Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin TYT Türkçe sınavına hazırlık amacıyla ses bilgisi konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, stüdyosunda tahtada notlar alarak konuyu açıklamaktadır.
- Video, Türkçe'deki ses olaylarını (ünsüz benzeşmesi, ünsüz yumuşaması, ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünlü türemesi, ünsüz düşmesi, ünsüz türemesi, kaynaştırma) detaylı bir şekilde ele almaktadır. Öğretmen önce bu ses olaylarını tanımlar, ardından örnek cümleler üzerinden gösterir ve son bölümde test sorularını çözerek konunun uygulamalı olarak pekiştirilmesini sağlar.
- Videoda ayrıca ses olaylarının hangi durumlarda gerçekleşmediği ve istisnaları da anlatılmakta, ÖSYM sınavlarına hazırlanan öğrenciler için soru çözümleri sunulmaktadır. Video sonunda "bak baklayı ağzından çıkarmak" deyiminin anlamı ve hikayesi de anlatılmaktadır.
- 00:07Etkinlik Soru Çözümü Kampı Tanıtımı
- Etkinlik soru çözümü kampının ilk videosu ses bilgisi konusunu ele alıyor.
- Tek videoda etkinlikler yapılacak, öğrendikler pekiştirilecek ve sorular çözülecek.
- Video ders notları kitabından etkinlikler ve soru çözümleri yapılacak, ayrıca TYT Türkçe soru bankasından ses bilgisi ödevlendirilecek.
- 01:26Ses Olayları Etkinliği
- Verilen ifadelerdeki ses olayları bulunup yazılacak.
- Ünsüz yumuşaması, ünsüz benzeşmesi, ünlü aşınması, ünlü düşmesi gibi ses olayları açıklanıyor.
- Örneklerde ünsüz yumuşaması, ünsüz benzeşmesi, ünlü aşınması, ünlü düşmesi gibi ses olayları bulunuyor.
- 11:17Test Soruları Çözümü
- Test soruları çözülüyor ve sözcüklerdeki ses olayları inceleniyor.
- "Zihniniz" sözcüğünde çekim eki alarak ünlü düşmesi gerçekleşmiş.
- Diğer sözcüklerde yapım eki alarak ünlü düşmesi gerçekleşmiş, sadece "zihniniz" çekim eki alarak düşmüş.
- 13:01Ses Olayları Soruları
- "Ufaldım" sözcüğünde ünsüz düşmesi, "adım" ve "yudum" sözcüklerinde ünsüz yumuşaması, "ömrün" sözcüğünde ünlü düşmesi, "taradı" sözcüğünde ünlü daralması örnekleri bulunmaktadır.
- Ünsüz benzeşmesi, "fıstık şah bünsü" üzerine biten bir sözcüğe "cıdık" ile başlayan bir ek geldiğinde "cıdıgı" çıtı seslerine dönüşmesiyle gerçekleşir, ancak bazı sözcükler (kuşcağız, çocukcağız, ahmetgil) bu benzeşme kuralına aykırılık gösterir.
- Ünsüz türemesi, "dildema ünsüzü" ne ile biten bir sözcükten sonra dudak ünsüzü b ile başlayan bir hece eklendiğinde son hecedeki n ünsüzünün m'ye dönüşmesiyle gerçekleşir, ancak özel isimlerde (İstanbul, Safranbolu) ve birleşik sözcüklerde (onbaşı, sonbahar) bu kural uygulanmaz.
- 17:39Ses Olayları ve Özel Durumlar
- "Kirpik" sözcüğünde güçme (yer değiştirme) olayı, "şıkkı" sözcüğünde ünsüz türemesi, "öpücük" sözcüğünde ünsüz düşmesi, "yayılım" sözcüğünde ünlü düşmesi olayları vardır.
- Kaynaştırma ünsüzü, "senin" eki olmayan isim tamlamalarında (evin kapısı, konuşmacının) ve birleştirmelerde (ikişer, birer) kullanılır, ancak "senin arabanı" ifadesinde kaynaştırma ünsüzü kullanılmaz.
- Ünlü düşmesi, ikinci hecesine dar ünlü bulunan bazı iki heceli sözcüklerin ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci köşelerindeki dar ünlüyü kaybetmesiyle gerçekleşir, ancak özel isimlerde ve ikilemelerde (omuz omuza, nesil nesile) gerçekleşmez.
- 22:47Ses Olayları Örnekleri
- "Dayanmıştı" sözcüğünde ünlü düşmesi, "dayanmıştı" sözcüğünde ünsüz benzeşmesi, "asıl" sözcüğünde ünlü düşmesi ve ünlü aşınması, "demekten" sözcüğünde ünlü daralması, "bıdık" sözcüğünde ünsüz yumuşaması (değişimi) olayları vardır.
