• Buradasın

    TYT Fizik Kampı: Adezyon, Kohezyon, Yüzey Gerilimi ve Kılcallık

    youtube.com/watch?v=0AYRRdV22HU

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, VIP Fizik YouTube kanalında yayınlanan TYT fizik kampının bir bölümüdür. Bir öğretmen tarafından öğrencilere hitap edilerek fizik konuları anlatılmaktadır.
    • Video, adezyon, kohezyon, yüzey gerilimi ve kılcallık konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır. Öğretmen önce bu kavramları günlük hayattan örneklerle açıklamakta, ardından matematiksel işlemlere girmeden sözel bir şekilde konuyu anlatmaktadır. Video, konuyla ilgili örnek sorular ve çözümleriyle devam etmekte, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini göstermektedir.
    • Videoda ayrıca yüzey geriliminin sebepleri ve özellikleri, kılcallık olayının ağaç yapraklarındaki su iletimi, kağıt havluların suyu emmesi ve kumaşa damlayan boyanın dağılması gibi günlük hayattan örneklerle açıklanmaktadır. Öğretmen, 2021 TYT sınavında çıkan bir soru üzerinden konuyu pekiştirmekte ve öğrencilere ödev kitabından ilgili soruları çözmeleri tavsiyesiyle video sonlanmaktadır.
    00:07TYT Fizik Kampı - Adezyon, Kohezyon, Yüzey Gerilimi ve Kılcallık
    • Vip Fizik YouTube kanalında TYT fizik kampı devam ediyor ve bugünkü konu adezyon, kohezyon, yüzey gerilimi ve kılcallık olacak.
    • Konu sözel olup matematiksel işlemlere girilmeyecek, ancak soru gelme ihtimali var.
    00:29Adezyon Kavramı
    • Adezyon, iki farklı madde arasında oluşan ve moleküllerin birbirine yapışmasını sağlayan çekim kuvvetidir.
    • Adezyonun en önemli özelliği iki farklı madde arasında olmasıdır.
    00:47Adezyon Örnekleri
    • Yağmur damlalarının araba camına yapışması, suyun elimize bulaşması ve musluktan akan su damlasının demire tutunması adezyon örnekleridir.
    • Bazı böceklerin ayaklarındaki özel sıvı ile tavana tutunması, ebru sanatında boyanın kağıda yapışması ve çay tabağına bardağın yapışması da adezyon kuvvetine örnek verilebilir.
    02:17Kohezyon Kuvveti
    • Kohezyon, aynı cins moleküllerin birbirine uyguladığı çekme kuvvetidir; suyun suyu tutması veya civanın civayı tutması kohezyon kuvvetidir.
    • Civa damlasının dağılmadan durması kohezyon kuvvetinin sonucudur; civa damlası neredeyse bir bilye bırakmış gibi küresel bir şekilde kalır.
    • Su damlası masaya damlatıldığında ufak bir bomble şeklinde yayılırken, civa damlası küresel bir şekilde kalır çünkü civanın kohezyonu daha büyüktür.
    03:31Kohezyonun Özellikleri
    • Maddenin birbirini tutma kuvveti (kohezyon kuvveti) çok güçlü olursa, moleküller bir araya gelir ve küresel bir şekil ortaya çıkar.
    • Su damlalarının küçük küre şeklinde olması kohezyonun bir sonucudur; su damlalarının yaprağa tutunması ise adezyondur.
    • Kohezyon maddenin cinsine bağlıdır; suyun kohezyonu düşüktür, civanın kohezyonu büyüktür.
    05:39Kohezyonun Maddelere Göre Değişimi
    • Katılarda kohezyon fazladır çünkü moleküller en sık yapıdadır ve moleküller arası çekim kuvveti oldukça fazladır.
    • Sıvılarda moleküller arası mesafe fazla olduğu için kohezyon daha düşük, gazlarda ise moleküller birbirinden uzak olduğu için kohezyon daha da küçüktür.
    • Maddenin sıcaklığına da bağlıdır; sıcaklık arttıkça maddenin genleşmesi, moleküller arası mesafenin açılması ve tutucu bağların zayıflaması nedeniyle kohezyon düşer.
    06:58Kohezyon ve Adezyon Kuvvetleri
    • Adezyon ve kohezyon kuvvetleri elektriksel kuvvetlerin etkisiyle oluşur.
    • Kohezyon, aynı moleküllerin birbirini tutmasına; adezyon ise farklı moleküllerin birbirine yapışmasına denir.
    • Adezyon büyük olursa sıvının üstteki görünümü yay gibi gerilir, kohezyon büyük olursa sıvı küresel bir şekle bürünür.
    09:39Kohezyon ve Adezyonun Etkileri
    • Adezyon büyük olduğunda sıvı bulunduğu yeri ıslatır; su elimize bulaşırken civa elimize bulaşmaz.
    • Adezyon büyük olduğunda sıvı kılcal boruda yükseliyor, kohezyon büyük olduğunda sıvı kılcal borunun içerisinde alçalır.
    • Kohezyonu büyük olan sıvının yüzey gerilimi de büyüktür.
