Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan tüzel kişiler ve özellikle dernekler hakkında kapsamlı bir hukuk dersidir. Eğitmen, KPSS-A, hakimlik ve kurum sınavlarına hazırlananlar için önemli bilgiler vermektedir.
- Video, tüzel kişilerin kuruluş sistemleri (serbest, bildirim, izin, ruhsat ve tescil sistemleri) ile başlayıp, hak ehliyeti ve fiil ehliyeti kavramlarını açıklamaktadır. Ardından tüzel kişilerin kamu ve özel hukuk tüzel kişileri olarak sınıflandırılması, kişi topluluğu ve mal topluluğu tasnifi anlatılmaktadır. Son bölümde ise derneklerin kuruluşu, organları, sona erme durumları ve vakıfların özellikleri detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Videoda derneklerin zorunlu organları (genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu), vakıfların kurulma koşulları, mal varlığı ve amaca özgüleme gerekliliği gibi konular örneklerle açıklanmaktadır. Ayrıca derneklerin fesih ve infisah durumları ile bu durumlarda mal varlıklarının nasıl dağıtılacağı da detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- 00:12Tüzel Kişiler ve Kuruluş Sistemleri
- Tüzel kişiler konusu KPSS-A sınavında sorularla karşılaşıldığı için dikkat edilmelidir.
- Tüzel kişilerin kuruluşu bakımından farklı sistemler benimsenir: serbest kuruluş sistemi, bildirim sistemi, izin sistemi, ruhsat sistemi ve karma sistemler.
- Tüzel kişiler, insanların oluşturduğu hukuki varlık olarak kabul edilen yapılardır.
- 02:11Serbest Kuruluş Sistemi
- Serbest kuruluş sisteminde herhangi bir yerden izin alınmasına gerek yoktur, kurucular iradelerini açıkladıkları anda tüzel kişilik kurulur.
- Siyasi partiler ve sendikalar serbest kuruluş sistemiyle kurulur.
- Kurucuların iradelerini açıkladıkları an, kanunda aranan şekli neyse o şekilde iradelerini açıklayan kişiler tüzel kişiye vücut vermiş olurlar.
- 03:43Bildirim Sistemi
- Bildirim sistemi, serbest kuruluşun bir türevidir ve kurucular iradelerini açıklar.
- Tüzel kişilik kuruluş belgelerinin mülki amire verilmesiyle kazanılır.
- Dernekler bildirim sistemiyle kurulur; kurucuların tüzüğü imzaladıkları anda değil, tüzüğün ve diğer kuruluş belgelerinin mülki amire verildiği andan itibaren tüzel kişilik kazanır.
- 05:50İzin Sistemi ve Tescil Sistemi
- İzin sisteminde bazı tüzel kişilerin kurulabilmesi için ilgili resmi makamın izni gerekir.
- Esnaf sanatkarlar odaları ve bazı anonim şirket türleri (sigortacılık, gayrimenkul değerleme, halka açık anonim şirketler) izinle kurulur.
- Tescil sisteminde bir sicile tescil ettirilmek suretiyle kurulan tüzel kişiye örnek gösterilebilir; vakıflar ve ticaret şirketleri tescil sistemiyle kurulur.
- 08:07Tüzel Kişilerin Ehliyetleri
- Tüzel kişiler, kanunda aranan kanuni şartlara uygun şekilde kuruldukları an tüzel kişiliklerini kazanırlar.
- Dernekler belgeler mülki amire verildiği anda, vakıflar asliye hukuk mahkemesinin tuttuğu resmi sicile tescil edildikleri anda, ticaret şirketleri ticaret siciline tescil edildikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
- Tüzel kişiler hak ehliyetini tüzel kişilik kazanıldığında kazanır; hak ehliyeti, hak ve borçlara sahip olabilme ehliyetidir.
- 11:26Tüzel Kişilerin Fiili Ehliyeti
- Gerçek kişilerde fiili ehliyet, erginlik, kısıtlı olmama ve ayırt etme gücüne sahip olma gibi kıstaslarla değerlendirilirken, tüzel kişilerde bu kıstaslar uygulanamaz.
- Tüzel kişilerin fiili ehliyeti, kanunun aradığı zorunlu organlarını oluşturdukları anda kazanılır.
- Dernekler genel kurul ve yönetim kurullarını, vakıflar ise yönetim organını oluşturdukları anda fiili ehliyetine kavuşurlar.
- 13:18Tüzel Kişilerin Ayrımı
- Tüzel kişiler kamu ve özel hukuk tüzel kişileri olarak ikiye ayrılır.
- Tüzel kişiler ayrıca kişi topluluğu ve mal topluluğu olarak da sınıflandırılır.
- Kişi topluluğunda kurucuların kişilikleri önemlidir, mal topluluğunda ise mal varlığının kendisi önemlidir.
- 15:00Kişi Topluluğu Örnekleri
- Dernekler klasik kişi topluluğudur çünkü en az yedi kişinin bir amacı gerçekleştirmek üzere oluşturduğu tüzel varlıklardır.
- Şirketler de klasik kişi topluluğudur çünkü ticari işletme işletmek maksadıyla yan yana gelen kişilerin oluşturduğu topluluklardır.
- Belediyeler de klasik kişi topluluğudur çünkü belirli bir yöredeki halkın ihtiyaçlarını karşılamak için oluşturulmuşlardır.
- 16:27Mal Topluluğu Örnekleri
- Vakıflar klasik mal topluluğuna örnek gösterilebilir çünkü belirli bir malın belirli bir amaca örgütlenmesi ile oluşturulan topluluklardır.
