Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Türkiye'nin ekonomik tarihi ve politikaları hakkında kapsamlı bir ders formatındadır.
- Video, Türkiye'nin kişi başına düşen milli gelirinin 7-8 bin dolar arasında olduğunu belirterek başlayıp, Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüze kadar ekonomik politikaları dönemlere göre inceliyor. İlk bölümde 1923-1929 liberal politikalar, 1930-1950 devletçilik politikaları, 1950-1960 ikinci liberal dönem ve 1980'den sonra serbest piyasa ekonomisine geçiş anlatılırken, ikinci bölümde 2005'ten sonra özelleştirme ve yabancı sermaye politikaları, 2006'da çıkarılan teşvik yasası ve Türkiye'nin bölgesel kalkınma projeleri ele alınıyor.
- Videoda ayrıca Türkiye ekonomisinin sektörel dağılımı, tarım sektörünün zaman içindeki azalması ve GAP, DAP, DOKAP, Yeşilırmak Havzası Gelişim Projesi, ZBK, KOP gibi bölgesel kalkınma projeleri detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Türkiye'nin Ekonomik Durumu
- Türkiye'nin kişi başına düşen milli geliri yaklaşık 7-8 bin dolar arasında olup, müreffeh bir ülkeye ulaşmak için kişi başına düşen milli gelirin en az 23 bin dolar olması gerekiyor.
- Her devlet ve ülke kişi başına düşen milli geliri arttırmaya çalışır ve gelir dağılımının dengeli olması için çaba gösterir.
- Gelir adaletsizliği yaşanırsa ülkede göç, protestolar ve olaylar yaşanabilir, bu nedenle devletler ve hükümetler farklı ekonomik politikaları denemektedir.
- 02:111923-1929 Dönemindeki Ekonomik Politikalar
- Cumhuriyet'in ilk yıllarında (1923-1929) devlet özel sektörü teşvik eden liberal politikalar uygulamıştır.
- Bu dönemde çiftçiden alınan aşar vergisi kaldırılmış, çiftçilere Ziraat Bankası'ndan kredi sağlanmış ve tarımda makineleşme teşvik edilmiştir.
- İzmir İktisat Kongresi'nde özel girişimcilerin desteklenmesi, yatırımcılara kredi sağlanması ve önemli kuruluşların millileştirilmesi gibi kararlar alınmıştır.
- 04:091930-1950 Dönemindeki Devletçilik Politikaları
- 1930-1950 arası devletçilik politikası uygulanmış, devlet ekonomide sahaya çıkmış ve fabrikaları kendisi kurmuştur.
- Milli Ekonomiyi Koruma Kanunu çıkarılmış, yerli malın kullanımı teşvik edilmiş ve savaş ekonomisi uygulanmıştır.
- Bu dönemde Merkez Bankası, Sanayi Kredi Bankası ve Sümerbank kurulmuş, beş yıllık sanayi planları hazırlanmış ve çeşitli fabrikalar açılmıştır.
- 06:271950-1960 Dönemindeki İkinci Liberal Dönem
- 1950'lerde çok partili hayat başlamış, Demokrat Parti iktidara gelmiş ve Türkiye ekonomik olarak büyük yatırımlarla şantiyeye dönüşmüştür.
- İkinci liberal dönem başlamış, özel sektör sahaya davet edilmiş ve Sarkıplar, Sabancılar, Vehbi Koç gibi isimler ekonomide varlıklarını hissettirmiştir.
- Bu dönemde çiftçilerden destekleme alımları yapılmış, Otoyollar, limanlar, havaalanları inşa edilmiş ve 15 Temmuz Şehitler Köprüsü yapımı başlamıştır.
- 07:261960'lar ve Sonrası
- 1960'da Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuş, devletin geleceğini planlayan bir teşkilat olmuştur.
- 1963'te ilk beş yıllık kalkınma planı hazırlanmış, bu planlar günümüze kadar devam etmiş ve toplam on bir kalkınma planı yapılmıştır.
- 1980'den sonra Türkiye serbest piyasa ekonomisine geçmiştir.
- 08:14Türkiye'nin Ekonomik Tarihi ve Askeri Darbeler
- Türkiye'nin 24 Ocak kararları, 1980'ye kadar önemli bir dönüm noktası oluşturmuştur.
- Türkiye'nin dışa kapalı bir ekonomisi olduğu ve neredeyse her on yılda bir askeri darbe yaşadığı belirtilmiştir.
- Askeri darbeler ülkeyi en az otuz yıl geriye götürür çünkü askeri kafa yönetim kafası olamaz ve demokratik düşünemez.
- 09:08Serbest Piyasa Ekonomisi ve İhracat
- 1980'li yıllardan sonra ihracata dayalı büyüme döneminin başladığı ve serbest piyasa ekonomisi Türkiye'nin gündemine girdiği belirtilmiştir.
- Serbest piyasa ekonomisi sayesinde yabancı mallar daha ucuza Türkiye'ye girmeye başlamış, bu da Türk sanayisinin rekabet edemeyeceği düşünülmüş.
- Türk sanayisi, rekabet edebilmek için ürün kalitesini artırmak, AR-GE'ye yatırım yapmak ve kendini toparlamak zorunda kalmıştır.
- 09:52Özelleştirme ve Yabancı Sermaye
- Özelleştirme gündeme gelmiş ve devlet elindeki fabrikalar biraz biraz satmaya başlamıştır.
- 2005'ten itibaren özelleştirme ve yabancı sermayeyi ekonomiye alan bir büyüme gündeme gelmiştir.
- 2006 yılında çıkarılan teşvik yasası, Türkiye'nin geri kalmış ülkelere ekstra ve pozitif ayrımcılık yapmasını sağlamıştır.
- 11:24Bölgesel Kalkınma Projeleri
- Bölgesel kalkınma projeleri geri kalmış yerleri kalkındırma amacını taşır ve bölgenin kaynaklarını ve sermayesini bölge içinde kullanmayı amaçlar.
- Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Türkiye Cumhuriyet tarihinin en büyük sermayeli projesi olup, 100 milyar dolar değerinde ve henüz bitmemiştir.
- GAP'ın temel amacı sulama, enerji, eğitim ve sağlık seviyesini artırmaktır.
- 12:09Diğer Bölgesel Kalkınma Projeleri
- Doğu Anadolu Projesi (DAP), Doğu Anadolu'daki 16 ili ve ekstradan Sivas'ı içine alır ve hayvancılığı geliştirmeyi amaçlar.
- Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP), ulaşımı, tarımı ve yaylacılık faaliyetlerini geliştirmeyi amaçlar.
- Yeşil İrmak Havzası Gelişim Projesi, çevre düzenlemesi, sel ve taşkınları önlemeyi amaçlar.
- 15:05Türkiye Ekonomisinin Sektörel Dağılımı
- 1924 yılında Türkiye ekonomisinde tarımın payı %48'di, gelişmekte olan bir ülkede tarımın payı fazlaysa o ülke gelişmemiştir.
- 1950'ye gelindiğinde tarımın payı %41'e düşerken, 1980'ye gelindiğinde %24'e, 2009'da ise sadece %6'ya düşmüştür.
- Türkiye'de bir yılda kazanılan para yaklaşık bir trilyon dolar olup, tarımın payı sadece %6 iken hizmet sektörü ve sanayi sektörünün payı daha fazladır.