• Buradasın

    Türkiye'nin 12 Eylül Dönemi ve 1980'li Yıllarında Siyasi ve Ekonomik Dönüşümü

    youtube.com/watch?v=bQ29_8lxvck

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu belgesel, Türkiye'nin 12 Eylül 1980 askerî darbesinden sonra yaşanan siyasi ve ekonomik değişim sürecini anlatmaktadır. Videoda Kenan Evren, Turgut Özal, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan, Süleyman Demirel gibi dönemin önemli siyasi figürleri yer almaktadır.
    • Belgesel, 12 Eylül ihtilali öncesi siyasi vakumdan başlayarak, Kenan Evren'in cumhurbaşkanlığı dönemi, 1982 anayasa oylaması, 1983 seçimlerinde Anavatan Partisi'nin iktidara gelişi ve Özal dönemindeki ekonomik reformları kronolojik olarak ele almaktadır. Ayrıca yasakların kaldırılması referandumu, 1987 ve 1989 yerel seçimleri ve Türkiye'nin Güneydoğu'daki sorunları da belgeselin içeriğinde yer almaktadır.
    • Videoda ayrıca Boğaziçi Köprüsü'nün gelir ortaklığı senetlerinin satışı, Türkiye'nin yeni zenginlerin doğuşu ve Özal'ın siyasi rakipleriyle olan mücadeleleri gibi konular da detaylı şekilde anlatılmaktadır.
    00:06Çankaya Tepesi'nin Hikayesi
    • Her cumhurbaşkanı ayrı bir hikaye bırakarak Çankaya Tepesi'ni terk etmiştir.
    • Dokuz cumhurbaşkanı, dokuz hikaye ve dokuz siyasi dönem, bir ülkenin 77 yıllık serüvenini anlatmaktadır.
    02:1212 Eylül İhtilali
    • 12 Eylül sabahı, Türkiye tank sesleri eşliğinde yeni bir döneme girmiştir.
    • Meclis ve hükümet feshedilmiş, siyasi faaliyetler yasaklanarak tüm ülke sıkıyönetim altına alınmıştır.
    • Kenan Evren, silahlı kuvvetlerin yönetime el koymasının gerekçelerini açıklamıştır.
    04:20Devletin Başındaki Değişim
    • 12 Eylül sabahı Çankaya'daki cumhurbaşkanı vekili gitmiş, devletin tepesi boşalmıştır.
    • Kenan Evren, devlet başkanı, milli güvenlik konseyi başkanı ve genelkurmay başkanı olmak üzere üç ünvanı üstlenmiştir.
    • Demirel, Ecevit, Erbakan ve Alparslan Türkeş zorunlu tatilde bulunmuşlardır.
    07:23Yeni Hükümet ve Direniş
    • İhtilalin ilk günü hükümet görevini Milli Güvenlik Konseyi üstlenmiş, kısa zamanda asıl hükümetin kurulacağı açıklanmıştır.
    • 20 Eylül'de Türkiye yeni başbakanı Bülent Ulusu ile tanışmıştır.
    • İhtilal sonrası sokaklarda siyasi şiddet olayları azalmış, ancak birkaç ay içinde on binlerce kişi gözaltına alınmıştır.
    12:39Özgürlük ve Ekonomi
    • Kenan Evren, kişi hürriyetinin toplumun huzuru ve güveni karşısında önemsiz olduğunu savunmuştur.
    • Bülent Ecevit, CHP genel başkanlığından istifa etmiş ve "Arayış" adlı bir dergi çıkarmaya başlamıştır.
    • 24 Ocak'ta temelleri atılan ekonomik reformların takipçisi başbakan yardımcısı Turgut Özal'dır.
    15:36Yeni Anayasa
    • Kurucu Meclisin sivil kanadı olan Danışma Meclisi 1981 Eylül'ünde çalışmaya başlamıştır.
    • Anayasaya son şeklini Milli Güvenlik Konseyi vermiştir.
    • Anayasa 7 Kasım 1982'de halk oyuna sunulmuş, kabul oylarının oranı %91,30 olmuştur.
    19:56Kenan Evren'in Cumhurbaşkanlığı Dönemi
    • Kenan Evren, 9 Kasım'da resmen cumhurbaşkanı oldu ve üç gün sonra Çankaya'ya taşındı.
    • Kenan Evren, halk tarafından terör ve anarşi durdurucusu olarak kabul ediliyordu.
    • YÖK'ü benimseyen öğretim üyeleri Kenan Evren'i seviyor ve ona fahri hukuk doktoru ünvanı veriyorlardı.
    21:521983 Seçimleri
    • 1983 sonbaharında seçimler yapılacak ve demokrasiye dönülecekti.
    • Seçime katılan üç parti: Milliyetçi Demokrasi Partisi (Turgut Sunalp), Halkçı Parti (Necdet Calp) ve Anavatan Partisi (Turgut Özal).
    • Milli Güvenlik Konseyi, eski siyasilerin yeni siyaseti etkilemelerine izin vermemek için Süleyman Demirel, İhsan Sabri Çağlayangil, Hüsamettin Cindoruk ve Deniz Baykal'ı dört ay zorunlu ikamete aldı.
    25:25Seçim Kampanyası ve Sonuçları
    • Seçimden önce iki önemli olay oldu: 12 Eylül sonrası ilk liderler açık oturumu ve Kenan Evren'in seçimler konusunda halkı uyaran televizyon konuşması.
    • 6 Kasım seçimlerinde ANAP oyların %45'ini alarak tek başına iktidara geldi, Halkçı Parti ikinci parti oldu, MDP ise son sıradaydı.