    12:04Su Damlası ve Adezyon
    • Bir dalda asılı kalan su damlası için yerçekimi kuvveti, damlaya etki eden adezyon kuvvetinden küçüktür.
    • Su damlasının küresel olmasını sağlayan kohezyondur, dala yapışmasını sağlayan ise adezyondur.
    • Kesit alanları verilen borularda, en fazla yükselen borunun adezyon kuvveti daha büyüktür; en aşağıda olan borunun kohezyonu daha büyüktür.
    14:33Kohezyon Kuvvetleri
    • Aynı maddeden yapılmış özdeş zeminler üzerine damlatılan sıvıların görünümü, kohezyon kuvvetlerini gösterir; daha küresel olan sıvının kohezyonu daha büyüktür.
    • K'nın kohezyonu M'den, M'nin kohezyonu L'den büyüktür.
    14:48Yüzey Gerilimi Kavramı
    • Sıvıların üst yüzeyinin esnek bir zar gibi davranması olayına yüzey gerilimi denir.
    • Bazı böceklerin suyun üzerinde yürümesi veya suya yavaşça bırakılan iğnenin su üstünde kalması, sıvıların yüzey gerilimi sayesinde mümkündür.
    • Yüzey gerilimi kaldırma kuvvetiyle karıştırılmamalıdır; kaldırma kuvvetinde cismin bir kısmı sıvıya batarken, yüzey geriliminde batmaz.
    16:58Yüzey Geriliminin Sebebi
    • Yüzey geriliminin sebebi kohezyon kuvvetidir.
    • Sıvının üst kısmındaki moleküller, alttaki moleküller tarafından çekilirken, üstten çeken kimse olmadığı için aşağı doğru kaymaya çalışır.
    • Bu durum sıvının üst kısmında bir gerginlik ve küresel bir şekil oluşmasına neden olur.
    19:21Yüzey Geriliminin Özellikleri
    • Yüzey gerilimi katı ve sıvılarda gözlenir, gazlarda yüzey geriliminden bahsedilemez.
    • Sıcaklık arttıkça yüzey gerilimi azalır çünkü kohezyon azalır.
    • Sıvıya deterjan eklemek yüzey gerilimini azaltır, bu da lekelerin çıkmasını sağlar.
    21:22Yüzey Gerilimini Etkileyen Faktörler
    • Sıvıya tuz eklemek yüzey gerilimini arttırır çünkü tuz sıvının özkütlesini büyütür.
    • Suya deterjan eklersen yüzey gerilimi azalır, tuz eklersen artar, şeker eklersen etkilenmez, alkol ya da kül eklersen azalır.
    • Basınç artarsa yüzey gerilimi azalır çünkü üstten basınç arttığında sıvı moleküllerini dağıtmaya zorlar.
    22:49Kılcallık Olayı
    • Kılcallık, sıvıların kılcal borularda yükselmesi ya da alçalması olayıdır.
    • Adezyon kohezyondan büyük olursa sıvı yükselir, kohezyon adezyondan büyük olursa sıvı alçalır.
    • Ağaçların suyu yapraklarına kadar taşıması kılcallık olayı sayesinde olur.
    23:47Kılcallık Olayı
    • Kılcallık, yaprak damarlarının kılcallık sayesinde suyun en üstteki yapraklara kadar ulaşabilmesi olayıdır.
    • Kağıt havluların suyu emmesi, kumaşa damlayan boyanın dağılması gibi olaylar kılcallık olayıdır.
    • Kılcallık, kohezyon ve adezyon kuvvetlerinin ortak sonucudur.
    25:18Kılcallık Olayının Özellikleri
    • Kohezyon büyük olursa ve boru inceldikçe, suyun yüksekliği artar.
    • Kılcallık olayında borunun üst kısmı açık olur, açık hava basıncı sorularında ise borunun üst kısmı kapalı olur.
    • Açık hava basıncında borunun kalınlığının önemi yokken, kılcallık olayında borunun ince olması daha etkilidir.
    26:50Yüzey Gerilimi Örnekleri
    • Bazı böceklerin suya batmadan su üzerinde durabilmesi, dereceli silindire konan suyun yüzeyinin kısmen eğrisel olması ve su dolu çay bardağına iğnelerin konulması yüzey gerilimi ile ilgilidir.
    • Çok büyük tonajlı bir geminin yüzmesi kaldırma kuvveti ile ilgilidir.
    28:03Kılcallık Olayı ile Açıklanamayan Olaylar
    • Kılcallık olayında kesinlikle bir motor veya pompa olmaz, sıvı kendi kendine yükselecek veya alçalacaktır.
    • Gaz yağının fitilde yükselmesi, ağaçların yapraklarının suyu iletilmesi ve kumaşa damlayan yağın yayılması kılcallık olayıyla açıklanabilir.
    • Kanın vücudumuzda dolaşması kılcallık değil, kalbin pompalama etkisi sayesinde gerçekleşir.
    29:27Yüzey Gerilimi Sorusu
    • Suyun yüzey gerilimi 0,73, benzinin yüzey gerilimi 0,22, gliserinin yüzey gerilimi 0,63'tür.
    • Gliserin yüzeyinde kalabilen bir nesne suyun yüzeyinde de kalabilir.
    • Suya tuz eklenirse, su ve gliserinin yüzey gerilim katsayıları birbirine yaklaşmaz.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor