Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir ekonomi programı formatında olup, Sabancı Üniversitesi Finans Kürsüsü Başkanı Prof. Dr. Özgür Demirtaş ve Alb. Forex Araştırma Uzmanı Eda Önder Öztürk ile birlikte sunucu tarafından yönetilmektedir.
- Programda Çin ekonomisinin durumu, dünya ekonomisinin zorlukları, para basma politikalarının etkileri ve Türkiye'nin ekonomik geleceği gibi konular ele alınmaktadır. Video, Çin borsasının durumu ile başlayıp, borç problemleri, enflasyon, döviz ve altın piyasaları analizi, teknoloji ve yazılım sektörünün önemi, orta gelir tuzağı ve ekonomik çözüm yolları gibi konuları kapsamaktadır.
- Konuşmacılar, para basma politikalarının uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurduğunu, teknolojik inovasyonların ekonomik sorunları çözeceğini ve Türkiye'nin orta gelir tuzağından kurtulmak için eğitim sistemini iyileştirmesi, teknolojiye yatırım yapması ve yazılım sektörüne odaklanması gerektiğini vurgulamaktadır. Ayrıca alternatif enerjilerin önemi ve gelecekteki rolü de tartışılmaktadır.
- Çin Borsasının Düşüşü
- Çin hisse senetleri 13 ayın en düşük seviyesine geriledi ve Şangay bileşik endeksi %6,40 düşüşle kapandı.
- Çin Merkez Bankası'nın ters repo işlemleri yoluyla piyasaya verdiği 400 milyar yuan likidite piyasayı tatmin etmeye yetmedi.
- Çin ekonomisinin yavaşlamasıyla sermaye çıkışının hızlanacağı ve rezervlerin yuan'ı desteklemek için eriyeceği kaygıları piyasayı etkiledi.
- 00:50Çin'den Sermaye Çıkışı
- Çin'den sermaye çıkışlarının geçen yıl 1 trilyon doları bulduğu veriler yatırımcıları kaygılandırdı.
- Bloomberg'in 2006'da tutmaya başladığı verilere göre geçen yılki sermaye çıkışı miktarı 2014 yılındaki çıkışların tam 7 katı düzeyde gerçekleşti.
- Çin Merkez Bankası, ters repo işlemleri yoluyla piyasaya 440 milyar yuan (67 milyar dolar) likidite sağlayarak 2013 yılından bu yana en yüklü likiditeyi verdi.
- 01:53Programın İçeriği
- Programda Merkez Bankası'nın ilk enflasyon raporu ve enflasyon hedeflemesi tartışılacak.
- Petrol fiyatlarının yönü ve Amerikan Merkez Bankası'ndan gelecek veriler konuları programın gündeminde.
- Sabancı Üniversitesi Finans Kürsüsü Başkanı Prof. Dr. Özgür Demirtaş ve Alb. Forex Araştırma Uzmanı Eda Önder Öztürk programın konukları.
- 03:32Çin Ekonomisinin Değerlendirilmesi
- Konuşmacı, Çin'i Amerika ile kıyaslamalarının komik olduğunu ve aralarında büyük farklar olduğunu belirtiyor.
- Bir ekonominin etkinliğinin ölçülmesinin en önemli yolu kişi başına düşen gelirler ve bireysel özgürlüklerdir.
- Çin'de bireysel özgürlükler alanında büyüme olmadığı, 2000'li yıllarda %10 civarında olan büyüme tahmininin %6,50'lara kadar indiği vurgulanıyor.
- 04:45Çin'in Ekonomik Sorunları
- Çin'de bir çelik firması bir gün içerisinde 100 bin kişiyi işten çıkardı, bu 300 bin kişinin aileleriyle beraber etkilenmesi demek.
- Çin, ucuza mal satarak dünyayı kendine mahkum etti ve kendini bağımlı hale getirdi.
- Çin'de bir kişi garajda bir firma kurup milyarlarca dolarlık büyüklüğe erişemezken, Amerika Birleşik Devletleri'nde bu mümkün.
- 06:15Çin'in Finansal Piyasaları
- Çin, finansal piyasalarında yapılması gerekenin aksini yapıyor, short sellerleri hukuki olarak suçlu ilan etmekle sorunları çözemiyor.
