Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Engin Hoca olarak tanıtılan bir eğitimci tarafından sunulan KPSS sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmış coğrafya dersidir. Eğitimci, haritalar üzerinden görsel desteklerle anlatım yapmaktadır.
- Video, Türkiye'nin çeşitli ulaşım sistemlerini kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İlk olarak demiryolu sistemi, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi demiryolları, YHT projeleri anlatılmakta; ardından karayolları, doğal geçitler ve boğazlar, asma köprüler, tüneller, hava yolları ve son olarak deniz yolları ve limanlar hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.
- Ders içeriğinde Türkiye'nin ulaşım yapısının özellikleri, önemli yapılar (İlk Boğaziçi/15 Temmuz, Fatih Sultan Mehmet, Nissibi, Elazığ Ağın Kara Mağra, Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim köprüleri), en uzun tüneller (Nefise Akçelik, Orhan Gazi, Bolu Dağı, Onbeş Temmuz İlgaz-İstiklal, 75 Yılı Selahattin) ve en büyük havalimanları (İstanbul, Atatürk, Sabiha Gökçen, Esenboğa, Adnan Menderes, Şakirpaşa, Dalaman, Bodrum) hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca Türkiye'nin en büyük limanları (İstanbul, İzmir Aliağa, Tekirdağ Asyaport) ve hinterland kavramı da açıklanmaktadır.
- 00:10Ulaşım Sistemleri ve Demiryolu
- Coğrafya derslerinde altıncı konu olan ulaşım sistemlerinden demiryolu, karayolu, havayolu ve denizyolu konuları ele alınacak.
- Ulaşım sistemlerinde eskiden yeniye doğru ilerlenir ve Anadolu topraklarında ilk inşa edilen ulaşım sistemi demiryolları olmuştur.
- İlk demiryolu 1856-1866 yıllarında Osmanlı döneminde Abdülaziz ve Abdülmecid döneminde İzmir-Aydın arasına inşa edilmiş, özellikle Ege'de üretilen tütün ve pamuk ürünlerinin İzmir limanları aracılığıyla ihracatı amacıyla yapılmıştır.
- 01:40Cumhuriyet'in İlk Demiryolu
- Cumhuriyet'in ilk demiryolu 1925 yılında Ankara'dan başlayıp Kayaş'a, Kırıkkale'nin İrmak beldesine, son olarak Yozgat'ın Yerköy'sine kadar inşa edilmiştir.
- Yozgat, Türkiye'nin Cumhuriyet'in ilk demiryolunun geçtiği il olarak "İç Anadolu'nun parlayan yıldızı" olarak nitelendirilmiştir.
- Demiryolu, eğim ve engebeden olumsuz etkilenen bir ulaşım sistemi olup, eğimin %2'yi geçtiği yerlerde trenler çekmeye başlar.
- 03:35Demiryoluyla Ulaşım Yapılmayan Yerler
- Türkiye'nin her iline demiryoluyla ulaşım yapılamaz, özellikle en engebeli iki coğrafi bölge olan Doğu Karadeniz ve Hakkari'ye demiryoluyla gidilemez.
- Doğu Karadeniz bölgesindeki Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Gümüşhane ve Bayburt illerine demiryoluyla gidilemez.
- Sinop Yıldız, Gelibolu, Biga, Menteşe, Teke ve Taşeli yörelerine demiryoluyla gidilemez, bu yöreler aynı zamanda Türkiye'nin seyrek nüfuslu kıyı bölgeleridir.
- 07:27Demiryoluyla Ulaşım Yapılmayan Önemli İller
- Bursa, Antalya, Muğla, Çanakkale ve Kastamonu gibi illere şu an için demiryoluyla ulaşılamamaktadır.
- Türkiye'nin dört büyük kenti olan Bursa ve beş büyük kenti olan Antalya'ya demiryoluyla ulaşılamamaktadır.
- 2016 yılında ön lisansa sorulan bir soruda "aşağıdakilerden hangisine demiryolu ile ulaşılamaz?" sorusunun cevabı Bursa'dı.
- 09:49Türkiye'de Demiryolları
- Van Gölü üzerinde demiryolu ağı bulunmakta ve trenler feribotlarla karşıya geçmektedir.
- Türkiye'deki demiryolları genellikle doğu-batı yönlüdür ve dağların uzanışı etkisindedir.
- Dağların doğu-batı yönlü olması nedeniyle aradaki vadilerden yol yapmak daha kolaydır.
- 12:10Demiryolu Ağının Özellikleri
- Türkiye'nin genel geçer demiryolu haritasında doğu-batı yönünde uzanan hatlar belli olmaktadır.
- Demiryolları genellikle demir çelik fabrikalarına ulaşmaktadır, örneğin İskenderun ve Ereğli limanlarına demiryolu vardır.
- Kara üzerindeki en ucuz taşımacılık aracı demiryoldur.
- 14:08Yüksek Hızlı Tren (YHT) Projeleri
- Türkiye'nin ilk yüksek hızlı tren (YHT) projesi 2009 yılında Ankara-Eskişehir hatında başlamıştır.
