Buradasın

Türkiye'nin Siyasi Tarihi: 1946-1950 Dönemi ve Çok Partili Sistem

youtube.com/watch?v=cw9Ib5_JwSQ

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Türkiye'nin siyasi tarihini anlatan bir belgesel formatındadır. İnönü, Celal Bayar, Adnan Menderes, Sabahattin Ali ve Fuat Köprülü gibi dönemin önemli siyasi ve kültürel figürleri yer almaktadır.
Video, 1946-1950 yılları arasındaki siyasi gelişmeleri kronolojik olarak ele alarak, tek parti döneminin sonlarına ve çok partili sistemin başlangıcına kadar olan süreci anlatmaktadır. İçerikte 1946 seçimleri, Demokrat Parti'nin güçlenmesi, Truman Yardımı, NATO'nun kuruluşu, 1950 seçimleri, Celal Bayar'ın cumhurbaşkanlığına seçilmesi ve Adnan Menderes'in başbakanlığa atanması gibi önemli olaylar detaylı olarak işlenmektedir.
Videoda ayrıca Adnan Menderes'in hayat hikâyesi, siyasi kariyeri ve İstiklal Harbi'ndeki rolü de anlatılmaktadır. Menderes'in Ege bölgesindeki çiftlikte doğması, eğitim hayatı, askerlik deneyimi ve siyasete giriş süreci kronolojik olarak sunulmaktadır. Ayrıca Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kuruluşu ve kısa ömürlü süreci de videoda yer almaktadır.

02:061946 Seçimleri ve Sonuçları: 1946 seçimleri CHP'nin açık oy gizli sayım yöntemiyle kazanmasıyla sonuçlandı.
Seçimlerden önce Demokrat Parti vatandaşlarına karşı şiddet uygulamaları, telefon dinlemeleri ve mektup açılımları yapılmıştı.
CHP 395 mebus çıkarırken DP 66'ya kalmış, ancak DP müşahitlerinin verdiği listeye göre aslında DP 279, CHP 186 vekillik kazanmıştı.
03:29Demokrat Parti'nin Yeni Lideri: Seçimi kaybeden DP'nin yeni lideri Adnan Menderes oldu.
Menderes, gergin atmosferi yumuşatması için parti sözcüsü yapıldı ve partiyi uçuruma çekmek isteyenleri engelledi.
CHP başkanı İsmet İnönü, Menderes'i tehlikeli dönemeçte değerli bir parti ve politik adam olarak tanımladı.
04:09Yeni Hükümet ve Ekonomik Sorunlar: Yeni seçim sonuçlarıyla Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay istifa etti, Salih Omurtak geldi.
İnönü 451 oyla 388'ini alarak yeniden Cumhurbaşkanı seçildi, Meclis Başkanı Kazım Karabekir 379 oyla seçildi.
7 Eylül'de Türk Lirası %115 oranında devalüe edildi, amaç uluslararası finans sistemine uyum sağlamaktı ancak bu karar halka zarar verdi.
05:46Demokrat Parti'nin Gelişimi: Bütçe görüşmelerinde Adnan Menderes'in konuşması CHP'lileri bile alkışlamak zorunda kaldı.
Başbakan Recep Peker'in Menderes'e kötümser ve psikopat bir ruh demesiyle Demokrat Parti meclisi terk etti.
İsmet İnönü ve Celal Bayar'ın görüşmeleriyle Demokrat Parti meclise geri döndü.
06:34Demokrat Parti'nin İlk Kongresi: Demokrat Parti'nin ilk kongresi Ankara'da yeni sinemada yapıldı.
İktidarın baskısı nedeniyle otellerin kapılarını DP delegelerine kapattı, çözüm insanların evlerini açmasıyla bulundu.
Kongrede mebus listelerinde %10'luk atama yetkisi verilmedi, "Tayin devri bitti, seçim devri geldi" diyerek demokrasiyi benimsediler.
08:42Dış Politika ve Truman Yardımı: İnönü, 2 Mayıs'ta İstanbul'a gelen Amerikan filosunun komutanını kabul etti.
25 Ekim'de Sovyetler Kars ve Ardahan'ı istedi, İnönü bu talebi reddetti.
12 Mart 1947'de ABD Başkanı Truman, Türkiye'ye ve Yunanistan'a askeri ve mali yardım yapacağını açıkladı, Soğuk Savaş başlıyordu.
10:58Sabahattin Ali'nin Cinayeti: 1948 yılının Nisan ayında Sabahattin Ali'nin sessiz ve karanlık bir cinayeti gerçekleşti.
Ali, yurt dışına çıkmak için kaçakçı Ertekin ile anlaştı ancak 12 Ocak 1949'da öldürüldü.
Yakalanan Ertekin, yazarın söylediği kimi sözlere sinirlenip sopayla vurarak cinayeti işlediğini itiraf etti, 4 yıl ceza aldı.
13:20CHP'nin Yenilikleri ve İç Çatışmaları: CHP grubu ilahiyat fakültesi kurulacağını ve isteyen öğrencilerin okullarda din derslerini takip edebileceğini açıkladı.
İslamcı duyarlılığı olan Şemsettin Günaltay'ın başbakan olunca CHP çalkandı, Behçet Kemal partiden istifa etti.
Mareşal Fevzi Çakmak "Sabık yaratmayacağız" sözüne kızarak Millet Partisi'ni buldu.
15:27Milli Savunma Bakanlık Kanunu ve Sonuçları: 8 Haziran'da Milli Savunma Bakanlık Kanunu kabul edildi, Genelkurmay Başkanlığı Milli Savunma Bakanlığı'na bağlandı.
Bu kanun darbe yapmak isteyenler için 10 yıl boyunca şikayet konusu oldu.
29 Ekim törenlerinde Milli Savunma Bakanı'nın kendisini işaret etmesi Genelkurmay Başkanı'na sinirlilik uyandırdı.
16:571950 Seçimleri ve Sonrası: Meclis 24 Mart 1950'de seçim kararı aldı, CHP açık oy gizli sayım yönteminden vazgeçti.
2 Nisan'da eski başbakanlarlardan Recep Peker öldü, DP'lilerin meclis terk etmesine neden olan kişi.
Recep Peker'den 8 gün sonra Mareşal Fevzi Çakmak da hayatını kaybetti.
18:35Milli Şef Döneminin Sonu: Mareşal, protesto eden on binlerce insanın töreniyle Eyüp'te aile kabristanına gömüldü.
Milli Şef dönemi aktörleri bir bir yitirirken, yerleri yeni aktörlerle dolacaktı.
Yıldızı parlayan yeni aktörlerden biri Aydınlı Ali Adnan Menderes'ti.
19:34Türkiye'nin Demokrasi Dönemi: Türkiye seçim kararıyla demokrasi havasına girdi ve herkes bu seçimle yakından ilgilendi.
Seçim meydanları renkliyken, parti programlarında ciddi bir ayrım yoktu, vaat edilen şeyler neredeyse aynıydı.
CHP, çok partili hayata başarıyla geçmiş ve halkın dini hassasiyetlerine cevap vermiş olduklarına inanıyordu.
20:43Seçim Sonuçları: Halk %90 gibi rekor bir katılımla seçimlere gitti ve Demokrat Parti'ye umudunu kanıtladı.
Halk Partisi Denizli mebusu Abidin Ege, ordunun onların emrine olduğunu ve hasımlarını bir anda yok edeceklerini söyledi.
Seçim sonuçlarında DP 396, CHP 68 sandalye kazandı ve CHP hezimete uğradı.
22:39CHP'nin Yenilgisi ve Sonrası: CHP tek partili sistemi terk etmenin sancılarını yaşadı ve kritik ziyaretler başladı.
İnönü, Bayar'dan hükümeti devralmasını istedi ve Cumhurbaşkanı Bayar, Menderes'i başbakan olarak seçti.
22 Mayıs'ta meclis çalışmalarına başladı ve İstanbul mebusu Celal Bayar 387 oyla cumhurbaşkanı seçildi.
24:05Celal Bayar'ın Adnan Menderes'i Seçimi: Bayar, Menderes'in kendisini tebrik etmesinden önce kendisini başbakan olarak seçti.
Bayar, Menderes'i zeki, kafa ve yüreği dengeli, mantığı sağlam ve doğru düşünen bir insan olarak tanımlıyordu.
Menderes'in fikirlerini vicdanının adaletine uğratması, memleketi iyi tanıması ve toprağa bağlı olması Bayar'a göre önemli özelliklerdi.
