Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yayla Zorlar Mahallesi'nden Celal Çullu adlı elli yıllık yörükçülük deneyimine sahip bir yörük ile yapılan röportaj formatında bir belgeseldir. Konuşmacı, onbir kardeşten biri olarak çadır içinde büyüdüğünü ve şimdi yörükçülük yapan iki kişiden biri olduğunu belirtiyor.
- Videoda yörükçülüğün tarihi, Çukurova bölgesindeki yörüklerin yaşamı ve günümüzdeki durumu ele alınmaktadır. İlk bölümde yörükçülüğün asaletten geldiği, eskiden göçün nasıl yapıldığı, çadırların nasıl yapıldığı ve peynir yapımı anlatılırken, ikinci bölümde çobanlık yaşamının zorlukları, günlük rutin ve hayvan bakımı hakkında bilgiler sunulmaktadır.
- Belgeselde ayrıca kış ve yaz mevsimlerinde çobanlık yapmanın zorlukları, hayvanların bakımı, kurt saldırıları ve bunların hayvanlara verdiği zararlar anlatılmaktadır. Dağlarda yetiştirilen irgı, urfa ceylanpınar oyunu gibi koyun ırkları hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:48Yörükçülük ve Geçmiş
- Celal Çullu, Yayla Zorlar Mahallesi'nden ve Borazlara ait bir yörükçüdür.
- Yörükçülük, çekirdekten beri elli senedir devam etmektedir.
- Yörükler, hayvanları otla diye yayla olaraktan kullanırlar ve sarı geçili yürüyüz yörüklük yaparlar.
- 01:17Yörüklerin Tarihi ve Durumu
- Celal Çullu'nun babası Sarıçili Yörük, annesinin hangi yörükten olduğu belli değildir.
- Yörükler, Türkiye'nin en iyi yerlerini elinde bulundururlar; Çukurova bölgesi, Mersin, Taşucu, Erdemli, Silifke ve PTH'nin en iyi yerleri yörüklerin elindedir.
- Eskiden yörükçülük kolaydı, birinin yerine basamazdınız, ancak şimdi azgınlık ve barbarlık düzeni gibi bir durum oluşmuştur.
- 03:46Koyun Sayısı ve Geçiler
- Celal Çullu, üç senedir koyun sayısını azaltmış, evli çoğu koyun Dalaman ve Köyceğiz'e giderdi.
- Eskiden ikiyüzelli-üçyüz koyun olurdu, şimdi kırk kadar geçide var ve daha da yayıyor.
- Kara Geçi, Gıcık Geçi gibi geçiler vardır, ancak bazı geçiler yasaklanmıştır.
- 04:41Geçiler ve Devlet Desteği
- Geçiler ara yollar yedirmek için ve geçi edinene para verilmektedir.
- Geçi yapana destekleme boyuna da para verilmektedir.
- Devlet, geçi yapanlara küpe parası vermektedir.
- 05:28Peynir Üretimi
- Peynir üretip eşe dosta verirler, yol yakını olanlar alıp alırlar.
- Şehirde az olur, pazarda bordo az değişir, Celal Çullu pazara götürse peyniri ikiyüz liradan aşağı vermez.
- Peynir her gün ocakta pişirilir, ancak sütler azaldığı için bundan sonra yapılmayabilir.
- 09:18Yörük Kelimesinin Kökeni
- Yörük kelimesi, Orta Asya kıtasından göç edip gelme buraya göçene yörük derler.
- Göçüp konana yörük derler, yörük kelimesi oradan gelmektedir.
- Çukurova bölgesinde göçer derler, bordo yörük.
- 09:45Yörükçülüğün Geleceği
- Yörüklük asaletten gelmektedir.
- Celal Çullu yedi-sekiz yaşındayken deve güderdi, ancak çocuklar bu işi devam ettirmeye çalışmadılar.
- Yörükçülük zorluğundan değil, çocuklarının canı istemezliğinden dolayı devam ettirilmemektedir.
- 11:19Yörükçülüğün Zorlukları
- Celal Çullu, yörükçülüğün yüzünden Patara, Kalkan, Kaş, Finike, Maukent, Adrasan gibi yerlere gitmemiştir.
- Karda yağmurda, ıslak kırk gün dağında ardı çamın dibinde yattığını anlatmaktadır.
- Kışın ortasında çadır kaldırma, kurmay evi yapamayacağından hanımıyla barabar ıslak yattığını belirtmektedir.
- 12:16Göç Süreci
- Hayvan otla diye bir yerden çıkıp bir ayda başka bir yere varırlar.
- Eskiden göç çok iyiydi, şimdi ise traktör ve arabayla göç edilmektedir.
- Eskiden canı istediği zaman devenin havadan vurduğumuz her yükü, hangi dağda iyi ot var oraya, hangi köyün kenarında iyi ot var oraya gidilebilirdi.
- 15:07Kara Çadır
- Kara çadır sıcak olur, kenarı komple kıldan stildir, üstü de otuz sene akmaz.
- Otuz sene sonra akar, otuz yıl kullanılır.
- Çadır altı ayda dokunulur, geçi kırkılır, eğriilir, bükülür koçla.
- 16:13Soy İsmi Çullu
- Soy ismi Çullu'dur, son zaman soyisimler bir değişmiştir.
- Nuhs memuru, çulun neye yararı olduğunu sormuş, "altıma çekerim, üstüme çekerim, üstüne otun yatarım" derken naye müdürü "çullu yazalım bunu" demiş.
- Soy ismi Çullu olmuştur.
- 18:10Peynir Yapımı
- Peynir yapımında GT yoğurdu içine karıştırılır, zıvıtma olmaz.
- Peynir yapımı zor olsa da sevmeseler yapmazlar.
- Peynir anamdan babadan öğrenilmiştir, doğaldan beri bu işte yapılmaktadır.
- 22:16Aile Hayatı
- Celal Çullu, otuz yaşındayken gelin gibi ıslanmış, dağlarda ıslak yattıklarını anlatmaktadır.
- Kaynana çok geçisi var, ikiyüz-üçyüz geçi ve inek vardır.
- Çocukları sigortaya çalışıyor, onlara muhtaçlığı yoktur.
- 25:41Yörük Ailesi ve Yaşamı
- Konuşmacı, bir anadan, bir babadan on bir kardeşten biri olduğunu ve çadırın içinde büyüdüklerini anlatıyor.
- Yörükçülük yapan iki kişi olduğunu, biri kendisi, diğeri biraderinin olduğunu belirtiyor.
- Babasına ve annesine iyi baktığını, babasının evinde öldüğünü ve babasından kalma malı satın almadığını söylüyor.
- 27:23Kışlık Yaşam ve Çadır Hayatı
- Kar düştüğünde birkaç gün durup erimezse arabaya yükleyip dağın dibine gittiklerini anlatıyor.
- Kışlık için iki üç odada saman tuttuklarını ve yağışlı soğuk havada çıkarmadıklarını belirtiyor.
- Evvela saat beşte kalktıklarını, beş buçukta kalkarlarsa beş buçukta kalktıklarını söylüyor.
- 32:55Çobancıların Zorlukları
- Yazın açık rahat ederken, güz gelir yağmur ve yaş olur, kışın da hayvanların yemleyeceğini kartepecini dört ay hazırdan yediklerini anlatıyor.
- Yağmurda ve soğuk havada hayvanları kapatıldığını, saman, yonca ve ot verildiğini söylüyor.
- 34:49Koyun İrkleri ve Bakımı
- İrgı, Urfa Ceylanpınar oyunu adlı bir koyun ırkının Elmalı Bayındır köyünden bir Kazım isimli arkadaş tarafından üretildiğini anlatıyor.
- Bu koyun ırkının dağlara uygun olduğunu ve veriminin çok güzel olduğunu belirtiyor.
- Koyunların bakımı gerektiğini, bakarsan verecek, bakmazsan vermez dediğini söylüyor.
- 36:03Kurt Sorunu
- Dağda kurt sıkıntısı olduğunu, her taraf mal kurt olduğunu ve bu sene yirmi beş-otuz milyar zarar ettiğini anlatıyor.
- Kurtların her gün geldiğini, hükümetin saldığı kurtların düzenli olarak geldiğini söylüyor.
- Kurtların evlerin önünde geziyor, arabadan çıkarıp geçiyor ve yiyor, köpekten de kaçmadığını belirtiyor.