Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yıldırım'dan Korunma Merkezi Genel Müdürü Serdar Aksoy tarafından sunulan teknik bir eğitim içeriğidir. Serdar Aksoy, elektrik mühendisi olarak Türkiye'de birçok önemli tesiste yıldırım koruma çözümleri geliştirmiştir.
- Video, alçak gerilim parafdur sistemlerinin önemi, doğru kullanımı ve yıldırım koruma teknolojileri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerik, Türkiye'deki yıldırım riski, EN 62305 standartındaki risk analizi, parafdur türleri (Tip 1, Tip 2, Tip 3) ve karakteristik değerleri (Iimp, Imax, Uc, Uoc) gibi konuları ele almaktadır. Ayrıca, dörtlü koruma sisteminin (iç yıldırım sistemi, dış yıldırım sistemi, topraklama sistemi ve eş potansiyel sistemi) koordineli kullanımı ve doğru topraklama teknikleri de anlatılmaktadır.
- Eğitimde ayrıca yıldırım darbelerinin karakteristik özellikleri, ölçüm yöntemleri, parafdur seçiminde dikkat edilmesi gereken faktörler ve doğru montaj teknikleri hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Video, katılımcıların sorularının yanıtlanması ve parafdur ürünlerinin kullanım alanları hakkında teknik bilgilerle sonlanmaktadır.
- 00:07Alçak Gerilim Parafdur Eğitimine Giriş
- Yılcommer'in geleneksel eğitimleri Eylül ve Ekim aylarında toplamda dört eğitimle devam ediyor ve Ekim ayında yaklaşık beş fuarda katılım şansı bulunuyor.
- Eğitim, alçak gerilim parafdur sistemleri ile ilgili kapsamlı bilgilendirme sağlayacak ve Recap markasının ürünlerini örnek olarak gösterecek.
- Eğitim, protect teknolojisi, safetech teknolojisi ve strike teknolojisi gibi korumalı ürünlere (100k, 200k, 400k) genel bir bilgilendirme sağlayacak.
- 01:50Eğitmen Tanıtımı
- Eğitmen Serdar Aksoy, Yıldırım'dan Korunma Merkezi Genel Müdürlüğü'nde görev yapmakta ve elektrik mühendisliği alanında uzmanlaşmış.
- Türkiye'de birçok önemli tesiste yıldırım sonucu sürekli yanan tesislere koruma sağlayarak çözüm bulmuş.
- Eğitimle ilgili sorular için serdaraksoy@yildirim.com adresinden ulaşılabilir ve Yıldırım'dan Korunma Merkezi Instagram sayfası takip edilebilir.
- 02:54Alçak Gerilim Parafdurunun Önemi
- Türkiye'de artan yıldırım riski nedeniyle alçak gerilim parafdurunun büyük önem taşıyor; son üç yılda yaklaşık dört kat artan yıldırım sayısı (bir milyondan dört milyona) küresel ısınma nedeniyle oluşuyor.
- Yıldırım'ın tesis üzerine düşmesine gerek olmaksızın, uzakta bir noktaya düştüğünde sistemin endüklenebilir ve toprak üzerinden gelen darbe telekom hattından veya ethernet hattından girebilir.
- Güneş santralleri ve rüzgar santralleri gibi tesislerde yıldırım kaynaklı zararlar büyük maddi bedel ödemek zorunda kalıyor.
- 04:39Alçak Gerilim Parafdurunun Zorunluluğu
- İç tesisat yönetmeliği madde 43 uyarınca, yıldırımlık tesisi bulunan yapılarda aşırı gerilime karşı önlem alan ekipmanlar kullanılması zorunludur.
- İptal edilen yıldırımdan korun yönetmeliğinde bu darbe koruma düzeneği olarak geçer ve iş güvenliği yönetmeliğinde 62305 standartına uyulması istenir.
- Alçak gerilim parafdurunun doğru noktaya doğru ürün kullanarak kullanılması gerekiyor, çünkü parafdur çeşitleri arasında kilo amper değerlerine göre ayrılırlar ve bu k değerlerine göre ürün seçilmelidir.
- 07:12Yıldırım İstatistikleri ve Koruma Gerekliliği
- National Geographic dergisinde yayınlanan haritada 14-15 Haziran tarihlerinde sadece Türkiye'de iki günde 155 bin adet yıldırım düşmüş.
- Kütahya-Eskişehir bölgesinde iki günde 14.593 yıldırım, Kocaeli'ye 805 yıldırım, Ankara'ya 486 yıldırım düşmüş.
- Türkiye'nin en çok yıldırım alan bölgeleri Adana, Antalya, Muğla, Denizli ve Çanakkale bölgesi olmasına rağmen, artık tüm Türkiye'de kümülüs bulutları (süper hücre olarak da adlandırılan) tarafından yıldırım darbeleri yaşanıyor.
- 08:50Dış Yıldırımlık ve Parafdur Arasındaki Fark
- Paratoner (pasif sistemler, izoleli sistemler) yıldırım yakalamaları cihazları korumaz, sadece fiziksel koruma sağlar.
- Dış yıldırımlık ve parafdur ayrı konulardır; paratoner iyonlaşma yaparak yıldırım'ı çeker, ancak cihazları korumaz.
- Türkiye'de itfaiye ruhsatı alabilmeniz için dış yıldırımdan korunma sistemi zorunlu kılınmasına rağmen, parafdur zorunlu kılmıyor, bu nedenle paratoner varsa mutlaka parafdur da kullanılmalıdır.
- 10:28Yıldırım Darbelerinin Etkileri
- Yıldırım darbeleri transformatörler, şalt malzemeler ve pano içindeki ekipmanlara zarar verebilir.
- Yıldırım darbesi nano saniye mertebesinde gerçekleşirken, sigorta ve kaçak akım ürünler nano saniye mertebesinde reaksiyon veremez.
- Parafodur nano saniyede devreye girerek darbeyi anında üzerine alıp toprağa aktarabilir, bu nedenle parafodursuz sistemler korumasızdır.
- 11:37Yıldırım Koruma Önemi
- Yıldırım darbeleri yanmalar, çatlamalar ve büyük alev toplarına neden olabilir, ayrıca telekom hattından gelebilen darbeler server odalarına kadar ulaşabilir.
- Data center'lerde milyonlarca datanın korunması için doğru koruma gereklidir.
- Kart yanmaları, ethernet hattından veya haberleşme hattından gelebilen darbeler hassas sistemlere ciddi zarar verebilir.
- 13:15Yıldırım Darbelerinin Fiziksel Etkileri
- Yıldırım 28.000 Celsius'a ulaşabilir ve pano içerisinde ciddi erimeye yol açabilir.
- Kimya mühendisleri odası Dilovası'nın 2021 yangın raporuna göre, fabrikalarda %67'lik yangınlar iç aşırı gerilim ve yıldırım kaynaklıdır.
- Parafodursuzluğun fabrikalarda büyük yangınlara yol açabileceği, küçük açıktan büyük zararlara neden olabileceği belirtilmiştir.
- 14:27Parafodur Kullanımı ve Önemli Noktalar
- Türkiye'de çok fazla yıldırım düşmesine rağmen, parafodursuzluk yaygın bir sorundur.
- İç tesisat yönetmeliğinde parafodur zorunlu olsa da denetleyen yoktur, bu nedenle kendi kendimizi denetlemek gerekir.
- Kantar lost, kameraların switch, yangın ihbar panelinin loop'u, güneş santrallerinin haberleşme kartları gibi hassas sistemler sürekli yanabilir.
- 16:03Parafodur Seçimi ve Teknik Detaylar
- Parafodur seçiminde neyi koruyacağımız, hangi bölgede koruyacağımız, bölgeye düşen yıldırım sıklığı ve gerekli koruma değeri gibi temel noktalar önemlidir.
- Farklı bölgelerde farklı yıldırım sıklığı ve şiddeti olduğu için (Muğla'da 200 kA, Trabzon'da 70 kA) doğru noktaya doğru ürün seçmek gerekir.
- Parafodurlarda Imax değeri, I değeri, Up değeri, SSC, T1, T2, T3 gibi temel kavramlar önemlidir.
- 17:49Yıldırım Koruma Sistemleri
- Yıldırım koruma sisteminde iç yıldırım, dış yıldırım, topraklama ve eş potansiyel sistem dört ayrı ama birbirine bağlı sistemdir.
- Topraklama sistemi yetersizse, topraklama sistemi iyi değilse veya eş potansiyel sistemi eksikse, parafodur seçiminde dikkatli olunmalıdır.
- Dış yıldırımlık sistem izolesiz iniyorsa (çıplak iletkenle) tüm binanın darbeyi endüktif olması gerekir, izole ile iniyorsa katlar ve ana giriş için farklı parafodur türleri kullanılabilir.
