Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı sürecini anlatan tarihsel bir belgeseldir. Ahmet İzzet Paşa, Rauf Bey, Mustafa Kemal Paşa, Sultan Vahdeddin, Damat Ferit Paşa ve George Lloyd gibi dönemin önemli siyasi ve askeri figürleri yer almaktadır.
- Video, 10 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi'nden başlayarak, İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u işgal etmesi, Paris Barış Konferansı, Sevr Antlaşması, Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a geçerek Kurtuluş Savaşı'nı başlatması, Mudanya Ateşkes Antlaşması, İstanbul hükümetinin düşmesi, Vahdettin'in ülkeyi terk etmesi ve 6 Ekim 1923'te Türk ordusunun İstanbul'a girmesiyle işgalin sona ermesiyle devam eden süreci kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Videoda ayrıca Ankara Hükümeti'nin Sevr Antlaşması'nı reddetmesi, Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanması ve Türkiye Cumhuriyeti'nin tapusu niteliğindeki bu anlaşmanın önemi de ele alınmaktadır.
- 00:09Mondros Mütarekesi'nin Hazırlığı
- 10 Ekim 1918'de I. Dünya Savaşı'nın sonuna gelinmiş, İttifak Devletleri mağlubiyeti kabullenmiş, İngiltere ve Fransa kazanmış, barış anlaşmalarına geçilmişti.
- Rus İmparatorluğu Bolşevik ihtilali nedeniyle savaştan erken çekilmiş, bu yüzden Boğazlarla ilgili inisiyatif İngiltere ve Fransa'nın eline geçmişti.
- Osmanlı tarafında Ahmet İzzet Paşa hükümeti İngilizlerle mütareke yapmanın yollarını ararken, Kutlamare'de esir düşen İngiliz Generali Tavzand, Osmanlı hükümetine yardım etmeye hazır olduğunu bildirdi.
- 01:24Mütareke Görüşmeleri
- 17 Ekim 1918'de Sadrazam Ahmet İzzet Paşa, Bahriye Nazırı Rauf Bey ve General Tavzand arasında ön görüşme yapıldı ve İngiliz yetkililer Osmanlı Devleti'nin mütareke teklifini kabul etti.
- Barış görüşmeleri Limni Adası'nın Mondros Limanı'nda demirli bulunan Agamemnon isimli İngiliz zırhlısında yapılacaktı.
- Sultan Vahdeddin, görüşmelere katılacak Osmanlı heyetinden Boğazların kontrolü, Türk kuvvetlerinin terhisi, cephelerdeki saldırıların sona ermesi ve İtilaf Devletlerinden para yardımı gibi maddelerde ısrarcı olunmasını istedi.
- 03:03Mondros Mütarekesi'nin İmzalanması
- Türk delegeleri 24 Ekim 1918 gecesi yola çıktı ve 26 Ekim 1918 akşamı saat 9:30'da Limni Adası'nın Mondros Limanı'na ulaştı.
- 27 Ekim sabahı İngilizlerin meşhur Agamemnon zırhlısında görüşmelere başlandı ve toplam beş oturum olarak yapılan görüşmeler sonucunda 30 Ekim 1918 günü saat 20:00'da Mondros Mütarekesi imzalandı.
- Mütareke toplam 25 maddeden oluşuyordu ve en can alıcı madde birinci maddedeydi: Çanakkale ve Karadeniz Boğazı'nın çevresi ve Karadeniz'e geçişin temini için buraların işgali müttefikler için uygun görülmüştür.
- 04:19Mütarekenin Sonrası
- Mütarekenin imzalanmasının ardından İttihat ve Terakki'nin A takımı olan Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa bir Alman gemisine binerek İstanbul'dan Rusya'ya kaçtı.
- Ahmet İzzet Paşa ise sadrazamlıktan istifa etti.
- İtilaf Devletleri anlaşmanın kendilerine tanıdığı haklardan yararlanarak hemen harekete geçti ve 6 Kasım 1918 günü Çanakkale Boğazı'nın iki yakasına asker çıkararak işgal eden İngilizler, boğazın kontrolünü ele geçirdi.
- 05:19İstanbul'un İşgali
- Boğazın her iki yakasının kontrolünü tamamen ele alan İngilizler İstanbul'a doğru ilerlemeye başladı.
- 13 Kasım 1918 günü İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunanlara ait 73 gemiden oluşan büyük bir donanma İstanbul açıklarına gelerek demir atar ve yaklaşık 3.500 asker karaya çıkarak Osmanlı yetkilileri tarafından çeşitli resmi binalara yerleştirilir.
- İlerleyen günlerde İtilaf Devletlerinin İstanbul'a gelişi devam eder ve boğazdaki düşman gemisi sayısı 170'i bulur.
- 06:56İstanbul'un İşgali Süreci
- Aralık ayına girilirken İtilaf birlikleri İstanbul'un idaresini ele almayı sürdürürken, İstanbul'a ayak basan İtilaf askeri sayısı da giderek artar.
- 1919 yılının Ocak ayında İstanbul'da yaklaşık 27.000 İngiliz, 20.000 Fransız, 4.000 İtalyan ve 790 Yunan askeri bulunmaktadır.
- Şehrin güvenliğini sağlayacak olan İtilaf Devletleri güçleri İstanbul'u üç bölgeye ayırır: Eski İstanbul olarak tabir edilen Fatih bölgesi Fransızlara, Pera-Galata bölgesi ve tüm kıyı şeridi İngilizlere, Kadıköy ve Üsküdar ise İtalyanlara verilir.
- 07:50Paris Barış Konferansı ve Kurtuluş Savaşı
- 18 Ocak 1919 günü başlayan Paris Barış Konferansı ile Osmanlı toprakları işgal devletleri arasında paylaşılmaktadır.
- 15 Mayıs 1919 günü İzmir Yunanlılar tarafından işgal edildi ve Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları kurtuluş savaşı planını işgal altındaki İstanbul'dan hayata geçiremeyeceklerini anlar.
- Mustafa Kemal, görevli olarak Samsun'a geçen ve 28 Mayıs günü Havza'da yayınladığı genelge ile kurtuluş savaşı'nı başlatır.
- 09:20İstanbul'un İkinci İşgali
- Mart 1920 tarihine kadar işgal kuvvetleri İstanbul'daki baskılarını iyiden iyiye arttırır ve kendilerine biçtiği görevler arasında asayişi sağlamak, pasaport kontrolü, basın üzerinde baskı kurmak ve direniş yanlılarını yargılamak için mahkemeler kurmaktır.
- Hem doğudaki milli mücadeleyi hem de İstanbul'daki protestoları gerekçe göstererek İstanbul'un tamamen işgal edilmesi kararı alınır.
- 16 Mart 1920 günü sabah saat 6'da tüm devlet binaları ele geçirilir, askeri tesisler basılarak silahlara el konulur ve birkaç gün içinde şehirdeki Osmanlı'ya ait resmi binaların tümüne el konulur.
- 10:35Sevr Antlaşması ve Milli Mücadele
- 18 Nisan 1920 günü Fransız, İngiliz, İtalyan ve Yunan heyeti Osmanlı ile yapılacak Sevr Antlaşması'nın şartlarını konuşmak için İtalya'nın Sandramo şehrinde toplanır.
- 23 Nisan 1920 günü Mustafa Kemal ve arkadaşları Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni açar.
- 22 Temmuz günü Devlet Erkanı Sevr Antlaşması'nı görüşmek üzere bir araya gelir ve Sultan Vahdeddin, kararları imzalamayı kabul edenlerin ayağa kalkmasını, red düşüncesinde olanların ise yerinde oturmasını isteyince heyetin tamamı ayağa kalkar.
- 12:08Milli Mücadele'nin Devamı
- Karar Mustafa Kemal'in kulağına gittiğinde şiddetle tepki gösterir, imza atanların tamamını hain ilan eder ve milli mücadele'nin hızlandırılması gerektiğini emreder.
- 1920 yılının sonuna kadar Kuvayi Milliye doğu sınırlarından Ermenileri söküp atar ve Ankara Hükümeti Ermenistan ile 3 Aralık 1920 tarihinde doğu sınırlarını güvence altına alan Gümrü Antlaşması imzalar.
- Ankara Hükümeti İngilizlere yazılı olarak Çanakkale Boğazı'ndaki işgalin sona erdirilmesini ve boğazın denetiminin kendilerine verilmesini iletti, fakat İngiliz Başbakanı Lloyd George bu isteği reddetti.
- 13:35Çanakkale Savaşı Sonrası Gelişmeler
- Müttefik kuvvetlerden Fransızlar ve İtalyanlar savaş istemedikleri için geri çekilirken, yalnız kalan İngiliz ordusu savunma pozisyonu aldı.
- İngiliz kamuoyu ve ordusu savaş istememekte, Başbakan Lloyd'un ultimatom emri Çanakkale komutanı General Harrington tarafından reddedildi.
- Harrington çözümün müzakere yoluyla yapılmasını önerdi ve 23 Eylül'de İngilizler Doğu Trakya'yı Türkler'e teslim etmeye karar verdi.
- 14:18Mudanya Ateşkes Antlaşması
- Bu durum Mustafa Kemal'in ateşkes görüşmelerini kabul etmesini sağladı ve taraflar 3 Ekim'de Mudanya'da görüşmelere başladı.
- 11 Ekim 2020 günü imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması'na göre Yunanlar Doğu Trakya'dan geri çekildi ve bölgenin kontrolü yeniden Türkler'e bırakıldı.
- Mudanya'da bu olaylar olurken Damat Ferit Paşa ülkeyi terk etti ve İstanbul Hükümeti resmen düştü.
- 14:47İngiltere'deki Siyasi Değişimler
- İngiltere'de de benzer bir olay yaşandı; koalisyon hükümeti bakanları, Başbakan Lloyd'un yeni bir savaş başlatmak istemesine tepki olarak görevinden istifa etti.
- Hükümet düştü ve George Lloyd başbakanlıktan istifa etmek zorunda kaldı.
- Artık İngilizler İstanbul'da daha fazla kalamazdı.
- 15:08Osmanlı İmparatorluğu'nun Sonu
- Ankara Hükümeti 1 Kasım 1922 günü saltanatı kaldırdı ve Vahdettin'den ülkeyi terk etmesini istedi.
- Son Osmanlı padişahı Vahdettin, 17 Kasım 1922 günü İngiliz savaş gemisine bindi ve ülkeden ayrıldı.
- 20 Kasım günü Türk hükümeti ile işgal kuvvetleri arasında yeni bir barış antlaşması yapılması için Lozan'da görüşmelere başlandı.
- 15:38Lozan Barış Antlaşması ve İstanbul'un Kurtuluşu
- Uzun süren görüşmelerin ardından 24 Temmuz 1923 günü Türkiye Cumhuriyeti'nin tapusu niteliğindeki Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
- Anlaşmanın şartları uyarınca işgal kuvvetleri 23 Ağustos gününden itibaren İstanbul'dan geri çekilmeye başladı.
- Geri çekilme 4 Ekim'de tamamlandı ve 6 Ekim 1923 günü Kahraman Türk Ordusu İstanbul'a girerek şehrin kontrolünü yeniden ele geçirdi.