Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir ekonomi uzmanı olan Özgür Hoca'nın Amerika'daki banka krizini ve ekonomik etkilerini anlattığı bir sohbet programıdır. Programda Serkan, Elif ve diğer sunucular yer alırken, izleyicilerden gelen sorular yanıtlanmaktadır.
- Video, Silicon Valley Bank (SVB) krizini merkeze alarak, Amerika'daki bankacılık sisteminin sorunlarını, mevduat sigortası tartışmalarını ve krizin ekonomiye etkilerini detaylı şekilde ele almaktadır. Konuşmacı, bankanın krizinden önceki durumunu, hisse fiyatındaki düşüşü ve bunun piyasa üzerindeki etkilerini görseller ve tablolar kullanarak açıklamaktadır.
- Programda ayrıca kripto para birimleri, özellikle USDC'nin krizdeki durumu, Amerika Merkez Bankası'nın faiz politikaları, enflasyon kontrolü ve regülasyon sorunları gibi konular da tartışılmaktadır. Konuşmacı, krizin sadece Amerika'da değil, dünya ekonomisine de yansımalarının olabileceğini vurgulayarak, Türkiye için olası etkileri de değerlendirmektedir.
- Girişim Sermayesi Fonlarının Düşüşü
- Girişim sermayesi fonları normalde yılda 60-70 milyar dolar ile start-up'lara yatırım yapabilmekteyken, 2022 yılında bu miktar 20 milyar dolara kadar düşmüştür.
- Bu rakamlar çeyreklik (quarter) bazında olup, fonlar üç ayda bir 70 milyar dolar bulup start-up'lara yatırım yapabilmekteyken, artık 20 milyar dolara kadar düşmüştür.
- Faizlerin artışıyla para bulmanın zorlaşması nedeniyle girişim sermayesi fonları sıkışmaya başlamış ve start-up'lara daha az para vermek zorunda kalmıştır.
- 01:18Start-up'ların Durumu
- Yeni kurulan şirketler (start-up'lar) girişim sermayesi fonlarından az para alındığında, bankadaki mevduatlarına mahkum kalırlar.
- Start-up'lar bankadaki paralarını kullanmaya başladıklarında, Sıkı Bank'ın mevduatları azalmaya başlamıştır.
- Sıkı Bank, mevduatlarını riskli yatırımlara yönlendirmiş ve bu yatırımlarda sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır.
- 02:53Sıkı Bank'ın Yatırım Stratejisi
- Sıkı Bank, varlıklarının %55,40'ını riskli finansal ürünlere yatırım yapmıştır.
- Amerika'daki diğer bankaların %21,20'lik yatırım oranına kıyasla, Sıkı Bank'ın %55'lik yatırım oranı oldukça yüksektir.
- Bankada hesap açanlar hem küçük şirketler hem de onlara para veren girişim sermayesi fonlarıdır.
- 04:55Bankanın Kar Kaynakları
- Bankanın toplam karının büyük çoğunluğu (4.485 milyar dolar) finansal ürünlerden ve kredilerden gelmektedir.
- Banka, mevduat sahiplerinin parasını yeni yerlere yatırarak kar elde etmiştir.
- Faizlerin artmasıyla yatırım yaptığı bazı ürünlerin fiyatının düşeceği hesaba katılmamıştır.
- 06:46Finansal Krizin Başlangıcı
- Amerika'da enflasyon patlayınca faizler yükseltilmiş ve bu durumda bankanın yatırım yaptığı ürünler değer kaybetmeye başlamıştır.
- Bir gün içinde bankadan 42 milyar dolar para çekilmiş ve banka mevduat sahiplerini ödemek için finansal varlıklarını satmak zorunda kalmıştır.
- Cuma günü regülatörler (hükümet yetkilileri) bankaya el koymuştur.
- 07:53Mevduat Sigortası Sistemi
- Amerika'da mevduatlar 250 bin dolar ve altı için garanti altındadır, bu miktarın üzerindeki paralar sigorta kapsamına dahil değildir.
- FDIC (Federal Deposit Insurance Corporation) adlı kurum, Amerika'daki tüm bankalardan belirli düzeyde para alarak banka krizlerinde mevduat sahiplerini korumaktadır.
- Bu sistem Türkçede "Federal Mevduat Sigortalama Kurumu" olarak çevrilebilir ve DASK gibi düşünülebilir.