    • Seçimden iki gün sonra Turgut Özal Çankaya'ya çıktı ve Kenan Evren onu kutladı.
    27:53Yeni Meclis ve Özal Dönemi
    • 12 Eylül sonrasının ilk meclisi 24 Kasım 1983 günü açıldı, Kenan Evren ve arkadaşları hala güçlüydü ama bir şeyler değişiyordu.
    • Özal hükümeti Aralık sonunda göreve başladı ve Kenan Evren yeni duruma uyum göstermeye çalıştı.
    • 12 Eylül tamamen geri çekilmemişti, bir geçiş süreciydi ve eski günlerin korkusu kolay kolay silinmiyordu.
    31:36Özal Dönemi ve Ekonomik Değişimler
    • Özal dönemi 1983'ten ölüm tarihine kadar olan dönem değil, 1983 ile 1987 arası dönemdir.
    • 1984 Mart'ında yerel seçimlerde ANAP 67 il merkezinden 54'ünü kazandı.
    • Turgut Özal'ın ekonomik reformları meyvelerini verdi, Boğaziçi Köprüsü gelir ortaklığı senetleri bir gün içinde satıldı.
    33:34Özal'ın Siyasi Yaklaşımı
    • Diğer siyasiler hazır buldukları zenginlerle kucaklaşıyorken, Özal yeni zenginler yarattı ve onlarla kucaklaştı.
    • İthalat kapıları açıldı, Türkiye haftalarca muz ithalatını tartıştı ve ihracat seferberliği başlatıldı.
    • Turgut Özal, Türkiye'nin yaşadığı değişimi "İcraatın İçinden" programında kendi yorumuyla anlatıyordu.
    36:56Özal Dönemi ve Ekonomik Değişim
    • Özal ağırlıklı olarak yeni kadrolarla çalışıyordu ve toplumda değerler değişiyordu.
    • Ekonomik değişim, toplumda "kredi alacak adamdan avantaj almayı mübah kabul eden" bir zihniyetin egemen olmasını sağladı.
    • Ekonomideki değişim her alana yansımış, borç para verme alışkanlığı değişmiş ve döviz değeri üzerinden arkadaşlar arasındaki ilişkiler etkilenmişti.
    37:44Siyasi Gelişmeler
    • Milli Güvenlik Konseyi'nin onayladığı infaz kararları bir müddet Meclis tarafından onaylanmıştı ve idamlar 1984 sonbaharına kadar sürmüştü.
    • 15 Ağustos 1984 gecesi, PKK'nın Eruh ve Şemdinli'ye düzenlediği baskınlar Türkiye'ye sancılar getirmişti.
    • 1986 Eylül'ünde Meclisteki 11 sandalye için ara seçim yapılmış, tüm partiler girebilecek ve televizyonda söz hakkı bulabilmişti.
    39:31Ara Seçim Sonuçları ve Celal Bayar'ın Ölümü
    • Ara seçimlerde ANAP 6, DHP 4, SHP ise genel başkan Erdal İnönü'yü Meclis'e göndermişti.
    • Celal Bayar 22 Ağustos'ta İstanbul'da 103 yaşında vefat etmişti.
    • Bayar, 100. yaş gününde Kenan Evren'in davetiyle Çankaya'da yemek yemiş ve iki Cumhurbaşkanı arasındaki ilişkiler iyiydi.
    42:02Siyasi Çatışmalar ve Yasakların Kaldırılması
    • Demokrat Parti ve Adalet Partisi üzerinden gelen siyasi çizginin mirası, Demirel'e göre kendilerinin aidiyetindeydi.
    • 1987'ye siyasi yasakları tartışarak girdi ve Cumhurbaşkanı Evren'in Mesut Yılmaz'a duyduğu öfke tartışmaların dönüm noktası oldu.
    • Kenan Evren referandum önerdi ve 6 Ağustos 1987'de halk kararı verdi, yasaklar kıl payı farkla evet çıkışıyla kaldırıldı.
    45:27Erken Seçim ve ANAP'nın İktidarı
    • ANAP hemen referandumun ertesi günü erken seçim kararı aldı ve yasakları kalkan liderler partilerinin başına geçti.
    • Seçimde ANAP 292 milletvekili ile iktidarını korudu, SHP 99, DHP 59 milletvekili çıkardı.
    • 1988 çarpıcı olayların yılı oldu; 1 Mayıs'ta kan döküldü, Güneydoğu'daki ateş büyüdü ve Özal'ın ölümü oldu.
    48:25Referandum ve Yerel Seçimler
    • 25 Eylül'de seçmenler yerel seçimlerin bir yıl öne alınıp alınmayacağı konusunda referandum sandığına gitti.
    • Özal %35'e karşı %65 ile kaybetti, muhalefet bastırdı ama başbakan politikadan çekilmedi.
    • 1989 ilkbaharında Türkiye bir buçuk yılda dördüncü kez sandık başına gitti ve yerel seçimlerde ANAP kısa tarihinin ilk büyük yenilgisini yaşadı.
    50:16Özal'ın Yenilgisi ve Cumhurbaşkanlığı
    • 26 Mart akşamı sandıklar açıldı, ANAP'ın oyları %21,80'e kadar geriledi ve bu rakam yıl boyunca siyasetin diline egemen oldu.
    • Özal'ın vaaz ettiği politikalar ülkenin ufkunu açsa da gelir dağılımı konusunda müspet sonuçlar elde edilemedi.
    • Özal'ın çankaya ziyaretlerinden birinde Kenan Evren, cumhurbaşkanlığı fonksiyonunun fazla olmadığını belirtti, ancak Özal'ın kafasında farklı bir cumhurbaşkanlığı vardı.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor