Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel, John Mark adlı bir tarihçinin anlatımıyla evrenin oluşumundan başlayarak dünya tarihini kronolojik olarak ele almaktadır.
- Video, Büyük Patlama'dan başlayarak evrenin oluşumunu, Dünya'nın oluşumunu, yaşamın ortaya çıkmasını ve evrimsel süreçleri anlatmaktadır. Ardından Mezopotamya'da başlayan ilk medeniyetlerin oluşumu, tarımın icadı, ilk dört medeniyetin (Sümerler, Mısır, İndus Vadisi ve Çin) gelişimi, Keşifler Çağının kökenleri ve Kolomb'un 1492'deki Atlantik keşif seyahati ile Amerika'nın fethi ve bunun sonuçları detaylı şekilde incelenmektedir.
- Belgesel, jeolojik, fiziksel ve astronomik süreçlerin medeniyetlerin gelişimine etkisini vurgulayarak, Afro-Avrasya ve Amerika kıtaları arasındaki farkları ve bu kıtaların medeniyetlere sağladığı avantajları açıklamaktadır. Ayrıca, Amerika'nın fethi sonrası gerçekleşen ekolojik değişim, Avrupa'dan kıtaya ve kıtadan Avrupa'ya yapılan bitki ve hayvan transferleri ile dünya ekolojisindeki büyük değişimlere değinilmektedir.
- 00:11Tarih ve Evrenin Bağlantısı
- Tarih sadece insanoğlunun hikayesi değil, gezegenimizin, güneş sistemimizin ve evrenin kendisinin oluşumunu da içermelidir.
- Bu belgesel serisi, insanlık tarihindeki önemli dönemleri yeniden inceleyerek, patlayan yıldızlar ve çarpışan kıtaların hikayelerimizi nasıl şekillendirdiğini göstermektedir.
- İnsanlık tarihi ve derin geçmiş arasındaki bağlantılar, medeniyetimizi, icatlarımızı, yolculuklarımızı ve savaşlarımızı sadece aldığımız kararlar değil, fizik, jeoloji, biyoloji ve kimyadan etkilenmiştir.
- 02:22Evrenin Oluşumu
- Büyük Patlama (Big Bang), 13,80 milyar yıl önce gerçekleşmiş ve tüm maddelerin ve enerjinin saniyenin trilyonda birinde ortaya çıkışıdır.
- Büyük Patlamadan sonra madde ve enerji evren boyunca yayıldı ve yerçekimi kuvveti bunları sık kümeler halinde bir araya getirdi.
- 4,5 milyar yıl önce güneşimiz ve etrafındaki gezegenler oluşmaya başladı.
- 03:43Dünya'nın Oluşumu ve Yaşam
- Dünya'nın ilk hali 1800 derecelik yüzeydeydi ve insan hayatta kalamazdı.
- Etraf soğurken yoğunlaşma ile okyanuslar meydana geldi ve ilk bakteriler ortaya çıktı.
- Bakteriler fotosentez süreci aracılığıyla güneşten enerji almayı öğrendi ve atmosfere oksijen salmaya başladı.
- 04:59Evrimsel Gelişmeler
- Kambriyen patlaması (540 milyon yıl önce) ile dünyadaki kayalara kazınan geçmiş, çeşitli çok hücreli organizmaları gösteriyor.
- 500 milyon yıl önce eğrelti otu, rey, yosun gibi bitkiler karalara yayılmaya başladı.
- Hayvanlar geldi ve yaşam bir çeşitlilik patlaması yaşarken, bugün bildiğimiz her şeyin temellerini oluşturduk.
- 06:50Kıtaların Hareketi
- Karanın kendisi de sürekli hareket halindeydi ve kıtalar gezegenin yüzeyinde sürüklenirken bugünkü tanıdık şekilleri aldılar.
- Afrika ve Hindistan, Avrasya'ya çarpmaya başladı ve bu çarpışmaların sonucu olarak Alpler ve Himalayalar yükseldi.