- 10:19Amerika'daki Banka Krizi ve Mevduat Sigortası
- Amerika'daki yüz banka için yapılan bir araştırmada, bir bankanın mevduatlarının sadece %2,70'u 250 bin dolar altında sigorta kapsamında bulunuyor.
- Bu durum, mevduat sahiplerinin büyük bir kısmını kaybedebileceğini gösteriyor.
- Banka krizinde iki farklı argüman var: biri devletin herkesi kurtaramayacağını, diğerinin ise mevduat sahiplerinin korunması gerektiğini savunuyor.
- 14:02Banka Krizinin Tehditleri
- Amerika'da 18 trilyon dolarlık mevduat var ve ilk üç-dört banka hariç, geri kalan bankalar batarsa mevduat sahipleri para kaybedecek.
- Eğer mevduat sahipleri paranın kaybedileceğini düşünürlerse, bankalardan para çekmeye başlayacaklar ve bu zincirleme bir reaksiyon oluşturacak.
- Finansal krizler dünya çapında etki yaratarak Türkiye gibi ülkeleri de vurabilir.
- 17:54Banka Yöneticilerinin Hisseleri Satışı
- Bankanın üst düzey yöneticileri, kriz çıkmasından iki hafta önce hisselerini satarak kendi paralarını korumaya çalışıyor.
- Bankanın CEO'su Gregory Backer, elindeki hisselerin %11'ini 27 Şubat'ta sattı.
- Diğer yöneticiler de farklı tarihlerde hisselerini sattı: Michael Zucker %19'ünü 5 Şubat'ta, bir yönetici %32'sini 27 Şubat'ta, Michael Ruper %25'ini 1 Şubat'ta sattı.
- 19:44Mevduat Sahiplerinin Sorumluluğu Tartışması
- Bir kampta mevduat sahiplerinin kendi sorumluluğunu kabul etmesi gerektiği, bankanın varlıklarını satarak ödemeleri yapılmalı diyor.
- Diğer kampta ise mevduat sahiplerinin bankanın iç işlerini bilmesi beklenemez, bu sorumluluk hükümetlere düşüyor.
- Finansal dökümanlar çok detaylı ve uzun olduğu için (193 sayfa) genel bir insanın analiz etmesi zor, bu nedenle hükümetlerin bankaları denetlemesi gerekiyor.
- 21:35Türkiye'deki Bankacılık Sistemi
- Türkiye'de 2001'de bankacılık denetleme kurumları oluşturulmuş, bankaların bilançosu güçlendirilmiş ve bankalar sürekli denetlenmektedir.
- Türkiye'de 20 yıldır bankacılık alanında büyük bir olay yaşanmamıştır.
- Konuşmacı, Amerika'daki denetleme sisteminin bazı alanlarda daha iyi olmasına rağmen bazı alanlarda çok daha kötü olduğunu belirtiyor.
- 23:46Kripto Para Birimleri ve Stablecoin
- Kripto para birimleri yanında dolara endeksli para birimleri olan stablecoin'ler bulunmaktadır.
- USDT ve USDC gibi stablecoin'ler, bir dolara eşit olan dijital para birimleridir.
- USDC, Circle adlı şirket tarafından çıkarılmış bir para birimidir ve bir USDC bir dolara eşittir.
- 25:16Stablecoin'lerin İşleyişi
- Kripto yatırımcılar, kriptoyu satıp dolara dönüp bankaya göndermek yerine, USDC gibi stablecoin'ler kullanarak işlemi kolaylaştırmaktadır.
- İnsanlar gerçek dolarlarını Circle şirketine veriyor, karşılığında dijital ortamda geçerli USDC alabilmektedir.
- Circle şirketi, topladığı dolarların %77'sini Amerika'nın kısa vadeli devlet tahvillerine, %23'ünü ise nakit olarak tutmaktadır.
- 27:25Sıfır Banka Krizi ve USDC
- Circle şirketi, topladığı 40 milyar doların yaklaşık 3,3 milyar dolarını Sıfır Banka'ya yatırmıştır.
- Sıfır Banka krizi yaşanınca, USDC değeri 1 dolardan düşerek 0,92 seviyesine kadar inmiştir.
- Circle şirketi, bankanın batacağını öngördüğünü ancak talimatın yerine gelmediğini açıklamıştır.
- 30:42Circle Şirketinin Durumu
- Circle şirketi, 40 milyar doların yaklaşık 32 milyarını Amerika'nın kısa vadeli devlet tahvillerine yatırdığı için yıllık 1,6 milyar dolar kar ediyor.
