Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim dersi formatında Türkiye ekonomisinin tarihsel gelişimini anlatan bir içeriktir. Konuşmacı, Türkiye ekonomisi derslerinin ilk bölümünde Osmanlı ekonomisinden başlayarak günümüze kadar olan süreci açıklamaktadır.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde Osmanlı ekonomisinin temel yapısı, toprak sistemi, dirlik ve tımar sistemi, Avrupa'nın etkisi, enflasyon sorunları ve iltizam sistemi ele alınırken, ikinci bölümde Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk beş yılında uygulanan ekonomi politikaları, nüfus mübadelesi, toprak mülkiyeti, sanayi ve ticaret odaları, vergi politikaları ve dış borçlar gibi konular incelenmektedir.
- Videoda ayrıca sınav soruları üzerinden bu dönemlerdeki ekonomi politikalarının değerlendirilmesi yapılmakta ve 1920-1929 dönemindeki ekonomik gelişmeler detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- 00:01Türkiye Ekonomisi Dersleri ve Osmanlı Ekonomisi
- Türkiye ekonomisi dersleri başlıyor ve öğrencilerle iletişim kurmak için Instagram, Facebook, Twitter ve mail adresi paylaşılıyor.
- Türkiye ekonomisini açıklamadan önce Osmanlı'dan Türkiye'ye kalan ekonomik miras değinilecek ve Türkiye ekonomisi dönemler itibariyle günümüze kadar açıklanacak.
- Osmanlı ekonomisi tarım ve ticarete dayanmakta, bazı tarım ürünlerini ve maden cevherlerini ihraç eden, tüketim, ara ve yatırım malları ithal eden bir yapıya sahipti.
- 00:48Osmanlı Toprak Sistemi
- Osmanlı ekonomisi toprağa dayalı bir sistem üzerine kurulmuş, köylü (reaya) toprağı işlemesine dayanıyordu.
- Reaya toprağa bağlı kiracı köylüydü, toprağın sahibi değildi çünkü tüm topraklar padişahın (devletin) aidiyettedir.
- Reaya işlediği toprak karşılığında ürün üzerinden bazı ürünlerin beşte biri, bazı ürünlerin onda biri cinsinden vergi (aşar vergisi) öderdi.
- 02:03Osmanlı Toprak Sisteminin Detayları
- Osmanlı toprak sistemi mülk topraklar, vakıf topraklar ve miri topraklar olmak üzere üç bölüme ayrılmıştır.
- Miri topraklarda yer alan birlikler has (geliri yüzbin akçe üzerinde), zeamet (geliri yirmibin ila yüzbin akçe arasında) ve tımar (geliri üçbin ila yirmibin akçe arasında) olmak üzere üç bölüme ayrılmıştır.
- Tımar topraklarının başında tımarlı sipahi bulunur ve topladığı vergilerle tam donanımlı cebeli (eyalet askerlerini) yetiştirirdi.
- 02:54Dirlik Sisteminin Avantajları
- Dirlik sistemi uygulanmasıyla devlet üretimi denetim altına alınmış ve üretimde süreklilik sağlanmıştır.
- Eyalet askerleri bu sistem sayesinde yetiştirilmiş, devletin devamlı savaşa hazır büyük bir ordu bulunmasını sağlamıştır.
- Ülkenin bayındır hale gelmesi (yol ve köprülerin yapılması), araziden daha iyi faydalanma, asgari masrafların azaltılması ile beraber devlet gelirlerinin artırılması sağlanmıştır.
- 03:30Osmanlı Ekonomisinin Amacı
- Osmanlı ekonomisinin temel olarak sermaye biriktirmek üzerine değil, toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için üretmek ve devleti ayakta tutan vergileri sağlamak üzere kurulduğu görülür.
- 16. ve 18. yüzyıl arasında Osmanlı ekonomisinde öncelikle dış ticarette sarayın, ordunun ve şehirlerdeki nüfus ile loncaların ihtiyaçlarını karşılamak öncelikliydi.
- Devlet ithalatı desteklemiş, ihracatı ise ülkede mal dalı olmaması için denetlemiş, bu da merkantilist politikaların uygulanmadığını gösterir.
- 04:26Osmanlı'nın Karşılaştığı Sorunlar
- 16. yüzyılda Osmanlı Devleti birçok sorunla karşılaşmış, bu sorunların temel nedeni Avrupa'nın artan etkisidir.
- Avrupa'da asgari teknoloji gelişmiş, askeri güç dengesi değişmiş ve Osmanlı'nın batıya doğru genişlemesini durdurmuştur.
- Osmanlı'nın bütçesinin en büyük payı ganimet gelirleriydi, Avrupa'nın artan etkisiyle ganimet gelirleri azalmıştır.
- 05:05Enflasyon ve Teknolojik Gelişmeler
- Avrupa'da Osmanlı tarımsal ürünleri talebi artmış, bu da Osmanlı Devleti'ne altın ve gümüş girişi artırmış, fiyatların artmaya başlamasına neden olmuştur.
- 16. yüzyıla gelmeden önce Avrupa'da Yüzyıl Savaşları ve 30 yıl savaşları peşinden veba salgını nüfusun ve işlenebilecek tarımsal arazinin azalmasına neden olmuştur.
- Avrupa bu dönemde Amerika kıtasını keşfetmiş, altınları kendi topraklarına getirip ülke gelirlerini arttırmış, üretemedikleri tarımsal ürünleri Osmanlı'dan satın almıştır.
