Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye'nin darbeler tarihini işleyen bir video dizisinin ikinci bölümüdür. Konuşmacı, 12 Mart 1971 muhtırasının arka planını ve Türkiye'nin siyasi tarihindeki yeri hakkında bilgi vermektedir.
- Video, 12 Mart 1971 muhtırasının nasıl verildiğini, Süleyman Demirel hükümetinin istifasını ve sonrasında kurulan ara rejimleri anlatmaktadır. Ardından, 1966 yılından itibaren Türkiye'de gelişen seçkinci, devletçi ve devrimci kadroların devleti nasıl ele geçirdiğini, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra 12 Eylül 1980 darbesine kadar olan süreçte yaşanan olayları kronolojik olarak açıklamaktadır. Video, Türkiye'nin siyasi tarihindeki darbelerin ve ekonomik krizlerin ülkenin gelişimini nasıl engellediğini vurgulayarak sona ermektedir.
- 00:1512 Mart 1971 Muhtırası ve Sonuçları
- Türkiye'nin darbeler tarihini işleyen video dizisinin ikincisi, 27 Mayıs darbesinin getirdiği istikrarsızlıklara eklenen 12 Mart 1971 muhtırasını ele alıyor.
- Adalet Partisi hükümeti, seçimleri kazanarak tek başına iktidar olmasına rağmen, darbe şeklinde düşmesine yol açtığı için Genelkurmay Başkanı ve üç kuvvet komutanının imzasıyla muhtıra verildi.
- Muhtıra, ülkede sürüp gitmekte olan anarşi, şiddet, sosyal ve ekonomik huzursuzlukları gidermek için parlamento ve hükümete karşı verildi.
- 01:42Muhtıranın Sonrası ve Ara Rejim
- Muhtıranın verildiği gün Başbakan Demirel görevinden istifa edince hükümet düştü ve ara rejim için yeni hükümet arayışları başladı.
- Tüm siyasi partilerin katılımıyla tarafsız bir başbakan başkanlığında Milli Birlik Hükümeti kuruldu, ancak Nihat Erim görevinde başarılı olamayınca yeniden kurulan hükümetlerin başına başkaları geçti.
- Türkiye, 13 Ekim 1973'te parlamento seçimleri yapılana kadar 12 Mart darbesinin damgasını vurduğu genelge Milli Birlik Hükümetleri ile idare edildiği için 12 Mart 1971-13 Ekim 1973 dönemindeki ara rejime "12 Mart rejimi" denildi.
- 02:5912 Mart Rejiminin Sonuçları
- Bu rejim ve hükümetleri dönemlerini genelde başarısızlıkla tamamladılar.
- Tek yaptıkları önemli iş, anarşi ve huzursuzlukların kaynağı olarak gösterdikleri 27 Mayıs 1960 darbesinin anayasası olan 61. anayasasını yarı yarıya değiştirerek daha otoriter bir devlet düzeninin kurulmasına yol açmaları oldu.
- 12 Mart darbesinin geniş bir tarih perspektifinden analizi yapıldığında, darbenin yapıldığı 1971 yılı, 1866-1971 yılları arasındaki kısma bakıldığında, bir kısım sivil, asker, bürokrat ve aydın, seçkinci, devletçi ve devrimci kadrolar geleneğimizin 1971 yılına yeni bir yansıması olarak görülebilir.
- 04:03Seçkinci, Devletçi ve Devrimci Kadroların Geleneği
- 1966 yılı, seçkinci, devletçi ve devrimci olarak ifade edilmeye başlanan kadroların giderek devleti kendi yönetimleri ve denetimlerini almalarının neden olduğu milat başı olmuştur.
- 1839 Tanzimat Fermanı'nın ilanı ile birlikte Avrupa'ya ilk defa Türklerden de öğrenciler gönderilmeye başlanmış ve bu gençler Batı medeniyetinin etkisinde kalarak ülke yönetimindeki ideolojik ve yönetim hedeflerini Batılılaşmak olarak belirlemişlerdir.
- Meşrutiyet isteyen bir kısım sivil, asker, bürokrat ve aydınlar, bu rejimi getirmenin kendi inhisarlarının da olduğunu görerek geleneksel yönetim ve halkı küçümsemeye başlamışlardır.
- 05:48Devlet ve Toplumun Merkezden Yönetilmesi
- Devlet ve toplum, geleneksel yönetim ve halk istemese de bunların elinden toplum mühendisliği statüsüne zorla adam edilecekti.
- Devletçi oluşları, halka dayanmamaları ve ona güvenmemelerinden ileri gelmekteydi.