26:02Adnan Menderes'in Kişiliği ve İdealleri: Menderes'in gücü halkın içinde yaşamış ve onun içinden gelmesiydi, Türkiye'nin her dört kişinin üçünün köyde yaşadığı bir ülke olduğu için.
Menderes oylama'ya büyük saygısı vardı, kendi fikrinin sonuna kadar savunmayı seven biriydi.
Büyük ve kuvvetli Türkiye idealine inanan Menderes, memleketin imkanlarının yeterli olduğunu düşünüyor, sadece çok çalışmak gerektiğini savunuyordu.
28:20Menderes'in Demokrasi Felsefesi: Menderes halk iradesi felsefesine bağlı, milletten başka dayanacak güç olmadığına inanmış bir demokratdı.
İktidarın milletin hür iradesiyle vazife başında olduğunu ve çok partili hayatın devam etmesi gerektiğini savunuyordu.
Yalan dolanla bir şey elde etmenin imkansız olduğunu, millet iradesinin üstüne çıkmanın bir memleketin hali perişan olacağını vurguluyordu.
30:38Bayar'ın Menderes'i Seçiminin Nedenleri: Bayar, Menderes'in köylüyü ve toprağı iyi tanıdığını, yabancı dil bilen ve ülkenin batılı yüzünü de iyi bildiğini biliyordu.
Menderes'in halkın psikolojisini, özellikle köylünün psikolojisini anladığını ve liderlik için gerekli niteliklere sahip olduğunu düşünüyordu.
1950'de iktidara gelirlerse Menderes'i başbakan yapmayı çoktandır kafasına koymuştu çünkü Menderes ülkeye gelişmiş Batıyı yakalamak için gerekli modern ve ilerici bir liderlik yapacak kişiliğe sahipti.
32:11Türkiye'nin Ekonomik Gelişimi: Türkiye'de hükümet çalışmaları hayırlı ve verimli şekilde devam ederken, ekonomik kalkınma hızlanmıştır.
İmar faaliyetleri ülke genelinde yayılmış, madde darlıkları giderilmiş ve çarşıda bolluk yaratılmıştır.
Türk parasının değeri istikrara kavuşmuş, ihracat ve ithalat rakamları yükselmiştir.
33:33Menderes'in Liderliği: Menderes, Türkiye'nin batı'yı yakalamasını on yıllık başbakanlığı süresince en önemli görev olarak görmüştür.
Türkiye'nin ilk sivil cumhurbaşkanı Celal Bayar, Menderes'in sadece başarılı bir başbakan değil, halkın çok seveceği bir lider olacağını sezmiştir.
Menderes halkına dayanmaktan başka destek aramayacak, güçlü hitabetiyle halkın kısa sürede kendisini seveceğini düşünmüştür.
35:37Menderes'in Popülerliği: Milyonlarca insan kısa sürede Menderes'e karşı Bayar'ın "sirli bir muhabbet" denilen bağlılık duyabilirdi.
Menderes'in her mitingi yüz binlerce insanın katıldığı meydanlarda yapılmış, adı binlerce çocuğa isim verilmiştir.
Halk yeni başbakanını çok sevmiş ve uzun yıllar ona karşı "sirli bir muhabbet" duymuştur.
39:27Menderes'in Hayatı: Türkiye Cumhuriyeti'nin yeni başbakanı Adnan Menderes'in hikayesini anlamak için Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarına dönmek gerekiyor.
Menderes, Ege bölgesinin en büyük çiftliklerinden birinde Ethem Bey ve eşi Tevhide ile iki küçük çocuk olarak yaşamıştır.
Tevhide Hanım verem hastalığından vefat etmiş, Ethem Bey de İsviçre'ye tedavi olmaya giderken İstanbul'da ölmüştür.
41:08Menderes'in Çocukluğu: İki kardeş babalarını kaybettikten sonra İzmir'de babaannesi Fitne Hanım ile yaşamışlardır.
Menderes, hayatından çıkıp giden oyun arkadaşı Melike'nin ölümünü anlar ve bu kaybı hayatı boyunca unutamaz.
Babaannesiyle birlikte önce İzmir Alaybey'de, sonra Başakşehir'de yaşamış, önce İttihat ve Terakki İdadisi'ne sonra Kızılçullu'daki Amerikan Koleji'ne gitmiştir.
