Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Yüksek Algı kanalından bir eğitim videosu olup, sunucu ülkelerin dış borçları konusunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, para sisteminin tarihçesinden başlayarak, takas sisteminin para sisteminin ortaya çıkmasına yol açmasını, Bretton Woods Antlaşması ve 1971'de doların altın karşılığını kaldırmasını açıklamaktadır. Ardından kapitalist sistemin borç problemi ele alınarak, Türkiye'nin borç durumu, dünya genelindeki borç stoğu ve Lüksemburg ile Yunanistan gibi ülkelerin borç durumları karşılaştırılmaktadır.
- Videoda ayrıca ABD'nin Federal Reserve Bank of America'dan borç alması, faiz sistemi ve kapitalist sistemin "saadet zinciri" şeklinde çalıştığı anlatılmaktadır. Video, bu sistemin bir gün çökeceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:01Dış Borç Kandırmacası Hakkında Giriş
- Video, ülkelere ait dış borç kandırmacasının gerçek yüzünü anlatmayı amaçlıyor.
- Dış borç hikayesi, iyi mi kötü mü olduğu, gelişmiş ülkelerin yüksek borcu nedeni ve borçlu olmanın esaret olup olmadığı gibi soruları ele alıyor.
- Bazı ülkelerin borcu artınca ekonomileri krize girerken, bazı ülkelerin daha yüksek kişi başına borçları varken kredi puanlarının düşmemesi gibi sorular da cevaplanacak.
- 00:38Para Kavramının Tarihçesi
- Para, eski Anadolu uygarlığı Lidyalılar tarafından icat edilmiş, önceden mallar takas sistemiyle el değiştirirdi.
- Takas sistemi, insan ihtiyaçlarının sınırlı olduğu ekonomilerde asırlarca yürüdü, ancak liberal ekonominin temel prensibi insan ihtiyaçlarının sınırsızlığı üzerine kurulmuştur.
- Değiş tokuş için arzı sınırlı değerli madenler kullanılmıştır; altın, gümüş yenmez, içilmez ancak stoklanma özelliği vardır ve herkes kafasına göre üretip değerini düşüremez.
- 02:40Dünya Savaşı Sonrası Düzen
- Dünya Savaşı sonrası, ABD tarafından petro-dolar sistemi kuruldu ve petrolün yönetimini ABD ve bağlı olduğu şirketler ele geçirdi.
- Diğer ülkeler kalkınabilmek için petrole muhtaç kaldılar ve bu enerji kaynağını ithal edebilmek için kasalarında dolar bulundurmak zorundaydılar.
- 1944 Temmuz ayında imzalanan ve 1946'da faaliyete geçen Bretton Woods Antlaşması'nın temeli dünya parasının dolar olarak kabul edilmesiydi.
- 04:45Doların Değeri ve Devalüe
- Günümüzde bir ons altın yaklaşık 1300 dolar civarında, 1946'da 35 dolar olan altın karşısında dolar çok kat erimiş durumda.
- 1971 yılında ABD tek taraflı olarak doların altın karşılığını kaldırdı ve değerini piyasalara bıraktı, halbuki bir ons altın henüz 45 dolara ulaşmıştı.
- 1971'den sonra Amerikan doları düzenli olarak devalüe olmaya devam etti, ancak silah ve politik gücü sayesinde kimse itiraz edemedi.
- 06:37Para Basma ve Borç Sistemi
- Dünyanın rezerv parası olarak kabul edilen doları Amerika Devleti basmaz, özel bir şirket olan Federal Reserve Bank of America (Fed) basar ve bastığı parayı hükümete borç olarak verir.
- ABD Fed'den aldığı dolarların karşılığında borç senedi verir ve tüm borcunu ödemesi imkansızdır çünkü bu borç bir faiz karşılığında verilir.
- Fed kimsenin yakasına yapışıp borcunu bir an evvel öde demez, faizini veriyorsan sorun yok der.
- 08:14Devletlerin Dış Borçları
- Devletlerin muazzam seviyelerdeki borcunun sebebi, ABD hazinesinin Fed'den borç alıp bu parayı ABD içinde veya dışında harcamasıdır.
- Türkiye'nin dış borcu 460 milyar dolar civarındadır ve bu rakam birçok gelişmiş ülkeye göre azdır.
- Bir ülkenin milli geliri o ülkede toplanacak vergi miktarı hakkında bilgi verir; Türkiye'nin 2018 bütçesi için 762 milyar lira vergi toplaması öngörülüyor, bugünkü kurla yaklaşık 200 milyar dolara yakın bir rakam.
- 09:30Dış Borç ve Faiz Ödemeleri
- 2018 Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, dış borç konsolidasyonunda ödenecek faiz miktarı her yıl 8-9 milyar dolar bandında, düzenli ana para ödemesi ise 50-60 milyar dolar civarı öngörülüyor.
- Yeni borç alınmadan bu planın tutması imkansız, hükümet topladığı vergilerin yarısına yakında borç ödemeyi planlıyor.
- Türk halkı da diğer birçok ülke vatandaşı gibi borç faizi ödemeye mahkum edilmiş durumda.
- 09:57Dünyadaki Borç Durumu
- Tüm dünyadaki toplam borç stoğu 2016 sonu verileriyle 76,80 trilyon dolardır ve bu para Fed'in kuruluşundan bu yana bastığı paranın üzerindedir.
- Dünyada nüfusuna oranla en yüksek borç Lüksemburg'a aittir; bir Lüksemburglu bebek dünyaya 6,820 milyon dolar borçla gelmektedir.
- Yunanistan'ın kişi başına 42.800 dolarlık borcu yıllarca dünyanın gündemini meşgul etmiş, ancak Lüksemburg 3,90 trilyon dolarlık borcunu çevirebilmektedir.
- 10:41Finans Sistemi ve Kapitalist Oyun
- Fed bazlı uluslararası finans sistemi çok daha fazla karışıktır ve oyunun içinde sayısını bilemeyeceğimiz kadar fazla aktör bulunmaktadır.
- Dünyayı yöneten finans baronları, kurdukları sistem sayesinde insanların uçaklarla seyahat edebildiğini, bir tuşla dünya ile iletişim kurabildiğini ve açlıktan ölmediğini iddia ediyorlar.
- Bu videoda kapitalist oyunun nasıl bir saadet zinciri şeklinde çalıştığı özetlenmiş olup, bu sistemin de diğer saadet zincirleri gibi bir gün çökeceği belirtilmiştir.