Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarih anlatımı formatında olup, sunucu ve konuşmacılar tarafından Victoria dönemi ve modernleşme süreci ele alınmaktadır. Konuşmacılar arasında bir tarihçi ve ekonomi uzmanı bulunmaktadır.
- Video, 19. yüzyılın büyük bir bölümünü kapsayan Victoria dönemi toplumunun ruh durumunu, İngiliz İmparatorluğu'nun siyasi ve askeri gelişmelerini ve İngiltere ile Fransa arasındaki kültürel farklılıkları inceliyor. Victoria Kraliçesi'nin kişisel hayatı, aile ilişkileri ve torunlarının Avrupa siyasetindeki etkileri, İngiltere'nin modernleşme sürecindeki rolü ve Fransa ile karşılaştırmalı analizler detaylı şekilde anlatılıyor.
- Video ayrıca Sanayi Devrimi döneminde zenginliğin toplumun geniş kesimlerine nasıl dağıldığını ve bunun siyasi sistemlerle ilişkisini inceliyor. İngiltere ve Fransa örnekleri üzerinden, orta sınıfın yükselişi, burjuvazi kültürü, faydacılık prensipleri ve lüks kültürünün gelişimi gibi konular ele alınıyor. Bir sonraki programda gündelik hayatın nasıl yaşandığına dair konuların ele alınacağı belirtiliyor.
- 00:10Modernleşme ve Toplumun Ruh Durumu
- Program, modernleşmenin hikayesini Cemaatin Taş ile birlikte anlatmayı amaçlıyor.
- Geçen programda devletin modernleşmedeki rolü ele alındı, bu programda ise toplumun ruh durumu incelenecek.
- Toplumun ruh durumu, devletlerin rolünden ve etkisinden daha önemli olarak vurgulanıyor.
- 00:50Victoria Dönemi ve Toplumsal Değişimler
- 19. yüzyılın üçte ikisi İngiltere'de Kraliçe Victoria'nın hükümranlığı altına geçti.
- Victoria döneminde nispi olarak az savaş, çok reform ve bir tür ahlakçılık olarak tarif edilen ruh durumu vardı.
- Victoria çağı, bugün "köklü İngiliz geleneği" olarak bilinen birçok şeyin icat edildiği bir dönemdi.
- 01:38Aile Yapısının Değişimi
- Victoria döneminde evin işyerinden ayrılıp ayrı bir iktisadi ve sosyal ünite olması, çekirdek aile kavramının icat edildiği bir dönemdi.
- Bu dönemde ev, iş ve sosyal ilişkilerin bir arada olduğu geniş aile yapısından, mahremiyeti inşa eden çekirdek aileye geçiş yapıldı.
- Türkiye'de de son dönemde geniş aileden küçük aileye geçiş yapıldı, bu iktisadi şartların dayattığı bir değişimdi.
- 04:30Konut Mimarisindeki Değişimler
- Victoria döneminde konut mimarisi, bugün toplu konut olarak bilinen mantıkla ilk defa İngiltere'de uygulanmaya başladı.
- Konutlar genel olarak üç katlı inşa ediliyor: ilk kat sosyal hayat, ikinci kat mahrem bölge, üçüncü kat çalışma alanı olarak kullanılıyordu.
- Mahremiyet, Victoria döneminin icatlarından biri olarak görülüyor ve bu dönemin ruh durumunun önemli bir parçasıydı.
- 06:23Kraliçe Victoria'nın Hayatı
- Kraliçe Victoria 1836'da 18 yaşında bekar bir genç kız olarak tahta çıktı ve 1901'e kadar iktidarda kaldı.
- Victoria dönemi, İngiltere ve dünyanın tarihinde benzeri görülmemiş gelişmelerin gerçekleştiği bir dönemdi.
- Victoria, genç kızından itibaren titizlikle günlük tutan, kendi sorumluluğunu üstlenen ve kararlı bir eş seçimi yapan bir kraliçeydi.
- 08:50Victoria'nın Ölümü ve Torunları
- Victoria'nın ölümünde başında iki kişi var: pek iyi geçinemediği oğlu ve kendisinden sonra tahta çıkacak olan oğlu Edward.
- Victoria'nın torunu olan Alman Kayseri II. Wilhelm, İngiltere ile büyük bir kapışmada rolü üstlenmiş olacak olan adam.
- Victoria'nın torunu olmasının Alman Kayseri'nin İngiltere ile savaşmasına mani olmamış, orada rol üstlendiği zaman hesaplar değişmiş.
- 10:19Kraliyet Aileleri ve Ulus Devletleri
- Kraliyet aileleri üzerinden ulus devletler, milli hisler ve eserler arasındaki ilişkiler kuruluyor.
- Osmanlı Hanedanı'ndaki karıların çoğu Türk değil, bu durum hiçbir yerde olmamış.
- Victoria'nın torunu olmanın Alman Kayseri için bir fikir değeri yok, orada başka bir mekanizma çalışıyor.
- 12:02Victoria'nın Siyasi Etkisi
- Victoria sadece yaşadığı dönemin siyasi şeyleri etkilemiş değil, sonrasında da uzun süre Avrupa sahnesindeki büyük oyuncuları etkilemiş.
- Victoria tahta çıkmadan önce Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler ve İrlanda) ve Hannover Krallığı'nın kraliçesi olmuş.
- Hannover'da saltanatın bir kadına verilemeyeceği için Victoria orada kraliçesi olamamış.
- 13:28Almanlar ve Medeniyet
- Almanlar her yerde var: Amerika'nın ilk kurulduğu zamanda oraya çok göç edenlerin arasında Almanlar var.
- Konuşmacı, "Barbarların medeniler üzerindeki hegemonyası kaçınılmaz bir şeydir" diyerek tarihsel bir görüş sunuyor.
- Victoria'nın hemofili yeni nedeniyle on erkek torununda sıkıntılar yaşanacak.
- 15:42Victoria'nın Savaşları
- Victoria tahta çıktıktan sonra Hollanda ile Güney Afrika'da bir hakimiyet savaşı oluyor ve kısmi başarı sağlıyor.
- Afganistan'da ilk Orta Asya savaşı gerçekleşiyor ve Ruslarla ilk defa temas ediliyor.
- 16:21İngiliz İmparatorluğu'nun Gelişimi
- İkinci Anglo-Afgan Savaşı'nda İngiltere ciddi bir bozguna uğrayacak ve Afganistan tekin yerler olarak bulaşan bir daha olmayacak.
- Afyon savaşları sonrası Çilek Şirketi Hindistan'daki hakimiyeti kendi ticaretini dayatmayı başaracak, ancak başarısız olup devlet tarafından üstlenecek.
- Victoria döneminde İngiltere aynı zamanda Hint İmparatorluğu da olacak ve Avustralya'da doğru dürüst bir koloni haline getirilecek.
- 17:43Amerikan İç Savaşı ve İngiltere'nin Pozisyonu
- Victoria döneminin en tayin edici hadiselerinden biri Amerikan İç Savaşı olup, İngiltere bu konuda tarafsız kalmayı tercih ediyor.
- İngiltere, Amerika'daki temsilcisi büyükelçisinin idrak ettiği gibi, bir Amerikan savaşı olursa bu savaşı kaybedeceğini düşünerek gerçekçi hesaplar yapıyor.
- Pamuk sevkiyatı durması üzerine Hindistan, Mısır ve Adana'da pamuk tarımı başlıyor, bu da dünya küreselleşmesinin bir göstergesi.
- 21:24Kırım Savaşı ve İngiltere'nin Rolü
- Ruslar Kırım'a inmeye kalktıklarında, İngiltere ve Fransa ortaklaşa Rusları durduruyor ve Osmanlı'nın çözülmesini hızlandırmasını engelliyor.
- Rusların Doğu Akdeniz'e inme ihtimali belirince İngilizler ve Fransızlar bir araya gelip Türklerin yanında Rusları Karadeniz'de püskürtüyorlar.
- İngiltere siyasi kamplaşmasında liberaller ve muhafazakarlar arasında bir rekabet var, ayrıca işçi partisi sahneye çıkıp güçlenecek.
- 23:03İngiltere'nin Siyasi ve Sosyal Reformları
- Victoria döneminde suçluların cezaları ceza cezalandırıcı değil terbiye edici olacak şekilde hafifletiliyor, kölelik kaldırılıyor ve kadınların ve çocukların şartları iyileştiriliyor.
- Tüm bu reformların arkasında faydacılık ideolojisi yer alıyor; fayda üretecekse yapılacak şey.
- İngilizlerin diğerlerinden ayıran şey "bilimsellik" olarak adlandırdıkları şey; ölçme, çözüm üretme ve uygulama prensibiyle hareket ediyorlar.
- 26:00Francis Galton'un İdeolojisi
- Galton, iyi işler yapabilecek gençleri devlet tarafından burs vererek ve finansal olarak destekleyerek daha iyi bir toplum yaratma fikrini savunuyor.