- 06:19Osmanlı'nın Ekonomik Sorunları
- 16. yüzyılda artan bütçe açıklarını finansmanı da enflasyona neden olmuştur çünkü Osmanlı Devleti bütçe açıklarını finanse etmek için sikkeleri tağşiş etmiş, değerini düşürmüştür.
- Savaşlarda ateşli silahların kullanılması nedeniyle düzenli orduya ihtiyacı artmış, eyalet askerleri (cebeli askerler) sistemini terk etmiştir.
- Tımar sistemi işlevini yitirdiği için Osmanlı Devleti tarımı vergilendirmek amacıyla 16. ve 17. yüzyılda iltizam sistemini yaygınlaştırmıştır.
- 08:1719. ve 20. Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi
- 19. ve 20. yüzyıl arasında Osmanlı ekonomisinde İstanbul'un ve Maltepe'nin ihtiyaçlarını karşılamak öncelikliydi.
- 1738 yılında İngiltere ile Balta Limanı Anlaşması imzalanmış, yabancılar iç gümrük vergilerinden muaf tutulmuş, yerli tüccarlar karşısında avantajlı duruma geçmiştir.
- Osmanlı Devleti ihracatı kontrol etme ve ihracata yeni vergi koyma hakkından vazgeçmiş, ihracat ve ithalat vergilerini Avrupa devletleri ile birlikte saptamayı kabul etmiştir.
- 09:03Osmanlı'da Para ve Bankacılık
- 1840 yılında "kaime" adında ilk kağıt parayı tedavüle sunmuş, 1844'te tahsisi ayar kararı ile gümüş kuruş, gümüş mecidiye ve altın sikke madeni içerikleri tespit edilmiş ve taşlara son verilmiştir.
- 1856 yılında İlahat Fermanı ile yabancıların toprak almasını sağlayan 1867 nizamnamesi çıkarılmış, yabancı sermaye yatırımlarına izin verilmiştir.
- Osmanlı Devleti'nin ilk merkez bankası 1863 yılında Fransız-İngiliz sermayesi ile kurulan Osmanlı Bankası (Banka Osmanı Şahanedir) olmuştur.
- 10:50Osmanlı'dan Kalan Ekonomik Miras
- Osmanlı'dan kalan ekonomik mirasta nüfusun yaklaşık 13 milyon ve çoğunluğunun yaşlı kadındır.
- Yaklaşık 19 milyon hektar arazi işleniyor, ancak nüfusun ekilebilir arazinin tümünü işlemek için yetersiz olduğu görülür.
- Nüfusun %80'i kırsal bölgede yaşamakta, az sayıda diploması olduğu için topraklar bilinçsiz kullanılmakta ve tarımsal üretimde artış söz konusu değil.
- 11:30Cumhuriyet Dönemi ve Çözülemeyen Sorunlar
- Cumhuriyet döneminden günümüze Türkiye ekonomisini açıklarken çözülemeyen sorunlar bu döneme damgasını vurmuştur.
- 2
- 12:19Türkiye'nin Ekonomik Gelişmeleri 1920'li Yıllar
- Türkiye'deki yabancı ticari kurumlar kısa bir geçiş döneminden sonra Türk yasalarını kapsamıştır.
- 1925 yılında sanayi ve ticaret odaları ile ilgili yasalar, 1926 yılında kabotaj kanunu çıkartılmış, böylece Türk karasularında Türk ticareti yasal zemine oturtulmuştur.
- 1927 yılında ilk nüfus sayımı yapılmış, 1926'da Devlet İstatistik Umum Müdürlüğü kurulmuştur.
- 13:32Ekonomik Politikalar ve Sektörler
- Liberal ekonomi politikaları gereği ticaret ve tahıl borsası kurulmuş, şeker fabrikaları teşvik kanunu çıkartılmıştır.
- İzmir İktisat Kongresi'ne katılan gruplar; çiftçi grubu, sanayici grubu, işçi grubu ve sanayi odalarının düzenlenmesi ve sanayi bankasının kurulmasıdır.
- İşçi grubu günlük çalışma süresinin sekiz saatle sınırlı olması, ticaret işlerinin ve gümrük işlemlerinin yeniden düzenlenmesi, tekerleğin kaldırılması, iktisat eğitimine önem verilmesi ve yerli üretim teşvik edilmesini istemiştir.
- 14:32Ekonomik Büyüme ve Sektör Performansı
- 1920-1929 döneminde gayri safi millaslı ortalama %10,30 oranında büyümüştür.
- Bu dönemde en hızlı büyüyen sektör tarım sektörüdür, sanayi sektörü beklenen şekilde büyüyememiştir.
- Maliye politikası sağlam para politikası ilkesi doğrultusunda oluşturulmuş, bütçe dengesi ile dışlanmıştır.
- 15:03Dış Borç ve Ekonomik Yapı
- İlk dış borç 1854 yılında alınmış, 1875'te moratoryum ilan edilmiştir.
- 1920'li yıllarda kamu ihale kurumu kurulmuştur.
- 1927 yılında teşvik-i sanayi yasası çıkartılmış, sanayi üretimini özendirmek amacıyla teşviklerin arttırılması sağlanmıştır.
- 17:11Ekonomik Yapı ve Sektörler
- Tarım sektörü en hızlı bünyen sektördür ve milli gelirden en büyük payı alan sektördür.
- Ekonomideki üretim artışı artmış ama yavaşlayarak artmıştır.
- Tarım milli gelir içindeki en büyük paycype'tir.