Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, WikiGlam Türkiye Müzeleri projesi kapsamında düzenlenen bir eğitim programıdır. Programda Zafer Batık, Başak, Mücahit Bey, Nurdan Hanım, Hakan Bey ve Çilem Hanım gibi Wikipedia gönüllüleri ve müzeciler yer almaktadır.
- Video, Türkiye'deki müzelerin Wikipedia'da daha iyi temsil edilmesi amacıyla hazırlanmış bir eğitim içeriğidir. İçerikte öncelikle proje tanıtımı yapılmakta, ardından Wikipedia'nın nasıl çalıştığı, müzelerle işbirliği yapma yöntemleri ve Wikipedia sayfalarının nasıl düzenlenmesi gerektiği adım adım gösterilmektedir. Katılımcılar, müze sayfalarının oluşturulması, içerik ekleme, kaynak yönetimi ve farklı dillere çevirme gibi konuları ele almaktadır.
- Programda ayrıca Türkiye'deki müzelerin istatistikleri, müzelerin dijital ortamdaki varlığı ve WikiGlam projesinin amacı detaylı olarak anlatılmaktadır. Katılımcılar, gönüllülerin projeye nasıl katılacağı, müze bilgilerinin nasıl Wikipedia'ya aktarılacağı ve müzelerin Europeana gibi platformlara veri paylaşabilmesi için gerekli adımları açıklamaktadır.
- 00:02Katılım ve Program Tanıtımı
- Katılımcılarla katılım formunun doldurulması isteniyor, özellikle kurum adları ve gönüllülük bilgileri belirtilmesi gerekiyor.
- Katılım formunu dolduranlar dijital ortamda katılım belgesi alacaklar.
- Programda Müzeciler Derneği tanıtımı, müze istatistikleri, Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü tanıtımı ve GLAM Türkiye Müzeleri projesi eğitimine yer verilecek.
- 01:41Müzeciler Derneği Tanıtımı
- Müzeciler Derneği 1950'lerde kurulmuş, 1995'te tekrar kurularak nihai halini almış bir dernek.
- Dernek kültürel miras ve müzecilik alanında çeşitli çalışmalar yürütmekte.
- Müzeciler Derneği, müzecilik alanında standartların geliştirilmesi, ortak projelere imza atılması ve müze profesyonellerinin haklarının iyileştirilmesi gibi konularda çalışmalar yapıyor.
- 03:19Müze İstatistikleri
- Top 21 sivil toplum organizasyonu tarafından yapılan araştırmada Türkiye'deki müzelerin ziyaretçi sayıları incelenmiş.
- Türkiye'deki en çok ziyaretçi alan müze Mevlana Müzesi olup 3 milyonu aşmış durumda.
- Vikipedi'ye göre Türkiye'de toplam 543 Türkçe, 228 İngilizce ve 136 Almanca müze sayfası bulunuyor.
- 07:18Özel Müzeler ve Müze Sayıları
- Türkiye'de resmi olarak belirlenmiş özel müze sayısı 321, ancak Türkiye'de 700'in üzerinde özel müze olduğu tahmin ediliyor.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı 114 müze müdürlüğü ve 210 müze bulunuyor.
- Türkiye'de 143 Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı öğrenci sayısı var.
- 08:15Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü
- Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü 1947'de kurulmuş, başlangıçta arkeoloji alanında çalışırken zamanla sosyal ve beşeri bilimler alanına da genişlemiş.
- Enstitü, arkeolojik araştırmalar, yüzey araştırmaları, fotoğraf koleksiyonu, epigrafik mülaj koleksiyonu ve botanik referans koleksiyonu gibi çeşitli koleksiyonları barındırıyor.
- Enstitü, koleksiyonlarındaki fotoğrafların ve epigrafik mülajların bilgilerini araştırırken Wikipedia ve Müzeciler Derneği ile işbirliği yaparak dijital veri arşivi kurma çalışması yapıyor.
- 10:25Müzelerin Verilerinin Toplanması
- Müzelerin verileri farklı ortamlarda (Müze Kart, web siteleri) dağınık bir şekilde tutuluyor ve üretiliyor.
- Müzelerin uluslararası otoritelere göre farklı ID'lerle tanımlandığı ve bunların Wikidata'da bir araya gelmediği tespit edilmiş.