- Dicle ve Fırat nehirleri akmaya başladı ve Basra Körfezi ile Kızıldeniz karanın içlerine girdi, Mezopotamya adını verdiğimiz bölge ortaya çıktı.
- 08:10Medeniyetin Başlangıcı
- Medeniyet, 10 bin sene önce, insanların zamanın derinliklerindeki en büyük hediyeyi toplamanın yeni bir yolunu bulmasıyla Mezopotamya'da başladı.
- Büyük Patlama'dan kalan enerji soğuyarak maddeye dönüşmüş ve yerçekiminin etkisiyle güneşimizde toplanmıştı.
- Evrenin hayatın hikayesi aslında enerjinin hikayesidir ve bugün dünyada tükettiğimiz bütün enerji, Büyük Patlamadan gelmektedir.
- 09:41Göçebe Hayat ve Çiftçilik
- İnsanlar yüz binlerce yıl içinde evrimleşirken avcılık ve toplayıcılık yaparak bu enerjiyi toplamışlardır.
- İnsanlık tarihinin %99'unda göçebeler olarak yaşadık ve geyiklerin ve bufaloların peşindeydik.
- Yaklaşık 8000 yıl önce bazı insanlar enerji toplamanın yeni bir yolunu denemeye başladı: kendi ekinlerini yetiştirmek.
- 11:00Mezopotamya'da Çiftçilik
- Mezopotamya'daki tepelerin tarım yapılabilecek pek çok yerel bilgiyi sağlıyor olması, çiftçiliğin başlamasında önemli bir neden olmuştur.
- Mezopotamya'da kolayca ekilebilen ve çok besleyici iki tür yabani ot vardı: buğday ve arpa.
- Yüzyıllar boyunca çiftçiler buğdayın ilk örneklerini alıp istedikleri özelliklere göre dikkatli şekilde seçimler yaptılar, örneğin daha büyük ve dağılmayan tohumlar.
- 14:05Hayvanların Evcilleştirilmesi
- Mezopotamya tepelerinde dolaşan çiftçiler, günümüzdeki sığırların, keçilerin ve domuzların atalarını gördüler.
- Çiftçiler, hayvanları etleri için avlamak yerine yetiştirmeyi öğrendi ve böylece tarihte ilk kez hayvansal proteine kolay ve sağlam bir erişim yolu ortaya çıktı.
- Mezopotamya, zamanın derinliklerinin kavşak noktalarından biri olarak, Asya, Avrupa ve Afrika'nın bir araya geldiği kritik bir noktada bulunuyordu.
- 15:49Evcilleştirilebilir Hayvanlar
- Çiftlik hayvanlarının hepsinin bitki yiyen canlılar olması çok önemli, çünkü diğer hayvanları yiyen canlılara bakıp onları beslemek çok masraflıdır.
- Evcilleştirilebilir hayvanların ortak özelliği sürü hayvanı olmaları ve bazen bir lideri takip etme istekleriyle birbirlerini bile ezerler.
- Dünyada yüzlerce büyük memeli türü varken, sadece on altı tanesi bir insanı lideri olarak kabul etmeye razı olacak ve bu seçilmiş grup içinde evcilleştirilebilir en önemli dört hayvan türü de antik dünyanın ufak bir bölgesinde bulunuyordu.
- 18:15Havanın Isınması
- Gerçek anlamda modern insanlar yüz bin yıldır dünyada ise ve çiftçiliğin sadece 10 bin yıl önce başladığını düşünürsek, havanın ısınmasını bekledik.
- 2,6 milyon yıl önce bir buzul çağları dönemi başlarken belli soğuk dönemler ortaya çıktı ve bunların içinde ılık buzul arası periyotlar vardı.
- Modern insanlar son buzul çağında evrimleşti.
- 19:01Tarımın Başlangıcı ve İklim Değişikliği
- Son buzul çağı yaklaşık 10.000 yıl önce sona erdiğinde, Mezopotamya'daki koşullar tahıl üretimi için ideal hale geldi.