- Şirket, 3,3 milyar doların tümü battıysa bile bu kaybı karşılayabileceğini belirtmiştir.
- Konuşmacı, şirketin açıklamasının daha erken yapılması gerektiğini vurgulamaktadır.
- 31:36Silicon Valley Bank Hisse Değeri İndirimi
- Silicon Valley Bank (SVB) hissesi 2021'in sonlarında 760 dolardan başlayıp, Cuma kapanışında 100 dolara kadar düşmüştür.
- Bankanın piyasa değeri normal zamanlarda 40 milyar dolardı, ancak şimdi büyük bir düşüş yaşamaktadır.
- Konuşmacı, Türkiye'nin bu bankaya talip olabileceğini ve müşterilerinin ağına sahip olmanın çok değerli olduğunu belirtiyor.
- 33:31Amerika'daki Batış Hikayesi ve Regülatörlerin Rolü
- Amerika'daki bu batış hikayesi son derece önemli olup, pazartesi günü itibariyle regülatörlerin açıklama yapması gerekiyor.
- Regülatörlerin mevduatların tümünü garanti kapsamına alması için yeni bir kanun maddesi çıkarılması gerekiyor.
- California ve Arizona senatörleri bunun için okey verirken, bazı senatörler bu konuda karşı çıkıyor.
- 34:47Türkiye'ye Etki ve Pozitif yansımalar
- Bu olay Türkiye için pozitif bazı yansımaları olabilir ve fren basmalarına yol açabilir.
- Gevşek para politikası Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin çıkarına olabilir.
- Konuşmacı, Türkiye'nin çok çalışıp temiz çalışması gerektiğini, rahatlamamanın performansı düşüreceğini vurguluyor.
- 35:56Bankanın Alınması Hakkında Son Dakika Haberleri
- Of London, Silicon Valley Bank için resmi teklif vermiş ve bu durum konu oluyor.
- Birleşik Arap Emirlikleri'nin de bankanın İngiltere uzantısı için ilgilendiği belirtiliyor.
- Eğer bir alım gerçekleşirse, alıcı içeriye para koyacak ve şirket tekrar pozitife geçecek, mevduatlar açılacak.
- 37:58Mevduat Sahiplerine Para Verilmesi
- Konuşmacı, Amerika'nın mevduat sahiplerine parasını vereceğini, aksi takdirde küçük ve orta ölçekli bankaların gişelerinde yığılma olacağını belirtiyor.
- 18 trilyon dolarlık bir ekosistemde yaklaşık 170 milyar dolarlık mevduat konusunda çözümün acilen bulunması gerektiğini vurguluyor.
- Konuşmacı, bu gece en geç yarın bu sorunun çözüleceğini düşünüyor.
- 40:30Yeni Şirketlerin Değerlemesi ve İşsizlik
- Yeni kurulan şirketlerin değerlemesi düşmeye devam edecektir, ancak kurtarılma haberi hızlı gelirse durum iyileşecektir.
- Kurtarılma gecikirse korkunç sonuçlar doğacaktır, ancak gecikmese bile değerlemeler 2024'e kadar düşüşe devam edecektir.
- Eğer bankadaki mevduatlar el konulursa, yeni şirketlerde çalışanlar işsiz kalmaya devam edecektir.
- 42:00Amerika'daki Banka Durumu
- Konuşmacı, Amerika'da 5000 ticari banka ve toplam 70.000 bankanın olduğunu belirtiyor.
- 16. büyük banka olan ve 8500 çalışanı bulunan bankanın değeri, Türkiye'de olduğundan daha fazla abartıldığını düşünüyor.
- Konuşmacı, bu bankanın normal bir banka olmadığını, Amerika'nın gelecek 20 yılını şekillendirecek yeni kurulan şirketlerin mevduatlarının tümünü içerdiğini vurguluyor.
- 45:09Diğer Bankalara Yayılma Riski
- 2008 krizinden farklı olarak, bu durum ödeme gücüne yönelik bir tehdit değil, karlılık sorunu olarak değerlendiriliyor.
- Eğer pazartesi günü banka satın alınmazsa ve 250.000 dolar altındaki mevduat sahiplerine sadece %50'lik ödemeler yapılacağı duyurulursa, küçük ve orta ölçekli şirketlerden paraların çekilmesine yol açabilir.
- Amerikan regülatörlerinin bu durumu önlemek için bankayı satın alması veya devletin araya girerek mevduat sahiplerine tam ödemeler yapması gerekiyor.
- 48:39CEO'nun Hisse Satışı ve Sigorta Sistemi
- Bankanın CEO'sunun Şubat ayının sonunda hisselerini sattığı belirtiliyor ve bu durumda cezalandırılması gerektiği vurgulanıyor.
- 250.000 dolarlık sigorta limitinin yeterli olmadığı ve bu durumun bankaların risk almaya devam etmesine neden olduğu tartışılıyor.
- Sigorta sisteminin tamamını kapsaması durumunda bankaların risk almaya devam edeceği, sigortalamaması durumunda ise bu tür durumların ortaya çıkacağı belirtiliyor.
- 50:27Bankacılık Regülasyonu ve Denetim
- Hükümet kurumlarının bankaların mevduat paralarını, yatırılan enstrümanları ve risklerini sürekli olarak denetlemeleri gerekiyor.
- Bankacılık üzerine çalışan akademik literatürün çok zengin olduğu belirtiliyor.
- Regülasyonun ilerlemesi gerekiyor, aksi takdirde bu tür olaylar tekrar yaşanabilir.
- 51:23SVB Bankası Olayı ve Diğer Bankalar
- SVB Bankası'nın risk yönetimi hatası sonucu 33 milyar dolarlık Amerikan tahvilleriyle ilgili sorun yaşandı.
- Bu sorunun sadece Türkiye'de değil, diğer ülkelerde de yaşanabileceğini, ancak Türkiye'nin bu sorunu kendi içinde çözmeye çalıştığını belirtiyorlar.
- Goldman Sachs veya JPMorgan gibi büyük bankaların bu sorunu çerez parası gibi görüp alabilecekleri, ancak bunun altında daha derin nedenler olabileceği düşünülüyor.
- 53:00Banka Alımı ve Risk Yönetimi
- SVB Bankası'nın aldığı finansal ürünler ikincil piyasalarda satışta olduğu için, bu bankayı satın almak yerine finansal ürünlerin ucuza alınabileceği belirtiliyor.
- Bankaların risk almasının devletin kurtaracağı düşüncesi riskli davranışlara yol açabiliyor.
- Eğer SVB Bankası alınırsa, diğer küçük bankalar da aynı şekilde davranabilir ve risk alabilirler.
- 54:04Başka Bankaların Etkisi
- Bank of New York Mellon'un da SVB Bankası ile ilişkili olduğu ve 250 bin dolar ve altında tuttuğu belirtiliyor.
- Eğer herkes Bank of New York Mellon'dan parayı çekmeye çalışsa, bu bankanın da batıp batmayacağı sorusu ortaya atılıyor.
- Hazine tahvillerinin Black Rock tarafından yönetildiği belirtiliyor.
- 55:01Olayın Boyutu ve Fed'in Rolü
- Olayın Amerika için bir çerez olduğu, ancak potansiyel olarak çok katastrofik bir yere gidebileceği belirtiliyor.
- "Kiran" olayının 10 saniyede gerçekleşebildiği, bir sinema salonu örneğiyle anlatılıyor.
- Bank of New York Mellon'un ilk onda yer aldığı, Circle şirketinin de orada parası olduğu ve bu bankanın batmayacağı düşünülüyor.
- 56:34Fed ve Faiz Politikası
- Fed'in faiz oranlarını 25'e 125'e düşürdüğü ve piyasaların bunun üzerine coştuğu belirtiliyor.
- Fed'in daha sonra farklı açıklamalar yaptığı ve kafa karışıklığı yarattığı söyleniyor.
- Fed'in faiz artışının yarattığı parasal sıkılaşmayı sonlandırmak için SVB Bankası'nın batışına müsaade edilmiş olabileceği komplo teorisi ortaya atılıyor.
- 58:45Amerika Merkez Bankası ve Faiz Artışları
- Amerika Merkez Bankası (Fed) faiz oranını 25 baz puan artırmış, 50 baz puan artırmak da mümkün olsa da Türkiye gibi ülkeler için bu durum olumsuz etkileri doğurmuştur.
- Faiz artışlarının yumuşaması hemen gerçekleşmeyecek, ancak eninde sonunda gelecektir; ancak bu süreç hemen gerçekleşmemesi daha yararlı olacaktır.
- Enflasyon sorununun çözülmesi, kanser tedavisine benzetilebilir; faiz artışları kemoterapi gibi acı verici olsa da, enflasyonu durdurmak için gereklidir.