- Müzeciler Derneği'nin ve web sitelerindeki bilgileri bir araya getirerek, Wickedya kullanıcı topluluğu Türkiye'nin desteğiyle sorgular ve listeler oluşturularak müzeler bir araya getirildi.
- 12:00Wikipedia ve WikiMedia Hakkında
- Zafer Batık, 2008'den beri Vikipedia gönüllüsü olup, Türkiye'de "Wiki Türkiye" adlı bir topluluk kurmuş.
- Başak, Bursa'da yaşayan eski bir Wikipedia gönüllüsü olarak sunumu hazırlamış.
- Wikipedia, 21 yıldır internet kullanıcılarının hayatında olan çevrimiçi bir ansiklopedi olup, Türkçe versiyonu Aralık 2012'den beri yayında.
- 14:32WikiMedia Vakfı ve Projeleri
- 2003 yılında kurulan WikiMedia Vakfı, merkezi Amerika Birleşik Devletleri'nde San Francisco'da olan, internet kullanıcılarının ücretsizce erişebildiği eğitim içeriklerini geliştirmek amacıyla kurulmuş.
- Vakfın projeleri arasında Wikipedia, Wiki Söz, Wiki Sözlük, Wiki Kitap, Wiki Kaynak ve Wiki Veri gibi birçok proje bulunuyor.
- Günümüzde herhangi ansiklopedik bilgiye ihtiyacımız olduğunda, cevaplar genellikle Wikipedia'den veya sesli asistanlardan (Amazon, Siri) Wiki Veri'ye dayanıyor.
- 15:42Wikipedia İçeriklerinin Üretilme Süreci
- Wikipedia sayfalarında başlık, alt başlıklar, sağ tarafta bilgi kutusu, fotoğraf ve harita gibi öğeler bulunuyor.
- Bu içerikler, internet kullanıcılarının sorgulamadan tükettiği, ancak kimler tarafından ve nasıl üretilen bilinmeyen birer ürün.
- Wikipedia içerikleri, "imece usulü" yani sıradan internet kullanıcılarının ortak çabasıyla üretiliyor, güncelleniyor, genişletiliyor ve zenginleştiriliyor.
- 16:44Wikipedia'ya Katkı Yapma
- Wikipedia sayfalarının üst kısmında "değiştir", "kaynak", "tartışma" ve "geçmiş" gibi sekmeler bulunuyor.
- Her internet kullanıcısı, sayfaları değiştirmek, güncellemek, yeni içerikler oluşturmak konusunda katkı verebiliyor.
- Wikipedia'ya katkı yapan gönüllüler, kendi eğitim olanaklarından, dil becerilerinden, dijital becerilerine ve bilgi kaynaklarına sahip olmayan internet kullanıcıları için bilgileri aktaran dijital bilgi gönüllüleri.
- 18:32Wikipedia'nın Dil Sürümü
- Dünya genelinde 300 dilin üzerinde aktif Wikipedia sürümü bulunuyor.
- Tehlike altındaki dillerde bile gönüllüler var ve o dili yaşatmak için Wikipedia sürümleri üretiliyor.
- Türkiye'de de 2016'da kurulan "Topluluğu Kullanıcı Grubu" gibi topluluklar, üniversitelerle, öğrencilerle, yarışmalar düzenleyerek ve müzelerle işbirliği yaparak içerikleri geliştirmeye çalışıyor.
- 21:13Vikipedi'nin Özellikleri
- Vikipedi mükemmel bir bilgi kaynağı ve icadiye olsa da, sürekli eksik, hatalı veya taraflı bilgi içerebilir.
- Vikipedi'nin logosu küre şeklinde bir puzzle olarak tasarlanmış olup, eksik bir puzzle olarak temsil edilmesi, her zaman mükemmel olamayacağını göstermektedir.
- Vikipedi'nin kaynaklı bir kaynak olması nedeniyle, vandallar, propaganda amaçlı veya reklam amaçlı içerikler yazabilir, ancak mantık her zaman doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırt eder.
- 22:25Vikipedi'nin Eşitsizlik Sorunu
- Vikipedi'de Paris hakkında üretilen içeriklerin toplamı, Afrika kıtası hakkında üretilen içeriklerden daha fazla olup, bu da toplumdaki eşitsizliklerin bir yansımasıdır.
