Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu belgesel formatındaki videoda, savaş sanatları uzmanı Ömer Özay ve atlı savaş sanatları uzmanı Ertan Erkek, Türklerin savaş atlarını ve atlı savaş sanatlarını incelemektedir.
- Video, Türklerin savaş atlarını nasıl evcilleştirdiklerini, eğittiklerini ve savaş aletlerine nasıl dönüştürdüklerini adım adım anlatmaktadır. İçerikte atların kontrolü, gem kullanımı, silah kullanımı (mızrak, yay, kılıç, gürz), at bakımı, nal çakma ve tımar işlemleri detaylı şekilde gösterilmektedir. Ayrıca, savaş atlarının özellikleri (dayanıklılık, itaat, silah kullanma becerisi) ve Türklerin savaş stratejileri (hilal taktiği, turan taktiği, kurt kapanı) da ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca atlı okçuluk, at üstünde balta kullanımı, çevgan oyunu (polo'nun kökeni olan Türk savaş oyunu) ve kılıçla at üstünde dövüşme teknikleri uygulamalı olarak gösterilmektedir. Üzenginin icadının Türklerin tarihini nasıl değiştirdiği ve atlı savaş sanatındaki önemi de vurgulanmaktadır.
- Tarih Boyunca En Korkunç Silahlar
- Tarih boyunca hırslar ve hayatta kalabilme güdüleri nedeniyle akılmaz savaşlar yapılmıştır.
- Bu dizide insanlığın yaptığı en korkunç, en keskin ve en ölümcül silahlar incelenecektir.
- İncelenen silahlar arasında keskin kılıçlar, gürzler, baltalar ve savaş atları bulunmaktadır.
- 01:56Türklerin Silahları
- Önceki bölümlerde karabela kılıcı, gürzler, baltalar ve mızraklar incelenmiştir.
- Bu bölümde ölümcül silahların dönemindeki en masum canlı olan savaş atı incelenecektir.
- Savaş sanatları uzmanı Ömer Özay ve atlı savaş sanatları uzmanı Ertan Erkek, Türklerin atları nasıl eğittiğini ve donatıldığını inceleyeceklerdir.
- 03:18Atlı Okçuluk
- Türkler at üstünde okçuluk yapmayı ustalıkla başarmışlardır.
- Atlı okçuluk tarihin en zor savaş sanatıdır; iyi bir binici ve okçu olmak ve bunları atın üstünde birleştirmek gerekir.
- Atlı okçunun sanatının doruk noktası, atın dört ayağının yerden kesildiği anı yakalayabilmektir.
- 05:03Türk Atının Tarihi
- Atlar uzun yıllar sürü halinde yaşarken, Türkler onları evcilleştirmiş ve vazgeçilmez bir kardeş haline getirmiştir.
- Kurganlardan çıkan bulgular ve araştırmalar, atı ilk Türklerin Orta Asya'da ehlileştirdiğini kanıtlamıştır.
- Türklerin savaş atları o kadar üstün atlar haline gelmiştir ki tarihe "Türk atı" diye geçmiştir.
- 06:56Türk Atının Özellikleri
- Türk atı, atalarımızı Orta Asya'dan Anadolu'ya taşıyan Taki ve Tarpan cinsi atların torunlarıdır.
- Narin başlığı, küçük kulaklığı, gür yeleli, orta boylu, geniş sarılı, geniş göğüslü, kısa ve ince bacaklı ama dayanıklı atlardır.
- Bu atlar sıcağa, soğuğa, uzun yola, açlığa ve susuzluğa çok dayanıklıdır.
- 07:52At Üstünde Balta
- Balta genellikle piyade askerin olmazsa olmaz silahlarından biri olup, zaman zaman süvarinin de ihtiyaç duyduğu bir silahdır.
- Savaşçının yanında olmazsa olmaz silahlardan biri olan balta, sadece silah olarak değil, odun kesmede, yol açmada ve çadır direklerine hazırlanmada da kullanılır.
- At üstünde balta kullanabilmek için ata ciddi bir eğitim vermek gerekir.
- 09:16Savaş Atı Seçimi ve Eğitimi
- Savaş atı için sadece güzel bir at yeterli değildir, atın meziyetleri de önemlidir.
- Savaş atı için sürünün etrafında kendi başına gezen, özgüveni yüksek, boylu, postlu ve gösterişli atlar seçilir.
