Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Veteriner Hizmetleri Mevzuatı ve Etik" programının ikinci bölümüdür. Bir eğitim içeriği olarak sunulan videoda, veteriner hekimliği alanında etik kavramı detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Video, etik kavramının tanımıyla başlayıp, ahlak, etik değer, erdem ve biyoetik gibi temel kavramları açıklamaktadır. Ardından veteriner hekimliği etiğinin temel ilkeleri (özerkliğe saygı, yararlılık, zarar vermeme ve adalet) ve hayvan kullanım etiği konusundaki antroposentrik ve biyosentrik yaklaşımlar ele alınmaktadır. Son olarak, veteriner hekimliğinde etik karar verme süreci dört basamaklı bir modelle anlatılmaktadır.
- 00:09Etik Kavramı ve Veteriner Hekimliği Deontolojisi
- Etik, felsefenin bir kolu olup insan tutum ve davranışlarının iyi ve kötü açısından değerlendirilmesidir.
- Deontoloji, ahlaki zorunluluk ya da görevlerin bilimi anlamına gelir ve veteriner hekimliği açısından veteriner deontoloji, hekimlerin ve diğer personelin bilmek ve uygulamak zorunda oldukları etik ilke ve kurallardır.
- Veteriner hekimliği deontoloji yönetmeliği 1994 yılında yayımlanarak yasal dayanak kazanmıştır.
- 00:51Etikle İlgili Temel Kavramlar
- Ahlak, belirli bir kültürde neyin iyi neyin kötü olduğunu belirleyen norm sistemleridir ve zaman içinde değişiklik gösterebilir.
- Etik değer, karşımızdaki obje ve kavramlar arasından bir kısmına gösterdiğimiz önem veya yüklediğimiz anlam olarak tanımlanabilir.
- Erdemlilik, ahlaki davranışta bulunulabilme ve övülmeye değer olanı yapabilme mizacı ve alışkanlığının kazanılması durumudur.
- 01:46Etik Alanların Türleri
- Biyoetik, canlı etiği anlamına gelen disiplinlerarası bir akademik alanı ifade eder ve ötenazi, hormon kullanımı, yapay organlar gibi uygulamalarla ilgilidir.
- Çevre etiği, insanın doğal çevresi ile ilgili olan ahlaki ilişkisini inceleyen alandır.
- Araştırma etiği, bilimsel araştırmaların yürütülmesi sırasında karşılaşılabilecek etik sorunlarla ilgilenen alandır.
- 02:17Veteriner Hekimliği Etiği ve Hayvan Kullanım Etiği
- Veteriner hekimliği etiği, veteriner hekimliği hizmetlerinde uyulması gereken davranış kuralları olarak tanımlanabilir.
- Hayvan kullanım etiği konusunda iki yaklaşım vardır: insan merkezli (antroposentrik) yaklaşım ve canlı merkezli (biyosentrik) yaklaşım.
- Hayvan kullanım etiğine uygun davranabilmek için Ferruh Dinçer'in 2000 yılında geliştirdiği dört E ve üç P kuramı ile Rıssal ve Burch'un 1959 yılında geliştirilen üç R kuramı önemlidir.
- 03:30Etik Kod ve İlkeler
- Etik kod, veteriner hekimlerinin uymak zorunda oldukları davranışları belirten yazılı metinlerdir ve en önemli olanları veteriner hekim andı, hayvan hakları evrensel beyannamesi ve suni tohumlama ile ilgili yönetmeliktir.
- Veteriner hekimliği hizmetlerinde özerkliğe saygı, yararlılık, zarar vermeme ve adalet temel ilkeler olarak kabul edilmiştir.
- Özerkliğe saygı ilkesi hastaların haklarına saygı göstermeyi ve tıbbi bakımla ilgili kararlara onların katılımını sağlamayı amaçlar.
- 04:41Etik Karar Verme Süreci
- İyi bir karar duruma göre yasal, etik veya ahlaki standartlar dikkate alınarak verilebilir.
- Veteriner hekimliğinde karşılaşılan sorunların çözümü için dört basamaklı etik karar verme süreci önerilir: etik sorunun belirlenmesi, hasta ya da sorumluluk sahibinin isteklerinin ortaya konması, karar seçeneklerinin belirlenmesi ve seçimi, etik kararın haklılığının belirlenmesi.
- Etik karar verme sürecini en doğru şekilde gerçekleştirebilmek için hekimlerin ve yardımcı personelin iyi bir teorik ve pratik bilgiye sahip olmaları gerekir.