Buradasın
Türkiye'nin Ortadoğu Politikası ve Musul Meselesi Üzerine Akademik Röportaj
youtube.com/watch?v=Yor-fN9rMPUYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Halk Kitabevi'nin sunduğu "Yazı İşleri" programında sunucu ile eski bakan, meclis başkan vekili Yüksel Yalova arasında geçen bir röportajı içermektedir. Ayrıca Doçent Dr. Davut Hut, Profesör Zekeriya Kurşun, Azmi Özcan gibi akademisyenler de programda yer almaktadır.
- Video, Türkiye'nin Ortadoğu politikası, Musul meselesi ve Kuzey Irak bağımsızlık referandumu gibi konuları ele almaktadır. Program, Mondros Mütarekesi, Sevr ve Lozan süreçleri üzerinden Türkiye'nin stratejik kararlarını inceleyerek başlamakta, ardından Musul meselesinin hukuki boyutlarını ve Irak anayasasını tartışmaktadır. Son bölümde ise Barzani'nin bağımsızlık referandumu ve Türkiye'nin bu konudaki tutumu değerlendirilmektedir.
- Röportajda ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortadoğu politikası, Irak'ın toprak bütünlüğü, doğal kaynakların stratejik önemi, Suudi Arabistan-Katar kavgası ve Suriye ilişkileri gibi konular da ele alınmaktadır. Yüksel Yalova, Türkiye'nin Ortadoğu'daki politikada farklı bir yaklaşıma ihtiyacı olduğunu ve iç barışı tesis etmenin önemini vurgulamaktadır.
- Yazı İşleri Programı ve İddialar
- Halk Kitabevi'nin sunduğu yazı işleri programında Yüksel Yalova ile eski bakan ve meclis başkan vekili olarak konuk bulunuyor.
- Konuşmacı, Tayyip Erdoğan'ın 2003'te başbakan olup olmayacağı konusunda Yüksel Yalova ile iddiaya girdiğini ve bu iddianın Cumhurbaşkanlığı sitesinde de yazıldığını belirtiyor.
- Yüksel Yalova, emekli maaşının tamamına iddiaya girerek konuşmacıya istediği zaman yemek yemesini teklif etmiş.
- 02:29Siyaset ve Uluslararası İlişkiler
- Konuşmacı, siyasetin 200-300 kelimeyle yapıldığını ve "Irak'ın toprak bütünlüğüne saygılıyız" gibi ifadelerin ne anlama geldiğini açıklamak gerektiğini vurguluyor.
- Devletlerarası ilişkilerde sürdürülebilirliğin çok önemli olduğunu, Amerika'nın Ortadoğu'ya bakış açısını anlamak için George Friedman gibi jeopolitisyenlerin çalışmalarını incelemek gerektiğini belirtiyor.
- Clinton'ın Türkiye'ye geldiğinde, Amerikan yönetiminin 200'den fazla uzmanı Türkiye'ye göndererek coğrafyasının her köşesine gidip fikirlerini topladığını ve konuşmacının Meclis Başkan Yardımcısı olarak bu sürecin sorumluluğunu üstlendiğini anlatıyor.
- 06:40Amerika'nın Ortadoğu Politikası
- Konuşmacı, Amerikan senato ve temsilciler meclisi üyelerinin Irak'tan çıkacağına inandıklarını, ancak kendisinin dünya doğalgaz ve petrol rezervlerini hatırlattığını belirtiyor.
- 2025 yılına ilişkin Amerika Birleşik Devletleri'nin projeksiyonlarına bakmazsanız uluslararası politikada neyi niçin yaptığını anlamayacağınızı vurguluyor.
- Amerika'nın 22 ülkede (Tunus, Libya, Yemen, Cezayir gibi) ilişkilerinin sağlıklı yürümesini sağlamak için Batı ile problemi olmayan, piyasa ekonomisini kabul eden ve iktidarlarla çalışan ülkelerle işbirliği yapmak istediğini açıklıyor.
- 09:40Ortadoğu'daki Sorunlar ve Çözüm Önerileri
- Arap coğrafyasının iktisaden gelişemediğini, siyasetten demokratikleşemediğini ve stratejik açıdan İsrail karşısında mağlup olduğunu belirtiyor.
- İsrail'in güvenliğinin Amerika'daki İsrail ağırlığını ortaya koyduğunu vurguluyor.
