Buradasın
Türkiye'nin Ekonomik ve Kurumsal Sorunları Üzerine Bir Sunum
youtube.com/watch?v=sP65LuLlVJsYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının "Dar Koridor" adlı kitabını Türkiye'ye ve günümüz konjektörüne uygulamak amacıyla yaptığı bir sunum formatındadır. Konuşmacı, James Robinson ve Profesör Murat Üçer ile birlikte yazdığı çalışmalar hakkında bilgi vermektedir.
- Sunum, adaletin ve kurumların gelişiminin nasıl sağlanabileceği, koridorda büyümenin özellikleri ve zorlukları, demokrasinin ekonomik ve sosyal faydaları ve Türkiye'nin ekonomik ve kurumsal sorunları üzerine odaklanmaktadır. Konuşmacı, Türkiye'nin son 15-20 yıldır kurumsal olarak geri giden ülkeler arasında en önde olduğunu ve "dar koridor"da olmamak sorununun sivil toplumun güçlenmesiyle çözülebileceğini vurgulamaktadır.
- Sunumda ayrıca refah devletinin önemi, şirketlerin gücünün dengelenmesi, ekonomik özgürlüğün gerekliliği, 1980'lerden beri artan eşitsizlik ve orta tabakanın çökmesi gibi konular ele alınmaktadır. Türkiye'nin ekonomik performansı, toplam faktör verimliliği ve teknolojik ihracat oranları incelenmekte, özellikle 2006 sonrası dönemde yaşanan gerileme vurgulanmaktadır. Konuşma, soru-cevap bölümüyle devam etmekte ve kadınların ekonomiye ve demokrasiye katılımı gibi konulara değinilmektedir.
- 00:01Geleceğin İnşa Edilmesi ve Kurumlar
- Geleceği inşa etmek veya yeniden inşa etmek, bugünkü Türkiye ve dünya için en önemli ve kritik tartışma noktalarından biridir.
- Geleceği inşa etmek, geleceğin kurumlarını inşa etmekten ayırt edilemez ve daha iyi kurumları nasıl yaratabileceğimiz konusu ele alınacaktır.
- Konuşmacı, James Robinson'un "Dar Koridor" kitabının fikirlerini Türkiye ve günümüz konjektürü için uygulamak istemektedir.
- 01:17Adalet ve Tahakküm
- Adaleti sadece yargı kurumlarıyla anlayamayız; toplumun anlaşmazlıkları tarafsız ve adil bir şekilde çözümlemesi ve toplumun sosyal ve siyasi katılımı da çok önemlidir.
- Philip Petit'e göre tahakküm, bir başkasının merhametiyle yaşamak ve onun keyfi gözlerle göremediğimiz, kırılgan bir konumda yaşamaktır.
- Adaleti tahakkümü ortadan kaldırmadan yaratmak mümkün değildir.
- 03:08Tahakkümü Ortadan Kaldırma Yolları
- En kuvvetli lider, devlet, anayasa ve ekonomik büyüme gibi unsurlar yüzlerce yıl içinde tahakkümü ortadan kaldırmak için öne atılan fikirlerdir.
- James ve konuşmacı, daha değişik unsurların önemli olduğunu vurgulayarak farklı bir teori geliştirmeye çalışmışlardır.
- Son beş bin senelik tarihimizi anlamak için toplumun gücü ve devletin gücü iki önemli unsurdur.
- 04:06Toplum ve Devlet Arasındaki Denge
- Tarımdan önceki dönemlerde veya tarımın az geliştiği yerlerde, devlet kurumları neredeyse yoktur ve bu durumda eşitlik önemli olsa da tahakkümü ortadan kaldıran kurumlar yoktur.
- Osmanlı'dan Çin'e, Rusya'dan Orta Avrupa'ya baktığımızda despotik devlet kurumları ve despotik levaya görülür, burada denge devletin elindedir ve sivil toplum politikaya katılımı çok düşük.
- Tahakkümün ortaya çıktığı, ortadan çıkması veya limitlenmesi en iyi toplum ve devlet arasındaki denge içinde olur.
- 06:17Denge Koridoru ve Gelişme
- Denge koridorunda hem toplum hem devlet güçlenir; özgürlüğü yaratmak, tahakkümün sonunu yaratmak, adaleti yaratmak ve dinamik, yeni fikirler yaratan bir ekonomiyi yaratmak bir süreçle gelişir.