- "Etmek" kökünden gelen "edenler" sözcüğünde ünsüz yumuşaması (değişimi) olayı en çok testlerde karşınıza çıkar.
- 25:24Ses Olayları Soruları
- Soruda "aşağıdaki ses olaylarından hangisinin birden fazla örneği yoktur?" sorusu sorulmuş ve cevap olarak "Bursa" seçilmiştir.
- "Ankara tehlikeli günler yaşıyor" cümlesinde "yaşıyor" kelimesinde ünlü daralması, "ayaklanıyordu" kelimesinde ünlü düşmesi, "bekliyordu" kelimesinde ünlü daralması ve ünlü düşmesi, "gidecekti" kelimesinde ünsüz yumuşaması ve ünsüz benzeşmesi, "ayarlanmıştı" kelimesinde ünlü düşmesi ve ünsüz benzeşmesi, "istemiyordu" kelimesinde ünlü daralması ve ünlü düşmesi, "gitmeyecekti" kelimesinde ünlü düşmesi ve ünsüz benzeşmesi, "bir şans varsa o da Ankara'dır" cümlesinde ünlü daralması, "düşünüyordu" kelimesinde ünlü düşmesi, "kimseyi dinlemiyordu" kelimesinde ünlü daralması ve ünlü düşmesi, "savaş meydanında" cümlesinde koruyucu ünsüz (kaynaştırma harfi) örneği bulunmuştur.
- "Hangi ses olayı yanlış verilmiştir?" sorusunda "çalıştığını" kelimesinde ünsüz benzeşmesi ve ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi) bulunurken, ünlü daralması olmadığı için cevap "C" olarak belirlenmiştir.
- 33:10Ses Olayları Soruları
- "Herhangi bir ses olayı yoktur" sorusunda "eleştirmek" kelimesinde ünsüz benzeşmesi, ünlü aşınması ve ünlü düşmesi, "ileri" kelimesinde ünlü düşmesi ve ünlü daralması, "çoğu" kelimesinde ünsüz yumuşaması bulunurken, "Denizli" kelimesi ses olayı içermediği için cevap "D" olarak belirlenmiştir.
- "Hangisi de birden çok ses olayı vardır?" sorusunda "benzettim" kelimesinde ünlü düşmesi ve ünsüz benzeşmesi, "yolculuğumuzdaki" kelimesinde ünsüz yumuşaması bulunurken, "ışık", "tarihten" ve "anası mezar dikecekmiş" kelimeleri ses olayı içermediği için cevap "4" olarak belirlenmiştir.
- "Altı çizili sözcüklerle ilgili hangisi söylenemez?" sorusunda "yudumda" kelimesinde ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi) bulunurken, "kurak" kelimesinde ünlü düşmesi vardır, ünsüz benzeşmesi yoktur.
- 37:31Ses Bilgisi Soru Çözümü
- Ünsüz benzeşmesi, ünlü düşmesi ve ünsüz yumuşaması gibi ses bilgisi kuralları örneklerle açıklanıyor.
- "Etkilmişti" kelimesinde ünsüz benzeşmesi ve ünlü düşmesi, "koşturmacası" kelimesinde ise ünsüz benzeşmesi ve karıştırma harfi bulunuyor.
- "İçeriden" kelimesinde hiçbir ses bilgisi kuralı uygulanmıyor, bu nedenle yazımında değişiklik olmaz.
- 39:46Ses Bilgisi Sorularının Devamı
- "Sorduğu" kelimesinde ünsüz yumuşaması, "ardı" kelimesinde ünsüz yumuşaması ve "gülüşçük" kelimesinde ünsüz düşmesi bulunuyor.
- "Attı" kelimesinde ünsüz benzeşmesi, "etmiştim" kelimesinde ünlü düşmesi ve ünsüz benzeşmesi var.
- "Kocasına" kelimesinde kaynaştırma harfi, "kendisine" kelimesinde ise kaynaştırma harfi bulunmuyor.
- 42:36Ses Bilgisi Sorularının Sonu
- "Eskitti" kelimesinde ünsüz benzeşmesi bulunuyor.
- Ses bilgisi soruları çözülerek konu anlatımı tamamlanıyor.
- Öğrencilere TYT Türkçe ses bilgisi video konu anlatımı, video ders notları, soru bankası ve taktiklerle paragraf kitapları öneriliyor.
- 44:42Deyim ve Hikaye
- "Bak baklayı ağzından çıkarmak" deyiminin anlamı açık söylemekten kaçınmak ve sorunu sonunda açıklamak olarak açıklanıyor.
- Deyimin hikayesi anlatılıyor: Küfürbaz bir adamın şeyhi ona bakla vererek küfretmekten kurtulmasını öneriyor.
- Hikayede kız, küfürbaz adamın ağzından baklayı çıkarmasını istiyor ve bu deyim patlıyor.