- Suriye ve Irak'ın yeniden tanzim edilmesi problemi olduğunu, gerçekçi bir politika izlenmezse askeri çözümlerin başarılı olmayacağını ve iç kamuoyunda orada ne olduğunu doğru anlatmanın gerektiğini söylüyor.
- 11:56Haliç Kongresi
- Konuşmacı, geçen cumartesi günü ikinci Haliç Kongresi'nin düzenlendiğini belirtiyor.
- Avrasya Türk Ocakları gibi sivil toplum örgütlerinin 26 olması gerektiğini vurguluyor.
- Özal zamanında Anavatan Partisi Sakarya milletvekili ve genel başkan yardımcısı Yalçın Koçak'ın tertip komitesi başkanı olduğunu, 1924'te birincisini topladığını ve bu kongrenin ikinci kez düzenlendiğini anlatıyor.
- 12:51Lozan Süreci ve Mustafa Kemal'in Stratejisi
- Mondros Mütarekesi, Sevr ve Lozan süreci arasında Mustafa Kemal'in stratejideki dehası, Haliç Kongresi'ni düzenleyerek İngiliz heyetiyle müzakereleri düzenlemesiyle ortaya çıkmıştır.
- Günümüz dünyasında demokratik parlamenter rejimlerde hükümetler politikayı tek belirleyici organlar değildir, yatırımcılar önce o coğrafyanın istikrarına dair think tank'lara danışır.
- 1924'te Mustafa Kemal'in Haliç Kongresi'ni toplaması, Lozan müzakerelerine destek olmak ve müzakere alanında birçok şeyi halletmek amacıyla yapılmıştır.
- 15:18Ankara Antlaşması ve Musul Meselesi
- Ankara Antlaşması'nda referandum kararıyla müdahale hakkı doğar mı sorusu, bir tür şantaj olarak kullanılmıştır.
- Hukukçuların iki temel kriteri vardır: yasa koyucunun iradesi ve yasanın konulması ile güdülen amaç.
- İngiltere, Mondros ateşkesinin maddelerine uymadan kaba kuvvete dayalı bir şeyler oluşturarak Musul civarını almak istemiş, ancak Türkiye'nin tavrını düşünerek bu planı gerçekleştirememiştir.
- 17:40Irak Anayasası ve Musul Meselesi
- Ankara Antlaşması'nda Türkiye ile ilgili bir devlet varken, Irak tarafında bir ulus ortada yoktur, İngiltere kaynaklı bir devlet oluşturma çabası vardır.
- Şerif Hüseyin'in oğulları arasında Irak'ta krallık paylaştırma meselesi ve o dönemdeki yöre devlet aşiretlerinin durumu, bugün bile Türkiye'nin üzerinde hak sahibi olduğunu düşündüren bir anlaşma ortaya çıkarmıştır.
- Musul'da bir dağılma olursa Musul'daki erkek üzerinde Türkiye'nin hakkı vardır, ancak Türkiye uzun vade oynayamadığı için bu konuda etkili olamamıştır.
- 19:53Musul Meselesinin Tahlili
- Musul'un ne olup bittiğini tam anlamak için Doçent Dr. Davut Hut'un "Dünü Bugünü" eseri, Murat Güz Toplusu'nun "Atatürk'ün Ortadoğu Projesi" ve "El Cezire Konfederasyonu" gibi çalışmalar önemlidir.
- Özdemir Bey, Antep savunmasının lideri olarak Mustafa Kemal'in strateji alanındaki dehasına bir kanıttır ve yöre içinde yöre beyleriyle kanaat önderleriyle nasıl bir model oluşturmaya çalıştıkları bilinmesi gerekir.
- Kerkük'te ve Musul'da nüfus hareketleri, petrol ve doğalgazla ilgili o yöredeki şeyleri doğru tahlil etmek önemlidir.
- 21:58Türkiye'nin Irak Politikası
- Türkiye, Irak hükümeti ile sırf dini kavramlardaki pozisyonlarımıza bakarak ters düşerek Irak'ın kuzeyindeki özerk bölge yönetimini desteklemiş, ancak şimdi ters dönmüştür.
- Türkiye'nin tek muhatabı artık Irak olmuştur, Irak merkezi hükümeti ile çalışmaktadır.
- Irak anayasası'na baktığımızda, bir ulusun kendi kaderini tayin hakkı 1996-1997'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararıyla kabul edilmiş, ancak ana ülkenin rızası ve meşruluk unsurunu barındırması gerekir.