43:34Menderes'in Eğitim Hayatı: Kızılçullu Koleji, Osmanlı'nın son döneminde açılan yüzlerce misyoner okulundan biriydi ve İmparatorluğu yıkılmakta olan bir yapı olarak görmekteydi.
Menderes, okulun misyoner tavrını ve faaliyetlerini kabullenemeyerek İttihatçıların İzmir'deki genel sekreterine şikayet etmiştir.
Şikayet ettiği kişi Mahmut Celal Bey'di, bu kişi gelecekte Cumhurbaşkanı olacak ve Menderes ile kader birliği yapacaktı.
45:12Birinci Dünya Savaşı ve Askerlik: Birinci Dünya Savaşı'nın tam ortasında, Osmanlı ordusu topraklarına kadar uzanan çıkarmalarla mücadele için bedenen gelişmiş lise çağındaki öğrencileri de askere çağırmıştır.
Menderes de 16. sınıfını henüz bitirmişken 27 Mayıs 1915'te askere alınmıştır.
Tahsilli olduğu için yedek subay eğitimi almış, Erenköy'deki İhtiyat Zabiti Talimgahı'nda eğitim görmüştür.
46:07Fitne Hanım'ın Vefatı: Babaannesi Fitne Hanım, torunu için İstanbul'a gelmiş, askerden sonra çiftliğe dönmeyi önermiştir.
Fitne Hanım İstanbul'da kaldığı otelde verem hastalığından vefat etmiştir.
Menderes, babasının mezarını ziyaret etmek için Fitne Hanım'la birlikte İstanbul'a gelmiş, ancak babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziyaret etmeden babasının mezarını ziy
48:50Yunan İstilası ve Direniş: 15 Mayıs 1919'da Yunan askeri İzmir'e çıktı ve 12 gün sonra Aydın'da bulunarak hayatını değiştirecek bir tarihi olayla karşılaştı.
Aydın ve Nazilli'de konuşlandı Yunanlılar, Menderes Nehri ise İtalyan ve Yunan kuvvetlerini birbirinden ayırıyordu.
5 Haziran gecesi Çin'e Askerlik Şubesi'nde 57. Tümen Komutanı Albay Şefik Bey ve efeler buluştu, efeler arasında Yörük Ali Efe de vardı.
49:48Direnişin Başlangıcı: 15 Haziran'da Malgaç baskınıyla Sultanhisar yakınındaki demiryolu köprüsü havaya uçuruldu ve bölgenin en büyük toprak sahibi Adnan Bey gönüllüler arasına katıldı.
Çatışmalar ve baskınlar artınca Yunanlılar Karapınar köyünden 72 vatandaşı öldürdüler.
Adnan Bey, bu kanlı olayın intikamını almak için kendi çetesiyle Erbeyli istasyonunu basmaya karar verdi.
51:01Aydın Savaşı: Adnan Bey, Albay Şefik Bey'in gönderdiği çocukluk arkadaşı Teğmen İsmail Hakkı ile Erbeyli'ye ulaştılar, ancak düşman terk etmişti.
Aydın'a saldırı için Teğmen Selami komutasında 200 kişi buluştular ve Yunan komutanına şehri terk etmesi için ültimatom verdi.
Düşmanın 800 askeriyle karşı gelmesi üzerine Telli Dede Savaşı başladı ve gönüllüler 60 kişi karşılık 100'den fazla düşmanı vurdu.
52:20Aydın Savaşı'nın Devamı: Çatışmalardan sonra Medres Köprüsü'nde buluşmak üzere geri çekildiler, isgalciler ise Ova Emir ve Yeniköy'e gelip birkaç yaşlıyı öldürdüler.
Birkaç gün sonra Aydın Savaşı başladı ve 28 Haziran'da Yunan şehirden atıldı.
Aydın 30 Haziran'da kurtarıldı ancak yeterli güç olmadığı için 3 Temmuz'da tekrar düşman eline geçti.
55:51Köprü Baskını: Baskınlarla sürüp giden mücadele içinde Adnan Bey, Yunan-İtalyan kuvvetleri arasındaki köprünün havaya uçurulmasında görev aldı.
Köprüyü uçurmak için gönüllü olan Ali Adnan, Ethem Bey ve Umurlulu Osman Çavuş'la beraber köprüye sokuldu ve dinamikleri köprü ayaklarına bağladılar.