- Galton'un ideolojisi aşırıya kaçarak, iyi olanları çiftleştirerek iyi bir nesil üretme ve bazı ırkların yok olması gerektiği, bu durumun soykırım olarak görülmesi gerektiğini öne sürüyor.
- Galton, istatistiksel yöntemler geliştirmiş ve devletler bu tekniklerle sosyal, evlilik ve sağlık istatistiklerini tutmaya başlamıştır.
- 27:47İngiliz ve Fransız Tarzı Yaklaşımlar
- İngilizler, Platon ve Aristotelesçi düşünürlerden farklı olarak, önce veri topluyor, işliyor ve analiz ediyorlar.
- İngiltere'de Victoria döneminde orta sınıflaşma yaşanmış, burjuvazi sınıfı aristokrasi ve köylüler arasında belirmiş ve para kazanmayı saygınlık gerektiren bir marifet olarak görmüşler.
- Burjuvazi sınıfı, saygınlık beslemek için saygıdeğer aile düzeni, yardımseverlik ve sözüne güvenilirlik gibi değerleri benimsemiş, evliliği çocuk imalatı olarak görmüş ve aileyi iktisadi bir ünite olarak tanımlamıştır.
- 32:14Fransa'nın Belle Époque Dönemi
- Fransa'nın Belle Époque (Güzel Çağ) döneminde, Paris'in yüzde doksanı kan kusarken, yüzde onu lüks yaşam sürdürüyordu.
- Paris, poli berjerler, rujlar, lüks orospular, çiçek kültürü, dışarıda yemek gibi kavramları icat etmiş ve ilk restoranlar burada açılmıştır.
- Paris'te Haussmann adlı bir mimar, şehrin olması gereken halini kağıda çizip şehri yıkıp yeniden inşa etmiş, böylece gösterişli kamu binaları ve devasa yapılar ortaya çıkmıştır.
- 36:58İngiltere ve Fransa'nın İlişkileri
- İngiltere ve Fransa birbirini tamamlayan iki ülke olup, birbirlerine muhtaçlar ancak arasındaki farklar ve rekabet sürekli olarak onları daha da farklılaşmaya itiyor.
- Bu iki ülke birbirleri hakkında öyle aşağılayıcı fıkralar anlatıyor ki, bu tür karşılıklı aşağılama herhangi iki kabile arasında bulunmuyor.
- İngiltere ve Fransa hem birbirleriyle rekabet ediyor hem de birbirlerini tamamlıyor; biri ötekisinin yapamadığını yaparak ortaya çıkıyor.
- 38:32İkili Ülkelerin Yatırımları
- İngiltere'de Maxwell manyetizma ve elektrik ilişkisini keşfetti, Fransa ise otomobil, uçak ve sinemayı geliştirdi.
- Fransa'da radyoaktivite, hastalıkların mikrop teorisi gibi bilimsel keşifler de yapıldı.
- İngiltere'de Londra'nın sisli ve üretken atmosferi, Fransa'da Paris'in farklı bir atmosferi yaratmış; bu atmosferde sanatçılar, dansçılar ve heykeltıraşlar ortaya çıkabildi.
- 40:30Türkiye ve Fransa İlişkileri
- Türkiye'den gidenler Fransa'ya gönderilmiş, siyaset ve bilim için Paris'te eğitim almışlar.
- Cumhuriyet döneminde Atilla İlhan gibi yazarlar da Fransa'ya gitmiş, Londra'da yazdıkları gibi şiirler yazamayacakları için.
- Almanlar da İngiltere ve Fransa'nın geliştirdikleri şeylerin üzerine ekler getirerek katılmışlar.
- 42:26Modernleşme ve Dreyfus Davası
- Modernleşme hikayesi neredeyse tamamlandıktan sonra, 19. yüzyılda yazılmış bir hikayedir.
- 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın ortasında Fransa'da Dreyfus davası patlamış, Yahudi bir yüzbaşının casuslukla suçlanması ve masumiyeti kanıtlanmasına rağmen suçlu tutulmasıyla uzun tartışmalar yaşanmış.
- Bu davada devlet biçimsiz aksimizmi teziyle sorgusuz sualsiz suç işlemiş ve arkasında yılla aydınlıkla bu durumu sürdürmüş.
- 44:06İkili Ülkelerin Sosyal ve Ekonomik Durumları
- İngiltere'de şartlar daha mütevazı ve ölçülü, orta sınıflaşmaya yol açan bir hikayeyle dünyaya yeni zenginlikler üretme fırsatı ve küreselleşme sağlanmış.
