
- Doların yükselmesi ihracat, turizm, taşıma ve hizmetler kanallarından elde edilen dövizler itibariyle Türkiye'yi olumsuz etkileyecek ve yaklaşık 10 milyar dolarlık bir fatura çıkartacak.
- 29:34Türkiye'nin Para Politikası Durumu
- Dünyada çok az ülke ve merkez bankası faiz indiriyor ya da faizi artırmıyor; bunlardan biri Türkiye, diğeri Çin ve Japonya.
- Türkiye'de yüksek büyüme (2021'de %11, 2022'nin ilk çeyreğinde %7,30) devam ederken, enflasyon çok hızlı yükselirken (6 ayda tüm ülkelerden daha hızlı).
- Türkiye'de faizleri yükseltme ihtiyacı var ancak siyasi irade nedeniyle dolaylı yollara sapılıyor.
- 31:41Para Politikasının Etkileri
- Kur korumalı mevduat politikası döviz kurunu kısmen tutabilmiş ve doğrudan dolara yönelmeyi önlemiş olsa da, Türk lirası mevduatları dolarlaştırmıştır.
- Kredi mekanizması bozulmuş durumda; faizler %30-35 civarında iken enflasyon %80'e ulaşmış, bankadan kredi alma zorlaşmıştır.
- Mevduat faizleri devlet tarafından ödenirken, bankalar ucuz kaynak toplayıp ucuz kullanırken, şirketler krediye ulaşamıyor ve bu durum ekonomiyi genişletici, büyüütücü ve iş yaratıcı özelliğinin zayıflamasına neden olmaktadır.
- 34:55Faiz Politikasının Ekonomiye Etkileri
- Türk lirası kredi kullanmanın cazip olması, şirketlere zorlu bir durum yaratıyor ve reel bir faaliyet yapmadan para kazanma imkanı sunuyor.
- Faizin normal piyasa şartlarında belirlenmediği bir ortamda, ekonomide haksızlıklar ve adaletsizlikler yaşanıyor ve ekonomi normal potansiyelini kullanamıyor.
- Faizin serbestçe piyasa şartlarında belirlenmemesi yönünde siyasi irade var ve sistem bu iradeyi yaşamıyor, bu da iş yapma biçimini bozuyor.
- 36:42Negatif Reel Faiz Durumu
- Mevcut enflasyonla Merkez Bankası'nın politika faizi arasındaki fark "reel faiz" olarak hesaplanıyor ve Türkiye'de negatif reel faiz eksi altmışdörtvirgülaltmış seviyesinde.
- Türkiye negatif reel faiz açısından dünya çapında zirvede, ikinci sırada Çekya (eksi onvirgülyirmi), ardından Euro bölgesi (eksi dokuzvirgülondokuz) geliyor.
- Türkiye ile karşılaştırılan ülkelerin negatif reel faizleri arasında büyük fark var, örneğin Amerika eksi yedivirgülelli seviyesinde.
- 38:30Ekonomik Sorunlar ve Kontrol Yöntemleri
- Türkiye para politikasını rafa kaldırmış, diğer ülkeler ise negatif faizlerle karşılaştıkları sorunları faiz artırarak çözmeye çalışıyor.
- İş dünyası sıkışmaya başlamış, reel sektör sürekli şikayet ve yol arayışı içindedir.
- Her hafta yeni düzenlemeler çıkıyor ve sermaye kontrolleri olarak adlandırılabilen önlemlere doğru gidiliyor, ancak bunlara rağmen faizler çıkmış durumda.
- 41:24Döviz İthalat ve İhracat İstatistikleri
- İlk beş ayda dolarla yapılan ithalat 103 milyar dolar olup, ihracat bu ithalattan daha az.
- Doların ithalat içindeki payı ilk beş ayda %70'e ulaşırken, geçen sene %60, öncesinde ise %50 civarındaydı.
- İhracatta euro ve dolar hemen hemen eşit durumda iken, ithalatta doların payı %70'ye yükselmiştir.
- 43:00İş Dünyasının Sorunları
- İş dünyasında kredi notu oluşmaya başlamış ve bu durum işletmeleri belirli yerlerde sıkıştırmaktadır.
- İşletmeler döviz tutmaya çalışırken, kredi alamama riskiyle karşı karşıyadırlar.
- İş insanları, Merkez Bankası'nın dolar satmalarını isteyen telefonlar aldıklarını belirtiyor.
- 45:53Ekonomik Durum ve Büyüme
- Kamuoyu nezdinde yeni büyüme yaşanmamakta ve seçim sürecine doğru büyümede yavaşlama gözlemlenmektedir.
- Sektörler sipariş almakta zorlanmaya başlamış ve piyasada durgunluk yaşanmaktadır.
- Finansmana erişemeyen işletmeler işlerini küçültmek zorunda kalıyor veya en azından bir süreliğine frene basmak durumunda kalıyor.
- 47:50Negatif Faiz ve Para Değeri
- Türkiye, dünyada kendi parasına en negatif faizi uygulayan ülke olarak negatif faiz listesinin başında yer almaktadır.
- Cumhuriyet tarihinde Türk Lirası'na bu kadar düşük değer verilmiş başka bir dönem yoktur.
- Yılbaşından bu yana en çok değer kaybeden para birimleri listesinde de Türk Lirası en başında gelmektedir.
- 49:29Ekonomik Tıkanıklık Riski
- Negatif faiz, para değerini düşürmek ve tasarruf sahiplerinden para ve sermaye transfer etmek için kullanılmaktadır.
- Bu durum bir süre sonra bitecek ve sistemi ayakta tutacak başka hiçbir şey kalmayacak.
- Son bir yıllık grafikte gelişen ülkelerin para birimleri %50 değer kaybı gösterirken, Şili Pezo ve Macar Forint %25 değer kaybı göstermiştir.