- TRT, TÜBİTAK ve üniversiteler de klasik mal topluluğu örnekleridir çünkü teknolojik ve bilimsel materyaller, binalar ve araçlar belirli bir hizmeti sunmak amacıyla meydana gelmişlerdir.
- 18:35Dernek ve Vakıf Karşılaştırması
- Dernekler bildirim sistemiyle kurulurken, vakıflar merkezlerinin bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesine tescil edildiği anda tüzel kişilik kazanır.
- Dernekler en az yedi gerçek veya tüzel kişinin yan yana gelmesiyle kurulur.
- Derneklerin kuruluş belgesi tüzük olarak adlandırılır ve bu tüzük en az yedi kişi tarafından imzalanır.
- 21:36Dernek Üyeliği ve Kuruluş Süreci
- Hukukumuzda kural olarak 18 yaşından büyük kişiler dernek kurabilir, ancak 15 yaşını doldurmuşlar ve hatta 12 yaşını doldurmuş çocuklar çocuk derneklerine üye olabilirler.
- 18 yaşından büyükler kendi başlarına üye olabilirken, 18 yaşından küçüklerin yasal temsilcilerinden izin almaları şarttır.
- Dernek kuruluş belgeleri valilikçe 60 gün içinde incelenmelidir, eksiklik varsa 30 gün içinde uyarı verilir, düzeltilmezse savcı asliye hukuk mahkemesine fesih davası açabilir.
- 23:59Derneklerin Zorunlu Organları
- Derneklerin zorunlu organları genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kurulu olup, bunlar tüzükte belirtilir.
- Genel kurul karar organıdır ve en üst düzeydeki organdır, yönetim kurulu derneği yönetecek ve temsil edecek organdır, denetim kurulu ise denetleme yapacak organdır.
- Yönetim kurulu 5 üyeden (5 asil, 5 yedek) oluşur, denetim kurulu ise 3 üyeden oluşur.
- 25:17Genel Kurul Toplantıları
- Derneklerin ilk genel kurul toplantısı kuruluşundan ilk 6 ay içinde mutlaka yapılmalıdır, aksi takdirde dernek kendiliğinden sona erer.
- Olağan genel kurul toplantıları en geç 3 yılda bir yapılmalıdır.
- Genel kurul toplantılarına üyeler katılır ve oy kullanır, onursal üyelerin söz hakkı ve oy hakkı yoktur.
- 27:09Derneklerin Amaçları ve Sona Erme Şekilleri
- Dernekler tüzüklerinde tek bir amaç belirtirler ve bu amaç ticari bir amaç olamaz.
- Dernekler amaçlarını gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları geliri sağlayabilmek bakımından amaçlarıyla uygun mahiyette işletme işletebilirler.
- Dernekler iki şekilde sona erer: infisah (irade dışı dağılma) ve fesih (mahkeme kararıyla kapanma).
- 29:25Derneklerin Mal Varlıkları ve Sona Erme Durumları
- Dernekler feshedildiğinde mal varlıkları aynı ya da benzer amaç güden en çok üyeye sahip başka bir derneğe geçer.
- Kanuna, ahlaka aykırı amaç nedeniyle kapatılmış derneklerin mal varlıkları ilgili kamu kuruluşuna geçer.
- Dernekler infisah edebilir: ilk genel kurul toplantısı 6 ay içinde yapılmazsa, üst üste iki kere genel kurul toplantısı yapılmazsa, zorunlu organlar oluşturulamazsa, amacın kanuna aykırı hale gelmesi veya amacın gerçekleşmesi imkansızlaşması durumunda.
- 33:00Dernekler ve Vakıflar Hakkında Temel Bilgiler
- Dernek tüzüğünde, dernek kapanırsa mal varlığının en yakın aynı amacı güden, benzer amacı güden baş en çok üyeye sahip derneğe intikal edeceği belirlenebilir.
- Vakıflar tescil yoluyla kurulur ve asliye hukuk mahkemesine tescil ettirilir.
- Dernekler en az yedi gerçek veya tüzel kişiyle kurulurken, vakıflar en az bir kişi (gerçek veya tüzel) ile kurulabilir.
- 33:52Vakıfların Kuruluş Yolları
- Vakıf kurabilmek için iki yol vardır: resmi senet yoluyla veya vasiyetname yoluyla.
- Resmi senet yoluyla vakıf kurulabilmesi için tam ehliyetli olmak gerekir, küçükler ve kısıtlılar bu yolla vakıf kuramazlar.
- Vasiyet yoluyla vakıf kurulabilmesi için en az onbeş yaşını doldurmuş olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak yeterlidir.
- 35:42Vakıfların Kuruluş Koşulları
- Vakıf kurulabilmesi için bir mal varlığı olması ve bu malın belirli bir amaca vakfedilmesi gerekir.
- Vakıflarda ticari amaç da güdülebilir, örneğin vakıf üniversiteleri bu tür bir örnektir.
- Vakıflarda birden fazla amaç olabilir, ancak kanunla, kamu düzenine ve kişilik haklarına aykırı olmamalıdır.
- 37:19Vakıfların Organları ve Sona Erme Biçimleri
- Vakıfların tek bir organı vardır ve bu organ yönetim organıdır.
- Vakıfların sona erme biçimleri, amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmemesi veya imkansızlaşmasıdır.
- Vakıf, kanuna veya ahlaka aykırı amaç nedeniyle mahkeme kararıyla kapatılabilir.