Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk tarihindeki Uygur Devleti'nin kuruluşunu ve gelişimini anlatan bir tarih anlatımıdır. Videoda Kutluk Bilge Kül Kağan, Moenchur Tengri, Tengri Bögü Kağan gibi Uygur Kağanları'nın dönemleri ve faaliyetleri ele alınmaktadır.
- Video, Göktürk Kağanlığı'nın yıkılışından sonra Uygur Devleti'nin kuruluşunu, başkentlerini (Karabalgasun ve Ordu Balık) ve siyasi yapısını anlatmaktadır. Uygurların batı, kuzey ve Çin sınır bölgelerindeki seferleri, Manizm dininin kabulü ve bu dinin Uygur toplumuna etkileri detaylı şekilde açıklanmaktadır. Video, Uygurların yerleşik hayata geçişini ve devletin çöküşüne götüren süreci ele alacak yeni bir bölümün geleceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:35Göktürk Kağanlığı'nın Sessizliği ve Çin'in Müdahalesi
- Göktürk Kağanlığı 734-742 yılları arasında 7-8 yıl boyunca sessizliğini korumuş, bu durum Çinlileri harekete geçirmiştir.
- Çin İmparatoru özel bir temsilcisini Basmil, Karluk ve Uygurlara göndermiş, bu kavimler Göktürklere karşı harekete geçmiştir.
- Çinliler, Göktürk Kağan'ı Özlem'in üzerine tekrar saldırıya geçerek Uygur, Karluk ve Basmilleri kullanmış, Özlem Kağan'ı öldürmüş ve kesilen başını Çin sarayına yollamışlardır.
- 01:29Uygur Kağanlığı'nın Kuruluşu
- 744'te üçlü ittifak bozulmuş, Kutluk Bilge Kül Uygur Kağan'ı olmuştur.
- Kutluk Bilge Kül, Uygur Kağanlığı'nın kurucusu olup, Çin kaynaklarında Husul Kağan'ın oğlu olarak geçmektedir.
- Uygurlar kendilerine baş şehir olarak Ordu Balık (Karabalgasun) adlı ve Hunlar zamanından beri bilinen Yukarı Orhon Nehri üzerinde bulunan şehri seçmişlerdir.
- 02:59Uygur Devleti'nin Kabile Hiyerarşisi
- Uygurlar diğer Töles boylarını kendi hakimiyetleri altına alınca, Uygur Devleti içinde bir kabile hiyerarşisi meydana gelmiştir.
- Kabileler hiyerarşik sıraya göre: Yağlakar boyu, dokuz Oğuzlar, Bugu oymağı şeklinde dizilmiştir.
- 747'de başa geçen Uygur Kağanı Moenchur Tengri'de bölmüş, il itmiş, Bilge Kağan ünvanı almıştır.
- 03:46Moenchur Kağan'ın Siyasi Faaliyetleri
- Moenchur Kağan zamanında Uygurlar batı seferleri düzenlemiş, Karluklar ve Türgişlerle mücadele etmişlerdir.
- Kuzey seferleri Kem Nehri boyunca dağları aşarak yapılmış, Kırgızlar ve Çikler gibi Türk boyları bu bölgede oturuyordu.
- Moenchur Kağan'ın en büyük faaliyet alanı Çin'in sınır bölgeleri idi, 751 yılında Talas Savaşı'nda Çinlilerin ağır bir mağlubiyete uğradığı bu savaştan sonra Çin'de büyük olaylar cereyan etmiştir.
- 05:15An Lucian İsyanı ve Çin İlişkileri
- 755'te An Lucian Tank Hanedanına karşı bir isyan başlattı ve Tank İmparatoru Suzong 756'da Bayançur Han'dan yardım istedi.
- Yaklaşık 4 bin Uygur atlısı 757'de Çangan ve Liang'ı geri almak için Tank ordularına yardım etti, şehir üç gün boyunca yağmalandı.
- Çinliler Uygurlara yardımları için 20 bin rulo ipek gönderdiler, onursal ünvanlar verdiler ve at ticareti 40 euro ipeğe sabitlendi.
- 06:32Bögü Kağan Dönemi
- Moenchur 759'da öldü, yerine oğlu Tengri Bögü Kağan geçti.
- Bögü Kağan, Çin'i asilerden kurtarmak için bir sefer düzenledi ve 762'de Çin'in önemli şehirlerinden olan Loyang'ı asilerden kurtardı.
- Loyang seferi sırasında ülkesine dönerken dört Mani rahibin de beraberinde getirdi ve bu kişiler Uygur medeniyetinin başlıca etkeni olan Maniizm'i Uygurları aşıladı.
- 07:48Uygur Devleti'nin Çöküşü
- Bögü Kağan'ın kayınpederi Bug-Huan'ın 765'te ölümü üzerine Uygurlarda disiplin bozuldu, orduda anarşi baş gösterdi.
- Çin ve Uygurlar arasında eşit şartlarda bir ittifak yapıldı, bu ittifak neticesinde Uygur ve Çin orduları müşterekken Tibetlilere karşı harekete geçtiler.
- 779'da Uygur vezire Tum Baga Tarkan Büyük Kağan'ı öldürdü ve kendi tahta geçti, bu olayın Uygurların sosyal hayatındaki etkisi büyük oldu.