Nöbetçi fark ettiğinde artık çok geçti ve köprü havaya uçuruldu.
56:33Çiftçiliğe Dönüş: Bataklık, sazlık, verimsiz 35 bin dönüm koca bir arazi onu bekliyordu ve yağmurun, kuraklığın sonu belirsiz bir mücadele bekliyordu.
Adnan Bey'in aldığı ilk karar saçlarını sıfıra vurdurmak oldu, sadece günlük hayatı kolaylaşsın diye değil, kendisini işine verirken bir simge olacaktı.
İşleri öğrenmek için en büyük yardımcısı Kahya Memişoğlu oldu, sadece çiftçiliği değil, bey olmakla, yönetici olmakla ilgili de rehberlik ettiği Memişoğlu.
58:09Köylülerle İlişkileri: Köylülerle eli kırbaçlı bey olarak değil, aynı bulgura kaşık sallayan, aynı ayranı içen, birlikte zeytin ağacının altında sohbet eden arkadaşları gibiydi.
Bir yandan da eli açık çocukların ihtiyaçlarını karşılayan, fakirleri doyuran bir ağa gibiydi.
Kendi deyimiyle bütün duygularını adayarak işledi toprağa ve şafak sökmeden baştan başa gezdi tarlaları.
58:51Toprakla İlişkisi: Kuraklığın bir damla suya hasret ekinleri yakıp geçtiğini gördü ve Çınay Çayının taşıp azgın sularını tarlalara boşalttığı göz nuru el emeği ürünleri bir anda yok ettiğinde.
Gökyüzüne bakıp durma, havayı tahmin etme, bulutları kontrol etme huyunu hiç bırakmadı.
Gün geldi başbakan oldu, kuraklık tehlikesi başladığında ellerini göklere açtı ve topraklar çatlamaya başladı diye gözyaşlarıyla dualar etti.
1:00:50Toprak Düzeni: Gençliğini İzmir'de modern bir hayatın içinde geçirmiş, sonra toprağa kavuşmuş bir çiftçiydi ve ülkenin iki yüzünü de tanıyordu.
35 bin dönüm arazinin hepsini kendisine saklamadı, kimisine 100 dönüm, kimisine 300 dönüm köylülere ya hibe etti ya küçük rakamlarla sattı.
Siyasete girdiğinde elinde sadece 2500 dönüm arazi kalmıştı ve başbakan olduğunda sahipsiz kalmış arazinin şurasında burasında işgaller olmuştu.
1:02:18Evlilik Hayalleri: 28 yaşındaki Adnan Bey'in aklında tek bir şey kalmıştı: evlenmek ve İzmir'e gidip gelmelerine kafasına iyice koyduğu bu iş için kendisine bir eş de seçmişti.
İzmir'in ünlü ailesi Evliyazadelerin kızı Berin Hanım'ı eş olarak düşündüğü kişi babasıyla Berin Hanım'ın dayısı arkadaştı.
Berin Hanım'ın tek şartı vardı: eşi siyasete girmeyecekti çünkü birinin dayısı Refik Bey'in damadı Dr. Nazım, İzmir suikasti sanıklarından biri olduğu iddiasıyla daha bir yıl önce idam edilmişti.
1:04:12Cumhuriyetin Ekonomik Zorlukları: Gazi Mustafa Kemal, yurt gezilerinde gördüğü manzaradan duyduğu üzüntüyü Hasan Rıza Soyak'a açıklamıştı.
Kendi ayakları üzerinde durmaya çalışan genç Cumhuriyetin ekonomisi, dünyanın içine girdiği 1929 büyük buhranı ile iyice sarsılmıştı.
Ağır vergiler, köylünün borç yükü, kredi yetersizliği ve tefecilik köylü, işçi-tüccar için hayatı yaşanmaz hale getiriyordu.
1:05:33Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın Kuruluşu: Geniş kitlelerin muhalefetinin patlamalara yol açmaması ve iktidarın kendisini denetlenebilir hissetmesi için ikinci bir parti kurulması gerektiği düşünülüyordu.
Gazi Mustafa Kemal'in önerisiyle Ali Fethi Bey, Paris'ten çağrılarak 12 Ağustos 1930'da Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurdu.
Parti kısa sürede özellikle kıyı kentlerinde büyük ilgi topladı ve Aydın, İstanbul, İzmir ve Antalya'da hızlı örgütlenme sağladı.
1:06:20Adnan Menderes'in Siyasete Giriş: Aydın, üç yıl Yunan işgalinde kalmış, yakılıp yıkılmış ve ekonomik olarak geriye düşmüş bir şehirdi.
Parti başkanı Ali Fethi Bey, Adnan Bey'i il başkanlığı teklif ettiğinde, çiftlikten ayrılmak istemeyen Adnan Bey itiraz etti.
Ali Fethi Bey'in ısrarıyla Adnan Bey, çiftlikten ayrılarak Serbest Cumhuriyet Fırkası Aydın il başkanı oldu.
1:07:59Serbest Fırkanın Gelişimi ve Kapanışı: Parti, hoşnutsuzlukların tek umudu haline geldi ve kısa sürede büyük bir üyelik kazandı.
Belediye seçimlerinde Serbest Fırka, ikisi il düzeyinde olmak üzere kırk tanadan fazla belediyeyi kazandı.
Seçim sonuçlarının tartışmalarına son vermek için Gazi araya girdi ve parti kapatıldı.
1:09:20Cumhuriyet Halk Fırkası ve Adnan Menderes: Serbest Fırka kapatıldıktan sonra Cumhuriyet Halk Fırkası kazandı ve Adnan Bey, Celal Bayar ve hocası Vasfi Çınar'ın ısrarıyla Halk Fırkası'na katıldı.
İki yıl sonra il teşkilatı, belediye ve halk evleri Adnan Bey ve ekibinin elindeydi.
Mustafa Kemal, kazananın "idare fırkası" olduğunu söyleyerek, jandarma, polis, nahiye müdürü, kaymakam ve valilerin kazandığını ima etti.
1:15:01Demokrat Parti'nin Kuruluşu: 27 yıllık tek parti döneminin ardından iktidar seçimi kazanan partiye sorunsuz bir şekilde devredildi ve bu değişimi Demokrat Parti taraftarları "Beyaz Devrim" olarak tanımladı.
Adnan Menderes, siyasete girmeyeceğine dair eşine söz vererek evlenen biri olarak başbakanlık koltuğuna oturdu.
2 Haziran'da birinci Menderes kabinesi kuruldu ve hükümet programı hürriyetçi bir anlayışla kaleme alındı.
1:16:29Hükümet Programı ve Muhalefet: Hükümet programı, devleti güçlendirmek için milleti güçlendirmeyi öncelikli hedef olarak belirledi ve tarım başta olmak üzere üretimi teşvik etmeyi amaçladı.
İsmet İnönü, DP'nin tecrübesizliğini istismar etmeyeceğini, aksine her türlü desteği vereceklerini belirtti.
CHP, ağır seçim hezimetiyle büyük bir açmaz içine düştü ve seçilememiş önemli siyasilerin parti meclisinde kontrolü ele geçirmesiyle uzlaşmaz bir muhalefet haline geldi.
1:19:22İsmet İnönü Fobisi ve Darbe Tehdidi: Siyasal atmosferi zehirleyen bir faktör İsmet İnönü fobisiydi; DP, İnönü'nün orduya güvenemeyeceklerini ve ne yapıp edip altlarını oyacağını düşünüyordu.
Menderes, seçimlerden bir hafta sonra bir albayın getirdiği İsmet İnönü'ye bağlı generallerin darbe hazırlığındaymış iddiasını duymuştu.
Menderes, darbe tehlikesini bildirdi ve ertesi gün genelkurmay başkanı, ikinci başkan, deniz ve hava komutanları ile birinci, ikinci ve üçüncü ordu komutanları emekliye sevk edildi.
1:22:47Genelkurmay Başkanı Orgeneral Mehmet Nuri Yamut: Emekli edilmeyen tek kuvvet komutanı Orgeneral Mehmet Nuri Yamut, 1902'de milli mücadeleye katılmış, istiklal madalyalı bir komutandı.
1943 yılında Gelibolu ikinci ordu komutanı iken Çanakkale'deki arkadaşlarını unutmadı ve Zığındere'de toprağa düşen on bin şehit adına bir anıt yaptırdı.
Yamut, 1954'te kendi isteğiyle emekli oldu ve 1961'de Yassıada'da hayatını kaybetti.
1:26:3327 Mayıs Darbesi ve Türk Ezanı: 27 Mayıs darbesi sonrası cami içindeki "Allahu Ekber" ezanı artık minarede okunabilecek şekilde serbest bırakıldı.
Başbakan Adnan Menderes, ezanın Türkçe okunması mecburiyetinin geçmişteki taassup zihniyetine karşı mücadele için lüzumlu olduğunu belirtti.
25 Haziran'da Sovyetler tarafından desteklenen Kuzey Kore orduları Güney Kore'ye saldırdı ve kısa sürede Soğuk Savaş'ın pençesine düşen dünya karıştı.
1:30:29Genel Af ve Nazım Hikmet: 14 Temmuz'da kabul edilen genel af, 1949'dan beri iktidardaki CHP'nin son anda rafa kaldırdığı affı bekleyen binlerce insanı özgürleştirdi.
Nazım Hikmet, 17 Haziran'da bir göz yumulduğu tahmin edilen operasyonla ülkeden kaçarak Romanya üzerinden Moskova'ya geçti.
Başbakan Menderes, 1952 yılında Moskova'ya futbol maçı yapmaya gitmekte olan Fenerbahçe takımının kaptanı Fikret Kırcan'a Nazım'a "vatanına dönsün" dedi.
1:33:41Kore Savaşı ve Türk Tugayı: 18 Temmuz'da Cumhurbaşkanı, Başbakan, Milli Savunma Bakanı, Genelkurmay Başkanı ve üst düzey komutanlar Kore Savaşı'nı görüşmek üzere bir toplantı yaptı.
Türkiye, NATO'ya girmek için savaş kararı alırken, 14 Eylül'de yapılan yerel seçimleri Demokrat Parti ezici bir zaferle kazandı.
21 Eylül'de hareket eden Takviyeli Türk Tugayı, 17 Ekim'de Kore'ye ulaştı ve 31 Ekim'de Müttefik İşgal Kuvvetleri Başkomutanı General MacArthur tarafından övüldü.
1:36:40Kunuri Savaşı ve Orhan Veli: 1950'de Kore'de Kunuri Savaşı adı verilen en kanlı çarpışmalar başladı ve Türk Tugayı, üstün düşman kuvvetlerine karşı direndi.
Kunuri Savaşı'nda Türk Tugayı'nın toplam kaybı 8025 idi ve bu kayıplar özellikle Kasım ayının son üç günündeki gece savaşlarında gerçekleşti.
10 Kasım'da Ankara'da belediye çukuruna düşen Garip Akımı şairi Orhan Veli Kanık, 14 Kasım'da Cerrahpaşa Hastanesi'nde 36 yaşında hayata veda etti.
1:40:25Adnan Menderes'in Sağlık Politikaları: Adnan Menderes, başbakanlığı döneminde devlet adamlığında yaşadığı acıları gidermek için ülkede veremle ilgili merkezler açarak mücadele etti.
Menderes, 29 Kasım 1950'de Ankara Hıfzısıda Verem Aşısı Laboratuvarını açarak toplumun en büyük sağlık sorunlarından biri olan veremle mücadele için başbakanlık döneminde çabalarını sürdürdü.
1:41:58İstikrar ve Güvenlik Sorunları: 5 Mart 1951'de Kırşehir'de büyük bir telin mitingi düzenlendi ve vatandaş Atatürk heykeline yapılan saldırılar kınandı.
Kemal Pilavoğlu liderliğindeki Ticani Tarikatı tarafından yapılan saldırılar sonucunda CHP dini irtica propagandasına başladı ve Atatürk reformlarının gerçek muhafızının kendisi olduğunu savundu.
Menderes, valiliklere heykellerin korunması emri verdi, Sebilürreşat, Büyük Doğu ve İslamiyet dergilerine soruşturma açtı ve 31 Temmuz 1951'de Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkındaki kanun yürürlüğe girdi.
1:43:27İktidar ve Muhalefet Arasındaki Çatışmalar: Ağustos ayında Büyük Millet Meclisi'ndeki tartışmanın konusu halk evleri oldu; Menderes, halk evlerinin faşist bir zihniyetin ürünü olduğunu vurguladı ve halk evleri kapatıldı.
