Buradasın
Türkiye Siyasi Tarihi: ANAP'ın Mesut Yılmaz Dönemi ve 1990'lı Yıllar
youtube.com/watch?v=osKexev6QE4Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Rasim Ozan tarafından sunulan bir tarih anlatımı formatında olup, Türkiye'nin siyasi tarihini kronolojik olarak ele almaktadır. Konuşmacı, Turgut Özal'ın ölümünden sonra ANAP'ın Mesut Yılmaz dönemindeki gelişimini ve 1990'lı yılların siyasi olaylarını anlatmaktadır.
- Video, 1989'da ANAP'ta en popüler isimlerden biri olan Mesut Yılmaz'ın 1991 kongresinde parti liderliğini kazanması, Turgut Özal'ın ölümünden sonra yaşanan iç çatışmalar, 1991-1996 yılları arasındaki siyasi gelişmeleri ve 1997'den 2002'ye kadar olan dönemin ele alınacağını belirterek sona ermektedir. Konuşmacı, dönemin önemli siyasi figürleri olan Turgut Özal, Mesut Yılmaz, Tansu Çiller, Süleyman Demirel ve Necmettin Erbakan'ın rollerini detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Videoda ayrıca dönemin medya kuruluşlarının (Hürriyet, Sabah) siyasi figürlere olan tutumları, devlet-mafya ilişkileri, "Çiller Özel Örgütü" kavramı, ordunun siyasi rolü, 28 Şubat süreci ve Refah Yol Koalisyonu'nun kurulması gibi önemli olaylar da ele alınmaktadır.
- ANAP'ın Mesut Yılmaz Dönemi
- Turgut Özal, Mesut Yılmaz'a güvenmedi ve Mesut Yılmaz 1991 kongresini kazandı.
- Başbakan askeri darbeyle devrilmemiş, sivil seçimlerle iktidarı terk etmiş tek iktidar ANAP'tır.
- Hürriyet ve Sabah gazeteleri, Mesut Yılmaz'ı "Java ile karşıladı" denilen olayı abartılı da olsa gerçek olarak anlatmıştır.
- 00:35ANAP'ın Mesut Yılmaz Dönemi Hakkında
- Geçen hafta ANAP'ın Turgut Özal'lı yılları konuşulmuş, bu bölümde ise Mesut Yılmazlı yılları ele alınacaktır.
- Mesut Yılmazlı yıllar "çöküş yılları" olarak nitelendirilebilir, ancak başbakanlıklar ve koalisyon hükümetleri gibi dönemleri vardır.
- 28 Şubat olayı da bu dönemde anlatılacak önemli hikayelerden biridir.
- 01:14Özal'lı Yıllar ve Cumhurbaşkanlığı
- Özal'lı yıllar 1983-1989 yılları arasında gerçekleşmiş, 1989'da %21 çöküş yaşanmıştır.
- Özal'ın kendini Çankaya'ya atması zamanında, baba boş olan ilişkisi ve Evren ile ilişkisi kullanılarak Türkiye'nin ilk sivil cumhurbaşkanı olmuştur.
- Gerçek sivil cumhurbaşkanı olarak, askeri hiyerarşinin içinden çıkmamış, lakabı olmayan sivil bir lider olarak Özal'dır.
- 02:18Mesut Yılmaz'ın ANAP'taki Konumu
- 1989'da ANAP'ta en popüler isimlerden biri olan Mesut Yılmaz, 42 yaşında, turizm ve dışişleri bakanlığı yapmış parlak bir isimdir.
- Mesut Yılmaz, yolsuzlukla anılmayan, zengin bir aileden gelen ve daha iyi idare edebileceğini düşündüğü Yıldırım Akbulut'u başbakan yapmıştır.
- 1989'da Bilal Yıldırım başbakan olmuş, 1991'e kadar devam etmiştir.
- 03:041991 Kongresi ve ANAP'ın İç Ayrılıkları
- 1991 kongresinde Semra Özal, Ahmet Özal ve Efe Özal'ın desteğini Mesut Yılmaz almıştır.
- Hasan Celal Güzeller, Mehmet Geçiciler gibi isimler tasfiyeler edilmiştir.
- Zafer Mutlu, Ertuğrul Özkök ve konuşmacı, ANAP içindeki dindar kanadı çökerttiklerini itiraf etmişlerdir.
- 04:16Anavatan Partisi'nin Çöküş Dönemi
- Turgut Özal Cumhurbaşkanı olunca Yıldırım Akbulut başbakan emaneti haline getirildi, ancak Anavatan Partisi kaynamaya başladı.