- Şu an için aktif olan YHT hatları İstanbul-Ankara-Konya-Eskişehir arasındadır.
- İlk YHT projeleri, yer şekillerinin sade olması ve yol yapımının ucuza gelmesi nedeniyle İç Anadolu'da başlatılmıştır.
- 16:18Gelecek YHT Projeleri
- Yapımı devam eden YHT hatları arasında Bursa-Osmaneli, Ankara-Yozgat-Sivas ve Ankara-Afyon-Izmir hatları bulunmaktadır.
- Gelecekte planlanan YHT projeleri arasında Konya-Antalya, Ankara-Samsun, Kayseri-Adana ve Adana-Gaziantep-Şanlıurfa hatları bulunmaktadır.
- YHT projelerinin amacı, Türkiye'nin farklı bölgelerini hızla bağlamak ve uluslararası bağlantılar oluşturmak.
- 18:26Karayolları
- Karayolları 1950'lerden sonra, özellikle Marshall yardımlarıyla ağırlıklı olarak geliştirilmiştir.
- Karayolları Türkiye'nin her yerine ulaşmaktadır ve iç ticarette en çok kullanılan ulaşım aracıdır.
- Türkiye, Avrupa'da iç ticaretinde ve ulaşımında en fazla karayolu kullanan ülkedir.
- 20:32Türkiye'deki Yol ve Dağ Yapıları
- Türkiye'de doğu-batı yönlü yollar daha çok gelişmiştir çünkü ülke doğuyu batıya bağlayan bir köprü görevi görmektedir.
- Doğudan batıya transit ticaret yolları dağların uzanışına paralellik göstererek doğu-batı yönünde uzanmıştır.
- Kuzeyde ve güneyde dağlar kıyıya paralel olduğu için iç kesimleri bağlarken geçitler ve boğazlar kullanılmaktadır.
- 21:38Geçit ve Boğazların Özellikleri
- Geçit ve boğaz ifadeleri tamamen doğal oluşumlardır, insan yapısı değildir.
- Geçit, bir alçak sahadan yükselip dağın üzerinden aşarak öbür taraftaki bir beldeye veya ilçeye bağlanma noktasıdır.
- Türkiye'nin her yerinde dağlar üzerinde geçitler bulunabilir.
- 22:32Akdeniz Bölgesindeki Geçitler
- Akdeniz'de dört önemli geçit bulunmaktadır: Çubuk, Sertavul, Gülek ve Belen.
- Çubuk geçidi, Antalya'nın göller yöresini Antalya'ya bağlar.
- Sertavul geçidi, Konya'dan Mersin ve Taşeli'ye bağlanmayı sağlar.
- Gülek geçidi, Niğde ve Pozantı üzerinden Adana'ya (Çukurova yöresine) bağlanmayı sağlar ve aynı zamanda demiryolu ulaşımı da vardır.
- Belen geçidi, Hatay'ın kıyı ilçesi İskenderun'u merkezi Antakya'ya bağlar.
- 26:11Karadeniz Bölgesindeki Geçitler
- Batı Karadeniz'de Ecevit geçidi, Kastamonu'nun kıyı ilçesi İnebolu'yu Kastamonu'ya bağlar.
- İlgaz geçidi, Kastamonu'dan Çankırı'ya bağlanmayı sağlar.
- Orta Karadeniz'de Hafıza ve Kavak gibi geçitler Samsun'a bağlantı sağlar.
- Doğu Karadeniz'de Kop (Çimen) ve Zigana (Kalkanlı) geçitleri bulunmaktadır.
- Kop (Çimen) geçidi, Erzurum'u Bayburt-Gümüşhane yöresine bağlar.
- Zigana (Kalkanlı) geçidi, Gümüşhane-Bayburt yöresini Trabzon'a bağlar.
- Türkiye'de yaklaşık binin üzerinde geçit bulunmaktadır.
- 31:00İnsan Yapıları ve Asma Köprüler
- İnsan yapısı yapılar arasında geçitler, boğazlar, doğal tüneller, köprüler, viyadükler ve duble yollar bulunmaktadır.
- Türkiye'de 2018 yılı itibariyle altı adet asma köprü bulunmaktadır; asma köprü, çelik tellerle tutturulmuş ayaklı köprülerdir.
- Türkiye'nin ilk asma köprüsü 1973'te açılan Boğaziçi Köprüsü (15 Temmuz Şehitler Köprüsü) olup, Demirel zamanında yapılmıştır.
- 32:41Türkiye'nin Asma Köprüleri
- İkinci asma köprü 1988'de açılan Fatih Sultan Mehmet Köprüsü (Özal'ın köprü) olup, Boğaziçi Köprüsü'nün 27 yıl sonra inşa edilmiştir.
- Üçüncü asma köprü 2015 yapımı olan Nissibi Köprüsü olup, Adıyaman Kahta'yı Şanlıurfa Siverek'e bağlamaktadır.
- Dördüncü asma köprü 2015 yılında hizmete giren Elazığ Ağın Kara Mağra Köprüsü olup, Elazığ'ı Ağın ilçesine bağlamaktadır.