- Tarım için en az 90 gün sıcaklık, 25 derece civarında yaz, serin geceler ve bol ama çok fazla olmayan yağmur gerekiyordu.
- İklim değişikliği, tarımın 10.000 yıl önce başlamasının nedenini açıklıyor.
- 20:19Kuraklık ve Sulama Sistemi
- MÖ 3800 civarında Mezopotamya'da genel bir kuraklık başladı, yıllık yağmurlar ve seller azaldı, sıcaklıklar arttı.
- Sahra Çölü genişlediğinde, tarımla uğraşan ilk insanlar yenilikler yaparak uyum sağlamaya başladılar.
- Afrika ve Hindistan'ın Avrasya'ya çarpmasıyla oluşan Alpin Kuşağı, nehir sistemlerini besleyerek tarım için önemli bir rol oynadı.
- 24:00Mezopotamya'da Sulama Teknolojisi
- MÖ 3800'de kuraklaşan Mezopotamya'da, Dicle ve Fırat nehirleri sayesinde insanlar kanallar ve hendeklerle sulama sistemini geliştirdiler.
- Bu sistem, düzensiz ve güvenilmez hale gelen yağmurlara ihtiyaç kalmadan tarlaları sulamayı sağladı.
- Sulama sayesinde yiyecek fazlası ortaya çıktı ve bazı insanlar çiftçilikten uzaklaşıp farklı mesleklerde uzmanlaşabildi.
- 25:38Şehirlerin ve Medeniyetin Doğuşu
- İlk meslekler çömlekçilik, inşaatçılık, alet yapımı ve tuğlacılık gibi alanlarda ortaya çıktı.
- Sumerlerde Uruk köyü binlerce insanın yaşadığı ilk şehir haline geldi.
- Enerji ve madde bir araya gelince, yeni yaratım faaliyetleri için etkileşimler yaşanma şansı arttı.
- 27:46Yönetim Sistemi ve İmparatorluk
- Mezopotamya'daki şehirlerde karmaşıklık yeni zorluklar getirdi, insanlar suçları önlemek ve kanunları geçirmek için bir yol bulması gerekti.
- MÖ 3500'de ilk büyük idare ortaya çıktı, şehir devletleri kral, rahipler, katipler ve askerlerden oluşan elit tabaka tarafından yönetiliyordu.
- MÖ 2350'de Büyük Sargon liderliğinde dünyadaki ilk imparatorluk kuruldu ve bu yönetim tarzı gelecek 2-3 bin yıl boyunca standart haline geldi.
- 30:43Enerji Devrimi
- MÖ 3500 civarında insanlar, yiyecek için yetiştirdikleri hayvanları saban çekmek için eğitebileceklerini fark ettiler.
- Bu hayvanlar insan gücünü 4-8 kat artırdı ve ekim için sadece insan gücü kullanılamayan bölgelere yerleşme imkanı sağladı.
- Bu enerji devrimi sayesinde medeniyet nehir vadilerinin sınırlarından kurtularak yayılmaya başladı.
- 34:30Mezopotamya ve Mısır İmparatorlukları
- Sargon'un Mezopotamya'yı birleştirip imparatorluk kurması şiddet dolu bir süreçti, ancak şiddet sona erdiğinde birleşmenin faydaları ortaya çıktı.
- Şehirleri birleştirerek, mal, hizmet, fikir ve bilgilerin paylaşımı arttı, ticaret güvenli hale geldi ve yerel savaşlar sona erdi.
- Mısır'da firavunlar (tanrı krallar) hükümdarlıklarını genişletti ve bu sistem neredeyse 2500 yıl boyunca değişmeden varlığını sürdürdü.
- 36:17Mısır'ın Jeolojik Avantajları
- Mısır, Nil Nehri'nin 3200 km güneyden başlayıp 480 km kuzeyde Akdeniz'e döküldüğü, iki tarafında çöller bulunan bir coğrafyaya sahipti.
- Afrika'nın Avrupa'ya doğru çarpması sonucu oluşan jeolojik özellikler, Mısır'ın topraklarını bin yıl boyunca korudu.
- Nil'de akıntıyla giden tekneler, kuzeyden esen rüzgar sayesinde akıntının tersine de ilerleyebiliyordu, bu da ticaret ve iletişim için önemli bir avantaj sağladı.
- 39:06Çin'in Yalıtılışı
- Çin'de Sarı Nehir boyunca dördüncü bir medeniyet gelişti, ancak Mısır, Mezopotamya ve Kuzey Hindistan'dan farklı olarak uzak bir dünya olarak gelişti.
- Çin, 4800 kmlik Alpin Kuşağı, dağlar ve çöllerle diğer medeniyetlerden ayrılmıştı.
- Çin'de yazı piktograf ve aeroglif şeklinde başlamış, ancak ortadoğu'daki katiplerin yazıyı sadece 30 hatta daha az fonetik sembole indirgesi Çin'de gerçekleşmedi, bu da Çin'de binlerce farklı karakteri ezberlemek zorunda kalındığı anlamına geliyordu.
- 42:09Medeniyetler Arası İletişim
- Çin'den çıkan portakal ekinleri Avrasya'ya ve Roma zamanında Akdeniz'e yayıldı, bu da ticaret yollarının olduğunu gösterdi.
- Yiyecek, teknoloji ve fikirler Avrasya boyunca değiş tokuş edildi, tüm büyük medeniyetler diğerlerinin icatlarından faydalandı.
- Gelecek 3000 yıl boyunca dört büyük eski dünya medeniyeti aşağı yukarı aynı gelişme hızıyla ilerleyecekti.
- 43:16Amerika'daki Medeniyetler
- Amerika'da Mayalar, Aztekler ve Inkalar gibi medeniyetler ayrı ayrı tarımı icat etti ve etkileyici şehirlerle imparatorluklar kurdular.
- Bu medeniyetler muhteşem sanat ve mimari eserler yaratmış, özgün yazı türleri icat etmiş ve isabetli takvimler yapmışlardır.
- Amerika kıtası Afro-Avrasya'ya göre daha küçük (42 milyon km²) ve çeşitlilikten yoksundu, ayrıca doğu-batı değil kuzey-güney doğrultulu uzanması farklı iklim bölgeleri yaratıyordu.
- 44:07Afro-Avrasya'nın Avantajları
- Afro-Avrasya, Hindistan ve Afrika'nın birleşmesiyle oluşan yaklaşık 85 milyon km² büyüklüğünde büyük bir kıta parçasıydı.
- Afro-Avrasya'da en fazla bitki ve hayvan, en çok sayıda nehir vadisi ve en büyük ılıman kuşak bulunuyordu.
- Afro-Avrasya'nın çoğu doğu-batı yönünde yayıldığı için, aynı enlemde gelişen ekinler, teknolojiler ve fikirler aynı iklimde yayılabilirdi.
- 47:35Medeniyetlerin Kökleri
- MÖ 500'de eski dünya medeniyetleri Ortadoğu, Hindistan ve Çin'deki merkezlerinden yayılmaya başladı.
- Medeniyetin ortaya çıkışı 10 bin yıl önce Mezopotamya'daki çiftçiliğe başlama anıydı.
- Tarımın ve medeniyetin kökleri, bitki ve hayvanların evrimine, iklim değişikliklerine, nehirlerin doğuşuna, dağların yükselişine, kıtaların çarpışmasına ve büyük patlamanın enerjisine dayanıyordu.
- 50:02Tarih ve Evrenin Derinlikleri
- Tarih sadece insanoğlunun hikayesi değil, gezegenimizin, güneş sistemimizin ve evrenin oluşumunu da içermelidir.
- Bu belgesel serisi, insanlık tarihindeki önemli dönemleri yeniden inceleyerek, zamanın derinliklerindeki olayların nasıl şekillendirdiğini göstermektedir.
- Medeniyetimizin, icatlarımızın, yolculuklarımızın ve savaşlarımızın sebebi sadece aldığımız kararlar değil, fizik, jeoloji, biyoloji ve kimyadır.
- 52:32Dünya'nın Jeolojik Tarihi
- Dünya asla hareketsiz durmaz, on'dan fazla tektonik levha yüzeyin sürekli hareket etmesine sebep olur.
- Birvirgülon milyar yıl önce bütün dünya yüzeyi süper kıta Rodinia olarak bir aradaydı, ardından Anotia ve Pangea gibi süper kıtalar oluştu.
- Yaklaşık ikiyüz milyon yıl önce levha teknikleri Pangea'yı parçalamaya başladı, Avrupa Kuzey Afrika'dan ayrıldı ve Güney Amerika oluştu.
- 54:06İki Dünya Bölgesi
- Dünya iki ana bölgeye ayrılmış durumda: Afro-Avrasya (Afrika, Avrupa ve Asya kıtaları) ve Kuzey ve Güney Amerika.
- Afro-Avrasya, dünyanın kara kütlesinin yüzde elliyedi'si olup medeniyetin ilk ortaya çıktığı yerdir.
- 15. yüzyılın sonlarında Kristof Kolomb döneminde bu iki dev dünya birbirinden tamamen yalıtılmış haldeydi, insanlar birbirlerinin varlığından bile habersizdi.
- 55:36Kristof Kolomb'un Keşif Yolculuğu
- 3 Ağustos 1492'de Kristof Kolomb İspanya'daki Palos limanından denize açıldı, Çin'e giden yeni bir ticaret rotası bulmak planlamıştı.
- Kolomb'un yolculuğunda büyük başarısızlığın insanlık tarihindeki en önemli seferlerden biri olacağından habersizdi.
- Kolomb'un Çin'e gidişinin amacı bir böcek ilacı olan karabiberi bulmaktı.
- 56:42Karabiberin Tarihi
- Karabiber, yaklaşık yüzelli milyon yıl önce Hindistan dağlarında yetişen hiper nigrum bitkisinden elde edilen bir molekül olan hiperindir.
- 1492'de zengin Avrupalıların karabibere büyük talebi vardı ve karabiber o zamanlar en değerli ürün sayılırdı.
- Karabiberin yetiştiği tropikal bölgeler, Dünya'nın 23,5 derecelik eğikliği sayesinde oluşmuştur.
- 59:49Baharat Ticareti ve İpek Yolu
- Zamanın derinlikleri kaynakları eşit olmayan şekilde dağıttığından, insanlar istediklerini elde etmek için mesafeler arasında değiş tokuş yolları yaratmak zorunda kalmıştı.
- Baharatlar Hindistan'dan başlayıp, Ortadoğu'ya, Türkiye'ye ve Kuzey Afrika'ya uzanan İtalyan şehir devletlerinden tüccarlara ulaşıyordu.
- Avrupa sadece baharatlar ve lüks mallar değil, matematiğin ve teknolojinin çoğu da doğudan alıyordu.
- 1:02:29İpek Yolu'nun Kapandığı ve Portekiz'in Keşifleri
- İpek Yolu'nun kapandığından baharat akışının durması büyük bir kriz yaratmıştı.
- Türk Sultanı II. Mehmet, jeoloji ve coğrafya sayesinde ticaretin kontrolünü ele geçirmiş, İstanbul'u ele geçirdiğinde Ayasofya'yı camiye dönüştürdü.
- Portekiz, fakir bir ülkeydi ama baharat ticaretini ele geçirirse zengin olacaktı; Prens Henrick, İpek Yolu'na bağlı kalmak yerine Hindistan'a uzanan direkt bir deniz rotası bulmak istiyordu.
- 1:05:30Portekizlilerin Afrika Keşfi
- Afrika'nın Atlantik kıyısında çok az doğal liman veya haliç olduğu için Portekizliler güneye giderken demirleyebilecekleri güvenli yerlerin azlığıyla karşılaşıyordu.
- Karaya çıkmanın imkansız olduğu bölgelerde ve tehlikeli akıntılarla rüzgarlar nedeniyle karaya çıkıp sonra denize açılmak tehlikeliydi.
- Portekizliler zamanla daha güneye inip, portekiz'e dönerek gittikçe daha fazla bilgi topladılar ve birkaç tane güvenli liman buldular.
- 1:06:39Kristof Kolomb'un Planı
- 1484'te Kristof Kolomb, Portekizlilere yeni bir plan sundu: Afrika'yı boşverin, Atlantik'i geçerek zaman ve paradan tasarruf edebilirsiniz.
- Kolomb, batıya doğru yeterince gidebilirse sonunda Uzak Doğu'ya ulaşacağını düşünüyordu çünkü dünyanın yuvarlak olduğundan emindi.
- Eğitimli Avrupalıların çoğu dünyanın yuvarlak olduğunu biliyordu, ancak dünyanın neden yuvarlak olduğu konusunda bilimsel bir cevap verilebilirdi.
- 1:08:04Yerçekimi ve Gezegenlerin Şekli
- Yerçekimi nesneleri çekerek, kozmik döküntüleri bir araya getirerek uzaydaki objeleri oluşturur.
- Yerçekimi kuvveti her zaman bir objenin merkezine doğrudur ve kütle arttıkça yerçekimi de güçlenir.
- Göktaşları gibi çok ufak nesnelerde yerçekimi yuvarlak bir gezegen yaratacak kadar güçlü değildir.
- 1:09:32Kolomb'un Yolculuğu
- Portekizliler Kolomb'un planını kabul etmediği için, Kolomb projesi için yeni yatırımcılar aramak zorunda kaldı.
- Kolomb, İspanya Kralı ve Kraliçesi'nden maddi kaynak sağlandı ve 3 Ağustos 1492'de üç gemi Atlantik geçmek için yelken açtı.
- Kolomb, Antik Yunan ve Roma'dan kalan haritacılık bilgileri üzerinde çalışmış, Arap alimler tarafından korunan ve Latince'ye çevrilen bilgileri kullanmıştı.
- 1:12:18Keşif ve Yeni Bağlantılar
- 12 Ekim 1492'de Kolomb ve adamları Bahamalar'da bir ada buldu, ancak hangi ada olduğu bugün bile kesin olarak bilinmemektedir.
- Kolomb, başarılı bir iş seyahati olarak düşündüğü yolculuk için Tanrı'ya şükretti, ancak aslında Afrol-Asya ile Amerika kıtasını tekrar bir araya getirmiştir.
- Kolomb, Avrupalıların bilmediği bir dünyanın sınırına ulaştığını fark etmedi ve karşılaştığı insanlara Hintli dedi.
- 1:14:05Amerika'nın Tarihi
- Buzul çağındaki bir kara köprüsü, Asya'dan gelen göç dalgasındaki insanların Amerika kıtasına yerleşmesini sağlamıştı.
- Yaklaşık 12.000 yıl önce buzul çağı sona erdikçe deniz seviyeleri yükseldi, ara köprü kayboldu ve Amerika kıtası Afrol-Asya'dan ayrıldı.
- Bu yeniden bağlanma, "Kolomb Değişimi" adı verilen bir dönemin başlangıcıydı ve Amerika ile Afrol-Asya arasında büyük bir geçiş başladı.
- 1:15:31Kolomb'un Dönüşü ve İkinci Yolculuğu
- Kolomb 1493'te İspanya'ya döndüğünde karabiber bulamamış, ancak tütün ve ufak miktarlardaki altın bulmuştu.
- Kolomb'in değişiminin ikinci bölümü 2 Ocak 1494'te başladı; on yedi gemiyle Amerika kıtasına geri dönerken yanında domuz ve sığır gibi Avrupa çiftlik hayvanları ve bir ordu vardı.
- Amerika'nın kanlı fethi başlamak üzereydi ve en korkutucu silah atlardı.
- 1:17:17Atların Amerika'ya Dönüşü
- Atlar aslında Amerika kıtasında evrimleşmiş, sonra kaybolmuş, Avrasya'ya geçip evcilleştirilmiş ve 1494'te fetih silahı olarak Amerika'ya geri dönmüştü.
