Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye-Yunanistan arasındaki Ege Denizi sorunlarını ele alan eğitim içeriği ve haber analizi programıdır.
- Video, Ege Denizi'nin tarihi ve coğrafi özellikleriyle başlayıp, 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmaları sonrası Yunanistan'a devredilen adaların silahlandırılması sürecini anlatmaktadır. Ardından Yunanistan'ın karasularını 12 mil'e çıkarmak istemesi, statüleri belirsiz adalar, Kardak Bunalımı olayı ve günümüzdeki gerginlik kronolojik olarak ele alınmaktadır.
- Program ayrıca Türkiye'nin Yunanistan'a karşı diplomatik protestoları, Amerika ve Avrupa Birliği'nin rolü ve uluslararası hukuk çerçevesinde çözüm yolları hakkında bilgiler sunmaktadır. Türkiye'nin uluslararası hukukun sınırları içinde hareket etmesi ve caydırıcılığını koruması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Ege Denizi'nin Tarihi
- Ege Denizi, Anadolu ve Balkanları, genelde Avrupa ve Asya'yı birbirinden ayıran sayısız ada, adacık ve kayalıkların ev sahibidir.
- Ege sorunu olarak bilinen Türkiye ve Yunanistan'ın karşı karşıya geldiği yer adalardır.
- Bu bölümde silahsızlandırılma şartıyla Yunanistan'a verilen adaların nasıl silahlandırıldığı ve bu denizin bir Yunan gölüne çevrilme planları anlatılacaktır.
- 00:29Ege'nin Kısa Tarihi
- Ege'deki adalar, adacıklar ve kayalar 1830'lara kadar yaklaşık 400 yıl Osmanlı yönetimindeydi.
- 1912 Balkan Savaşları sırasında Yunanistan tarafından ele geçirilen adalar, 1923 Lozan Antlaşması ile Yunanistan'a verildi.
- 12 Adalar olarak bilinen adalar 1912'de İtalya tarafından işgal edildi ve 1947'de Yunanistan'a devredildi.
- 01:28Lozan ve Paris Barış Antlaşmaları
- Doğu Ege adaları (Taşoz, Semadirek, Limli, Bozbaba, Midilli, Sakız, Sisam ve Ahikerya) 1923 Lozan Antlaşması ile askerden arındırılarak Yunanistan'ın egemenliğine devredildi.
- Patnos, Dipsi, İleriye, Kelesistanköy, Incirli, İstanbul İleki, Herke, Kerpe, Çoban, Sömbeki, Rodos ve Meis (12 Adalar) aynı anlaşmayla Türkiye'den İtalya'ya bırakıldı.
- Paris Barış Antlaşması'nda adaların askerden arındırılması şartı getirilmiştir ve bu adaların Anadolu kıyılarına yakınlığı nedeniyle güvenlik nedeniyle özel statü verilmiş ve asker ve silahtan uzak tutulma şartı getirilmiştir.
- 03:00Yunanistan'ın Adaları Silahlandırması
- Uluslararası anlaşmalar ile gayri askeri statüye sahip adalar Yunanistan tarafından önceden gizli, son yıllarda ise açık bir şekilde silahlandırılıyor.
- 1964 yılında ilk kez Rodos ve İslamköy adalarına silah yığma ve tahkimat yapıldığı tespit edilmişti.
- Yunanistan, 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sonrası adaları silahlandırma nedenini Birleşmiş Milletler'in 51. maddesindeki meşru savunma hakkına dayandırarak güvenlik ve askeri önlemler aldığını söylüyor.
- 04:09Türkiye'nin Kıbrıs Müdahalesi ve Uluslararası Hukuk
- Türkiye'nin Kıbrıs müdahalesi bir işgal hareketi değildir, 1959'da imzalanan Garanti ve İttifak Antlaşmalarının Türkiye'ye verdiği hak ve yükümlülükler çerçevesinde gerçekleştirilen bir müdahaledir.
- Yunanistan'ın Kıbrıs'ı bahane göstererek adalarda silahlandırmaya gitmesinin uluslararası hukukta hiçbir karşılığı bulunmuyor.
- Lozan ve Paris Barış Antlaşmalarına göre bu adalarda ve adaların karasularında herhangi bir üs, tahkimat kurulamaz, askeri tatbikat yapılamaz, hava, deniz ve kara araçları bulunamaz.
- 05:19Karasuları ve Kıta Sahanlığı Sorunu
- Karasuları, bir devletin deniz kıyıları boyunca egemenliği altında tuttuğu belli genişlikteki su şehri anlamına gelmektedir.
- Lozan Antlaşması'nın 6. maddesine dayanarak her iki ülkede karasuları genişliğini 3 mil olarak belirlemiştir.
- Yunanistan 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin hemen ardından tek taraflı olarak karasularını 3 milden 6 mile çıkarmıştır.
- 06:14Karasularının 12 Mil'e Çıkarılması
- Ege Denizi'nden Yunan Gölü'ne Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi'nin 3. maddesine göre ülkeler karasularını 12 mile kadar çıkarabilir.
- Yunanistan, Ege'deki karasularının 12 mile çıkarmanın kendisinin bir yasal hakkı olduğunu ileri sürmeye başlar.