- Devrimci oluşları da istedikleri düzenleri askeri darbelerle yönetime zorla hakim kılmaktan ileri geliyordu.
- 06:35Tarihimizdeki Darbeler
- 29 Mayıs 1876 Sultan Abdülaziz'i meşrutiyeti ilan için tahtından indirme darbesi.
- 24 Temmuz 1880 Jön Türk İhtilali ve 31 Mart 1909 İsyanı.
- 19 Mayıs 1919-10 Kasım 1938 zaman dilimini kapsayan Kemalist Devrim ve 27 Mayıs 1960 darbesi.
- 07:251961 Darbe Anayasası ve 9 Mart Cuntası
- 1961 darbe anayasasında darbe anayasası'ndan sonra ortaya çıkmıştır.
- 27 Mayıs darbesini yapan askeri cunta üyeleri 1961 anayasasını beğenmemeye başlamışlar.
- Emekli General Cemal Madanoğlu'nun başkanlığında kurulan, Doğan Avcıoğlu, İlhan Selçuk gibi sivillerin de ortağı olduğu 9 Mart Cuntası veya Sol Kemalist Cunta, "siviller ülkeyi idare edemiyorlar, biz daha iyi yönetiriz" gerekçesiyle kendi akıllarınca makul, seçkinci devletçi ve devrimci programından güç alarak sol kemalist devrim programı ile ülkeyi idare etmeye kalkışmışlardır.
- 08:289 Mart Cuntasının Programı ve Darbe Girişimi
- Bu programda siyasi partiler yoktur, Devrim Partisi adı altında tek parti devrim anayasası ve yalnızca danışmanlarda bulunmak için Devrim Meclisi vardı.
- Demokrasi tamamen rafa kaldırılmış ülkede, bazı Arap ülkelerinde sosyalizmle yani soslandırılmış olan Baas yönetimi benzeri tek partili bir yönetim kurulmak istenilmiştir.
- Bu yönetime ancak bir darbe ile geçilebileceğinden buna zemin hazırlamak için şiddet olayları tırmandırılmış, sol gençlik liderlerinden gençlerin eline verilen bombalar patlatılmış, üniversiteler karıştırılmış, bankalar soyulmuş, fidye almak için adamlar kaçırılmış, Amerikan hedeflerine saldırılmış.
- 09:3812 Mart Muhtırasının Verilmesi
- 9 Mart Cuntası ve darbe girişiminin mit görevlisi Profesör Mahir Kaynak tarafından deşifre edilmesi üzerine bunu önlemek için Genelkurmay Başkanı Orgeneral Memduh Tağmaç, üç kuvvet komutanı hemen harekete geçerek 12 Mart 1971'de muhtıra vermek suretiyle sol darbeyi önlemişlerdir.
- 9 Mart Cuntası deşifre edildikten sonra cunta kuranların cezalandırılarak işin geçiştirilmesi, 12 Mart muhtarısına ihtiyaç olmayacağı ihtimali varken biraz da hem askeriyedeki hem de toplumdaki gerilimin havasını almak için denilerek 12 Mart muhtırasının verilmesine gerek duyulduğu yorumları yapılmış.
- Sol darbeye karşı oldukları için muhtırayı veren generallere Atatürkçü, Amerikancı generaller denilmiştir.
- 10:371961 Anayasası ve Sonrası
- Bunların kendi elleriyle yaptıkları 1961 darbe anayasalarını yine kendi elleriyle değiştirmeleri olmuştur.
- 1961 anayasasını tamamen sıfırlayan ve daha da otoriter bir devlet yönetimi anlayışını getiren anayasa, 12 Eylül 1980 darbesinin getirdiği 1983 anayasası olmuştur.
- 1983 anayasasında özellikle siviller tarafından "bize dar geliyor" gerekçesiyle yürürlükten kaldırılıp yeni bir anayasa yapılması istenmektedir.
- 11:31Türkiye Cumhuriyeti'ne Gösterilen Dersler
- Tüm bu gelişmeler Türkiye Cumhuriyeti'ne iki şey göstermiştir: birincisi belli aralıklarla yapılan darbeler ki bunun sebebi toplum mühendisi, toplum mühendisliği yapmak, yapılmak istenmesidir.
- İkincisi ise ekonomik krizlerdir, bu sayede de devletin ayağa kalkması engellenmiştir.
- Ülke ne zaman toplanmaya kalksa, ne zaman ayağa kalkmaya çalışsa ya yönetim devrilmiş ya ekonomik krizler başımıza gelmiştir.