- Fransa'da yeni zenginler aşağılanmasına rağmen, ekonomi bu yeni zenginlerin zenginlikleri sayesinde çalışıyor.
- Fransa'da 1789 devriminden sonra yerinden oynamış olan taşlar hala yerine oturmadığı için, İngiltere'de cumhuriyetçi eğilimler güçleniyor.
- 45:42İmparatorluklar ve Cumhuriyetçi Eğilimler
- Fransa'da imparatorlar geliyor ve gidiyor, 1871'de yeniden imparatorluk sepetlendiğinde İngiltere'de cumhuriyetçi eğilimler güçleniyor.
- Fransa'da kraliyet tepelenmiş, imparatorlar da peyderpey tepeleniyor ve her seferinde dünya genelinde cumhuriyetçi eğilimler artıyor.
- İngiltere'de 1861'de izovaya çekilmiş olan Victoria, 1871'de oğlunun fidan kurtulmasını bahane edip ilk defa yeniden sosyal hayata katılıyor ve reformlar yapma fikrini savunuyor.
- 46:55Modernleşme Sürecinde Zenginleşme ve Toplumsal Etkileri
- Modernleşme sürecinde dinamiklerin karşılıklı etkileşimleriyle yeni bir dünya tasavvuru ve hayat tarzı ortaya çıkıyor.
- Bu zenginleşme her yerde aynı değil, ortak bileşenleri var ancak toplamda benzersiz bir zenginleşme meydana geliyor.
- Zenginlik toplumun geniş kesimlerine yayılıyor, orta sınıf her ülkede daha genişlemiş oluyor.
- 48:04Zenginliğin Toplumsal Paylaşımı
- Zenginliğin paylaşımı açısından toplumdan topluma ciddi farklar var; Britanya ve Birleşik Devletler'de daha demokratik bir paylaşım gerçekleşiyor.
- Birleşik Krallık'ta tarih boyunca elde edilmiş kazanımların birikimiyle, Birleşik Devletler'de ise kuruluşta böyle dizayn edilmiş.
- Fransa, Almanya ve Osmanlı gibi toplumlarda zenginlikten pay alan kesimler daha dar, bu da zenginliğin kristalize olmasına neden oluyor.
- 49:35Sanayi Devrimi ve Zenginleşme İlişkisi
- Sanayi devrimi ile birlikte temel üretim faktörü insan oluyor; sadece kol gücüyle değil, zekasıyla, risk alma kabiliyetiyle ve ilişki kurma kabiliyetiyle.
- Daha geniş kesimlerin sisteme dahil edilmesi, üretim faktörünün artmasına ve ortalama verimliliğinin artmasına neden oluyor.
- Günümüzde ise zenginlik yukarıda toplanıyor, orta sınıf giderek kayboluyor ve burjuvazi orta sınıfa dönüyor.
- 51:16Modern Burjuvazinin Sorunları
- Burjuvazi devletleri ele geçirdiği zaman alttaki sınıfların ortak olmasına mani olacak işler yapmış, bunun zirvesini 1990'larda yapmış.
- Para sisteme dolaşırsa dolaşsın birkaç adımda belli ellerde toplanmaya başlıyor, toplumun alt kesimlerinin pay alamaz hale geliyor.
- Üretim daha çok para üretmek şeklinde bir çözüm olarak görülüyor, ancak bu sadece kısa süreli bir çözüm oluyor.
- 52:17Risk Alma ve Para Sektörü
- Burjuvazi artık risk almıyor, teşebbüsün temel fonksiyonu risk almasıydı.
- Artan para miktarıyla aradan para kazanmak ayrı bir sektör haline geliyor, üretim değil sadece para üzerinden para ticareti yapılıyor.
- Faaliyet dışı karlar faaliyeti örtüyor, ortada faaliyet yok sadece paralar ve paranın üzerinden para ticareti üzerinde plan dönüyor.
- 54:31Victoria Dönemi ve Günümüz Karşılaştırması
- Victoria döneminde dünyanın sıkışıklığına İngilizlerin gösterdiği reaksiyon norm halini aldı, orta sınıf dünyada yaygınlaştı.
- İngiltere'de kraliyet monarşi sembolik işlevini aldı, geniş kitleler sisteme girişi ve müdahale etme imkanları elde etti.
- Günümüzde Londra sıkışıklık kıblesi haline geldi, finansal cambazlıklar ve absürtlükler orada yapılıyor, dünyanın öznesi yok gibi görünüyor.