- Bir ülkenin gazeteleri, merkez bankası ve hükümeti George Soros'a söz söylerse, o ülke çok zor durumdadır.
- George Soros'un Çin ve Hong Kong doları hakkında negatif görüşler sunduğu ve ardından Çin'in istatistik kurumu başkanının yolsuzluktan tutuklandığı belirtiliyor.
- 09:16Dünyanın Zor Durumda Olduğunu Açıklama
- Konuşmacı, dünyayı hiç olmadığı kadar zor durumda bulduğunu ve bunun ana nedenlerinden birinin borç problemi olduğunu belirtiyor.
- 1994 yılından bu yana ülkelerin milli gelirlerinin ortalama büyümesi %5 civarı iken, aynı dönemde borçlardaki büyüme %20'ye yakın olup, bu durum ekonomik bir korkunçluk yaratıyor.
- Dünyadaki borç probleminin artışı, yeni bir krizin geciktirilmesiyle ilgilidir ve bu kriz geciktirildikçe daha büyük bir sorunla karşılaşılabilecek.
- 11:06Monopol ve Ekonomik Sorunlar
- Dünyadaki en büyük sorunlardan biri monopollere karşı durulamamasıdır; bu sadece büyük şirketler değil, büyük devletler de monopoldür.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde geçmiş 20 yılda 37 bankanın birleşerek 4 bankaya indirgenmesi tüketicinin zararına olmuştur.
- Anti-monopol yasalarının çalışmadığı, devletin ticarete fazla burnunu soktuğu ve devletlerin verimliliğe esaslı yapıları olmadığı için borç artarken gelir yeterince artmamaktadır.
- 13:06Ekonomik Krizin Çözümü
- Konuşmacı, ekonomik krizin çözümü için duvara toslamadan önce bir reçete hazırlamak gerektiğini belirtiyor.
- Dünyada 8 milyar insanın her birinin belli bir özelliği var ve dünyadaki en büyük hata bu farklı özellikteki insanları aynı çuvala sokmaya çalışmasıdır.
- Gelişmiş ekonomilerin çoğuna bireylerin üzerine kurulmuştur; güçlü bireylerin yaratıldığı toplumlar daha dayanıklı olmaktadır.
- 15:36Ekonomik Çözüm Önerileri
- Ekonomik sorunların çözümü için anti-monopolya yasalarının güçlendirilmesi, büyük şirketlerin ve devletlerin bölünmesi gerekmektedir.
- Devletin çok fazla regülatör olarak bulunmaması, serbest ticaretin önünün açılması ve sınırlardan kaynaklanan vergi zorluklarının kaldırılması önerilmektedir.
- Ekonomileri desteklemek için faiz indirme yerine vergilerin indirilmesi daha etkili bir yöntem olarak belirtilmektedir.
- 17:282016 Yılı Ekonomik Durum
- 2016'nın ilk yarısında Amerika ekonomisi Çin'e, ikinci yarısında ise muhtemelen Avrupa'ya terk edilmiş durumda.
- Türkiye için riskler ve fırsatlar hassas bir terazide bulunmakta, enflasyon, büyüme oranı ve faiz oranları dikkate alınmalıdır.
- Olumlu senaryo gerçekleşirse, 2016 yılının ikinci yarısında TL, 2015'e göre göreceli olarak daha iyi bir performans sergileyebilir.
- 18:22Piyasa Durumu ve Çin Etkisi
- Piyasada endişe ortamı hakim olup, Çin borsasında devre kesici işlemler sonrası panik satışlar yaşanmıştır.
- 2016 yılının ilk yarısında tek izlenmesi gereken faktör Çin'dir ve Çin'deki durumlar nedeniyle dünya genelinde para bir güvenli liman arayışında dolara kaçmaktadır.
- Merkez Bankası'nın 19 Ocak'taki açıklaması TL'ye olumsuz etki yapmış, ancak 3 seviyesini sürekli zorlayan doların altına düşüşlerinin kalıcı olmayacağını düşünmek gerekir.
