Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir ekonomi analizi programı formatında olup, sunucu, TUSIAD baş ekonomisti Dr. Zümrüt İmamoğlu, Piri Reis Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Oral Erdoğan ve Murat Birecik (yeni görevde olan bir yetkili) konuk olarak yer almaktadır.
- Röportajda üç ana konu ele alınmaktadır: vergi düzenlemesi ve Hal Yasası'nın yenilenmesi, forex piyasası ve küçük yatırımcıların korunması, ve Varlık Yönetim Fonu'nun Türkiye'nin ekonomik sorunlarına çözüm olabileceği. Konuklar, vergi düzenlemesinin vergi tabanını genişletme açısından önemini, Hal Yasası'nın gıda arz güvenliği komitesi kapsamında sebze-meyve, işlenmiş gıda ve endüstriyel gıda sektörlerine odaklanacağını ve Varlık Yönetim Fonu'nun özelleştirmeyi düşündüğü devlete ait varlıkları kullanarak yurt dışından borçlanarak büyük projeleri finanse etme amacını tartışmaktadır.
- Röportajda ayrıca Antalya'daki demiryolu ve hızlı demiryolu projeleri, forex piyasasının kapatılması konusundaki görüşler, fonun denetim mekanizmaları ve şeffaflık sorunları gibi konular da ele alınmaktadır. Konuklar, fonun denetiminin Santiago İlkeleri'ne uygun olarak dört büyük denetim kuruluşu tarafından yürütüleceğini belirtmektedir.
- Konuk Tanıtımı ve Vergi Düzenlemesi
- Programda TUSIAD baş ekonomisti Dr. Zümrüt İmamoğlu ve Piri Reis Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Oral Erdoğan konuk olarak yer alıyor.
- Prof. Dr. Oral Erdoğan, Türkiye Varlık Yönetim Fonu'nun yönetim kurulu üyelerinden biri olarak yeni bir unvan kazanmış.
- Vergisini zamanında ödeyene indirim getirilmesiyle ilgili düzenleme, vergi affı yerine mükellefleri daha düzenli ve zamanında ödeme yapmaya teşvik etmek amacıyla getirilmiş.
- 02:28Vergi Reformu ve Vergi Dağılımı
- Türkiye sürekli vergi reformu bekliyor ve verginin tabana yayılmasını tam olarak başarma yönünde adımlar atılabiliyor.
- Kurumlar vergisinin yerliler vergisine göre çok zayıf durumda kalması ve vergi gelirinin büyük kısmının dolaylı vergilerle oluşması sorun yaratıyor.
- Vergi düzenlemesi cezalandırma yönü açısından bir geri adım olarak görülebilir, ancak genel vergi reformu paketi anlamında daha fazla şey beklenmesi gerekiyor.
- 03:59Hal Yasası ve Gıda Arz Güvenliği
- Hal yasası yenileniyor ve gıda arz güvenliği komitesi sadece sebze-meyveye değil, işlenmiş gıda, yarı işlenmiş gıda ve endüstriyel gıda ürünlerine de bakacak.
- Gıda enflasyonu özellikle 2016-2017 yıllarında manşet enflasyonunun üzerinde %12-14 civarında artmış, ancak şu anda normalleşme gösteriyor.
- Gıda enflasyonunun aracılık maliyetini düşürmek fiyatlarda gerileme sağlayabilir, ancak enflasyonun hızını aşağıya çekecek mi, uygulamaya bakıp görmemiz gerekiyor.
- 05:54Enflasyonun Diğer Faktörleri
- Enflasyon sorunu sadece gıdaya bağlanamaz, çekirdek enflasyonu ve hizmet enflasyonu da yüksek seviyede.
- 2022'de %31'de devalüasyon yaşanmış ve kur geçişkenliği hala çok yüksek, bu nedenle enflasyonu dizginlemek için para politikasına odaklanmaya devam etmek gerekiyor.
- Bahar aylarında %10-11 gibi çift haneli enflasyon rakamları görülebilir, bunun sebebi gıda enflasyonu olmayacak, daha çok kur geçişkenliği ve enerji fiyatlarındaki artış olacak.
- 07:05Gıda Fiyatlarının Farklılığı ve Çözüm Önerileri
- Aynı kaliteli ürünün farklı şehirlerde farklı fiyatlarla satılması hakkaniyetli olmuyor, bu konuda %10-13 kadar fiyatların düşme olasılığı hedefleniyor.
- Ulaştırma maliyeti ana faktörlerden biri olup, özellikle gıda ürünlerinin yoğun bir şekilde taşınması için raylı sistemlerle yük taşımacılığı geliştirilmesi gerekiyor.
- Komisyon tarafında rekabetçiliği arttırmayı başaramadık, bu nedenle doğrudan tüketici-üretici satış modeli de düşünülebilir, ayrıca ticaret borsalarının rolü daha fazla önem kazanacak.
