Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye ekonomisinde sanayi sektörünün tarihsel gelişimini anlatan eğitim içeriğidir. Video, sanayi devriminin tanımı ve Türkiye'deki sanayi sektörünün sınıflandırılmasıyla başlayıp, Osmanlı döneminden günümüze kadar olan süreci kronolojik olarak ele almaktadır.
- Video, Türkiye'de sanayi sektörünün gelişimini devletçilik, liberal dönem, planlı kalkınma ve ithal ikameci sanayileşme politikaları açısından incelemektedir. 1927'den günümüze kadar olan süreçte uygulanan beş yıllık sanayi planları, kalkınma planları ve ekonomik politikalar detaylı olarak anlatılmaktadır. Ayrıca Türkiye sanayi sektörünün günümüzdeki durumu, katma değer içindeki yeri ve yaşadığı sorunlar da ele alınmaktadır. Video, Türkiye ekonomisi ders kitabının beşinci ünitesindeki konuları kapsamaktadır.
- 00:10Sanayi Sektörünün Tanımı ve Türkiye'deki Sınıflandırması
- Sanayi devrimi, 18. yüzyılda Avrupa'da buhar gücüyle çalışan makinelerin sanayi sektörünü yaratması sonucu ortaya çıkmıştır.
- Sanayi sektörü, hammaddelerin taşınabilir ve kullanılabilir ürünlere dönüştürülmesi olayı olan sanayi faaliyetleridir.
- Türkiye'de sanayi sektörü Devlet Planlama Teşkilatı tarafından madencilik, imalat sanayisi ve enerji olarak sınıflandırılmıştır.
- 00:47Türkiye'nin Sanayileşme Seviyesi
- Ülkelerin gelişmişlik seviyesi ile sanayileşme seviyesi arasında bir paralellik vardır.
- Türkiye gelişmekte olan ve yeni sanayileşen ülkeler arasındadır; bu kategoride Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan, Kosova, Makedonya, Karadağ, Polonya, Romanya ve Sırbistan da bulunmaktadır.
- Bu konularla bağlantılı olarak kullanılacak anahtar kavramlar devletçilik, liberal dönem, planlı kalkınma ve ithal ikameci sanayileşmedir.
- 01:41Osmanlı Döneminde ve Cumhuriyetin İlk Yıllarında Sanayi
- Osmanlı Devleti'nin ekonomisi tarıma dayalı olduğu için sanayi sektörü ikinci planda kalmıştır.
- Cumhuriyetin ilanından sonra sanayileşmeyi desteklemek için yerli sanayicilerin üretimini iç vergilerden muaf tutma, prim ödeme, ucuz kredi sağlama ve ithal malları üzerine tüketim vergisi koyma gibi adımlar atılmıştır.
- 1927'de yapılan ilk sanayi sayımına göre sinai üretimde %44'ü gida, %29'u dokuma ve giyim sanayisinde gerçekleşmiştir.
- 02:35Cumhuriyetin İlk Yıllarında Ekonomi Politikası
- Cumhuriyetin ilk yıllarında temel ekonomi politikası ilke olarak özel girişim eliyle serbest piyasa şartlarında sanayileşmeyi esas almaktadır.
- Yeterli sermaye, girişimci ve nitelikli işgücünün olmaması gibi nedenlerle özel sektör eliyle sanayileşmede başarıya ulaşılamamıştır.
- Bu noktada sanayileşmeyi hizlandirmak için bir alternatif olarak devletçilik politikası doğmuştur.
- 03:04Devletçilik ve Planlı Sanayileşme
- Devlet sadece özel kesimin yeterli olamaması sebebiyle bazı yatırımları gerçekleştirmek durumunda kalmış ve kamu girişimciliği özel girişimciliğin yerini almamıştır.
- Devletçilik ilkesi, iki sanayi planının hazırlanması ve yürürlüğe konmasıyla uygulamaya geçirilmiştir.
- Birinci beş yıllık sanayi planı 1934-1938 yılları arasında uygulanmış ve temel özelliği ithal ikamesini amaçlamasıdır.
- 04:06İkinci Dünya Savaşı Dönemi ve Sonrası
- İkinci Dünya Savaşı yıllarında devletin bazı kanun ve vergi uygulamaları sonucunda geniş halk kitlelerinin yaşam standartları düşmüş ve halkın mevcut siyasi iktidara karşı hoşnutsuzluğu artmıştır.
- Çok partili hayata geçişle 1946 yılında Demokrat Parti kurulmuş ve devletçi ekonomi politikasından sert bir şekilde eleştirmiştir.
- Demokrat Parti'nin tek başına iktidar olmasının ardından devletçi politikalar terk edilerek ekonomide liberal bir dönem başlamıştır.
- 05:11Liberal Dönem ve Planlı Kalkınma Dönemi
- Türkiye'de 1947 Kalkınma Planı ile başlatılan liberal dönem, 1958 İstikrar Kararlarının yürürlüğe girmesine kadar devam etmiştir.
- Bu dönemde ithal ikamesi yerine ihracat, sanayi yerine tarım teşvik edilmiş ve kamu kesimi yerine özel kesim tercih edilmiştir.
- 27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra ekonominin bir plana bağlanması fikri genel kabul görmüş ve 1961 yılında Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur.
- 06:16Planlı Kalkınma Dönemi ve Sanayileşme Politikaları
- Türkiye'de 1963 yılından sonra uygulanan beşer yıllık kalkınma planı dönemlerinde sanayiye dayalı bir büyüme temel amaçlardan olmuştur.
- 1980 yılına kadar ithal ikamesi, 1980 sonrasında ise ihracata dönük sanayileşme politikası izlenmiştir.
- 24 Ocak 1980 kararları ile ithal ikameci sanayileşme stratejisi terk edilerek ihracata ağırlık ve öncelik veren sanayileşme modeli benimsenmiştir.
- 07:54İmalat Sanayisinin Gelişimi
- Türk sanayisinde yapısal değişim ortaya konurken, sanayinin özünü oluşturan imalat sanayisindeki değişim ele alınmıştır.
- Türkiye'de imalat sanayisinde üretilen mallar 36 alt sanayi dalında sınıflandırılmıştır ve bunlar tüketim, ara ve yatırım malları üreten sanayi dalları şeklinde üçe ayrılır.
- Planlı dönemdeki ilk beş yıllık kalkınma planı dönemi içinde tüketim mallarında yerli üretim büyük ölçüde sağlanırken, üçüncü beş yıllık kalkınma planında ara ve yatırım malları üretimine öncelik verilmesi hedeflenmiş ancak başarılamamıştır.
- 08:39Sanayi Sektörünün Günümüzdeki Durumu
- Günümüzde gelişmiş ülkeler ileri teknolojili sanayi dallarına yönelmektedir.
- Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırıldığında Türkiye ekonomisinde yüksek ve ortanın üstü teknolojinin payı düşüktür.
- İmalat sanayisinin Türkiye sanayi sektörü içindeki yeri oldukça önemlidir ve son yıllarda hızlı büyüme göstermiş, kapasite kullanım oranları artmıştır.
- 09:50Türkiye'nin Sanayi Sektöründe Yaşanan Sorunlar
- Küresel rekabet endeksindeki yerinin gerilemesi, yüksek ve orta teknoloji mal ihraç eden ülkeler içinde yer almaması, dışa bağımlılığın, enerji maliyetlerinin ve vergi oranlarının yüksekliği sorunlar arasındadır.
- Çevre ve insan sağlığına uygun üretimde eksiklikler, kayıt dışılık, teşvikler, girişimciliğin yeterince gelişmemesi ve ar-ge ve yenilikçilikte yeterince ilerleme sağlanmaması da Türkiye'nin sanayi sektöründe yaşanan sorunlardır.
- Türkiye'nin sanayileşme sürecine geç başlamasının en önemli sebebi, Osmanlı ekonomisinin tarıma dayalı bir yapıda olması ve sanayi sektörünün ikinci planda kalmasıdır.