Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir. Eğitimci, öğrencilere Yumuşama Dönemi ve Kıbrıs Sorunu hakkında detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Yumuşama Dönemi'nde dünyada yaşanan uzay çalışmaları, kültürel gelişmeler ve Türkiye'nin dış politikası ele alınırken, ikinci bölümde Kıbrıs sorununun kronolojik gelişimi detaylı şekilde anlatılmaktadır. Kıbrıs sorununun 1951'den başlayarak İngiltere'nin adadan çıkma kararı, EOKA ve TMT örgütlerinin kurulması, Kanlı Noel olayı, Yeşil Hat'ın oluşturulması, 1974 Kıbrıs Barış Harekatı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kuruluşu gibi önemli olaylar kronolojik olarak aktarılmaktadır.
- Eğitimci, KPSS sınavlarında çıkabilecek soru örnekleri de paylaşmakta ve bir sonraki videoda Türk-Yunanistan sorunu, Ege adaları, Karasuları, Fır Hattı meselesi, Ermeni meselesi ve Türkiye'de siyaset ve bunalımlı yıllar konularını ele alacağını belirtmektedir.
- 00:03Yumuşama Dönemi Uzay Çalışmaları
- Yumuşama döneminde uzay çalışmaları hız kesmeden devam etmiş, 1957'de Ruslar Sputnik 1 uydusunu yollamış ve dünyaya gönderilen ilk uydu olmuştur.
- Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Havacılık Uzay Dairesi (NASA) kurmuş, ancak Ruslar hala uzayda önde olmuş, Yuri Gagarin Vostok 1 aracıyla uzaya giden ilk insan olmuştur.
- 1969 yılında Neil Armstrong "benim için küçük bir adım ama dünya için büyük bir adım" diyerek ay'a ayak basmış, bu olay dünya tarihinde en büyük gelişmelerden biri olmuştur.
- 01:43Kültürel ve Teknolojik Gelişmeler
- 1964 Tokyo Olimpiyatları dünyada canlı yayınlanan ilk televizyon programı olmuştur.
- Mark I ve ENIAC adındaki ilk bilgisayarlar iletişim ağı olmadan yapılmış, bu ağ günümüzde internet dediğimizin altyapısı olan ARPANET olmuştur.
- Bu dönemde DNA'nın kimyasal yapısı çözülmüş, Rolling Stone, Hive Metal, Rock'n Roll gibi müzik grupları ortaya çıkmış ve Apple ile IBM kişisel bilgisayarlar üretmiştir.
- 05:16Akdeniz Oyunları ve Önemli Bilgiler
- Akdeniz Oyunları Mısır İskenderiye kentinde yapımına ilk defa başlanmış, Türkiye bunun altıncısına İzmir'de ev sahipliği yapmıştır.
- Yumuşama döneminde özellikle ilk dört madde (uzayla ilgili çalışmalar) çok önemlidir ve güncel ve genel kültürle ilgilidir.
- KPSS'ye üç defa, AYT'ye ise dört kısmına üç defa Kıbrıs'la ilgili soru gelmiştir.
- 06:28Yumuşama Dönemi Türk Dış Politikası
- Yumuşama dönemi Türkiye'ye ciddi manada birçok sorunla uğraşılmış ve o sorunların hala da bir kısmının günümüze devam ettiği bir dönemdir.
- Türk dış politikasının en önemli etkenini oluşturan Kıbrıs meselesi 1951'de sorun olarak başlamış, 1954'te resmi sorun olarak başlamış ve 1990'lara doğru çözümüne yaklaşırsa da çözülememiştir.
- Kıbrıs sorunu Yunanistan'da yaşanan bir sorudur ve yumuşama döneminde Türk dış politikasının en önemli etkenini oluşturmuştur.
- 08:11Kıbrıs Sorununun Tarihi
- 1571'de Kıbrıs'ı aldığımızda, 400 sene boyunca Osmanlı egemenliğinde kalan ada 1914'ten itibaren İngiltere'nin kontrolünde olmuştur.
- İngiltere'nin sömürgeci yerlerinden vazgeçmeye başlamasıyla Kıbrıs'tan çekilme kararı alınca, Rumlar İngilizlere adayı kendilerine vermesini istemiş, reddedildiğinde Birleşmiş Milletler'e konuyu götürmüşlerdir.
- Rumlar EOKA (Rum Gizli Kurtuluş Örgütü) adlı bir terör örgütü kurmuş, amacı bölgedeki İngilizleri ve Türkleri temizleyerek adayı Yunanistan'a bağlamak (Enosis planı) olmuştur.
- 10:38Kıbrıs Cumhuriyeti ve Türk Mukavemet Teşkilatı
- 1959 ve 1960'larda Zürih ve Londra Anlaşmaları ile Kıbrıs Cumhuriyeti kurulmuş, cumhuriyetin ilk cumhurbaşkanı Makarios, başbakanı ise Dr. Fazıl Küçük olmuştur.
- EOKA'nın temel amacı Türkleri bölgeden yok etmek olduğu için, Türk Mukavemet Teşkilatı (Türk Savunma Teşkilatı) ve Volkan adında teşkilatlar kurulmuştur.
- Türk Mukavemet Teşkilatını kuran Rauf Denktaş, 1924 doğumlu ve Kıbrıs'la özdeşleşen, ileride Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olmuştur.
- 12:30Kanlı Noel Olayı
- Kanlı Noel, savunmasız Türk milletinin çoluk çocuğuna, genç yaşlı demeksizin öldürüldüğü ve yüzlerce kayıp yaşandığı bir olaydır.
- Noel gününü fırsat bilen EOKA'cılar, Yunanistan'dan aldıkları emir doğrultusunda Türk köylerine baskınlar düzenlediler ve özellikle Kumsal Mahallesi gibi yerlerde insanları şehit ettiler.
- Olay sırasında 24 kişinin öldürüldüğü belirtilirken, 23-25 Aralık'ta devam eden olaylarda toplamda 200'ün üzerinde şehit verildi.
- 13:38Kıbrıs'ta Oluşan Durum
- Olay sonrasında Türkiye, Kıbrıs üzerinde uyarı uçuşları yaptı ve "seni vuracağım" mesajını verdi.
- 1963'te İngiliz komutanı haritayı yeşil kalemle ikiye ayırdı ve Türkiye, İngiltere-Yunanistan garantörlüğünde "Yeşil Hat" adı verilen bir hat oluşturuldu.
- EOKA'nın planı olan Akritas Planı 1966'da Yunanistan'ın bir gazetesi olan Patris gazetesinde yayınlandı ve "amacımız Yunanistan'dan aldığımız destekle bir gecede 80 bin Türk'ü öldürerek adayı Enosis yani Yunanistan'a bağlamayı düşündük" denildi.
- 14:45Kıbrıs'a Müdahale Süreci
- 1964'te Türkiye adaya ilk uyarı uçuşunu yaptı ancak Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Johnson, İsmet İnönü'yü resmen tehdit ederek müdahale edilmesini engelledi.
- Bu mektuptan dolayı Türkiye 1964'te müdahale edebileceğimiz Kıbrıs'a 1974'e kadar beklemek zorunda kaldı.
- Bu dönemde EOKA saldırılarını arttırırken, Türk Mukavemet Teşkilatı Volkan Teşkilatına bağlı mücahitler Türk köylerini savunmaya devam etti.
- 15:28Kıbrıs Barış Harekatı
- 1974'te Yunanistan'da ve Kıbrıs'ta darbe oldu, Cumhurbaşkanı Makarios bir darbe ile EOKA'cılar tarafından indirildi ve EOKA lideri Nicole Samsun buranın başına geçti.
- Dönemin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Başbakan Bülent Ecevit ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan, Kıbrıs'a müdahaleden başka şans olmadığını düşünerek Kıbrıs Barış Harekatı başlatıldı.
- Türk askerleri Rumları Türk köylerinden atmaya başladı, ilerlediler ancak Amerika ve BM'nin ateşkes çağrısına uyarak durmak zorunda kaldılar.
- 17:04Kıbrıs'ta Oluşan İkili Yapı
- Kıbrıs'ta ikili bir yapı oluştu: 1975'te Rauf Denktaş önderliğinde Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu.
- 1983'te Birleşmiş Milletler Rum tarafını tanıyıp Türk tarafını tanımayınca, 1983'te Genel Avrupa Tektaş önderliğinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) kuruldu.
- Başlangıçta bazı İslam ülkeleri KKTC'yi tanıdı ancak Amerika ve Rusya'nın tehditleri üzerine resmi olarak tanımaktan vazgeçti.
- 17:43Ambargo ve Sonrası
- Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı yürütülen mücadele sonucunda ABD Türkiye'ye ambargo koydu.
- Ambargo, ülkeye gıda stok girişi ve silah girişi yasak anlamına geliyordu ve bu dönemde tüp, gaz, margarin ve ekmek kuyrukları ortaya çıktı.
- Bülent Ecevit ve Necmettin Erbakan, ABD'nin üstlerine el koyarak tarihte "Kıbrıs Fatihi" ve "Mücahit Erbakan" lakapları almışlardır.
- 19:22Annan Planı
- Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan, "Annan Planı" denilen bir plan hazırladı ve bu plana göre tek bir Kıbrıs olacak, ismi Kıbrıs Cumhuriyeti olacak.
- Planın bir parçası olarak Türklerin mallarına el konulacak, Kapalı Maraş bölgesi Rumlara verilecek ve Türkiye tazminat ödeyecekti.
- Seçimde Türk tarafı Kıbrıs'ın birleşmesine evet dedi, Kıbrıslı Rumlar hayır dedi ve böylece Annan Planı çöpe gitmiş oldu.
- 20:21Annan Planının Sonuçları
- Annan Planı kabul edilmedi çünkü Avrupa Birliği Kıbrıs sorununu halletmeden Türkiye'yi AB'ye almayacağını belirtmişti.
- AB, Kıbrıs sorunu çözüldüğünde Ermeni meselesini getirecektir ve bu nedenle bir meseleyi çözdükten sonra AB'ye alınma garantisi yoktur.
- Kıbrıs çok stratejik bir yerde olduğu için Annan Planı kötü bir plandı ve kabul edilmemesi iyi bir şeydi.
- 22:02Cengiz Topel'in Kıbrıs'taki Sonu
- Cengiz Topel, Kıbrıs'ta bir uçaksavarın uçağına isabet etmesi sonucu kokpitten kendini fırlatacak ve rüzgarın etkisiyle Rum tarafına düşecektir.
- Çeşitli işkenceler gören Cengiz Topel, hastanede şehit edilecektir.
- Cengiz Topel, Türkiye'de önemli bir şahsiyettir ve Eskişehir Göbeği'nde heykeli bulunmaktadır.
- 23:20Kıbrıs Sorununun Kronolojisi
- 1951'de İngiltere adadan çıkma kararı aldı.
- 1954'te Kıbrıs sorunu resmi olarak ortaya çıktı.
- Kıbrıs'ta iki örgüt vardı: Rum Kurtuluş Ordusu (EOKA) ve Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT).
- 25:33Kıbrıs Cumhuriyeti ve Kanlı Noel
- 1959-1960 yıllarında Londra ve Zürih Antlaşmalarıyla Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu.
- Kıbrıs Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanı Makarios, başbakanı ise Dr. Fazıl Küçük oldu.
- 1963'te Kanlı Noel olayı yaşandı ve Türkiye ilk uyarı uçuşlarını yaptı.
- 26:57Yeşil Hat ve Kıbrıs Barış Harekatı
- 1964'te Lefkoşa'yı ikiye ayıran Yeşil Hat oluşturuldu.
- ABD Başkanı Johnson Türkiye'yi mektupla tehdit etti.
- 1974'te Yunanistan'da darbe oldu ve EOKA lideri Makarios'u devirdi.
- 28:23Kıbrıs Türk Federe Devleti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
- Kıbrıs Barış Harekatı başladı ve Türkiye'nin cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, başbakanı Bülent Ecevit, başbakan yardımcısı Necmettin Erbakan'dı.
- 1975'te Rauf Denktaş başkanlığında Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu.
- 1983'te BM kararıyla Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (Kıbrıs Helen Cumhuriyeti) resmi olarak tanındı ve Türkiye de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni (KKTC) kurdu.
- 30:33Annan Planı ve Kıbrıs Sorununun Geleceği
- 2005'te Kofi Annan tarafından hazırlanan Annan Planı hayata geçirilemedi.
- Kıbrıs'ta bir gün savaş çıkarsa, bu savaşın temel sebebi bölgede aranan doğalgaz ve petrol çalışmaları olacaktır.
- Kıbrıs sorunu önemli bir sorundur ve KPSS sınavlarında sıkça sorulabilir.