- Atın binek eğitimleri, arazi eğitimleri, yokuş çıkma, silah kullanmaya alıştırma gibi eğitimler verilir.
- 11:00At Eğitimi Süreci
- At yetiştirmek zor bir iştir; taya on bir ay annesinin karnında bakılıp, iki buçuk-üç yaşına kadar çayırlarda güvenli bir şekilde bakılır.
- Doğada özgürce yaşamış atları ehlileştirmek için "çılbır eğitimi" adı verilen eğitimle başlanır.
- Bu eğitimde atın karakterini ve kişiliğini çözmek, ata itaat etmesi için durdurma ve hareket komutları alıştırılır.
- 12:28Atın Kontrolü ve Savaş Atı Eğitimi
- Atı yavaşlatmak için önüne geçip kamçıyı göstererek ve sesle "yavaşlat" diyerek, hızlandırmak için arka tarafında "hayde hayde" diyerek kontrol edilir.
- Ata üstünlüğünü kabul ettirirseniz size itaat eder, kabul ettiremezseniz size itaat etmez ve çok uğraşırsınız.
- Türklerin silahları savaş atı devam ediyor ve binit ve koşum takımları eski Türklerden itibaren olan ve tarih boyunca gelişse de kadim özelliklerini yitirmeyen gereçlerdir.
- 13:28Gem ve At Kontrolü
- Türkler atı evcilleştirdi, eğri buldu ve üzengiyi taktı, ancak gem olmadan atı kontrol edemezsiniz.
- Atın ön dişlerinden sonra gem yerleşeceği gibi özel yapılmış bir boşluk vardır ve gem dişlere ve damağa zarar vermez.
- Atı durdurmak için "deere" (kafayı yana alma) hareketleri veya sert yemler kullanmak gerekir, bunun için atı kesinlikle tanımanız gerekiyor.
- 14:57At Üstünde Mızrak Kullanımı
- Mızrak, fırlatma silahı olarak atın hızını da ekleyince etkisi daha büyük olmuştur ve ok ve kılıçlar kadar yoğun olarak tercih edilmese de savaş stratejisinin gerektirdiği durumlarda çokça kullanılmıştır.
- Mızrak ağırlığı ve boyu dolayısıyla atın üstünde ok yay kadar kullanışlı bir silah değil, mızrağı fırlatarak ya da yakın temasta dürterek kullanmak gerekiyor.
- İyi eğitimli bir ata ihtiyaç vardır çünkü yerdeki savaşçıya ya da süvariye istediğimiz mesafede yaklaşabilmeli ve kendimizi hem de atımızı korumamız gerekir.
- 17:14Atın Ani Hareketlere Alıştırılması
- Doğası gereği çok ürkek ve korkak bir canlı olan atı savaş atı haline dönüştürmek çok ciddi emek ve zaman istiyor.
- Atın sizden korkmaması ve size güvenmesi gerekiyor ki üzerinde kullanacağınız silahların da ona bir zarar vermeyeceğinden emin olsun.
- Yay, ok, kılıç, mızrak, gürz, balta gibi silahlara atı alıştırmak için yavaş yavaş ona temas ettirerek, onun etrafında gezdirerek atı alıştırmaya çalışıyoruz.
- 19:12At Üstünde Gürz Kullanımı
- Türklerin tarih boyunca ok ve kılıç kadar yoğun kullandığı bir başka silah da gürz, bazı silahlara göre kullanımı daha kolay olsa da etkili olabilmesi ustalık ister.
- Gürzün bir özelliği ezici bir silah ve kalkanları zırhları parçalayabiliyor, bu parçalanma esnasında muazzam bir ses ortaya çıkıyor ve dağılan parçalar atın üzerine bile gelebiliyor.
- Atın üzerinde gürz kullanırken, çiftlikte antrenman yaparken ağaçlara teneke ya da buna benzer metalleri asıp sert bir cisimle vurarak atı o sese alıştırıyoruz.
- 22:27Savaş Atının Bakımı
- Atlar uzun süre nalsızlığa dayanamaz ya da tırnakları uzadığında nalını söküp tırnaklarını toplayarak tekrar nal çakmak gerekir.
- Nal çakmak için sun tıraş, maya bıçağı, törpü, nallama çekici, kerpeten, nal ve mıhtan gereklidir.
- İyi bir nalbanta atınızı teslim ettiğimizde atımızı sorunsuz bir şekilde istediğimiz yere sürebiliriz ve atınızla güvenli bir sürüş yapmak için nalbantınızı iyi seçmelisiniz.
- 23:44Atın Tımarı
- Atlar dayanıklı ve iri hayvanlardır ama bir o kadar da naziklerdir, bir atınız varsa ona bebek gibi bakmalısınız.
- Atın tımar aralığında kan dolaşımı hızlanır, sırtımdaki kuruyan ter, yapışan toz hepsi dökülür ve at dinlenir.
- Tımar işlemine hiçbir zaman arkadan başlamıyoruz, atın ön tarafındayız, ata ses veriyoruz ve ön taraftan tımar etmeye başlıyoruz.
- 24:54Atın Tımarı ve Yem Verme
- Atın tımarı sırasında yüz ve kemik dokusunun olduğu bölgelerde zarar vermemesi için keçi kılından yapılan "gebre" adı verilen keseler kullanılır.
- At yorgunken kesinlikle arpa verilmemelidir, aksi takdirde "arpalama" (laminas) adı verilen hastalık oluşabilir ve atın dört ayağı tutulmuş kazık gibi olabilir.
- Yorgun ata yem verilirse, ertesi gün atın ölüsünü bile bulabilirsiniz.
- 26:37Kaos Ortamı Testi
- Savaş atı olabilmesi için atın hareket korkusu, diğer atlara ve kalabalık insanlara karşı korkularından kurtulması gerekir.
- Atlar doğal ortamında ceylan gibi ürkektir ve karşılaşmadıkları cisimlerden dört nala uzaklaşır, bu da savaş esnasında eğitilmemiş atta savaşçıyı tehlikeye atabilir.
- Testte, bir at herhangi bir eğitim almadı, diğer at ise savaş atı olarak eğitildi ve iki atın kaos ortamında vereceği tepkiler karşılaştırıldı.
- 28:04Savaş Stratejisi ve Lojistik
- Savaş stratejisinin en önemli bölümü lojistikti; on bin kişilik bir süvari grubu için otuz bin tane at götürülüyordu.
- Osmanlı coğrafyasında birçok at çiftliği vardı ve orduya bu kadar atı bir arada sevk etmek çok zordu.
- Yorulan atlar aralarda bırakılıp dinlenmiş atlarla yola devam ediliyordu.
- 28:53Türk Atlı Okçularının Savaş Kabiliyeti
- Yunanlılar, Türk atlı okçularından korktukları için belden aşağısı at, belden yukarısı insan olarak tasvir ettikleri mitolojik yaratık olan centaur'u oluşturmuşlardır.
- Türk atlı okçuları atıyla o kadar bütünleşmiş ve manevra yapar hale gelmişlerdi ki, Yunanlılar bunu insan olarak kabul edememişlerdi.
- Türkler tarihte düşmanından kaçarak savaş kazanmış, hilal taktiği, turan taktiği veya kurt kapanı taktiğiyle kısa sürede ve az zayiatla savaşları kazanmışlardır.
- 30:06Hilal Taktiği
- Türkler ana çarpışma yerine gelmeden düşman ordusunu kanatlardan saldırarak yarısını yok ederlerdi.
- Ana çarpışma yerine geldiklerinde orduyu üçe bölerlerdi; biri merkezde kalırken, diğer iki tanesi kanatlarda gizlenip sahte geri çekilme taktiğiyle düşman ordusunu hazırlıksız yere çekerlerdi.
- Türkler saldırdıktan sonra sahte geri çekilme taktiğiyle kaçarken geriye doğru bulut gibi ok yağdırır, kanatlardaki süvariler çemberi kapatarak düşman ordusunu çember içine alıp bertaraf ederlerdi.
- 31:54Biniş Takımları
- Ata güvenli ve konforlu şekilde binebilmek için biniş takımlarına ihtiyaç vardır.
- Osmanlı e. atlı savaş sanatlarında kullanılan rahat ve ideal bir yer vardır.
- Amerikan ordusunun resmi süvari eğri, 1859 yılında Amerikan ordusunun arge subayı General Mali tarafından Osmanlı değerlerini inceleyip araştırarak üretilmiştir.
- 33:05Savaş Sesi Testi
- Bir savaş atı üzerindeki savaşçının elindeki silahlara alışık olduğu kadar savaş ortamındaki kaosa da alışık olması gerekir.