- Mesut Yılmaz, Özal'ın koltuğuna oturacak lider potansiyeli olan, TUSIAD ve orduyla iyi ilişkili bir isimdi.
- Hasan Celal Güzel daha "nan establish" bir karakterdi ve 28 Şubat'ta en sert adamı oldu.
- 05:07Özal Ailesi ve Parti Kontrolü
- 1991 kongresinde Semra Özal Arabistan başkanlığı vardı ve parti çöküş dönemi başlamıştı.
- Özal ailesi Anavatan Partisini kontrol etmeye çalışıyordu ve Semra Hanım da bu süreçte rol oynadı.
- Mesut Yılmaz'ı desteklemek Özal ailesinde büyük pişmanlık yaratmıştı, özellikle Ahmet Özal çılgın bir insandı.
- 06:40Özal'ın Ölümü ve Sonrası
- Özal'ın ölümü magazinleştirildi ve "Kabir Azabı" adlı genç gazetecinin kitabı bu konuda önemli bir kaynak.
- Özal çok yiyordu, morali bozuktu ve kalbi gibi gitti, doğal ölüm diyenlerden biri Mehmet Barlastır.
- Özal 44 yaşında genç lider olarak kongreyi kazandı ve Turgut Özal Mesut Yılmaz'a güvenmedi.
- 07:56Mesut Yılmaz Dönemi
- 1991 Ekim'e giden süreçte başbakan Mesut Yılmaz'dı ve 4-5 ay sonra yeni ANAP Jak Sakar'a geldi.
- Mesut Yılmaz'ın başdanışmanı Alev Alatlı'dı, 1989'da SHP'nin danışmanıydı ve Şinasi Öktem ile aşk ilişkisi vardı.
- Alev Alatlı'nın "Şirazi Göktem Aşkı" kitabında bu ilişkiler anlatılmış ve bir film yapılmıştır.
- 10:11ANAP'ın Ana Muhalefet Dönemi
- 1991'de Mesut Yılmaz ana muhalefeti oldu ve seçimde ANAP 103 puan arttırdı.
- 1991-1995 dönemi ANAP'ın ana muhalefet lideri Mesut Yılmaz ve ana muhalefet partisi ANAP dönemiydi.
- ANAP, Türkiye'nin demokrasi tarihindeki unutulmuş başarı hanelerinden biriydi ve askeri darbeyle gitmemiş tek iktidar partisiydi.
- 11:39AK Parti'nin İktidar Süreci
- AK Parti tek başına iktidar olmuş ve askeri darbeyle devrilmemiş, sivil seçimlerle iktidarı terk etmiş tek parti.
- Demirel, 1991'de "buralara gelin buradan gidilir, ben altı kere gittim, yedi kere geldim" diyerek devir teslimi yapmış.
- 1991 seçimlerinde ANAP, DHP ve SHP hükümeti sert bir muhalefet lideri Mesut Yılmaz'ı desteklemiş.
- 12:22Mesut Yılmaz ve Medya İlişkisi
- Erol Sibabı döneminde Hürriyet gazetesi Mesut Yılmaz'ı desteklemiş, Aydın Doğan da Mesut Yılmaz'ı başbakan yapmış.
- 1991 ANAP kongresinde Mesut Yılmazcı olan Dinç Bilgin ve Milliyet'ten Aydın Doğan varken, Ertuğrul Gün ve Zafer Mutlu da Hürriyet'in başında iki medya baronu.
- Zafer Mutlu, Mesut Yılmaz'ı "bizi batırdı, bizi hapse attı" diyerek pişman olmuş.
- 13:32Tansu Çiller'in Siyasi Yolculuğu
- 1992 seçimlerinde Tansu Çiller'in gelişiyle beraber Dinç Bilgin ve Tansu Çiller medyası tamamen dönüşmüş.
- Mesut Yılmaz'ın vefatı üzerine Süleyman Demirel cumhurbaşkanı olmuş, Tansu Çiller DYP'nin başına geçip başbakan olmuş.
- Tansu Çiller, 1991'de milletvekili olmuş, ekonomi bakanı olmuş ve özel Çiller'in tüm medyayı koordine etmesiyle tavsiyeler bedavadan gelmiş.
- 15:18Mesut Yılmaz ve Turgut Özal İlişkisi
- Turgut Özal'ın ölümüne kadar geçen sürede Mesut Yılmaz ile Turgut Özal arasında kavgalar yaşanmış.