22 Eylül 1951'de Truman'ın Bayar'a gönderdiği mesajla Türkiye'nin NATO'ya kabul edildiği açıklandı.
Menderes, 18 Şubat 1952'de NATO üyeliği için resmi imzaların atıldığı gün Meclis kürsüsünde konuşmaya başladı ancak heyecanla kürsüden indi.
1:45:12NATO Üyeliği ve Darbe Hazırlıkları: NATO üyeliği o dönem Türkiye için güvenli bir liman gibi görünüyordu, ancak darbe hazırlayan subaylar bunu darbe gerekçesi olarak kullandı.
27 Mayıs sabahı İstanbul ve Ankara radyolarından okunan darbe bildirisinde "NATO'ya bağlıyız" cümlesi eksik olmayacaktı.
Darbe yönetimi, Yassıada'da süren mahkemede ABD ile yapılan anlaşmalara ve Kore'ye asker gönderme kararına hiç değmedi.
1:50:13Mustafa Muğlalı'nın Ölümü: 1951 yılı Demokrat Parti iktidarıyla yönetilen Türkiye'de 11 Aralık'ta Orgeneral Mustafa Muğlalı hayatını kaybetti.
Muğlalı, 1943 yılında Van Özalp'e 33 köylünün öldürülme emrini vermekle itham ediliyordu ve 1949 yılında yargılanarak idama mahkum edilmişti.
Askeri Yargıtay'ın bozduğu karar nedeniyle yeniden yargılanacaktı ancak ikinci yargılamayı göremeden hapiste vefat etti.
1:52:011952 Yılı ve Darbe Hazırlıkları: 14 Ocak'ta Kütahya Verem Hastanesi'nin açılmasıyla Menderes ülkesinde veremle savaşa devam etti.
1952 yılında Harp Okulunda darbeci yeni bir örgüt kuruldu; Muzaffer Özdağ ve arkadaşları tarafından kurulan gizli örgüt, sadece Demokrat Parti'yi değil, bütün sivil iktidarları hedef alıyordu.
Bu örgüt 1954 yılında başka bir örgütle birleşerek 27 Mayıs darbesine katıldı.
1:53:14Osmanlı Hanedanının Geri Dönüşü: Menderes, NATO toplantısı için Paris'te iken Osmanlı hanedanının durumunu sordu ve elçinin cevap verememesi üzerine 24 saat içinde bilgi getirilmesini istedi.
16 Haziran 1952'de hanedan kadınlarının bazı şartlarla yurda girişleri serbest bırakıldı ve ilk gelenler Abdülhamid'in eşi Müşrika Hanım ve kızı Ayşe oldu.
Menderes, hanedan kadınlara teşvikiye'deki evlerini ziyaret ederek valide sultanın elini öptü ve çıkarken bir zarf bıraktı içinde 10 bin lira vardı.
1:54:52İnönü'nün Son Hamlesi: İnönü, hanedan kadınlarının ülkeye dönüşlerine izin verildiği günlerde memlekette huzur ve güven kalmadığını, idari yapıya büyük zarar veren partizan bir yönetim iş başındayken dedi.
1952 yılı İnönü'nun DP içinde bir bölünme veya erken seçim ihtimaline oynadığı son hamlesiyle çok partili siyasi hayatımızda kapanmayacak bir büyük yara bıraktı.
İnönü'nun yurt çapında tasarladığı gezi, 7 Ekim 1952'de iki parti taraftarlarının kavgasıyla kesildi ve Balıkesir valisinin olay çıkmaması için mitinge izin vermemesi üzerine İnönü gezilerini iptal etti.
1:56:32Suikast Girişimi ve Menderes'in Kişiliği: 22 Kasım'da Malatya'da Ahmet Emin Yalman'a suikast girişimi yapıldı, 17 yaşında bir gencin kurşunlarına hedef olmuştu.
Suikaste karar veren Hüseyin Üzmez ve arkadaşları, Menderes'in Malatya ziyaretini takip eden gazeteciler içinde Yalman'ın da olduğunu öğrenince suikaste karar verdi.
Menderes, karşılaştığı kişilere karşı hassas olduğu konularda kayıtsızlık ya da yalanla karşılaşınca çok sinirlenirdi, ancak olağanüstü nazik ve duygusal bir insandı.

Türkiye'nin Siyasi Tarihi: 1946-1950 Dönemi ve Çok Partili Sistem

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir