Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan akademik bir ders formatında olup, zemin mekaniği dersinin bir parçası olarak temellerin oturması konusunu ele almaktadır.
- Ders, temellerin oturması hesaplamalarının nasıl yapılacağını, oturma türlerini (ani oturma, konsolidasyondan doğan oturma ve ikincil oturma) ve hesaplama yöntemlerini detaylı şekilde açıklamaktadır. İlk bölümde oturma hesaplamalarının güvenilirliği ve türleri anlatılırken, ikinci bölümde konsolidasyon oturması hesaplamaları, normal ve aşırı konsolide zeminler için kullanılan formüller ve ani oturma kavramı ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca oturma hesaplamalarının laboratuvar ve arazi deneyleriyle nasıl yapılacağı, iki boyutlu ve üç boyutlu yaklaşımların avantaj ve dezavantajları, oturmaların komşu yapılara etkileri ve Trabzon'daki bir yapı örneği gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır. Türkiye'de aşırı konsolide zeminlerin yaygın olması nedeniyle iki boyutlu analizlerin daha tatminkar sonuçlar verdiği belirtilmektedir.
- 00:03Temellerin Oturması Konusunun Tanıtımı
- Bu hafta temellerin oturması konusu işlenecek, geçen dönemde zemin mekaniği konusunda oturma hesapları yapılmıştı.
- Dört saat sonunda temele gelebilecek ölü yükler, yayılı yükler ve yeraltı seviyesinden kaynaklanan kaldırma kuvvetinden ötürü temelde meydana gelebilecek oturmalar hesaplanacak.
- Oturma hesaplamaları konsolidasyon ve üç eksenli hücre kesme laboratuvar deneyleri veya arazide plaka taşıma deneyleri ile doğrudan, diğer yöntemlerle dolaylı olarak gerçekleştirilebilir.
- 02:34Oturma Hesaplamalarında Kullanılan Parametreler
- Gerilme artışlarının hesaplanması, elastik katsayıların ölçümü, elastik modül, pozisyon oranı gibi parametreler oturma hesaplamalarında kullanılır.
- Zamana bağlı özelliklerin ölçümü (CC, CR ve CV katsayıları) oturmaya etki eden özelliklerdir.
- Oturmaların hesaplanmasında ana karar iki ya da üç boyutlu yaklaşımlardan birinin benimsenmesi yoluyla sonuca ulaşmaktır.
- 03:49Temellerin Oturması ve Binalar
- Binalar zemin hareketlerine aşırı duyarlı olduklarından temellerin oturması konusu taşıma gücüne oranla daha kapsamlı bir problem olarak algılanmalıdır.
- Günümüzde temellerde taşıma gücü birincil olan önemini kaybedip temellerin oturması konusu daha ön plana çıkmış durumdadır.
- Oturma hesaplamalarının güvenilirliği birinci derecede zemin özelliklerinin laboratuvar veya yerinde deneylerle doğru biçimde ölçülmesine bağlıdır.
- 05:39Deneylerin Doğruluğu ve Boyut Analizi
- Ballas, laboratuvar deneylerinde yüzde elliye varan numunenin örselenme etkisini, arazi deneylerinde ise en iyi koşullarda zemin özelliklerinin çoğunlukla yatay yönde ölçülmesi nedeniyle bu alandaki başarının kısıtlı kaldığından yakılmıştır.
- Bina temellerinde boyutlar sonlu olduğundan oturma analizlerinin geleneksel iki boyut yerine üç boyutlu yapılması gerektiği savunulsa da, Türkiye gibi aşırı konsolide kilerin yaygın olduğu yerlerde iki boyutlu oturma analizleri tatminkar sonuçlar vermektedir.
- Pozisyon oranının artması hesaplamalarda üç boyutlu analizi avantajlı duruma geçirmekte ve iki boyutta hesaplanan oturmalar gerçek değerlerin altında çıkmaktadır.
- 08:30Oturma Türleri
- Yüzeysel temelin yükler altında göstereceği düşey hareketlerin genelde üç öğeden oluştuğu kabul edilir: ani oturma, konsolidasyondan doğan drenajlı oturmalar ve uzun vadede kirlerin sünmesinden kaynaklanan ikincil oturma.
- Ani oturma zamandan bağımsızdır, konsolidasyondan doğan drenajlı oturmalar zamana bağlı olarak gerçekleşebilir, ikincil oturma ise uzun vadede kirlerin sünmesinden kaynaklanan oturma davranışıdır.
- Zeminin türü oturma konusunda çok etkilidir; iri taneli zeminlerde oturma ani gerçekleşirken, ince taneli zeminlerde oturmalar ömür boyu devam edebilir.
- 13:12Konsolidasyon Oturması Hesaplamaları
- Normal konsolide zeminler için konsolidasyon oturması CC indisi ile hesaplanır ve formülde her tabaka kalınlığı, ilk boşluk oranı ve gerilmeler (σ2, σ1) kullanılır.
- Aşırı konsolide zeminler için konsolidasyon oturması CR indisi ile hesaplanır ve tekrar yükleme durumunda CRL formülü kullanılır.
- Aşırı konsolide zeminlerde ön konsolidasyon basıncı, σ günün durumuna göre efektif gerilme ve yapıdan gelen gerilme artışı (Δσ) hesaplanır.
- 15:10Oturma Etkileri ve Önlemler
- Ağır binalar sıkışabilir zeminler üzerine inşa edildiğinde, oturmalar sadece yapıya değil, oturma çanağı içinde kalan komşu yapılara da zarar verebilir.
- Çelik taşıyıcı sistemli fabrika binası altında oluşan oturmalar kendisinde hasar oluşturmazken, yanındaki baca tehlikeli biçimde eğilebilir.
- Trabzon'da 1970'li yıllarda yumuşak kil üzerine yapılan beş katlı betonarme yapı, yanında bulunan ikinci derecede eski eser olan evde 200 milimetreye varan oturmalar ve hasara neden olmuştur.
- 16:59Ani Oturma
- Ani oturma literatürde birincil drenajsız, genelde distorsiyon oturması olarak ifade edilir ve temelin altındaki zeminin yüklenmeyi izleyerek en çok bir hafta içinde beliren yanal ötelenmesinin bir sonucudur.
- Bu tür oturmanın tüm iri daneli zeminlerde ve doygunluk derecesi %90'dan düşük silt ve killerde öncelikle hesaplanması gerekiyor.
- Ani oturma, elastisite teorisinden yararlanılarak elastik izotrop ve homojen ortam kabulüyle çıkartılmış formüllerle hesaplanabilmektedir.
- 18:33Ani Oturma Hesaplama Yöntemi
- Ani oturma için en kısa yol Scott yaklaşımını kullanmaktır.
- Bu yönteme göre temelden Q düzeyinde ortalama taban basıncı alan bir zeminde elastik bir oturma meydana gelebileceğini hesaplayabileceğimiz formül vardır.
- Formülde ortalama taban basıncı (ρ×ε), zeminin özelliği, gömme derinliği, temel boyutu ve zeminin indiren araçsız modülü kullanılır.