- 26:37Irak Parlamentosu Kararları ve Kuzey Irak Referandumu
- Irak hükümetinin parlamentonun kararlarıyla ilgili uygulamalarına dikkat edilmeli ve takip edilmeli.
- Kuzey Irak referandumu, Türkiye ile ilişkileri tarihteki en iyi seviyesinde olduğu bir dönemde, önceden hiçbir danışma ve görüşme yapılmadan alınan bir karar olarak eleştiriliyor.
- Referandumun tek desteği İsrail'den geldiği ve sandıklar açılmadan PKK'lıların kutlaması yaptığı belirtiliyor.
- 33:24Referandumun Meşruiyeti ve Etnik Gruplar
- Referandum, Kuzey Irak'taki diğer etnik grupların (Araplar, Türkmenler, Ezidiler, Süryaniler, Keldaniler) haklarını gasp etmek anlamına geliyor.
- Türkmen ve Arap nüfusun çoğunlukta olduğu yerlerde nüfus kayıtlarının imhasından zorla göçe kadar her türlü hukuksuzluğun yaşandığı bir sürecin ardından yapılan bu referandumu meşru kabul etmek mümkün değildir.
- Referandumun nasıl ve hangi şartlarda fiiliyata geçirildiği meçhul olduğu ve açıklanan katılım oranının şaibeli olduğu belirtiliyor.
- 35:45Uluslararası İlişkiler ve Stratejiler
- İsrail'in Barzani ile ilişkisini sadece Haziran ayından bu yana değil, Barzani'nin babasına ilişkin dönemden bu yana bile değil, öncesinden bu yana hep aynı çizgide olduğu vurgulanıyor.
- Amerika'nın Arap Baharı (Arap Uyanışı) adı verilen hareketlerde, Batıya karşı olmayacak, piyasa ekonomisini kabul edecek ülkeleri desteklediği belirtiliyor.
- Libya operasyonu sonrasında Fransa'nın Libya'dan çıkacak petrolün yüzde otuzüçünü elde ettiği, Türkiye'nin ise sadece üç-beş özel hastaneyi ihya ettiği ve oradan özel uçaklarla hastaları getirdiği ifade ediliyor.
- 41:42Ortadoğu'daki Siyasi Durum
- Suudi Arabistan kralı ile ilgili üç gün yas tutulduğu bir dünyada, Suudi Arabistan öncülüğünde Katar ile kavga başlamıştır.
- Ortadoğu'daki devletlerin arkalarındaki "hacivat-karagöz oyunu" bilinmelidir ve politikada doğru tahlilde bulunulmazsa tarihin hükmü vardır.
- Türkiye ile Suriye arasında önce iyi ilişkiler, bakanlar kurulu toplantıları ve Fenerbahçe'nin maç yapması gibi dostluk dönemleri yaşanmış, sonra kavga dönemi gelmiştir.
- 42:52Suriye İlişkileri ve Jeopolitik Değerlendirmeler
- Suriye'de Rusya Federasyonu eşsiz bir konuma sahiptir ve Türkiye'nin Suriye ile ilişkilerinde Esad veya Esed ile Rusya Federasyonu eşittir.
- Devletlerarası ilişkilerde karşılıklı hak ve menfaatler her iki milletin rızası var olduğu müddetçe sürdürülebilir olur.
- George Friedman'ın 24 Eylül tarihli Türkiye değerlendirmesinde, Türkiye'nin Ortadoğu'da karmaşa istemesi ve elini kirletmesi gerektiği belirtilmiştir.
- 44:47Savaş ve İç Barış
- Savaş en çok nefret eden komutanlar arasında Mustafa Kemal'i görürüz ve savaş meşru olmalıdır, aksi takdirde cinayettir.
- Süleymaniye Kongresi'ndeki müdafaa-i hukuk kavramlarına dönük çalışmalar sivil toplumda ve üniversitelerde görülmemektedir.
- İç barışı tesis etmek için sürekli çaba gösterilmelidir, aksi takdirde uluslararası arenada alınan kararlar ve hükümet kararları haklılığımızı savunamayız.
- 47:31Program Kapanışı
- Programda deneyimli siyasetçi, eski bakan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi başkan vekillerinden Yüksel Yalova konuk olmuştur.
- Barzani'nin kalkıştığı referandum oylaması bir Mart tezkeresinden bu yana irdelemeye çalışılmıştır.
- Yarın saat 11'de gazeteci Gülgün Feyman ile meslek, sunuculuk ve Türkçe üzerine sohbet yapılacaktır.