Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir Osmanlı tarihçisi tarafından sunulan eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Yavuz Sultan Selim Han'ın hayatı, siyasi faaliyetleri ve fetihleri hakkında detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, Yavuz Sultan Selim'in "sekiz yıla seksen yıllık iş sığdırdığı" iddiasıyla başlayıp, doğu siyasetine odaklanmaktadır. İçerikte Şah İsmail ile olan diplomatik çatışmalar, Çaldıran ve Turnadağ savaşları, Dulkadiroğlu Beyliği'nin fethi, Mısır seferi ve Hicaz'ın fethi gibi önemli olaylar kronolojik olarak anlatılmaktadır. Ayrıca Yavuz'un dindarlığı, şair Vehbi ile yaşadığı şiir yarışması ve saray hizmetçisi olan bir Türkmen kızıyla yaşadığı aşk hikayesi gibi kişisel anılar da paylaşılmaktadır.
- Videoda ayrıca Yavuz'un halifelikin Osmanlı'ya geçmesi, Osmanlı'nın gelirlerinin artışı ve baharat yolunun kontrolü gibi stratejik önemi de vurgulanmaktadır. Konuşmacı, MEB kitaplarındaki bilgileri aktararak ders verirken, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini de ele almaktadır.
- 00:10Yavuz Sultan Selim Han Hakkında
- Konuşmacı, Yavuz Sultan Selim Han'ı "el-muzaffer" olarak tanımlıyor ve Osmanlı tarihçisi olduğunu belirtiyor.
- Osmanlı'da otuz altı padişah olduğunu, kendisinin Yavuz Sultan Selim'i en sevdiği padişah olarak gördüğünü ifade ediyor.
- Yavuz Sultan Selim'in sekiz yıla seksen yıllık iş sığdırdığını ve hem padişahı hem de halifeyi aldığını vurguluyor.
- 02:16Yavuz'un Doğu Siyaseti
- Yavuz Sultan Selim'in başa geçtiğinde doğuyla ilgilenmeye başladığını, Türklerin doğudan geldiğini ve batıyı öttürdüğünü belirtiyor.
- Yavuz'un asıl tehlikeyi doğuda gördüğünü ve Türk-Islam dünyasını bir çatı altında birleştirdiğini açıklıyor.
- Halifeyi Memlük korumasında olan Abbasiler'den alarak Türk-Islam birliğini sağlayacağını vurguluyor.
- 04:00Yavuz'un Siyasi Olayları
- Yavuz Sultan Selim'in üç önemli siyasi olayı olduğunu belirtiyor: Çaldıran Savaşı, Turnadağ Savaşı ve Mısır Seferi.
- 1502 yılında Safevi hükümdarı Şah İsmail'in Safevi adıyla bir devlet kurduğunu anlatıyor.
- Şah İsmail'in satranç oyununda "çoban matı" adı verilen bir stratejiyle Yavuz Sultan Selim'i yendiğini ve ona bin kese altın hediye ettiğini söylüyor.
- 06:18Yavuz'un Şah İsmail ile Karşılaşması
- Şah İsmail'in Yavuz'u sıradan bir çoban sanarak tokatladığını ve Yavuz'un "sanma şahım sen herkesi ol sadıkaa" başlıklı bir şiir yazdığını anlatıyor.
- Yavuz'un Şah İsmail'e bin kese altın hediye ettiğini ve bunu sadece ikisinin bildiği bir yere gömdüğünü belirtiyor.
- Yavuz'un Trabzon'a döndükten sonra Şahkulu İsyanı'na müdahale ettiğini ve taht kavgasına girdiğini, sonunda padişah olduğunu söylüyor.
- 09:10Şah İsmail'in Hakareti ve Yavuz'un Cevabı
- İran Şahı Şah İsmail, Topkapı'da açılan bir sandık hediye göndermiş, içinde altınlar, elmaslar, yakutlar ve kumaşlar olmasına rağmen etrafa pis bir koku yayılmış.
- Şah İsmail sandığın dibine insan dışkısı koymuş ve Yavuz'a hakaret etmiş, Yavuz ise "Benim dünya malına verdiğim değer bu verdiğim değer kadardır" diyerek cevap vermiş.