- 59:58Komplo Teorileri Hakkında
- Konuşmacı, komplo teorilerini eleştirerek, bunların çoğunun kanıtlanamadığını ve bilimsel yaklaşımın kanıt gerektirdiğini vurgulamaktadır.
- Komplo teorilerinin %99,99'unun yalandır, ancak %0,01'i kanıtlanabilir ve doğru olabilir.
- 1:02:28Yatırımcıların Bilgilendirilmesi
- Yatırımcılar, şirket CEO'larının ve büyük hisse sahiplerinin hisse satışlarını takip etmekte zorlanmaktadır.
- Kripto ekosisteminde blockchain teknolojisi ile bu tür hareketler takip edilebilmekte, ancak Türkiye'de borsa yatırımcıları genellikle bu bilgilere erişememektedir.
- Regülatörlerin bankaların aldığı riskleri daha iyi takip etmesi gerekmektedir.
- 1:05:29Ekonomik Düşüşler ve Yatırım Stratejileri
- Ekonomik düşüşlerin süresi ve toparlanma süreleri değişken olabilir; 2000'deki düşüş 5 yıl sürmüş ve 5 yılda toparlanmış, 2007'deki düşüş ise 1,5 yıl sürmüş ve 4 yılda toparlanmış.
- Piyasalar beklenen yönün aksine hareket edebilir, bu nedenle iyi yatırımcılar genellikle uzun dönemli yatırımcılardır.
- Politikacıların çoğu popülist olup, uzun vadeli ekonomik sorunları göz ardı edebilmektedir.
- 1:08:22Amerika'daki Banka Sistemi
- Amerika'da yaklaşık 4000 banka bulunmakta, bunların çoğunluğu bölgesel bankalar olup, garanti limiti 250 bin doların üzerindeki mevduatlar risk altındadır.
- Garanti limiti arttırılmazsa, küçük bankalardan mevduat çekme hareketleri yaşanabilir.
- Tüm mevduatların garanti edilmesi durumunda da ekonomik sorunlar yaşanabilir.
- 1:09:56Bankacılık Sektöründe Risk Yönetimi
- Çözüm, devlet kurumlarının ve bankaların varlıklarıyla aldıkları riskleri iyi analiz edip takip etmeleri ve belli bir düzeyin üzerine çıktığında müdahalede bulunmalarıdır.
- Tek çözüm 250 bin tutarını yukarı çıkarmak, aşağı indirmek veya herkesi sigortalamak değildir, net olaraktan regülasyonun daha iyi olması gerekir.
- Küçük bankaların bile büyük riskler taşımakta olabileceği, Amerika'daki küçük bankaların cebinde altı trilyon dolarlık mevduat olduğu belirtilmiştir.
- 1:10:46Bankacılık Krizinde Devlet Rolü
- Bankacılık krizinde devlet kurumlarının hemen müdahale etmesi ve "kimse ölmeyecek" demeleri gerekirken, bu konuda tereddüt yaşanmıştır.
- Regülasyon problemleri küresel piyasalarda kripto para ve bankacılık sektöründe görülmekte, ayrıca dünya genelinde değerli metallere kayma yaşanmaktadır.
- 1:12:29Borsa İstanbul ve Yatırım Seçenekleri
- Türk şirketleri genellikle ucuz olmakta, ancak son artışın nedeni bu ucuzlukla ilgili mi yoksa enflasyondan kaçış mı olduğu tartışılabilir.
- Konuşmacı, organik büyüme ve yabancı yatırımcıların Türkiye şirketlerinin hisselerini almasıyla şirketlerin değerlendirmesi gerektiğini belirtmiştir.
- Borsa İstanbul'un TL cinsinden %500-600 arası bir artış gösterdiği, dolar cinsinden de kısa vadeli artış olduğu ancak uzun vadeli bakıldığında değişiklik olmadığı belirtilmiştir.
- 1:14:31Değerli Metaller ve Yatırım Stratejisi
- Değerli metaller (altın, gümüş, palladium gibi) enflasyonlu dönemlerde alternatif bir yatırım aracı olarak kullanılmaktadır.
- Altın 2012 yılında 1860 dolardan 2022'ye kadar aynı değerde kalmış, ancak 1980'lerden beri yaklaşık 40-43 yıl içinde iki katına çıkmıştır.
- Portföyde değerli metallerin olması gerekir ancak çok fazla abartılmamalıdır.