- Atlar, Kolomb'u takip ederek Orta ve Güney Amerika'ya doğru giden İspanyolları taşıyordu.
- İspanyollar burada güçlü medeniyetlerin olduğu yeni bir dünya buldular, örneğin 1500'lerin başında Aztek İmparatorluğu'nun merkezi olan Tenochtitlan.
- 1:19:33İspanyol Konkistadorlar
- İspanyol konkistadorlar Mayalar ve Inkalar gibi güçlü imparatorlukları kolayca alt edemeyecekti.
- 1520'de Hernan Cortez ve adamları, kendilerinden çok kalabalık bir grup tarafından peşlerinden gidiyordu.
- Tenochtitlan'ın ara sokaklarında atlarını kullanamayacakları kadar dar yerlerde üstün silah teknolojisi bile bitmeyen ok ve mızrak yağmuruna karşı çok az işe yarıyordu.
- 1:20:35Çiçek Hastalığı ve Aztek İmparatorluğu'nun Sonu
- İspanyollar kaçarken yanlarında taşıyabilecekleri kadar altını götürmüşler, ancak arkalarında çelikten daha güçlü bir silah bırakmışlardı.
- Aztek imparatorluğunda çiçek hastalığı, zamanın derinliklerinden gelen biyolojik bir saatli bomba gibiydi.
- İspanyollar ve Aztek karşıtı müttefikler geri döndüğünde, sokaklar ölülerle dolu karmaşa içinde bir şehir buldular.
- 1:21:27Çiçek Hastalığının Etkileri
- Çiçek hastalığı Aztek imparatorluğu'nun sonunun başlangıcı oldu ve bütün orta ve güney Amerika'ya yayıldı.
- Çiçek ve kızamık gibi Avrupa hastalıkları 16. yüzyılda Amerika'da yaşayan insanlar için ani bir ölüm getirdi.
- Amerika'da atlar ve diğer büyük memeliler hiçbir zaman evcilleştirilmedi çünkü büyük memelilerin çoğunun soyu tükenmişti.
- 1:22:15Afro-Avrasyalılar ve Amerikalılar Arasındaki Fark
- Afra-Avrasya'nın her yerinde insanlar binlerce yıl boyunca evcilleştirilmiş hayvanlarla, patojenler taşıyan hayvanlarla yaşadı.
- Amerika'daki insanlar iki okyanusla yalıtılmış haldeydi ve Afro-Avrasya'daki hastalıkların Amerika'ya ulaşmasının hiçbir yolu yoktu.
- Kolomb'un ardından sadece yüz yıl sonra Amerika'nın yerli halkının %95'ine yakını hayatını kaybetti.
- 1:23:28Avrupa'nın Fethi ve Ekonomik Gücü
- Avrupa'daki devletler Aztek ve Inka imparatorluklarına göre çok ufak olsa da silahları, çelikleri ve hastalıkları vardı.
- Avrupalılar kısa sürede Aztek ve Kuzey Amerika'daki kültürleri fethetmeyi başararak bunları büyük kaynak bölgelerine dönüştürdüler.
- Avrupa'nın daha sonra dünyanın geri kalanını fethetmede ekonomik güç olarak kullanacağı kaynaklar, Amerika kıtası, Avrupa ve Asya'dan gelen yeni ve işgalci türlerle büyük değişim gösterdi.
- 1:24:06Çiftlik Hayvanları ve Bitkilerin İhracı
- Amerika'dan Batı Avrupa'ya sığırlardan domuzlara, domateslerden biberlere kadar birçok bitki ve hayvan ihracat edildi.
- Bu ihracat, dünyanın bütün köşelerinden yine dünyanın diğer her tarafına doğru büyük bir ekin ve çiftlik hayvanı ihracı başlattı.
- Amerika kıtasındaki insanlar büyük evcil hayvanlara sahip olmasalar da insanoğlunun kullanabildiği bitkilerin yarısından fazlasını üretmişlerdi.