- 20:08Altın ve Dolar Analizi
- Gram altın 170,59 TL civarında yukarı yönlü hareket göstermektedir.
- Fed'e dair iyimserlik yoktur, aksine tedirginlik vardır çünkü Ocak ayında merkez bankalarının dünya genelinde pas geçme ayıydı.
- Çin kaynaklı endişeler nedeniyle Fed'in iyimserliği gölgede kalmış, petrol fiyatlarındaki düşüş ve kötü kış koşulları nedeniyle ilk çeyrekte kötü büyüme rakamları beklenmektedir.
- 23:55Türkiye Ekonomisi ve Geleceği
- Türkiye ekonomisi 2002-2008 yılları arasında reformlar ve çıkış süreci yaşamış, 2008-2012 arası duraklama dönemi, 2012'den beri ise çalkantılı ve çöküşvari bir dönemdir.
- Türkiye'nin dünyada 19. ekonomisi olarak, diğer ekonomileri geçebilmek için fersah fersah daha fazla büyümesi gerekir.
- Türkiye'nin tek yolu düşük kaliteli ihraç malları, turizm veya orta düzey teknolojili mallarla değil, yüksek teknolojili mal üretip satmaktır; özellikle yazılım sektöründe var olması gerektiği düşünülmektedir.
- 26:35Teknolojik Farkı Kapatmanın Yolları
- İnsanlar kaçırdıkları şeyleri yapmaya çalışırken, o zaman yapanlar artık başka şeyler yapıyor.
- Tarım alanında dronelar ve tarım arazilerine özgü küçük uydulardan bahsediliyor.
- Şifrelenmiş telefon konuşmaları, online üzerinden üretici ve tüketiciyi bir araya getiren şirket modellemeleri gibi teknolojik alanlarda ilerleme sağlanabilir.
- 27:46Türkiye'nin Teknolojik Durumu
- Türkiye'nin teknolojik farkı kapatmak için yazılım sektöründe değil ağır sanayide çalışması gerektiği belirtiliyor.
- Singapur'un AR-GE'ye harcaması 12 milyar dolar iken, Türkiye'nin nüfusuna göre bu rakam 240 milyar dolara denk geliyor.
- Türkiye alt sınıf bir ülke değil, üst gelir grubu bir ülkede değil, tam gelişmekte olan piyasalar dediğimiz bir ülkedir.
- 29:02Gelişmekte Olan Ülkelerin Geleceği
- Gelişmekte olan ülkelerin çok küçük bir bölümü gelişmiş ülke statüsüne çıkacak, büyük bir bölümü de bir alt gruba inecek.
- Gelir bozulması her alanda devam edecek ve bunu düzeltmek kolay değil.
- Para basma sarmalı büyük bir tehlike olarak görülüyor.
- 34:12Para Basma Sorunu
- Amerika Birleşik Devletleri'nde Fed'in bilançosu beş trilyona kadar çıktı.
- Bu para finansal bir krizden çıkmak için basıldı.
- Para basılması krizden nasıl çıkılacağına dair bir soru işaretini taşıyor.
- 34:28Para Basma Politikalarının Etkileri
- Para bankalara kredi olarak verilmesi, bankaların müşterilerine kredi vermesi ve bu kredilerin yatırım yapması bekleniyordu, ancak beklenen sonuçlar elde edilemedi.
- Bankalar korkudan kredi vermek istemedi ve şirketler de yatırımla değil, temettü dağıtmak veya kendi şirketlerini satın almakla para kullandıkları için zenginler daha zengin, fakirler daha fakir oldu.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin parasal genişlemeyi bitirme ve faiz artırmaları gecikmesi, piyasanın beklenen şekilde tepki göstermemesi ve verilerin iyi gelmemesi nedeniyle sorunlara yol açtı.
- 35:39Merkez Bankalarının Hataları
- Merkez bankalarının piyasayı beklemesi ve piyasanın dediğini yapması, bir anne-babasının ağlayan çocuğunun dediğini harfiyen yapması gibi bir hata olabilir.
- Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası'nın faiz artırmalarını geciktirmesi ve Avrupa Merkez Bankası'nın daha fazla para basması, uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabilir.
- Para basma politikaları doping veya şeker gibi bir etki yaratır; ilk başta olumlu etki sağlarsa da uzun vadede zararlı sonuçlar doğurur.
- 39:11Para Basma Politikalarının Uzun Vadeli Etkileri
- Ekonomik sorunları çözecek olan fazladan enjekte edilen para değil, daha fazla teknoloji, inovasyon ve parlak fikirli insanlardır.
- Avrupa, Japonya ve Çin'in de parasal genişlemeye gitmesi, dünya para birimlerinin değersizleşmesi ve kontrolsüz enflasyon yaratabilir.
- Para reel sektöre gitmediği için üretime gitmediği ve yeniden para piyasalarına dönmesi nedeniyle enflasyon kıpırdamaz, ancak bu durum uzun vadede hiperenflasyon ve dezenflasyon sürecine yol açabilir.
- 41:21Borsa İstanbul Analizi
- 2016 yılında Borsa İstanbul'un göreceli pozitif ayrışması, özellikle 2015 yılındaki durumla karşılaştırıldığında dikkat çekmektedir.
- Yabancı yatırımcıların satışları, özellikle Kasım seçimlerinin ardından artmış ve bu durum Borsa İstanbul'un performansını etkilemiştir.
- Emeklilik yatırım fonlarının desteği sayesinde Borsa İstanbul 70 binli seviyelerin aşağısında kapanmamış, bu seviye önemli bir kırılma noktasıdır.
- 43:51Özgür Demirtaş'ın Program Tekrarı
- Özgür Demirtaş, izleyicilerin talebi üzerine bir ay sonra tekrar programda yer alacağını belirtti.
- Merkez Bankası'nın raporuna göre 2016 petrol ortalaması 37 dolar olarak belirlendi.
- 44:38Petrol Fiyatlarının Geleceği
- Petrol fiyatlarında düşüş, ölü kedi sıçrayışı adı verilen bir sıçrayış ve ardından tekrar düşüş bekleniyor.
- Alternatif enerji teknolojisi hızla gelişiyor; İspanya'nın yüzölçümü büyüklüğünde bir güneş paneli dünyanın tüm enerji ihtiyacını karşılayabilir.
- Fosil yakıtların döneminin orta vadede sonuna doğru geldiği belirtiliyor.
- 46:18İran ve Petrol Üretimi
- İran günde 300 bin varil kadar ilk üretimine geçecek ve daha sonra 500 bin varil, sonunda 3,40 milyon varil (yüzde 10'a kadar) üretecek.
- Ciddi bir talep olmadığı sürece petrol fiyatlarının mevcut seviyelerde kalacağı düşünülüyor.
- 46:42Türkiye'nin Teknoloji Potansiyeli
- Türkiye'de gençler arasında kafaları açılmış, olumlu bir gençlik grubu var.
- Türkiye'de "yeni adet getirme" atasözünün aksine, inovasyon yaparak yeni adet getirmek gerekiyor.
- Mars ile ilgili çalışmaları ve teknolojik gelişmeler önemlidir, örneğin milyonlarca yıl bile geçse bir saniye bile oynamayacak "atomic clock" adı verilen saat geliştiriliyor.
- 48:35Orta Gelir Tuzağı
- Türkiye orta gelir tuzağının tam içindeyiz; gelir ve ücretlerde geri kalmış ülkelerle rekabet edemiyoruz.
- Teknolojide ise Almanya, Danimarka, Hollanda, Amerika, Japonya ve Güney Kore gibi ileri ülkelerle rekabet edemiyoruz.
- İki tarafta rekabet edemediğimiz için orta gelir tuzağının içindeyiz.
- 49:21Orta Gelir Tuzağından Çıkış Yolları
- Boş işlerle uğraşmamak gerekiyor; özellikle televizyonlarda sürekli dizi-film yapmak ve sadece döviz-altın konularına takıntılı olmak yerine.
- Eğitim sistemini A'dan Z'ye değiştirmek ve dünya ile entegre hale gelmek gerekiyor.
- Ağır sanayiye değil, yazılım sektörüne yatırım yapılması gerektiğini vurguluyor.