- 10:29Antalya'da Demiryolu ve Taşımacılık Sorunları
- Antalya'da demiryolu ulaşımının olmaması nedeniyle sebze-meyve gibi ürünlerin kamyonlarla taşınması gerekiyor.
- Deniz yoluyla taşıma zamanla ilgili sorunlar yarattığı için sebze-meyve için uygun değil, sadece dayanıklı ürünler taşınabilir.
- Antalya'nın hızlı demiryolu'na kavuşması hükümet döneminde planlanıyor.
- 11:12Forex Uygulaması Değerlendirmesi
- Forex uygulamasında küçük yatırımcıları korumak için bazı önlemler alınması gerektiğine katılıyorlar.
- Piyasanın tamamen kapanması kadar uç bir önlem alınması tartışılması gereken bir konu.
- Piyasayla politika yapıcıların oturup nitelikli yatırımcı-küçük yatırımcı ayrımının yapılması ve kaldıraç oranlarının düşünülmesi gerekiyor.
- 12:58Kaldıraç ve Teminat Sorunları
- Kaldıraç oranı yüzde ona çekildi ve işlem yapanların bu oranın altında olduğu iddia ediliyor.
- Teminat olarak elli bin lira gerekliliği küçük yatırımcılar için zorluk yaratıyor.
- Küçük yatırımcılar için teminat daha önemli bir limit olabilirken, nitelikli yatırımcılar daha yüksek miktarları karşılayabilirler.
- 14:14Sermaye Piyasası Kanunu ve Döviz İşlemleri
- Sermaye piyasası kanunu özü itibariyle sermaye piyasası araçlarının kanunudur, ancak döviz işlemleri SPK tarafından düzenleniyor.
- Merkez Bankası para politikasıyla uğraşırken, Sermaye Piyasası Kurulu dövizle ilgili düzenlemeler yapabiliyor.
- Türkiye'de döviz ve hisse senetleri alternatif araç olarak kullanılıyor, bu da manipülasyonların çapraz şekilde yapılmasına sebep olabiliyordu.
- 16:09Forex İşlemlerinin Etkileri
- Forex işlemlerinin yayılması sırasında yatırımcının korunması açısından yeterli düzenlemelere sahip olmadığı bir atmosfer oluştu.
- Kaldıraç oranı ve teminat iç içedir; kaldıraçla ilgili kısım sürdürme teminatı, elli bin lira ise başlangıç teminatıdır.
- Kaldıracın büyük olduğu ortamlarda ve anormal fiyat hareketleriyle yakalanırsanız ciddi zararlar alabilirsiniz.
- 18:22BDDK'nın Rolü
- Forex işlemlerinin ağırlıklı olarak finansal kesimde bankacılık üzerinden yapıldığı belirtiliyor.
- BDDK, diğer finansal kuruluşlar gibi değerlendirilmiş olabilir.
- Düzenleme ve denetleme fonksiyonları açısından SPK'dan ziyade BDDK'nın da çözümlemeler dikkate alınması gerektiği düşünülüyor.
- 19:21Varlık Yönetim Fonu Hakkında Değerlendirme
- Türkiye tasarruf açığı olan ve doğal kaynaklardan zengin olmayan bir ülke olmasına rağmen, varlık yönetim fonu ile devlete ait varlıkları kaldıraç olarak kullanarak yurt dışından borçlanarak büyük projeleri finanse etmek isteniyor.
- Fon kanunu ve yönetmeliği geniş yazılmış olup, fonların nasıl kurulacağı ve yönetileceği konusunda çok fazla detay bulunmuyor.
- Fonlar pek çok düzenlemeden muaf olup, SPK düzenlemelerinden, borç limitlerinden ve vergiden muaf olduğu için özel sektörle rekabet sorunu ortaya çıkıyor.
- 22:11Varlık Fonunun Önemi ve Şeffaflık
- Varlık fonu konusu kanun hükmünde kararnamelerle siyasi iradenin ve hükümetin onayıyla ortaya çıkmış bir süreçtir.
- Türkiye'nin finansal gelişmeleri ve oyunları diğer ülkelerin sırtından geçilmesiyle ilgili olarak, bazı alanlarda geri kaldığı değerlendiriliyor.
- Varlık fonu, Türkiye'nin kaynaklarını daha verimli kullanma ve yabancı sermayenin sıcak kısmına bağımlılığını azaltma hedefine yönelik bir adım olarak görülüyor.
- 24:23Denetim ve Şeffaflık
- Denetimin özü şeffaflık olup, Türkiye ekonomisinde üretken aktörlerde şeffaflığı başarabilmek dış dünyaya karşı rekabetçiliğinde önemli bir husus.
- Varlık fonu, portföy anlayışını oturtabilmek ve kaynakları doğru alanlara doğru zamanda döndürebilmek için önemli bir mekanizma olarak değerlendiriliyor.
- Denetimin bilanço üzerinden değil, harcama üzerinden yapılması gerektiği vurgulanıyor ve Santiago ilkeleri adı verilen kabul edilmiş bir modeldeki anlayışa uyulması gerektiği belirtiliyor.