Buradasın
Türkiye'nin Demokrasi Tarihi: Demokrat Parti ve 1946 Seçimleri
youtube.com/watch?v=yJc72FHQnK4Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, Türkiye'nin siyasi partileri ve darbeler tarihinin ikinci bölümünü ele almaktadır.
- Video, Demokrat Parti'nin 1946'daki kuruluşundan başlayarak parti programını, ekonomik politikalarını ve iktidara geliş sürecini anlatmaktadır. Ardından 1946 seçimlerinin "şaibeli" olduğu iddiası, Demokrat Parti'nin kuruluş yıldönümünde yayınlanan "Hürriyet Misakı" ve İsmet İnönü'nün 12 Temmuz Beyannamesi gibi önemli olaylar ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Demokrat Parti'nin liberal ekonomi programı, dayandığı sınıfsal temel (büyük ticaret kapitalistleri ve büyük toprak sahipleri) ve 1946 seçimlerinde 62 milletvekili çıkarması gibi detaylar da açıklanmaktadır. Video, bir sonraki bölümde devam edeceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:02Demokrat Parti'nin Kuruluşu ve Programı
- Siyasi partiler tarihimizin ve darbeler tarihimizin ikinci bölümünde, 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılmış olan cumhuriyet tarihimizin ilk askeri müdahalesine geliş süreci anlatılacak.
- Demokrat Parti 1946'da kurulmuş, 1947 yılında yapılacak seçimlere bir yıl kala parti programı yayınlanmıştır.
- Parti programı "Genel Prensipler" adı altında yayınlanmış ve ekonomi programının liberal bir program olduğu görülmektedir.
- 02:00Demokrat Parti'nin Ekonomik Programı
- Parti programında 17. maddede devletçilik iş alanlarını genişletmek amacıyla devletin doğrudan doğruya veya özel teşebbüsün ve sermayenin genel çıkarlarına en uygun biçimde geliştirilmesi belirtilmiştir.
- 43. maddede ekonomik hayatta özel teşebbüs ve sermayenin faaliyetini esas olarak görmektedir.
- 45. maddede ekonomik alanda devlet faaliyetlerinin sınırı, özel teşebbüsün ve sermayenin yapamadığının devlet tarafından kar amacı güdülmeden yerine getirilmesi olarak çizilmektedir.
- 03:16Demokrat Parti'nin Sınıfsal Temeli
- Demokrat Parti'nin gerek muhalefet döneminde bu gerekse iktidar döneminde dayandığı sınıfsal temel egemen sınıflardır.
- O günkü üst sınıflar açısından ifade edersem büyük ticaret kapitalistleri (ticaret burjuvası) ile büyük toprak sahipleridir.
- Demokrat Parti'nin başarısının altında Cumhuriyet Halk Partisi'nin tek parti dönemindeki yanlış uygulamaları ve politika açısından başarısızlığı yatmaktadır.
- 05:37Demokrat Parti'nin İktidara Gelişi
- Demokrat Parti ikinci dünya savaşı'ndan sonra Türkiye'de iktidara tamamen sahip olabilmek için bir halk hareketini araç edinen asalak hakim sınıfların siyasi örgütüdür.
- Demokrat Parti'nin kuruluşundan sonra seçim yasasında bazı değişiklikler yapıldı: milletvekili seçimi kanunu iki dereceli yapılıyorken tek dereceliye indirildi ve her türlü siyasi görüşün seçimlere katılabilmesi, parti kurabileceği şeklinde yasada değişiklik yapıldı.
- Seçim 1947 yılında yapılması gerekirken bir yıl öne alındı, 1946'da yapıldı.
- 09:16Demokrat Parti'nin Seçim Sonuçları
- Demokrat Parti kendi içerisinde bu seçime katılalım mı katılmayalım mı diye ciddi tartışmalara girdiler, fakat sonunda bu seçime katılma kararı aldılar.
- Demokrat Parti'nin kuruluşunu halk büyük bir coşkuyla karşıladı, ilk miting İzmir'de yapılacak müthiş bir kalabalıkla gerçekleşti.
- 1946 seçimleri sonucunda Demokrat Parti 62 milletvekili çıkarabildi, meclisteki toplam milletvekili sayısı 465'ti.
- 10:481946 Seçimleri ve Demokrasi Sorunu
- 1946 seçimleri siyasi tarihimizde olumsuz bir yer tutmaktadır çünkü tek parti dönemi alışkanlığı nedeniyle demokrasiye ve muhalefetin varlığına alışılmamış, sandıklar kaçırılmış ve oylarda sahtekarlık yapılmıştır.
- Türkiye'de demokrasi tekerleğini döndürmeyi beceremiyoruz, muhalefete ve basına yaşam hakkı tanımıyoruz, demokrasi konusunda samimi değiliz.
- Demokrat Parti, 1946 seçimlerinin dürüst yapılmadığını ve meşru olmadığını belirtmiştir.
- 12:35Demokrat Parti'nin Hürriyet Misakı
- Demokrat Parti'nin kuruluş yıldönümünde yapılan 7 Ocak 1947 kongresinde "Hürriyet Misakı" adında üç önemli madde yayınlanmıştır.
- Bu maddeler: vatandaş hak ve hürriyetlerini zedeleyen kanun hükümlerinin kaldırılması, seçim güvenliğini sağlamak için seçim kanunlarında değişiklik yapılması ve devlet başkanlığı ile fiili parti başkanlığının bir tek kişide birleşmemesidir.
- Demokrat Parti, İsmet İnönü'nün hem parti başkanı hem de cumhur reisi olarak siyasi yaşamını sürdürmesinin yanlış olduğunu eleştirmiştir.
- 16:0412 Temmuz Beyannamesi
- Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, havanın yumuşatılması için 12 Temmuz Beyannamesi'ni yayınlamıştır.
- Bu beyannamede, cumhurbaşkanı'nın Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti arasında eşit mesafede ve tarafsız olması gerektiği belirtilmiştir.
- Beyannamede, muhalefet partisinin özgürce siyaset yapabilmesi temel koşul olarak vurgulanmış ve iktidarın muhalefeti ezmek niyetinde olmadığından müsterih olması gerektiği ifade edilmiştir.
- 19:19Beyannamenin Sonuçları
- Beyannamenin temel amacı düşünce muhalefetle iktidar arasında kardeşçe ilişkilerin sürdürülmesi idi.
- Beyannamenin varlığından hem Cumhuriyet Halk Partisi'nin içinde hem Demokrat Parti'nin içindeki rahatsız milletvekilleri ortaya çıkmış, bunlara "müfritler" denilmiştir.
- Müfritler partiden ihraç edilmiş, bu duruma karşı tepkiler olmuş ve Fevzi Çakmak liderliğinde 1948 Temmuz'da "Millet Partisi" kurulmuştur.