- Bu süreç on senelik veya yirmi senelik değil, yüzyıllık bir süreçtir ve bir yerde başlamak gerekir.
- Bu dengeyi kurup o dengenin ivmesiyle hem toplumun kuvvetlenmesi, sivil toplumun politikaya girmesi, devleti denetlemesi, elitleri denetlemesi ve devlet kurumlarının teknolojiye ayak uydurabilecek kadar kapasitesinin artması sağlanır.
- 07:42Eski Atina Uygarlığı Örneği
- Devleti kontrol etmenin anlamını en iyi anlatan örneklerden biri, 2520 sene önce başlayan Eski Atina uygarlığıdır.
- Bu dönemde Atina yeniden yollar yapıyor, tarım reformu yapıyor, para politikası kurmaya başlıyor ve bir refah devleti kurmaya başlıyor.
- Bu devletin güçlenmesi ve toplumun üstüne baskı yapmasıyla değil, devlet-toplum dengesiyle olan bir şeydir.
- 08:46Atina'da Demokrasi ve Ostrasizm
- Atina'da demokrasi sadece anayasa ve parlamento ile değil, toplumun direkt politikaya girmesiyle de gerçekleşmiştir.
- Klas Tenis'in 2400 sene önce geçirdiği Ostrasizm kanunu, her sene parlamento bir oy yaparak bir Ostrasizm süreci başlatmasını sağlardı.
- Bu süreçte tüm Atinalı vatandaşlar (sadece erkekler) kırık porselen üzerine bir insanın ismini yazıyorlardı; hangi ismin daha çok yazılmışsa o kişi on seneliğine Atina'dan sürgüne gidiyordu.
- 10:36Koridorda Yaşam
- Çin'de devlet bize ne yaptığımızı, ne yapmamız gerektiğini söyleyecek ve biz ona göre davranacağız şeklinde bir politik kültür gelişmiştir.
- Atina'da ise devlet bize yardım edecek ama sonuçta bizim prangaladığımız bir devlet olması gerekiyordu.
- Koridorda siyaset demokrasi ile iç içedir; toplumun 21. yüzyılda politikaya girmesinin en iyi yolu demokrasi olmasına rağmen, demokrasi sadece oy vermek değil, sivil toplumun gücüdür.
- 12:05Koridorda Büyüme ve Özgürlükler
- Anayasaya yazıp kuvvetler yengesi değil, toplumun politikaya girmesi, protesto haliyle oy kullanarak sivil toplumlar içinde organize olarak topluma, siyasete girmesi ve bu şekilde kuvvetler dengesini yaratması önemlidir.
- Koridorda büyümenin niteliği, büyük firmaların ve devletin desteğiyle olan büyümeden farklıdır; Atina örneğinde görüldüğü gibi refah devleti çok önde olmalıdır.
- Globalleşen, küreselleşen ve teknolojik olarak hızlı gelişen bir dünyada refah devletsiz koridorda olmak mümkün değildir.
- 14:03Şirketlerin Rolü ve Denge Kurma
- Türkiye'nin en önemli şirketlerinin temsilcileri ile konuşulmaktadır; şirketler özellikle Batı'ya açık, Türkiye'ye teknolojiyi ve dinamik getiren önemli unsurlardır.
- Şirketlerin güçlerinin de dengelenmesi gerekmektedir; Amerika'da şirketlerin gücünün çok artması koridorun en zor zamanlarından geçmesinin bir parçasıdır.
- Türkiye'de hem koridora girmek hem koridoru açmak ve aynı zamanda şirketlerle toplum arasındaki dengeyi kurmak gerekmektedir.
- 15:08Amerika'da Toplam Faktör Verimliliği ve Eşitsizlik
- Amerika'da her on senelik bir periyotta toplam faktör verimliliğinin büyümesi gösterilmektedir; toplam faktör verimliliği, kişi başına düşen gayri safi milli hasılanın ne kadarı insan kaynakları, eğitim ve kapitalle açıklanamayan kısmıdır.
- 1930'lardan 1970'lerin sonlarına kadar Amerikan ekonomisinin en büyük motoru toplam faktör verimliliği, teknolojinin iyileşmesi ve ekonomik organizasyonların daha verimli hale gelmesiydi.
- 1980'den beri dijital çağa girildiğinde, her şey çok hızlı değişse de toplam faktör verimliliğinde büyük bir düşüş olmuştur.
- 17:13Eşitsizliğin Artışı ve Sonuçları
- Eşitsizlik çok yükseldiği zaman tahakkümsüzlük, adalet ve koridorda yaşamak zorlaşır.
- Amerika'da 1950'lerde ve 1960'larda beş eğitim grubunun gerçek ücretleri aynı hızda büyürken, 1980'den başlayarak büyük bir eşitsizlik ortaya çıkmıştır.
- Eğitimi düşük ve orta seviyede olan lise mezunu ve iki senelik üniversiteye giden insanların gerçek gelirleri düşmeye başlamış, bu insanların hepsi kendi babalarından, annelerinden daha fakir olmuştur.
- 18:26Eşitsizliğin Küresel Boyutu
- Eşitsizlik sadece Amerika'nın değil, Avrupa'nın hemen hemen her yerinde artan bir tablodur.
- Her OECD ülkesinde eşitsizliğin ana unsuru orta tabakanın çökmesidir.
- Her ülkenin içindeki meslekler en düşük ücretliler, orta ücretliler ve en yüksekler olarak üç gruba ayrılır; orta tabaka işçiler, ofiste çalışan gruplar ve satışta çalışanlar azalmaya başlamıştır.
- 19:48Demokrasinin Ekonomik Etkisi
- Demokrasinin ekonomiye olumlu etkisi, 1950'den beri dünyadaki tüm ülkelerin verilerine bakıldığında açıkça görülüyor.
- Demokrasiye geçen ülkeler, ilk 20 sene içinde kişi başına düşen yurtiçi gayri safi milli hasılaya %20-25 arası bir katkı sağlıyor.
- Demokrasiye geçmeden önce kişi başına düşen gelirde düşüş yaşanıyor çünkü diktatörlükler genellikle ekonomik krizler içinde kendi başlarına gitmiyorlar.
- 22:17Demokrasinin Eşitlik ve Sağlık Üzerindeki Etkisi
- Demokrasinin eşitliğe ve fırsata olan etkisi yüksek, bunun en önemli unsuru vergileri arttırıp transfer, eğitim ve sağlığa olan yatırımları artırmalarıdır.
- Demokrasiye geçtikten sonra çocuk ölümlerinde hızlı bir düşüş yaşanıyor çünkü demokratik olmayan sistemler fakir kesimin sağlığına yatırımda bulunmuyor veya verimli bir şekilde yapmıyorlar.
- Milyonlarca bebek gereksiz bir şekilde hayatını kaybediyor.
- 23:16Demokrasinin Krizi ve Nedenleri
- Francis Fukuyama'nın "Berlin Duvarı düştükten sonra tarihin sonu geldi" tezi, son 15 yılda her sene daha çok ülke demokratik kurumlarını zayıflaştırdığı veya tamamen bırakıp diğer tarafa geçtiği gerçeğiyle çelişiyor.
- Demokrasinin krizi eşitsizlikle alakalı; eşitsizlik arttıkça demokrasinin söz verdiği gelişme türü olmuyor diye insanların arasında olan mutsuzluk artıyor ve bu mutsuzluk giderek demokrasiyi zayıflaştırmaya başlıyor.
- Teknoloji ve Çin'in yapay zekaya bağlı denetleme sistemiyle Tian Square'de demokrasi için insanların bir araya geldiği yer artık yok, sosyal medya ve sosyal kredi sistemi gibi şeyler devletin toplumu denetleme gücünü artırıyor.
- 25:51Türkiye'nin Ekonomik Durumu
- Türkiye birçok dönemde hızlı büyüdü, ancak büyümenin kalitesine bakıldığında problem daha iyi görülüyor.
- 1989'dan 1990'ların ortasına kadar büyüme negatif bir faktör verimliliği ile gerçekleşti, ancak 2001-2006 yılları arasında siyasi ve ekonomik reformlarla %5'lik çok hızlı bir toplam faktör verimliliği elde edildi.
- 2006'dan sonra politik, siyasi ve ekonomik değişiklikler olsa da büyüme devam etse de toplam faktör verimliliği tamamen negatif, sıfırın altında kaldı.
- 28:07Türkiye'nin Teknoloji ve Eğitim Durumu
- Türkiye'nin teknolojik ağırlıklı ihracat oranı, aynı gelir düzeyinde olan Çin, Arjantin, Brezilya, Meksika ve Malezya gibi ülkelerden daha düşük.
- 2006'dan sonra Türkiye'nin teknoloji orta ve yüksek teknoloji ağırlıklı ihracat oranı düşmeye başladı, teknolojik gelişme yeterince hızlı gitmiyor.
- Türkiye liseyi bitirmeyenlerin oranının en yüksek olduğu ülkelerden biri olup, eğitim kalitesi OECD ortalamasına göre çok geride ve son zamanlarda daha da kötüleşmiş olabilir.
- 30:11Türkiye'deki Eşitsizlik ve Kurumsal Gerileme
- Türkiye'de matematik ve bilim konularında geri gitme durumu var ve eşitsizlik sorunu Latin Amerika düzeylerinde yüksek seviyede.
- 2000'lerde kaliteli büyüme zamanında eşitsizlik düşerken, kurumsallaşmanın geri gittiği dönemde eşitsizlik artmıştır.
- Türkiye'deki eşitsizlik problemi, teknolojideki ilerlemeyi o kadar hızlı yapmamamıza rağmen sistemin iyi oturmadığı ve rantlardan dolayı eşitsizliğin hızlandığı bir dönemden geçmektedir.
- 31:30Kurumsal Gerileme ve Ekonomik Etkileri
- Son 15-20 sene içinde Türkiye'de birçok kurumsal gerileme yaşanmış, özellikle son 5-6 sene içinde en çok kurumsal kötüleşmeyi geçiren ülke olmuştur.
- Medya özgürlüğü ve ifade özgürlüğü konularında Türkiye'nin geri gitmesi en hızlı olan şeydir.
- Dünya Bankası'nın raporuna göre iş dünyasını etkileyen denetleme ve regülasyonlarda büyük bir patlama yaşanmış, ancak bu regülasyonların çoğu parlamento sisteminden geçmeyen, keyfi ve dış dünyaya, teknolojik gelişime ve yatırıma negatif etkileri olan regülasyonlardır.
- 33:33Türkiye'nin Temel Problemleri ve Çözüm Yolları
- Türkiye'nin temel problemlerinin asılını koridorda olmamak olarak görüyoruz; Türkiye birçok açıdan son 60-70 sene içinde gelişmelerde bulundu ancak hala koridorda değil.
- Koridorda olmanın nedeni sivil toplumun zayıflığıdır; demokrasi olduğu zaman bile Türkiye'de sivil toplum zayıftır.
- Doğru anayasa ve kanunlar olmadan devlet kapasitesini arttırmak ve toplumun siyasete girmesi doğru bir şekilde mümkün değildir.
- 34:41Sivil Toplumun Önemi ve Koridora Girmenin Yolları
- Türkiye koridorun dışında olursa koridora girmenin birçok yolu vardır, ancak hangi yol bir ülke için daha uygun olduğu nereden başladığınıza bağlıdır.
- Türkiye'nin durumu sivil toplumun zayıflığıdır ve koridora girmenin yolu sivil toplumun artması, gücünün artması ve insanların politikaya aktif olarak katılmasıdır.
- Daha iyi bir gelecek inşa etmek için daha iyi kurumlar inşa etmek ve toplumun daha aktif bir şekilde politikaya girmesi gerekmektedir.
- 39:22Sivil Toplumun Güçlenmesi Süreci
- Sivil toplumun gücünün artması bir günde olacak bir şey değil, hem siyasi hem de kültürel bir süreçtir.
- Türkiye'de kadınların rolü, tahakkümden ve adalet eksikliğinden konuşurken vurgulanmalıdır, ancak bu sadece kanunları değiştirerek olacak bir şey değildir.
- Sivil toplumun güçlenmesi için kurumların rolü önemlidir; bazı şeylerin kanun dışı olduğunu göstermek ve uygulamak, aynı zamanda kurumların yardımıyla toplumun normlarının ve törelerinin değişme sürecinin başlaması gerekir.