- Yunanistan, kıyı devletlerin bu sistemi uyguladıklarını ve Türkiye'nin Karadeniz ve Akdeniz'de de karasularını 12 mil olarak kullandığını belirtiyor.
- 07:34Karasularının 12 Mil'e Çıkarılması Sonuçları
- Karasularının 12 mil'e çıkarılması, Ege Denizi'ndeki çıkar dengelerinin değiştirilmesi demektir.
- Şu anda Yunanistan'ın karasuları Ege'nin %40'ını oluştururken, karasularının 12 deniz miline çıkarılması durumunda bu oran %70'e yükselmekte.
- Açık deniz büyüklüğü %51'den %19'a düşerken, Türkiye'nin karasuları da Ege Denizi'nin %10'undan daha az kalmakta.
- 08:48Uluslararası Hukuk ve Adalar Denizi
- Uluslararası antlaşmalar Türkiye'ye Karadeniz'den çıkardığı bir gemiyi Akdeniz'de istediği limana kadar Yunan sularından geçmeden taşıyabilme hakkı veriyor.
- Adalar Denizi yarı kapalı bir deniz olduğu için iki tarafın karşılıklı olarak uzlaşısı sağlanmadan deniz sınırlandırmasının yapılmasının mümkün olmadığı bir bölge.
- Uluslararası Adalet Divanına giden davaların neredeyse tamamında ters tarafta yer alan adaların deniz yetki alanları ya sınırlandırılmış ya da yok sayılmıştır.
- 10:12Türkiye-Yunanistan Arasındaki Ege Denizi Sorunları
- Türkiye-Yunanistan arasındaki deniz sınırını belirleyen henüz bir anlaşma olmadığı için statüsü belli olmayan adacık ve kayalıklar sorunu yaşanmaktadır.
- Kardak Bunalımı (25 Aralık 1995) sırasında Türk yük gemisinin Kardak kayalıkları açıklarında karaya oturması, her iki ülkeyi de sıcak savaşın eşiğine getirmişti.
- Türkiye ve Yunanistan arasında uçuş bilgi bölgesi ve arama kurtarma faaliyetlerinde de çözüme ulaşmamış sorunlar mevcuttur.
- 12:03Yunanistan'ın Uçuş Malumat Bölgesi Sorunu
- 1944 İko-Chicago Antlaşması'na rağmen, Yunanistan Atina Fır Hattı'na giren askeri uçakların uçuş planı vermesini talep etmektedir.
- Yunanistan, Fır Hattı sınırını aynı zamanda arama kurtarma sahası olarak kabul ederek Türkiye'nin sahasında da arama kurtarma yapmak istemektedir.
- Dünyada uluslararası hukukta böyle bir uygulama söz konusu değildir.
- 12:34Günümüzdeki Gerginlik ve Türkiye'nin Tepkisi
- Kronik bir hal almış Ege sorunu bugünlerde daha da fazla dillendirilir oldu ve mevcut gerginlik 2020'den beri devam etmektedir.
- Türkiye, Yunanistan'ın adaları silahlandırmasını diplomatik yollardan protesto ediyor ve 16 Temmuz 2021'de BM'ye bir mektup göndermiştir.
- Türkiye, Yunanistan'ın hukuka aykırı davranışları ile ilgili son mektubunu 17 Eylül'de BM'ye göndermiştir.
- 13:43Yunanistan'ın Tepkisi ve Uluslararası İlişkiler
- Yunan yetkililer, Türkiye'nin Atina'yı tehdit ettiğini ve egemenlik hakkını ihlal ettiğini söylüyor.
- Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "vakti saati geldiğinde gereğini yaparız" sözleri Yunan medyasında en çok tartışılan konu oldu.
- Yunanistan medyası Türkiye'yi savaş isteyen taraf olarak gösteriyor ve tüm bunların büyük Türkiye için yapılmış planlar olduğunu söyleyen tarihçiler bile var.
- 15:09Uluslararası Destek ve Türkiye'nin Beklentileri
- Yunanistan, Amerika ve Avrupa Birliği'nin desteğinin Atina'dan yana olduğunu söyleyerek uluslararası toplumun Türkiye'yi kınamasını bekliyor.
- Yunanistan, Fransa'dan en büyük desteğin geldiğini belirterek, Miçotakis Fransa Cumhurbaşkanı Macron'a minnettar olduğunu söylüyor.
- Türkiye'nin çağrıları yalnızca Yunanistan'a değil, aynı zamanda Yunanistan'da dokuz tane üssü bulunan Amerika Birleşik Devletleri'ne de yönelmektedir.
- 16:35Çözüm Önerileri
- Yunanistan'ın genel olarak öz-kontrolden uzak hareket ettiği ve dünyanın konjonktürel olarak birinci dünya savaşı öncesindeki sorunların yeniden canlandırılmaya çalışıldığı bir dönemden geçtiği belirtiliyor.
- Türkiye bugüne kadar hem Doğu Akdeniz'de hem Adalar Denizi'nde uluslararası hukukun sınırları içerisinde hareket etmiş ve muhtemelen yine bu pozisyonunu terk etmeyecektir.
- Türkiye'nin askeri, ekonomik, toplumsal bütünlük gibi güçlerini arttırarak sürdürmesi ve caydırıcılığını vurgulaması açısından önemli olduğu vurgulanıyor.