Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim içeriği olup, konuşmacı Türkiye'nin coğrafi konumu serisinin ikinci bölümünü sunmaktadır.
- Video, Türkiye'nin jeolojik yapısını ve yer şekillerini detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde dört jeolojik dönem (Paleozoik, Mezozoik, Tersiyer ve Kuaterner) incelenirken, ikinci bölümde Türkiye'nin genç oluşumlu bir ülke olduğu vurgulanmaktadır. Türkiye'nin büyük bir kısmının 3-4 jeolojik dönemde oluştuğu, bu nedenle hareketlilik, sarsıntılar, tektonik hareketler ve fay hatları gibi özellikleri açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'de en etkili olan iç kuvvetlerin orojenez, dış kuvvetlerin ise akarsular olduğu, buzulların ise az etkili olduğu belirtilmektedir. Türkiye'nin masif arazileri, yer şekillerini oluşturan iç ve dış kuvvetler hakkında bilgiler verilmekte ve bir sonraki bölümlerde Türkiye'nin ana yer şekillerinin tek tek inceleneceği belirtilmektedir.
- 00:15Türkiye'nin Jeolojik Dönemleri
- Bu videoda Türkiye'nin yer şekillerine giriş yapılacak, bir sonraki videolarda ise ana yer şekilleri tek tek incelenecek.
- Jeolojik devirler, dünya oluşmaya başladığı andan itibaren kademe kademe bugünkü yer şekillerinin oluşmaya başladığı dönemlerdir.
- Jeolojik devirler kendi içerisinde dörde ayrılır: Paleozoik, Mezo-zoik, Tersiyer ve Kuaterner.
- 01:16Paleozoik Jeolojik Dönemi
- Paleozoik dünyanın ilk oluşmaya başladığı dönemdir ve bu dönemde taş kömürü yatakları oluşmuştur.
- Türkiye'de Paleozoik jeolojik dönemde Zonguldak ve çevresinde taş kömürü yatakları oluşmuştur.
- Bu dönemde Türkiye'nin en eski ve temel arazisi olan masif arazi adı verilen alanlar oluşmuştur.
- 02:37Mezo-zoik Jeolojik Dönemi
- Mezo-zoik jeolojik zamanda ne Türkiye'de ne de dünyada pek önemli bir olay olmadı.
- Dünya ve Türkiye bu dönemde tortullanma dönemi ya da birikme dönemi içerisine girdi.
- Dünya üzerinde ilk deniz oluşmuştur.
- 03:14Tersiyer Jeolojik Dönemi
- Tersiyer jeolojik zamanda Türkiye'nin arazisinin ana hatları oluştu ve günümüzdeki yer şekillerinin oluşmaya başladığı dönemdir.
- Alp-Himalaya kıvrım sistemi oluşmuştur; Türkiye'deki parçaları Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağları'dır.
- Türkiye'de üç ana fay kuşağı oluşmuştur: Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF) ve Doğu Anadolu Fay Hattı.
- Ege bölgesindeki dağların ve ovaların oluştuğu, tuz, bor, linyit, petrol ve doğalgaz yataklarının oluştuğu, Türkiye'deki volkanik dağların dağıldığı dönem Tersiyer'dir.
- 05:37Kuaterner Jeolojik Dönemi
- Kuaterner jeolojik zamanda Ege Karası çökerek Ege Denizi oluşmuştur.
- Ege Karası çökmesiyle İstanbul ve Çanakkale Boğazları oluşmuş, Karadeniz gölden deniz olmuştur.
- Ege Bölgesi'ndeki on iki adası ve Kıbrıs adası dördüncü jeolojik zamanda oluşmuştur.
- Dördüncü jeolojik dönemde dört buzul devir yaşandı ve bu buzul dönemler sırasıyla dünyanın neredeyse tamamı buzullarla kaplanırken daha sonra sıcak dönem yerini aldı.
- Bu olay dört kere tekrarlanınca günümüz iklim şartları oluştu ve insanlar ortaya çıkmıştır.
- 07:22Masif Araziler
- Masif arazi, bir jeolojik dönemde oluşmuş sert kara kütleleridir.
- Bu araziler dünyanın ilk oluşmaya başladığı anda oluştuğu için günümüzde bu arazilerde hareketlilik özelliği neredeyse bitmiş durumdadır.
- Türkiye'de masif araziler: Marmara Bölgesi'ndeki Yıldız Masifi (İstıranca Masifi), Aydın ile çevresini kapsayan Saruhan Menteşe Masifi (Menderes Masifi), Alanya ile Anamur Masifi, İç Anadolu Bölgesi'ndeki Kırşehir Masifi, Karadeniz'e doğru Daday Devrekanim Masifi, Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Bitlis Masifi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Mardin'in Masifi'dir.
- 08:38Yer Şekillerini Oluşturan Kuvvetler
- Türkiye'deki dağların, vadilerin, ovaların ve platoların oluşturan iki ana kuvvet vardır: iç kuvvetler ve dış kuvvetler.
- İç kuvvetler, enerjisini yerin altındaki üst mantodan alan kuvvetlerdir; orojenez (dağ oluşumu), epirojenez (kıtaların oluşumu), sema (depremler) ve volkanizma olayları iç kuvvetlerdir.
- Dış kuvvetler, enerjisini güneşten alan kuvvetlerdir; akarsular, rüzgarlar, buzullar, yeraltı suları, dalga ve akıntılar dış kuvvetlerdir.
- 10:06Türkiye'nin Jeolojik Yapısı
- Türkiye'nin büyük bir kısmı üçüncü ve dördüncü jeolojik zamanda oluşmuştur.
- Türkiye genç oluşumlu bir ülke olduğu için hareketlilik çok fazladır.
- Genç oluşumlu ülkelerde sarsıntılar ve tektonik hareketler fazla olduğu için sürekli yükselti artar.
- 10:53Türkiye'nin Jeolojik Özellikleri
- Türkiye'de fay hatlarının çok görülmesi ve kaplıca ılıca tesislerinin bulunması genç oluşumlu bir ülke olmasından kaynaklanır.
- Türkiye'de linyit yatakları neredeyse her bölgede bulunur ve bunun sebebi genç oluşumlu bir ülke olmasından kaynaklanır.
- Türkiye akarsuların denge profili uzak olmasının sebebi genç oluşumlu bir ülke olmasından kaynaklanır.
- 11:29Türkiye'nin Arazi Yapısını Etkileyen Kuvvetler
- Türkiye'nin bugünkü arazi yapısını oluşturan en fazla etkili kuvvetler iç kuvvetlerden orojenez ve dış kuvvetlerden akarsulardır.
- Türkiye'de en az etkili olan dış kuvveti buzullardır.
- Türkiye orta kuşakta yer aldığı için çok soğuk bir hüküm sürmediği için buzul dış kuvveti az etkilidir.