- 35:50Yavuz Sultan Selim Köprüsü
- Yavuz Sultan Selim Köprüsü, en yüksek kuleye sahip (dünyanın en yüksek kulesi) ve en geniş köprüye (10 şerit) sahip olup, 2016 yılında açılmıştır.
- Bu köprü, ilk kez iki kıtayı hızlı trenle bağlayan köprü özelliğine sahiptir.
- Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Çin'den İngiltere'ye kesintisiz demiryolu sağlayacak "Demir İpekyolu" projesinin bir parçasıdır.
- 39:36Türkiye'nin Tünelleri
- Türkiye'nin en büyük tüneli Ovid Dağı Tüneli olup, Erzurum'un İspir'i ile Rize İkizdere arasında yer almaktadır.
- Cankurtaran Tüneli, Erzurum-Kars yöresini Artvin'e bağlamaktadır.
- Zigana Tüneli ve Kop Dağı Tüneli yapımı devam ederken, bittiğinde dünyada ikinci uzun tüneller olacak.
- 41:27Türkiye'deki Önemli Tüneller
- Nefise Akçelik Tüneli, Ordu'da bulunan 2007 yılı yapımı bir tünel olup, açılışından itibaren Türkiye'nin en uzun tüneli unvanını almıştır.
- Nefise Akçelik, Karayolları'nın kadın mühendisi olup, bir kilometrenin üzerinde tüneller yapabilmeyi başarabilen tek kişi olup, Bolu Dağı Tüneli'nin de mühendisi olmuştur.
- Samanlı Dağı Tüneli daha sonra Orhan Gazi olarak adı değiştirilmiş, Bolu Dağı Tüneli ise Türkiye'deki en uzun tünellerden biridir.
- 44:14Diğer Önemli Tüneller
- Onbeş Temmuz İlgaz-İstiklal Tüneli, Kastamonu-Çankırı bölgesinde bulunur ve 15 Temmuz Darbesi esnasında Binali Yıldırım'ın bulunduğu tünel olarak bilinir.
- 1975 Yılı Selahattin Tüneli, İzmir-Aydın arası bulunan ve Türkiye'nin en uzun tünellerinden biridir.
- Ege Bölgesi'nde doğu-batı yönlü yol yapımı kolay olsa da, İzmir ve Aydın'ın kuzey-güney yönünde konumları nedeniyle Aydin Dağları'nı delerek tünel yapılmıştır.
- 46:10Hava Yolları
- Hava yolları, özellikle yük ve yolcu taşımacılığında birim maliyetler hesaplandığında en pahalı ulaşım sistemidir.
- Hava yollarında kısa mesafeler en pahalıya gelir çünkü uçak yakıtının %80'ini kalkış ve iniş esnasında harcar.
- Türkiye'nin en büyük havalimanı İstanbul Havalimanı'dır, ancak yakın zamanda Çin'de açılan havalimanı bu unvanı alacaktır.
- 50:40Deniz Yolları
- Türkiye'de deniz yolları her zaman üvey evlat olarak görülürken, üç tarafımız denizlerle çevrili olmasına rağmen iller arasında seyahat edilmez.
- Deniz yolları, toplamda en ucuz ulaşım sistemidir ve dış ticarette tercih edilir.
- Türkiye'de deniz üstü ilk havalimanı OGÜ (Ordu-Gülyalı) Projesi olarak bilinir ve Artvin-Rize arası ikinci deniz üstü havalimanı yapılıyor.
- 51:41Dış Ticarette Deniz Yolu
- Dış ticarette en çok kullanılan yol deniz yolu olup, ucuzluğu nedeniyle Türkiye'nin dış alım satımında en çok tercih edilmektedir.
- Uzak mesafelerde yük taşımak için uçak, tren veya karayolu çok maliyetli olurken, dünyanın en büyük yük gemilerinden biri olan Inox gemisi bir defada 15.000 tır yük götürebilmektedir.
- İstanbul, Türkiye'nin en büyük limanı olup yük ve yolcu kapasitesi açısından en büyük ithalat limanıdır, en büyük ihracat limanı ise İzmir Aliağa'dır.
- 53:05Türkiye'nin Önemli Limanları
- En büyük konteyner limanı 2015 yılında Tekirdağ'da açılan Asyaport projesidir.
- Türkiye'nin en geri kalmış limanı Sinop olup, doğal liman olmasıyla da gelişmemiştir.
- Bir limanın gelişmesinde doğal veya yapay olması önemli değildir, en büyük faktör hinterland'ın dar olmasıdır.
- 54:08Hinterland Kavramı
- Hinterland (art bölge) kavramı, limanı besleyen tüm koşulları ifade eder.
- Hinterland geniştirken ulaşımın kolay olması, demiryolu bağlantısı, karayolları, sanayi üretimi, ticaret yoğunluğu ve yüksek nüfuslu yerler vardır.
- Mersin, İskenderun, Samsun, Zonguldak, Ereğli, İzmit, İstanbul ve İzmir limanları geniş hinterland'a sahipken, Çanakkale, Sinop ve Artvin Hopa limanları dar hinterland'a sahiptir.