Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye ve Suriye arasındaki tarihsel ilişkileri anlatan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, iki ülke arasındaki ilişkileri kronolojik olarak ele almaktadır.
- Video, Osmanlı dönemindeki Suriye'den başlayarak, Dünya Savaşı sonrası Sevr Antlaşması, Misak-ı Milli, Ankara ve Lozan Antlaşmaları ile Türkiye-Suriye sınırının oluşumunu anlatmaktadır. Ardından 1921'den 2011'e kadar olan süreçte Suriye'nin Fransız yönetiminden bağımsızlığını kazanması, Baas Devrimi, Hafız Esad ve Beşar Esad dönemlerindeki siyasi gelişmeler, PKK ve su meselesi gibi Türkiye-Suriye ilişkilerini etkileyen konular ele alınmaktadır. Son bölümde ise Arap Baharı sonrası Suriye'deki ayaklanma ve Türkiye'nin bu süreçteki rolü, Suriye mültecilerinin Türkiye'ye göçü anlatılmaktadır.
- 00:18Suriye'nin Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
- Suriye, 1516 yılında Yavuz Sultan Selim'in Halep'in kuzeyindeki savaşıyla Osmanlı idaresine girmiş ve 400 sene boyunca Osmanlı yönetimi altında kalmıştır.
- Suriye ile İstanbul arasındaki ilişki oldukça gevşek ve esnek bir ilişkiydi; kervanlar, tüccarlar, hacılar ve köylüler pasaport olmadan özgürce hareket edebiliyordu.
- 01:07Birinci Dünya Savaşı Sonrası Dönem
- 1920 Ağustos ayında imzalanan Sevr Antlaşması'yla Suriye, Fransız yönetimine bırakılan toprakların bir kısmını oluşturdu.
- 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması, Türkiye-Suriye sınırının ana hatlarını çizdi ve sınır büyük ölçüde Nusaybin'e kadar Bağdat demiryolu hattını takip etti.
- Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası olarak tanındığı ilk anlaşmaydı ve Türkiye'nin hemen hemen şu anki sınırlarını kabul etti.
- 02:35Suriye'ye Göç ve Sınır Durumu
- 1915 sonrasında başlayan Ermeni göçü 1920'lerde de devam etti ve Türkiye'den Suriye'ye göç eden diğer önemli gruplar arasında yeni kurulan Kemalist rejim muhalifleri, kaçakçılar, mevsimlik işçiler ve suçlular bulunuyordu.
- O günkü sınırın görünümü bugünkü sınırın görünümünden çok farklıydı; insanlar sınırı geçerken mayınlı bölge, sınır teli veya güvenlik uygulamalarına maruz kalmıyorlardı.
- Türkiye'den Suriye'ye yönelik göç 1950'lere kadar devam etti çünkü Suriye o dönemde Türkiye'ye nazaran çok daha müreffeh bir yerdi.
- 03:45Suriye'nin Bağımsızlık Süreci
- 1921-1946 yılları arasında Suriye ve Lübnan'daki siyasi irade Fransızların elindeydi ve Fransız karşıtı ve bağımsızlık yanlısı siyasi ayaklanmalar oldu.
- 1936 yılında Fransa'daki sosyalist hükümet, Suriye'nin bağımsızlığını vaat ederken özerk idare altında olan bölgelerin Şam'a bağlanmasını öngördü.
- 1939 yılında Türkiye'nin diplomatik ve maddi çabaları sonucu İskenderun Sancağı Hatay olarak Türkiye topraklarına katıldı.
- 04:57Suriye'nin Bağımsızlığı ve Siyasi Gelişimi
- 1946 yılı bir dönüm noktasıydı; Suriye Fransız yönetiminden kurtulmuş bağımsız bir ülke oldu ve devlet inşası, ulus inşası ve diğer Arap ülkeleriyle ortak siyasi gündem Suriye siyasetini belirlemeye başladı.
- Anti-emperyalizm, Arap milliyetçiliği ve Filistin meselesi yeni kurulan Suriye'nin üç temel gündemiydi.
- 1946-1963 yılları arasında Suriye siyaseti istikrarsız bir dönemdi; 1949-1959 yılları arasında 20 kabilenin değiştiği bir dönemdi.
- 06:06Baas Devrimi ve Esad Ailesi Yönetimi
- 1963'teki Baas Devrimi, pan-Arap ideolojisine sahip Baas Partisi üyeleri tarafından askeri darbeyle gerçekleşti.
- 1971 yılında bugüne kadar Suriye'yi yöneten Esad ailesinin yönetimi ele alması bir darbe yoluyla gerçekleşti.
- Hafriyat yönetimi altındaki Suriye devleti totaliter bir asker devletiydi ve 1982'de Hama şehrindeki Müslüman Kardeşler ayaklanmasının kanlı bir şekilde bastırılması korku eşiğini yükseltti.
- 07:12Esad Rejiminin Toplumsal Desteği ve Kürt Politikası
- Esad rejimi kendisine siyaseten sadık olan toplumsal kesimlere dağıttığı iktisadi avantajlarla Suriye'nin Sünni burjuvasisini kendisine bağlamayı başardı.
- 1970'li yılların başından itibaren uygulanan toprak reformu, topraksız köylüyü topraklandırmayı amaçlarken aynı zamanda Arap milliyetçi nüfus mühendisliği politikasında önemli bir yer tutuyordu.
- 1962 yılında yapılan nüfus sayımına göre Rasul Ayn ve Delik arasında yaşayan Kürtlerin 1945 yılı sonrasında Türkiye'den Suriye'ye gelmiş oldukları iddiasına dayanarak bölgede yaşayan Kürtlerin %20'sinin vatandaşlıkları elinden alındı.
- 08:53Türkiye-Suriye İlişkileri
- 1963 yılından itibaren Türkiye ve Suriye Soğuk Savaş'ın iki farklı kutbunda yer almaktaydı.
- 1980'li yılların sonunda Türkiye-Suriye dış ilişkilerine damgasını vuran iki temel mesele PKK ve su meselesi oldu.
- GAP projesi ile birlikte 1989'da faaliyete girmeye başlayan barajlar sebebiyle Suriye'ye giden suyun miktarında %50 azalma oldu ve Topkap barajındaki hidroelektrik santralleri çalıştırılamadı.
- 09:53Adana Mutabakatı ve İlişkilerin İyileşmesi
- Adana Mutabakatı, Türkiye-Suriye ilişkilerindeki önemli bir dönüm noktasına işaret eder; her bir ülkenin terörist olarak addettiği gruplar bir diğerine iade edilecekti.
- 1998-2011 yılları arası Türkiye-Suriye ilişkilerinin en parlak olduğu dönemdi; 2000 yılında Hafız Esad ölüp yerine bugüne kadar ülkeyi yöneten Beşar Esad'ın başa geçmesiyle ilişkiler daha da iyileşti.
- 2010 yılında vizeler kalktı, ticaret hacminde ciddi bir artış oldu ve Türkiye-Suriye sınır geçişlerinde rahatlama yaşandı.
- 11:15Arap Baharı ve Suriye İç Savaşı
- Türkiye-Suriye ilişkilerindeki iyileşme Arap Baharı ile tersine dönmeye başladı; 2011 Mart ayında Suriye'nin güneyindeki Dera şehrinde başlayan Esad karşıtı gösteriler kısa sürede ülke sathına yayıldı.
- Türkiye, Suriye'deki Esad karşıtı gösterileri destekledi ve 2012 Mart'ına gelindiğinde Türkiye Şam'daki Türkiye Büyükelçiliği'ni kapattı.
- 8 senelik dönem boyunca 500 bine yakın insan hayatını kaybetti, 8 milyona yakın insan Suriye dışındaki ülkelerde mülteci konumuna düştü ve bunların yaklaşık 4 milyonu Türkiye topraklarında yaşamaktadır.