- Testte, eğitimli ve eğitimsiz atlar kolonların arasından geçirilerek tepkileri gözlemlenmiştir.
- Eğitimli at kolonların arasından rahatlıkla geçerken, eğitimsiz at direndi ve geçemedi, üstünde hala tedirginlik vardı.
- 34:37Üzengi Faktörü
- Üzengi, Türklerin tarihinde çok önemli bir yer arz eden, tarihini değiştiren ve daha uzak coğrafyalar açılabilmelerini sağlayan önemli bir buluştur.
- Arkeolojik bulgulara göre milattan önce 500'lerde İskitlerin bulduğu kanıtlanmış durumdadır.
- Üzengi, atın üstünde ok, yay, kılıç ve mızrak kullanırken kollarda biriken enerjiyi ayaklara aktarmak ve ileriye doğru abanabilmek için güçlü bir aparat olarak kullanılmıştır.
- 36:22Üzengili ve Üzengisiz At Testi
- Üzengi ile ok atmak alışkın olduğu gibi gayet iyi olurken, üzengileri çıkarıp denemek garip görünür.
- Üzengi inerken ve binerken çok gerekli olup, yay ve kurulukla binebileceğine inanılmıyor.
- Genç olsaydı bir hamlede atlayabilirdi, ancak bu yaşta biraz zor görünüyor.
- 37:15Uzengisiz At Üzerinde Ok Atma
- Uzengisiz at üzerinde ok atmak çok zor ve uzun süre yapılabilecek bir şey değil.
- Uzengisiz ok atarken konsantre olmakta zorlanırken iç baldırdan kendini dengede tutabilmek için çok fazla baskı uygulamak ağrıya sebep oluyor.
- Uzenginin icadıyla birlikte binicinin ata hakimiyeti kolaylaştı ve vücut ağırlığını üzengiye aktararak iki elini de kullanabilmesi sağlandı.
- 38:33Çevgan Oyunu
- Çevgan, Türklerin bulduğu sıradışı bir savaş oyunu olup, orta Asya kökenli fakat günümüzde İngilizler bunu polo diye taklit ederek meşhur etmişler.
- İki takım halinde oynanan bu oyun, binicinin ve atın savaş kabiliyetini, manevra kabiliyetini artıran resmen bir savaş oyunudur.
- Bu oyun, biniciye ve atına alıştırmak ve karmaşada manevra kabiliyetini artırmak amacıyla kullanılır.
- 40:33Savaş Atının Hazırlanması
- Savaş atının hazırlanma sürecinde önce ter bezi (pet) ve üzerine yumuşak amortisör vazifesi gören keçe konulur.
- Atın ağzına zarar vermemesi için yanak lastikleri kullanılır ve atı üzmeden, korkutmadan yavaşça takılır.
- Kotas (savaşçının ölen atının kuyruğunu hatıra olarak boynuna asma geleneği) atın boynuna asılır.
- 42:05At Dizginleri ve Kullanımı
- Dizginler, atın başının savrulmasını ve sallanmasını engelleyerek atı rahatlıkla kontrol etmeyi sağlar.
- Tek dizginde tek elle kullanabilmek için dizgin düğümlenir, böylece altı tek elle kullanırken diğer elde savaş aleti kullanılabilir.
- Atın eğitimi çok önemlidir, özellikle tek dizgin eğitimi (hidrolik direksiyon gibi küçük hareketlerle yönlendirme) ve baldır hareketleri ile yönlendirme eğitimi verilmelidir.
- 42:56At Üzerinde Kılıç Kullanma
- At üstünde kılıç kullanmak son derece tehlikeli ve ustalık isteyen bir beceridir.
- Süratli bir atın üstünde keskin ve uzun bir kılıçla hem kendini hem atını korumak ve düşmanı bertaraf etmek gerekir.
- Atın eğitimi çok önemlidir, özellikle tek dizgin eğitimi ve baldır hareketleri ile yönlendirme eğitimi verilmelidir.
- 45:14At Kuyruğu Bağlama Geleneği
- Türklerde at kuyruğu bağlamak kökeni İskitler'e kadar uzanan çok eski bir gelenektir.
- Savaştan önce kuyruk atın ayaklarına dolanmasın diye orta yerinden bağlanır ve at da savaşa gittiğini bilirdi.
- Savaşçı hayatını kaybederse atının kuyruğu kesilir, mızrağının ucuna bağlanıp mezarının başına tuğ olarak dikilirdi.