- Osmanlı'nın şanlı yakışır bir cevapta bulunması gerektiği düşünülmüş ve Yavuz, sekiz yıl başta kalmış, on altı vezirini götürmüş.
- 10:26Yavuz'un Cevabı ve Çaldıran Savaşı
- Yavuz, altınlar, yakutlar, elmaslar ve gümüşlerle dolu bir sandık hazırlatıp, içine İsparta Gül Birliği'nden gül yağları, gül esansları, gül lokumları ve gül şampuanları koymuş.
- Sandık İran sarayına gönderilmiş ve açıldığında etrafa mis gibi gül kokusu yayılmış, elçi gül lokumundan yiyerek zehirli olmadığını göstermiş.
- Yavuz'un yazdığı notta "Herkes yediğinden ikram eder" yazıyordu ve Osmanlı ordusu İstanbul'dan çıkıp Çaldıran'da Safevi ile savaşacak.
- 12:03Çaldıran Savaşı ve Sonuçları
- Safevi hükümdarı Şah İsmail, Osmanlı'nın karşısına çıkamamış, o dönemin en teknik ve gelişmiş ordusu olan Osmanlı'ya karşı duramamış.
- Yavuz'un yaptırdığı üç başlıklı darzen topları ve diğer silahlar Safevi ordusunu etkisiz hale getirmiş.
- Şah İsmail, yeniçerileri padişaha karşı ayaklandırmak istemiş, Yavuz ise ona kadın elbisesi göndererek "Bu ağır bir hakarettir, kadın elbisesi gönderiyorsun, kaçıyorsun" mesajını vermiş.
- 13:32Savaşın Sonucu ve Sonrası
- Çaldıran Savaşı kısa sürede (altı-altı buçuk saat) Osmanlı ordusu tarafından kazanılmış, Şah İsmail yenilmiş ama yıkılmamış.
- Safevi Devleti yıkılmamış, doğudaki Şii tehlikesi kısmen bertaraf edilmiş ve Şah İsmail kaçmış.
- Yavuz, Şah İsmail'in gömdüğü bin kese altın için iki sipahiyi göndermiş ve onlar da altınları bulmuş, böylece Şah İsmail'in yenilgisini görmüş.
- 15:01Anadolu'nun Türk Siyasi Birliği
- Çaldıran Savaşı ile Safevi Devleti yenilmiş ama yıkılmamış, Doğu Anadolu'nun güvenliği sağlanmış.
- Geri dönerken Turnadağ Savaşı'nda Dulkadiroğlu Beyliği alınmış, böylece Anadolu'da ilk alınan beylik Karesi Oğlu, son alınan beylik Dulkadiroğlu olmuştur.
- Anadolu Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmış, MEB kitabı 2018-2019'da güncellendiğinde Dulkadiroğullarından sonra Ramazanoğulları'nın da alınmasıyla Anadolu Türk siyasi birliğinin tamamlanması belirtilmiştir.
- 15:41Osmanlı Tarihi Bilgileri
- Güncel MEB kitaplarında Anadolu'nun ilk beyliği Dulkadiroğlu olarak geçmektedir.
- Anadolu'da Osmanlı'dan başka herhangi bir siyasi unsur kalmamıştır.
- Safevi belasını savuşturarak Turnadağlı Anadolu siyasi birliğini sağlamışlardır.
- 16:35Celali İsyanları
- Bozoklu Celal, vergilerin ağırlığından dolayı Yavuz Sultan Selim'e isyan etmiştir.
- 1590'larda vergilerin ağırlığından çıkan isyanlara "Celali İsyanları" denmiştir.
- ÖSYM sınavlarında Celali İsyanları konusu sıkça sorulmaktadır.
- 17:54Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi
- Yavuz Sultan Selim halifeyi istiyor ve Türk-Islam birliğini sağlamak istiyordu.
- Halifenin Memlük korumasında olduğu için Mısır'a sefere gitmek için bir sebep gerekiyordu.
- Müslümanın müslümana kılıç çekmesi dinen haram olduğu için bir sebep aranıyordu.
- 18:27Yavuz Sultan Selim'in Rüyası Hikayesi
- Yavuz Sultan Selim, sadrazamı Can Hasan Paşa'yı çağırarak dün gece gördüğü rüyayı anlatmasını istemiştir.