- Vikipedi'nin güçlü tarafı "değiştir" butonunun varlığıdır; bu buton sayesinde bilgi sahibi olanlar veya uzmanlık alanlarında katkı sağlayabilirler.
- Vikipedi'ye katkıda bulunmak için birçok kural ve yönerge vardır, ancak bunları okumak zorunda değilsiniz; süreç içerisinde öğrenilebilir.
- 23:34Vikipedi'ye Katkıda Bulunma Kuralları
- Vikipedi'nin en temel kuralı "kaynaksız bilgi sahibi olmaktansa hiç bilgi sahibi olmamak" prensibidir; buraya her bilgi eklenmez, sadece ikincil kaynaklardaki bilgiler özetlenip kaynağı gösterilerek yazılır.
- Vikipedi'ye sadece doğrulanabilir bilgi paylaşılır; doğru ve iyi niyetli bilgiler bile kaynak gösterilmediği için silinebilir.
- Kopyala-yapıştır yapmak yasaktır; kaynaklardan alınan bilgiler ansiklopedik bir üslupla ve kendi kelimelerinizle yazılmalıdır.
- 25:26Görseller ve Telif Hakları
- Görseller için de aynı kurallar geçerlidir; Google'dan aratılan görselleri doğrudan kullanmak telif haklarını ihlal etmek olur.
- Vikipedi'ye açık lisanslı görseller veya kendi çektiğiniz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
- Müzelerin web sitelerindeki görselleri kullanmak için açıkça serbestçe kullanılabilir ibaresi olmalıdır, yoksa dijital bağış olarak açık lisansa bağışlanmalı veya yeni görseller oluşturulmalıdır.
- 26:36Vikipedi ve Müzelerin İşbirliği
- Vikipedi müzeleri çok seviyor ve ilk kez görünür olmaları müzeler sayesinde olmuştur.
- 2010 yılında British Museum'da yapılan bir etkinlikle başlayan bu işbirliği, özellikle Amerikan müzelerinde birçok çalışma yapmıştır.
- Vikipedi ve müzeler arasındaki işbirlikleri genellikle iki türde olmaktadır: müzenin bilgisini paylaşmak veya dijital koleksiyonları paylaşmak.
- 27:56Müzelerde Vikipedi Etkinlikleri
- Müzecilerle işbirliği yapmak için öncelikle müze çalışanlarına Vikipedi becerileri kazandırılması gerekmektedir.
- Müzelerde "back stage" etkinlikleri düzenlenerek, deneyimli Vikipedistlerin müze ortamında çalışması sağlanmaktadır.
- Vikipedi maratonları da sıkça yapılmaktadır; bu etkinliklerde hem deneyimli Vikipedistler hem de konu hakkında bilgi sahibi olanlar bir araya gelerek müze ortamında içerik üretmektedir.
- 30:48Türkiye'deki Vikipedi Çalışmaları
- Türkiye'de Vikipedi için "Toplu Kullanıcı Grubu Türkiye" adı altında kurumlarla çalışılmaktadır.
- Dünyanın her yerinde 190 ülkede benzer topluluklar bulunmaktadır.
- Türkiye'de Vikipedi ile vakıflar arasında doğrudan çalışma yapılmamıştır, ancak farklı alt gruplar (online, copyright, eğitim) bulunmaktadır.
- 32:27Europeana ve Wikipedia Müze Projeleri
- Koç Üniversitesi Wacom'un koleksiyonlarından bir kısmı Europeana'da açık erişim durumunda.
- Türkiye Müzeleri projesi ile önce müze verilerini ve isimlerini Türkçe ve İngilizce olarak doğru bir şekilde oluşturup Wikipedia sayfaları oluşturulması hedefleniyor.
- Müzelerin kendilerini doğru tanımlayıp standart kalıcı bir şekilde Europeana'ya ve diğer dijital koleksiyonlar bağlamında veri paylaşabilmesi amaçlanıyor.
- 34:01Dil Desteği ve Makine Çevirisi
- Kültürel miras verilerinin doğru düzgün makine okunabilir veya düzenlenmiş olmaması, yapay zekayı ve makine öğrenmesiyle makine çevirilerinin zor olmasını sağlıyor.