- Özal vefatından sonra 28 Şubat askeri darbesi sonrası halkın gözünde çok değerli bir adam olarak anılmış.
- Gerçekçi olunduğunda, Özal'ın sosyal tabanı 1992-1993 ülkesinde kalmamıştı ve parti kuracak bir parti kursaydı yüzde 5-6 oy vardı.
- 16:30Mesut Yılmaz'ın Siyasi Yolculuğu
- 1992'de Özal popüler bir adam değil, yalnız adam ve ANAP'ı da yönetmek istiyor, yönetemiyor.
- Mesut Yılmaz'ın 1991 seçim mitinginde meydanlarda Özal'ı şikayet ediyor ve "ben size hizmet edeceğim ama benim de üzerimde birileri var, engel oluyor" diyor.
- Mesut Yılmaz 1991'den sonra 6 sene bekleyip 1996'da başbakan olmuş, ancak gerçek başbakanlık 1997'nin Temmuz'unda başlamış.
- 19:181994 Seçimleri ve Sonrası
- 1994-1995 seçimlerinde muhalefette de Mesut Yılmaz siyaseten başarısız olmuş, ANAP 21'e düşmüş.
- 1995 seçimlerinde Refah Partisi %22, ANAP %21, DYP %21, DSP %13, CHP %8,20 ile MHP baraj altı kalmış.
- 1996'da Mesut Yılmaz başbakan olmuş, ancak 3 ay sonra Tansu Çiller başbakanlık koltuğunu Mesut Yılmaz'a devretmiş.
- 21:04Refah Partisi ve Yolsuzluk Skandalları
- 1996'da Refah Partisi kurulmuş, ana akım medyada Refah Parti düşmanlığı başlamış.
- Süleyman Mercimek skandalı ve Selçuk Parsada skandalı patlamış.
- Erbakan ve Çiller birbiri aleyhine inanılmaz laf ediyorlardı, çıkar ittifakı ile kurulmuşlardı.
- 22:31Tansu Çiller Dönemi ve Devlet-Mafya İlişkileri
- 1993-1996 arası Türkiye'de devlet-mafya ilişkileri tartışılıyor ve bu dönem devletin mafyalaştığı bir dönem olarak kabul ediliyor.
- Doğu Perinçek'in "Çiller Özel Örgütü" kitabı, Tansu Çiller ve özel örgütlerin kendileri için yapılanma kurduğunu iddia ediyor.
- 1995'te DYP'den milletvekili adayı olmuş general sayısı sınırsızdı, en başta Doğan Güreşpaşa vardı.
- 23:51Tansu Çiller'in Başbakanlık Dönemi
- 1993-1996 döneminin başbakanı Tansu Çiller, ordu ne derse yaptı çünkü gerçek başbakan Özer Çiller'di.
- Özeller, İsrail, Amerika, Türk ordusu, sermaye ve masonlarla iyi ilişkiler kurmayı hedefliyordu.
- Doğan Güreş, Genelkurmay Başkanlığı'ndan emekli olduktan sonra Kilis milletvekili oldu.
- 25:28Refah Yol Koalisyonu
- Anavatan Partisi ile Refah'ın ittifak koalisyon kurması beklenirken, Refah Yol koalisyonu kuruldu.
- Tansu Çiller o güne kadar yatırımlarını ters çevirdi, orduyu ve medyayı karşısına aldı.
- 1996 Haziran'ında Refah Yol koalisyonu kuruldu, başbakan Necmettin Erbakan, başbakan yardımcısı ve dışişleri bakanı Tansu Çiller oldu.
- 26:25Sivil İdare ve Askeri Vesayet
- Doğan Güreş'in "Başbakan emreder, şak ben yaparım" sözü, sivil otoritenin güçlü olduğunu göstermek için söylenmiş bir laftı.
- Aslında ordunun tüm taleplerini Tansu Çiller yapıyordu, ordu emrediyordu.
- 1994-1993-1991 döneminde cinayetler ve mitler yaşandı.
- 27:2428 Şubat Süreci ve Sonraki Dönemler
- 28 Şubat sürecinin başlangıcındayız ve ANAP'ın üçüncü bölümü 1996-2002'ye kadar geçen süreyi kapsıyor.
- Mesut Yılmaz, silahlı kuvvetlerin gözetiminde ve denetiminde bir askeri vesayetin başbakanı oldu.
- Bir sonraki bölümde 1997'den sonraki dönem, Necmettin Erbakan başbakan, Tansu Çiller dışişleri bakanı ve başbakan yardımcısı olduğu dönem anlatılacak.