- 20:25Yıldırım Koruma Standartı
- Yıldırım koruma standartı IEC 62305, tüm sistemlerin yıldırımdan korunması için önemlidir.
- Bu standart kapsamında öncelikle risk analizi yapılmalıdır.
- Standartın maddeleri: 1. Genel prensipler, 2. Risk analizi, 3. Dış yıldırımlık sistem koruması, 4. Elektriksel sistemlerin koruması şeklinde sıralanmalıdır.
- 21:11Yıldırımdan Korunma ve Risk Analizi
- Yıldırımdan korunma için maddeler halinde sıralama yaparak doğru koruma yöntemini bulmak gerekir.
- Risk analizi yapmadan neyi nasıl koruyacağımızı bilemeyiz, örneğin dış yıldırımlık içinde paraf olursa risk analizi yapmak çok önemlidir.
- Almanlar EN 62305 standartını iki bölüm haline getirmiş, bu standart bizim en temel yıldırımdan korunma standartımızdır.
- Almanya'da WD 185 305 olarak geçer ve risk analiz programı sunarak tesislerin korumasını hesaplayabiliriz.
- 21:52Yıldırım Darbesi ve Ani Aşırı Gerilimler
- Yıldırım darbesi aşırı gerilime neden olan olaylar içerisinde en tehlikeli olanıdır ama tek değildir.
- Ani aşırı gerilim darbeleri, harmonikler, ani gerilim yükselmeleri ve switching darbeleri gibi diğer olaylara karşı da koruma sağlanmalıdır.
- Yıldırım darbesinin tepe değeri 200 kilo amper olarak bilinse de Türkiye'de 400 kilo amperlik darbeler görülebilmektedir.
- Yıldırım darbesi 1/100 saniye hızında hareket eder, 400 klomb yükündedir ve kontrol edilebilir, öngörülebilir bir olaydır.
- 22:54Yıldırım Ölçümü ve Koruma Yöntemleri
- Kilo amper değerleri Türkiye'nin birçok yerinde sensörlerle ve uluslararası olarak uydudan da anlık olarak kaydedilebilmektedir.
- Almanya Veri Merkezi'ndeki Blitz Org platformunda tüm yıldırım kayıplarını ve amper değerlerini görebilirsiniz.
- Basit dijital sayaçlar bile gelen yıldırımın şiddetini amper değerlerini gösterebilmektedir.
- Parafur, yıldırım darbesi, şalt hareketleri sonucu oluşan aşırı gerilimler, şebekeden kaynaklanan harmonik ve darbeler, elektrostatik deşarj sonucu oluşan ani aşırı gerilimlere karşı koruma sağlar.
- Tüm bu darbelere karşı hem AC hem DC parafodu kullanmak ve haberleşme hatlarını da korumak gerekir.
- 24:28Rayka Markası ve Üretim Kapasitesi
- Cite firması tarafından satın alınan Rayka, dünyanın en geniş parafdu ürün gamına sahip bir markadır.
- Slovenya'daki fabrikasında yüz milyon euro'nun üzerinde yenileme yapılmış olup, robotlar tarafından üretim yapılmaktadır.
- Rayka, birçok markanın ürünleri için fabrika hizmeti sunmaktadır ve güçlü koruma sağlayan ürünlerle gurur duyulmaktadır.
- 25:28Parafdu Seçiminde Darbe Karakteristikleri
- Parafdu seçiminde darbe karakteristikleri önemlidir; yıldırım darbeleri, anahtarlama darbeleri, geçici gerilim dalgalanmaları, harmonikler ve kısa gerilim düşmeleri gibi farklı darbe türleri vardır.
- Ürün seçiminde 350 μs eğrisi ve 8/20 μs eğrisi karakteristiklerine bakılır; 1350 μs eğrisi yıldırım korumasını, 8/20 μs eğrisi ise diğer darbeleri ifade eder.
- Mavi ile gösterilen şebeke darbeleri çok hızlı, pembe ile gösterilen yıldırım darbeleri ise daha uzun sürede sönümlenir.
- 28:33Parafdu Sınıfları ve Özellikleri
- Parafduların sınıfları darbe karakteristiklerine göre belirlenir; 350 μs karakteristiği olanlara Tip 1, 8/20 μs karakteristiği olanlara Tip 2, hem 350 μs hem 8/20 μs karakteristiği olanlara Tip 1+2 denir.