- Wikipedia'da her dil için ayrı birer ansiklopedi ve yönetimi var, otomatik çeviri ile gelmesi çok istenen bir şey değil.
- Genellikle İngilizce ve Türkçe maddeler oluşturulduktan sonra, diğer dillerdeki topluluklara teşvik ve ödüller verilerek çeviri yapmaları veya kendi dillerinde oluşturmaları isteniyor.
- 37:11Wikipedia'da Sayfa Düzenleme
- Wikipedia'da kullanıcı adı almak zorunlu değil, IP adresiyle de değişiklik yapılabilir ancak bu güvenlik açığı oluşturabilir.
- Hesap oluşturmak için kullanıcı adı, parola ve e-posta adresi gerekir, e-posta adresi şifre kaybı durumunda şifre sıfırlamak için kullanılır.
- Sayfaları düzenlemek için "değiştir" butonuna basarak içerik düzenlenebilir, kaynak eklenebilir ve iç bağlantılar (mavi linkler) oluşturulabilir.
- 42:48İmece Usulü
- İmece usulü, bir sayfanın zamanla nasıl geliştiğini gösteren bir yöntemdir.
- Her sayfanın geçmişi görüntülenebilir, her değişikliğin kim tarafından yapıldığı ve ne zaman yapıldığı görülebilir.
- Türkiye sayfası örneğinde, sayfanın 7 Ocak 2004'te Erdal Ronay tarafından "bir ülkedir, nüfusu 69 milyon, Türkiye'nin devlet biçimi cumhuriyettir ve Türkiye Cumhuriyeti Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1923'te kurulmuştur" şeklinde oluşturulduğu görülebilir.
- 43:42Wikipedia'da Sayfa Düzenleme
- Hatay Müzesi sayfasında resim konumunu değiştirmek için "değiştir" seçeneği kullanılıyor.
- İç bağlantı ekleme işlemi yapılıyor, örneğin "mozaik" kelimesine bağlantı veriliyor.
- Değişikliklerin yayınlanması için "değişiklikleri yayınla" butonuna tıklanıyor.
- 45:13Kullanıcı İletişimi ve Mesajlaşma
- Her kullanıcı için mesaj kutusu bulunuyor ve kullanıcılar arasında bireysel iletişim kurulabiliyor.
- Değişiklikler geri alındığında kullanıcıya uyarı mesajı geliyor ve kullanıcı bu değişikliği kontrol edebiliyor.
- Mesaj göndermek için kullanıcı sayfasından "mesaj" seçeneği kullanılıyor ve imza atmak için özel bir formül kullanılıyor.
- 49:00Sayfa Çevirme İşlemi
- Sadece İngilizce olan Ordu Etnografya Müzesi sayfasını Türkçe'ye çevirmek için "çeviriler" seçeneği kullanılıyor.
- Çeviri işlemi iki sütun halinde gösteriliyor ve kullanıcılar metni manuel olarak çevirebiliyor.
- Çeviri tamamlandıktan sonra "değişiklikleri yayınla" butonuyla sayfa iki dilde (İngilizce ve Türkçe) yayınlanıyor.
- 55:33Ek Bilgiler ve Bağlantılar
- Kaynağı değiştirmek için özel bir seçenek kullanılıyor ve bu işlem çok korkutucu olmasa da zamanla öğreniliyor.
- Mavi bağlantılar için köşeli parantez kullanılıyor, örneğin "ordu" kelimesine bağlantı vermek için bu yöntem kullanılıyor.
- Fotoğraf ekleme işlemi de önemli bir özellik olarak belirtiliyor.
- 57:24Vikipedi'ye Müze Bilgilerini Ekleme
- Mücahit Bey'in önerisi üzerine müze eser sayıları için taslak formu oluşturup giriş standartları oluşturulabilir.
- Vikipedi'nin GLAM sayfasında müze tabloları veya her müzenin altında küçük tablo şablonları oluşturulabilir.
- HTML tag'ları ve basit kodlama temel bilgisi olanlar için Vikipedi'ye katkı vermek kolaydır, ancak HTML bilmediğinizde de kaygılanmaya gerek yoktur çünkü her revizyon tek tek tutulur ve yanlışlıkla yapılan değişiklikler kolayca geri alınabilir.
- 59:57Vikipedi'ye Bilgi Kutusu Ekleme
- Vikipedi'ye bilgi kutusu eklemek için "değiştir" butonuna tıklayıp "ekle" seçeneğinden şablon ekleyebilirsiniz.
- Bilgi kutuları şablonlardan gelir ve sistem form doldurmanızı isteyecektir.
- Müze bilgilerini (açılış tarihi, konum, web sitesi vb.) formda doldurduktan sonra "değişiklikleri yayınla" diyerek sayfaya ekleyebilirsiniz.
- 1:05:04Vikipedi'ye Katkı Türleri
- Vikipedi'ye katkı vermek sadece yazarak değil, kod yazarak, dijital bağışlarla ve görsel bağışlarla da yapılabilir.
- İnsanların kendi sesleriyle kendilerini tanıtması gibi farklı projelerle de katkı sağlanabilmektedir.
- Vikipedi'nin bazı değişiklikleri (örneğin ana sayfa değişiklikleri) topluluk karar vermesi gerektiği için zaman alabilir.
- 1:07:36WikiGlam Türkiye Müzeleri Projesi
- WikiGlam Türkiye Müzeleri projesi, müze verilerini bir araya getirmeyi amaçlayan bir projedir.
- Müzeler.org'daki verileri de ilişkilendirebilir ve kültürel bellek kurumlarının verilerine hızlı erişim sağlayabilir.
- Projenin amacı, müzelerin bilgilerinin artırılmasıyla hem kurumların görünürlüklerinin artması hem de ziyaretçi sayısının ve doğru bilgiye erişimin artırılmasıdır.
- 1:09:37Projenin Geleceği
- Projenin iyi bir noktaya doğru evrileceği ve özellikle eğitimlerden sonra özel müzelerin de sisteme dahil olabileceği düşünülmektedir.
- Müze profesyonellerinin ve müze gönüllülerinin katılımı, Türkiye çapında bu işi yönetmeyi kolaylaştırıyor.
- Dernek yaklaşık dört yıldır bu ortamı yaratmaya çalışmakta ve verilerin güncel tutulması için çaba göstermektedir.
- 1:10:41Vikipedi ve Müzeler Arasındaki İlişki
- Vikipedi, müze profesyonelleri ve gönüllülerle birlikte bilgileri dinamik tutma imkanı sunuyor.
- Bu ortam sayesinde güçlü bir ağ oluşturulabilir ve müzelerin ziyaretçi sayılarında önemli bir değişim olacağına inanılıyor.
- Eğitimlerin devam edeceğini ve gelecekte daha fazla etkinlik düzenleneceğini belirtiyorlar.
- 1:11:22Müzecilik Eğitimi ve Vikipedi
- Müzecilikle ilgilenen üniversitelerin hocaları ve öğrencileriyle işbirliği yapılabilir.
- Öğrenciler bu tür işlerde gönüllü olabilir ve derslere konuk olarak Vikipedi anlatılabilir.
- Gençlerin katılımıyla birlikte, bu işler ortak bir çabayla oluşturulabilir ve proje haline getirilebilir.
- 1:12:28Müze Türleri ve Vikipedi
- Küçük müze, büyük müze, tekli müze gibi ayrım yoktur, önemli olan ilk etapta müzelerin verilerini bir araya getirmektir.
- Proje sayfasında belgeli müzeler, belgesiz müzeler, üniversite müzeleri ve kurum müzeleri bulunur.
- Müzeler kendilerini tanımlayabilir, kuruma veya üniversiteye bağlı olabilir ve bu sayfaları düzenleyebilirler.
- 1:13:54Müze Sayfaları ve Çapraz Veri
- Müzelerin Wikipedia sayfaları oluşturulabilir ve diğer dillerdeki sayfalarla bağlantı kurulabilir.
- Çapraz veri yapılabilir ancak bunun için veritabanları eşleştirilmelidir.
- Veriyi eşleştirmek bazen makineyle, bazen elle yapılabilir.
- 1:15:06Sonuç ve Teşekkür
- Katılımcılardan anketlere katılmaları rica ediliyor.
- Katılımcılar için teşekkür ediliyor ve gelecekte birlikte güzel çalışmalar yapma dileği diletiliyor.