- Hasan Paşa, Yavuz'un rahat bir uyku çektiğini söylemiş, Yavuz ise onu dövmüştür.
- Bir hafta sonra Hasan Paşa, Yavuz'a ateş etmeye çalışmış ancak kapıcısı tarafından engellenmiştir.
- 22:10Kapıcının Rüyası
- Kapıcı, rüyasında kapı çalınca beyaz bir ışık hüzmesi görmüş ve kapıyı açmıştır.
- İçeri dört iri, ak saçlı, aksarıklı, ak sakallı, ak cübbeli zat girmiş ve "Haremeyn hizmeti efendi'ye görüldü" demişlerdir.
- Bu dört zat, Ebu Bekir Sıddık, Ömer bin Adil, Osman'ı Zinnureyn ve Ebu Talip bin Ali olarak kendilerini tanıtmışlardır.
- 23:31Yavuz Sultan Selim'in Rüyası ve Mısır Seferi
- Kapıcı Hasan Ağa, Yavuz Sultan Selim'e rüyasında dört halifenin Mekke, Medine ve Hicaz'ın hizmetini Yavuz'a verdiğini anlatıyor.
- Yavuz, bu rüyanın görüleceğini ve Hasan'ın göreceğini biliyor çünkü aynı rüyayı kendisi de görmüş.
- Rüya üzerine Mısır'a sefere çıkılıyor.
- 25:04Yavuz ve Hasan Paşa Arasındaki İlişki
- Topkapı'dan Üsküdar'a geçerken Yavuz, Hasan Paşa'ya yumurta sever mi diye soruyor ve Hasan Paşa evet diyor.
- Çaldıran Turnası'nda savaş yapıldıktan sonra geri dönerken Yavuz tekrar Hasan Paşa'ya nasıl olduğunu soruyor ve Hasan Paşa "rafadan" diyor.
- Ramazan günü Yavuz, Hasan Paşa'yı alıp tebdil-i kıyafet çarşı pazarı esnafı denetliyor ve iftar vakti bir yaşlı teyzenin evinde misafir oluyorlar.
- 26:44Darhane Çorbası Hikayesi
- Teyze, Yavuz ve Hasan Paşa'ya çorba ikram ediyor ve Yavuz çorbanın çok güzel olduğunu söylüyor.
- Teyze, çorbanın adının "darhane çorbası" olduğunu ve tek kadına tek başına yaşayan bir hocalarının yaptığı çorba olduğunu anlatıyor.
- Darhane çorbası saray mutfağına gidiyor ve sonra ülkeye yayılıyor.
- 28:15Mısır Seferi Hazırlıkları
- Osmanlı ordusu Mısır'a sefere hazırlanıyor ve Topkapı'dan Üsküdar'a toplanıyor.
- Sinan Paşa, Yavuz'a nereye gittiklerini soruyor ama Yavuz sır saklamayı bildiğini söylüyor ve Sinan Paşa'nın nereye gittiği hakkında haberi bile yok.
- Ordu Kayseri civarlarına geldiğinde Yavuz, bağa zarar verilmemesi ve her gelenin kılıcını toprağa sokup çıkarması gerektiğini söylüyor.
- 29:31Yavuz'un Dindarlığı
- Yavuz, yüz bin kişilik orduyu sağ çektirip dörtlüleri yaktırıyor ve herkesin ağzına, dişine, heybesine baktırıyor.
- Yavuz, haram yemeyen bir orduyla Allah'ın dinini ve ilahi kelimetullah'ı dünyalara yayacağını söylüyor.
- Yavuz, sekiz yılda sınırları iki buçuk kat arttırmış.
- 30:06Resulullah'ın Rüyası
- Yavuz devrinde bir esnaf, işleri bozulduğunda istihareye yatıyor ve rüyasında Resulullah'ı görüyor.
- Resulullah, ona Selim'e bir kese altın vermesini söylüyor ve neden vereceğini soruyor.
- Adam, Resulullah'ın söylediklerini Yavuz'a anlatıyor ve Yavuz, adamın her seferinde "bir kese altın" diyerek kese kese altın veriyor.
- 33:39Şair Vehbi Hikayesi
- Saray şairi Vehbi, Yavuz'un kendisine ters baktığını görünce öldürüleceğinden korkarak İstanbul'dan kaçıyor.
- Vehbi, Van müftüsüne sığınıyor ve kendisini Yavuz'a teslim etmemesini istiyor.
- Yavuz, Vehbi'nin nerede olduğunu öğrenmek için ödüllü bir şiir yazma fikrini kabul ediyor.
- 35:21Yavuz Sultan Selim'in Şiir Yarışması
- Yavuz Sultan Selim, yazdığı şiirin altını uygun mısra ile tamamlayana bin kese altın hediye edeceğini duyurmuş.
- Van müftüsü de yarışmaya katılarak bir kese altın kazanmış ve mısrasını Yavuz Sultan Selim'e göndermiş.
- Yavuz Sultan Selim, şiirleri tek tek inceleyerek Van müftüsünü yarışmayı kazanan olarak ilan etmiş.
- 36:34Yavuz Sultan Selim'in Şiir Anlayışı
- Yavuz Sultan Selim'in yazdığı mısra "Bütün dünya benim olsa gamım gitmez" iken, Van müftüsü Vehbi'nin cevabı "Ezelden beridir gam turabıyla yoğrulmuş bedendir bu" olmuş.
- Yavuz Sultan Selim, yüzlerce şairin arasından kendi şairini ayırt edebiliyor ve bir şairin mısrasıyla kendini belli edebiliyor.
- Yavuz Sultan Selim, rüyasında on kıta şiir yazan birini görüp, adamın şiirini hatasız okuyabiliyor.
- 38:31Yavuz Sultan Selim'in Fiziksel Görünümü
- Yavuz Sultan Selim, uzun boylu, seyrek sakallı ve Mahmut Tuncer gibi bir görünüşte.
- Kanuni Sultan Süleyman'ın Halit Ergenç gibi algılanmasıyla karşılaştırıldığında, gerçek görünümü farklı.
- 38:54Yavuz Sultan Selim'in Aşk Hayatı
- Yavuz Sultan Selim'in yatak hizmetine bakan bir ahu gözlü Türkmen kızı var ve bu kız ona aşık.
- Kız, Yavuz'un odasını toplarken yastığını seviyor, yorganını kokluyor ve sakalını göğsüne basıyor.
- Kız, aşkından ölmek üzere ve Yavuz'a bir mektup yazarak "Derdi olan ne eylesin" diyerek yastığın altına atıyor.
- 41:12Yavuz Sultan Selim ve Kızın Mesajlaşması
- Yavuz Sultan Selim, yastığın altındaki mektubu okuyunca "Derdi olan ne eylesin, çekinmesin söylesin" diye cevap yazıyor.
- Kız, Yavuz'un cevabını görünce "Çok korkuyorsa ne eylesin" yazıp yastığın altına atıyor.
- Yavuz, "Hiç korkmasın, çıksın sevdiğine sevdiğini söylesin" yazıp yastığın altına atıyor.
- 43:08Kızın Ölümü ve Yavuz'un Tepkisi
- İki gün sonra kız, Yavuz'u divan toplantısına giderken bekliyor ve "Selim seni seviyorum ben" diyerek ruhunu teslim ediyor.
- Yavuz, kızın ölümünü görünce divan toplantısını iptal ediyor ve kızı kucağına alıp kendi elleriyle mezara defnediyor.
- Yavuz, kızına "Merdüm-i dideme go zebun etti beni felek" başlıklı bir şiir yazıyor.
- 46:19Yavuz Sultan Selim'in Sina Çölü Geçişi
- Yavuz Sultan Selim, ordusu Kayseri Gesi bağlarından başlayarak Sina Çölü'ne kadar yürüdü, bu çölü tarihte orduyla geçen tek kişi oldu.
- Sina Çölü'ne geldiğinde Yavuz, atından inince ordu da otomatikman atından indi ve "Esselamu aleyküm" diyerek çöle girdi.
- Çölde yüzbin kişilik Osmanlı ordusu yürüyüşe başladı, önde Yavuz, arkada atı ve arkada yüzbin kişilik ordu vardı.
- 47:46Orduyun Yorulması ve Yavuz'un Kararı
- Çölde yağmur yağmaya başlayınca ordu yorulmaya başladı ve atına binmek istedi.
- Hasanpaşa ve Sinanpaşa arasında sıra tartışması oldu, Sinan "Ben rüyayı gördüm, sıra sende" dedi.
- Sinan arkaya dönüp orduya el salladı, Yavuz'un atı "Hünkarım, askeriniz yoruldu, atınıza binseniz" dedi.
- 49:01Yavuz'un Çölde Yürümesi
- Yavuz "Ho çüş" dediği anda bütün ordu atına bindi, Yavuz atı bırakıp geriye döndü.
- Yavuz çıplak ayaklarıyla önde yürüdü, ordu onun ardı sıra yürüdü.
- National Geographic'in belgeselinde de anlatıldığı gibi, Yavuz 1516 yılında çölü on üç günde geçti.
- 50:29Mısır Seferi ve Savaşlar
- Yavuz Mısır seferinde Memlüklülerle Mercidabık ve Ridaniye'de iki savaş yaptı.
- Mercidabık'la Suriye-Filistin kapıları açıldı.
- Yavuz kısa sürede Mercidabık'ı halletti, Ridaniye ile Mısır'ı ve Hicaz'ı (Orta Arabistan, Mekke ve Medine) aldı.
- 52:02Kabe'ye Varış ve Halifelik
- Yavuz atını Kabe'ye sürdüğünde, Kabe'nin emiri kırmızı kurdeleye sarmış bekliyordu.
- Yavuz normal asker gibi giyinmiş gelmişti, oğlu Süleyman ise süslü bir şekilde giyinmişti.
- Yavuz "Hakimul Haremeyn" (Haremeyn'in hakimi) dedi, oğlu ise "Hadimül Haremeyn" (hizmetli) dedi.
- 53:35Yavuz Sultan Selim'in Başarıları
- Kutsal emanetler Osmanlı'ya geçti ve Yavuz Osmanlı'nın ilk halifesi oldu.
- Teokrasi güçlendi ve Osmanlı ilk kez Kuzey Afrika'ya geçti.
- Üç kıtada hüküm süren ilk padişah Yavuz Sultan Selim Han'dır.
- 54:18Osmanlı'nın Kutsal Emanetleri ve Gelirleri
- Trablusgarp'ın kaybıyla V. Mehmet Reşat halifelik unvanını aldı ve Peygamber Efendimiz'in mübarek sakalı şerifi, ayak izi hırka-i şerifi Topkapı Sarayı'na gönderildi.
- Osmanlı gelirleri arttı çünkü toprakları iki buçuk kat arttırdı ve Doğu fobisini kırdı.
- Osmanlı'nın gelirleri özellikle öşür gelirlerinde arttı çünkü Müslüman toprakları alarak gayrimüslimlerden alınan haraç ve cizye gelirlerini artırdı.
- 57:22Osmanlı'nın Ticaret Yolları ve Hazinesi
- Fatih Kırım'ı aldı ve İpekyolu'nun kontrolü Osmanlı'ya geçti, Yavuz Mısır'ı aldı ve Baharat Yolu'nun kontrolü Osmanlı'ya geçti.
- Osmanlı'nın geleneksel ticaret yollarında tekel olunca Avrupalılar coğrafi keşifleri yapmaya başladılar.
- Hazine doldu taştı, ek hazine binası yapıldı ve Yavuz Sultan Selim hazineyi doldurup kendi mührünü ile mühürleyen padişah oldu.
- 59:58Yavuz Sultan Selim'in Vefatı ve Başarıları
- Yavuz Sultan Selim sekiz yılda seksen yıllık işi sığdırdı ve Mısır'da sırtında şirpençe (çıban) çıktı.
- Şirpençe enfeksiyon kapınca Yavuz'un sağlık durumu kötüleşti ve yolda vefat etti.
- Yavuz Sultan Selim Çaldıran Savaşı'nda Safevi Devleti'ni bertaraf etti, Turnadağlı Anadolu Türk siyasi birliğini sağladı ve Mısır seferi ile Mısır, Hicaz ve Arabistan'ı aldı.