- Sadece B sınıfı ürünler artık Avrupa'da çok kullanılmamaktadır çünkü sadece yıldırım koruması sağlarken, şebeke darbelerine karşı koruma sağlamaz.
- B sınıfı ürünlerde varistör bulunmaz, sadece spar cap veya gaz deşarj tüpü vardır; hem yıldırım hem şebeke darbesinden koruma için hem varistör hem spar cap/gaz deşarj tüpünün hibrit çalışması gerekir.
- 31:24Tip 3 Kategorisi ve Özel Uygulamalar
- Tip 3 kategorisi en önemli kategoridir ve 1500'den fazla ürün içerir; 12V, 24V, 48V güç kaynağı çıkışları sunar.
- Tip 3 parafdular Ethernet hatları, kamera sistemleri, modemler, PLC sistemleri, haberleşme hatları ve invertörlerin haberleşme hattı gibi hassas sistemleri korur.
- Tip 3 parafdular düşük UP seviyesi sağlar ve sistem koruması için ana giriş panosundan priz içi koruma kadar tüm seviyelerde kullanılabilir.
- 35:02Yıldırım Koruma Sistemleri
- Yıldırım'a karşı D sınıflarının önemi, kademeli koruma yaparak anlamını taşımaktadır.
- Ev veya villa ana girişine koyup içindeki cihazları korumak için tip 1+2+3 enerji kombine korumalar kullanılabilir.
- Tip 1 yıldırım koruma, tip 2 şebeke darbesi koruma, tip 3 hassas koruma olarak adlandırılır.
- 36:21Parafodurların Özellikleri
- Parafodurların I-impus değeri yıldırım koruma, Imax değeri şebeke darbesi koruma, Uc değeri gerilim açısından koruma, Up değeri sürekli çalışma gerilimi olarak belirtilir.
- Parafodurlar kapasitesinin üzerindeki sürekli uzun süreli gerilimlerde yanar, bu nedenle doğru gerilim kapasiteli ürün seçmek önemlidir.
- Parafodurlar ani aşırı gerilime karşı koruma sağlar, ancak nano saniye mertebesindeki ani piklere karşı koruma sağlar, sürekli gerilim yükselmesi durumunda etkisiz kalır.
- 38:08Topraklama ve Dörtlü Koruma
- Temel topraklamasının binanın psikolojisini sağlayıp tüm statik elektriği ve artık akımları boşaltması önemlidir.
- Doğru bir temel topraklama yapılmadığında binadaki cihaz yanmaları ve çarpılmalar sürekli olur.
- Topraklama, parafodurlar ve diğer koruma sistemleri birlikte kullanılmalı, tek başına bir sistem yeterli değildir.
- 39:05Parafodurların Teknolojik Özellikleri
- Parafodurlar üzerinde uzaktan izleme için kuru kontakt bilgisi bulunur ve zarar görürse LED'ler kırmızıya döner.
- Gelişen teknolojiyle parafodurların kısa sürede zarar görme oranı azalmıştır.
- Raykap'ın safetech teknolojisi ile gaz deşarj tüpleriyle desteklenen parafodurlar kapasitelerinde sınırsız sayıda koruma yapabilir.
- 40:49Parafodurların İç Yapısı ve Koruma Sistemi
- Parafodurların içerisinde yıldırım koruma için küçük varistörler, şebeke darbesi koruması için büyük varistörler ve diyotlar bulunur.
- Raykap'ın ürünlerinde genellikle gaz deşarj tüpü, varistör, termal kontrol devresi ve uzun süreli darbe koruma sistemi entegre olarak kullanılır.
- Termal kontrol devresi parafodurun kolay yanmasını engeller ve uzun süreli darbe koruma sağlanmasını sağlar.
- 42:15Dış Yıldırım Sistemi ve Önemi
- Harici yıldırım tesisatı olmayan bir binaya yıldırım düştüğünde direkt yangın çıkabilir.
- Dörtlü koruma için mutlaka binanın tepesinde bir yakalama ucu olması gerekir.
- Yüksek gerilim hatlarına düşen yıldırımlar doğrudan etkileyebilir, bu nedenle yüksek gerilim hatlarındaki parafodurların D sınıfı olması önemlidir.
- 43:34Yıldırım Koruma Sistemleri
- Dış yıldırım sistemleri darbeyi toprağa aktarır, ancak darbe topraktan binamıza dört iletken üzerinden yönelebilir.
- Ana pano, tarihi pano ve cihaz önü koruması önemlidir, aksi takdirde darbe son noktada yanabilir ve tüm elektrik tesisatının içi yanabilir.
- Yıldırım iki kilometre alanda etkili olabilir ve bu alanda adım gerilimi nedeniyle insanlar, hayvanlar ve cihazlar zarar görebilir.
- 45:20Yıldırım Hasarlarının Önlenmesi
- Yıldırım düşerken bir manyetik alan yayar ve bu alan tüm elektriksel ekipmanları endüktif koaj etkisiyle etkiler.
- Yıldırım inişletkenleri izoleli olmalı ve grom thor'un izoleli inişletkenleri önerilmektedir.
- Ana girişte Tip 1+2 ya da Tip 1+2+3 parafdu kullanılmalı, izoleli inişletken kullanılırsa kat panolarında Tip 2+3, ana girişte Tip 1+2, ethernet girişlerinde Tip 3 parafdu yeterlidir.
- 48:46Eş Potansiyel ve Koruma Önlemleri
- Eş potansiyel kavramı, personel yaralanmaları, yangın ve malzeme hasarlarını önlemek için önemlidir.
- Sparkcap türünden parafdu kullanılması tavsiye edilmektedir, zorunlu olmasa da ark sönümleyici olarak geçer.
- Eş potansiyel alanlarda (EPZ) tüm metal aksamlar ve darbe taşıyabilecek sistemler eş potansiyelde olmalıdır.
- 51:05Parafdu Kullanımı ve Özellikleri
- Parafdurlar sisteme paralel bağlanır, pasif elemanlardır ve enerjiyi kesmeden darbeyi toprağa aktarır.
- Kablonun uzunluğu 50 santimetre aşmamalıdır, aksi takdirde UP değeri artarak koruma sağlanamaz.
- B sınıfı ya da Tip 1 parafdurlarda 16 mm², Tip 2 parafdurlarda 6 mm², Tip 3'lerde 1,5 mm² kesitli kablo minimum kablo kesitleridir.
- 53:09Koruma Teknolojileri
- Telekom hattı korumaları, ethernet hattı korumaları, modem korumaları ve RS 485 hattı korumaları gibi çeşitli koruma çözümleri mevcuttur.
- Strie-SRG teknolojisi, parafdurların "babası" olarak adlandırılan en güçlü parafdur teknolojisidir.
- Strie-SOP modülleri din rail'lerde 100 nano saniyede, Strucs ise 1 nano saniyede devreye girer.
- 54:13Yıldırım Koruma Sistemleri
- Tüm parafodurlar sisteme paralel bağlanır ve enerjinin başka yerden gidebileceği bir yer yoktur.
- Bright-up parafourlar maksimum 100 kilo amper değerine sahip olup, SS modülü 200 kilo amper yıldırım darbesini absorbe edebilir.
- Strucksp 10 yıl garantilidir ve yanarsa Bright-up değiştirmektedir, 20 yıl yaşam ömrü olan bir teknolojidir.
- 55:14Strucksp Özellikleri
- Strucksp, tesis ana trafolarında kullanılan bir ürün olup, faz-faz arası koruma özelliğine sahiptir.
- Strucksp'un en önemli özelliği, klasik parafurlarda 30 minimum topraklama değerine ihtiyaç varken, Strucksp'da sadece toprağa bağlı olmak yeterlidir.
- Konuşmacı, doğru ürün seçerek ve tesisi doğru uygulayarak yıldırım koruması yapılabilirliğini vurgulamaktadır.
- 56:31Ürün Gamı ve Sorular
- Konuşmacı, paraf hakkında bilgi vermek için bir saat boyunca konuşmuş ve son beş dakikada soruları yanıtlayacağını belirtmiştir.
- Strucksp modüllerini çift kullanarak koruma seviyesini artırabilmekte ve koruyamayacağı darbe olmadığını ifade etmektedir.
- Tip 1 parafodurların 16 milimetre iki kablo ile bağlanması gerektiği ve güneşin çok olduğu yerlerde yıldırım da çok olduğu belirtilmiştir.
- 59:01Montaj ve Kapanış
- Strucksp sisteme inline bağlanan bir üründür ve kolay kolay zarar görmez, ancak zarar gördüğünde sistem korumasız kalabilir.
- Parafodurların sayaçtan önce montajı yapılması gerektiği, sayacı da korumak için daha mantıklı olduğu belirtilmiştir.
- Konuşmacı, sunumun YouTube ve blog sayfasına ekleyeceğini ve sorular için ulaşılabilir olduğunu belirtmiştir.