Buradasın
Türkiye'deki Doğal Afetler ve Taşkınlar Üzerine Bilgilendirici Sunum
youtube.com/watch?v=Agby1jouiiMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, doğal afetler konusunda uzman bir konuşmacının sunduğu bilgilendirici bir sunum formatındadır. Konuşmacı, Avusturya'da Postok Boden Kültür Üniversitesi'nde Alpin Doğal Afetler Enstitüsü'nde çalışmış bir uzman olarak bilgilerini paylaşıyor. Ayrıca Hacı Hoca, Sinan Gaybi, Tolga ve İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Enstitüsü ve Jeoloji Bölümü'nden bir bilim insanı da sunumda yer alıyor.
- Video, Türkiye'deki doğal afetlerin (depremler, çığlar, heyelanlar, taşkınlar) dağılımını, tarihsel taşkın olaylarını ve özellikle Marmara Denizi'ndeki sualtı heyelanları ve tsunami dalgaları hakkında detaylı bilgiler sunuyor. Sunum, görsel materyaller ve uydu görüntüleri kullanılarak doğal afetlerin fiziksel mekanizmalarını açıklıyor.
- Videoda ayrıca taşkın ovası kavramı, doğa dostu yöntemlerle taşkınlara karşı alınabilecek önlemler, Marmara Denizi'ndeki sualtı heyelanları ve bunların depremlerle ilişkisi gibi konular ele alınıyor. Konuşmacılar, doğal afetlere karşı bilinç ve eğitimün önemi, sigorta politikaları ve Avrasya Enstitüsü'nün doğal afetlere yönelik multidisipliner bir program açma planları hakkında da bilgiler veriyor.
- Doğal Afetlerin Etkileşimi ve Dağılımı
- Doğal afetler birbirleriyle etkileşime girebilir; örneğin bir çığ heyelanı tetikleyebilir, bir taşkın heyelanı tetikleyebilir veya bir heyelan taşkına sebep olabilir.
- Türkiye'deki 2010-2017 yılları arasındaki doğal afetlerin dağılışında en önemli beş afet depremler, çığlar, heyelanlar ve taşkınlardır.
- Bu afetlerin dağılış noktaları Türkiye'nin her tarafına yayılmış olup, İç Anadolu'dan Doğu Anadolu'ya, Akdeniz'den Karadeniz'e kadar uzanmaktadır.
- 01:17Türkiye'deki Taşkın Olayları
- Türkiye'de 2018 yılında 393-333 tane sel taşkın olayı gerçekleşmiş olup, sellerin dağılışında neredeyse sel olmayan il yoktur.
- Sellerin en yaygın olduğu tarihi aylar Mayıs, Haziran ve Temmuz'dur; bu aylarda aniden gelişen konvektif yağışlar kısa zamanda küçük bölgelere çok miktarda yağış bırakarak toprak tarafından emilmeyen suyu akışa geçirir.
- Şehirleşme gibi faktörler sayesinde bu su aniden akışa geçerek can ve ekonomik kayıplara sebep olmaktadır.
- 02:49Türkiye'deki Taşkın Olaylarının Tarihi
- Türkiye'de taşkın olayına maruz kalmış 1900-2013 yılları arasındaki kayıtlarda, en büyük taşkın olayı 12 Haziran 1908'de Tokat ilinde gerçekleşmiş olup 223 kişi ölmüş ve 459 ev bina yıkılmıştır.
- Cumhuriyet tarihinde en büyük taşkın olayı 11 Eylül 1957'de Ankara'da Hatip Çayı Vadisi'nde gerçekleşmiş olup 185 kişi ölmüştür.
- Taşkın olayları genellikle bitki örtüsünün az olduğu, yüksek dağların ve derin vadilerin olduğu alanlarda gerçekleşmektedir.
- 04:04Doğal Afetlerle İlgili Eğitimin Önemi
- Doğal afetlerle ilgili bilgi sahibi olmak önemlidir çünkü coğrafya dersi bütün doğa bilimlerini içeren bir derstir.
- Malezya'da 2004'te yaşanan tsunami olayında, ilkokul çağındaki bir kız çocuğunun deniz çekilince tsunami geleceğini söylemesi hayat kurtarmıştır.
- Avusturya'da Alpin Doğal Afetler Enstitüsü'nde, öğrenciler beşinci sınıfta coğrafya dersinde Avusturya'nın belli başlı dağlarını gezmek suretiyle coğrafyasını öğrenmektedir.
- 06:14İstanbul'daki Taşkın Olayı ve Hidrolojik Simülasyon
- İstanbul'da Ayamama Deresi'nde yaşanan taşkın olayında, tır şoförleri ve minibüs içerisinde kadın işçiler hayatını kaybetmiştir.
- Topografik veriler kullanılarak hidrolojik simülasyon yapılarak, belli bir yağış altında ne kadar suyun akışa geçeceğini ve bunun derenin yatağından taşarak nereleri sular altında bırakabileceği tahmin edilebilir.
- Simülasyonda mavi renk suyun derinliğini, açık mavi renk ise suyun sığ olduğunu göstermektedir.
- 07:42Taşkın Olayının Etkileri ve Önlemler
- Basın Ekspres Yolu bir kanal haline gelmiş ve şelale şeklinde çağlayan haline gelmiştir.
- Taşkın sırasında tır parkı komple su altında kalmış ve büyük tonajlı araçlar sanki çocukların oyuncakları gibi yıkılmıştır.
- Dere yerin altına alınıp otobanın altından menfezle devam ettirilirken, taşkın dikkate alınmadığı için dar yapılmış ve su şişip vadiyi genişletmiştir.
- 09:04Taşkın Ovası Kavramı ve Sigorta
- Taşkın ovası kavramı, doğal afetlerin etkisi altında kalan alanları ifade etmektedir.
- Zarar görülebilirlik haritasında kırmızı alanlar en çok zarar gören yerleri, sarı alanlar ise daha az zarar görecek yerleri göstermektedir.
- Amerika'da dere kenarında yapılmış binaların sigorta primleri, evin rayiç bedeline göre değil, dere ile olan ilişkisine göre belirlenmektedir.
- 10:57Tarihi ve Yeni Köprüler
- Fırtına Deresi'nde iki farklı zamanda yapılmış köprü bulunuyor: 200-300 sene önceki tarihi köprü ve yeni yapılmış köprü.
- Konuşmacı, yeni yapılmış köprüyü Türkiye Cumhuriyeti'ne hakaret olarak görüyor ve bu binanın Türkiye Cumhuriyeti'nin temsilidir.
- Tarihi köprülerin yapımında hidrolojik bilgi ve veri yokken, yeni köprülerin yapımında bu bilgiler ve yüksek teknoloji aletleri bulunuyor.
- 12:09Bilimsel Yaklaşım
- Bilimsel demek illa yeni teknoloji kullanmak değil, akılla yapmak demektir.
- Atalarımızın bize verdiği köprü bilgisi, sadece Karadeniz'e değil, Batı Anadolu'da da geçerlidir.
- Konuşmacı, yeni yapılmış binanın Türkiye Cumhuriyeti'ne hakaret olduğunu ve bunu yapan kişinin de yazık olduğunu belirtiyor.
- 13:38Taşkın Ovası Kavramı
- Taşkın ovası, fiziki coğrafyada en kolay haritalanan kavramlardan biridir.
- Taşkın ovası, ana akarsuyun çevresindeki düzlük alanları ve dağları başlayasıya kadar olan bölgedir.
- Antik dönemde yaşayan Yunanlılar, Bizanslılar, Osmanlılar ve Anadolular bu bilgiyi edinmişlerdir.
- 15:33Taşkın Görüntüleri
- Uydu görüntülerinde taşkın anı kahverengi alanlarla gösterilir ve ovalık alanlardaki koyu zonlar taban suyu seviyesinin yüksek olduğu doygun alanları gösterir.
- Taşkın sırasında çamurlu alanlar ve sulak alanlar sular altında kalır.
- Doğa aktif ve canlıdır, insanlar doğayla inatlaşmaktan ziyade onunla birlikte çalışmalı ve anlamaya çalışmalıdır.
- 17:52Taşkın Etkileri
- Taşkın sırasında akarsu taşır ve deniz kabarması (storm surge) olayı gerçekleşir.
- Deniz kabarması, tuzlu suyun toprağın içerisine girmesi ve toprağı öldürmesi anlamına gelir.
- Taşkın sırasında koyunlar, köpekler ve çobanlar gibi hayvanlar da etkilenir.
- 19:16Taşkınlarla İlgili Önlemler
- Taşkınlarla ilgili alınması gereken önlemler sadece inşaat açısından değil, doğayı kullanarak da yapılabilir.
- Doğa dostu yöntemlerle taşkına maruz kalabilecek alanlar korunabilir.
- İstanbul'da Haliç'in etrafındaki binalar taşkın havasının üstündedir ve su basar.
- 20:38Sualtı Heyelanlar
- Marmara Denizi'nin içinde de su altında heyelanlar olmaktadır.
- Marmara Denizi'nin dip haritasında 25 dereceye ulaşan dik yamaçlar ve sualtı kanyonları bulunmaktadır.
- Sualtı heyelanları buzul dönemlerinde şimdikine göre daha sık oluyordu çünkü deniz seviyesi daha düşüktü.
- 22:39Sualtı Heyelanları ve Tsunamiler
- Marmara'da 5,80 lik depreme tekabül eden bir sualtı heyelanı gözlemlenmiş, bu heyelan yaklaşık 10 saat sürmüş ve en hızlı kısmı en sondaki kısmı olmuştur.
- Büyük sualtı heyelanları tsunami yapma ihtimali vardır; örneğin 2004 Hint Okyanusu tsunami depreminin kendisi büyük tsunamiye neden olurken, bazı bölgelerde depremin tetiklediği sualtı heyelanları tsunami'nin genliğini çok büyütmüştür.
- Kanaryaların bir bölümünün kopması durumunda Amerika'da muazzam bir tsunami oluşabilir; Palmadasının üçte biri düşerse New York'taki tsunami 25 metre, Fas'taki 100 metreye, Hawaii'deki düşerse San Francisco'da 26 metreye çıkabilir.
- 24:25Sualtı Heyelanlarının Ölçümü
- Marmara'da 5,80 lik depremin olduğu anda başlayan sualtı heyelanı sırasında yerleştirilen alet, 3 tonluk bir beton kaidenin üstünde duruyor ve üzerinde inklinometre bulunuyor.
- Heyelan başladıktan sonra alet yaklaşık 65 derece eğilmiş, daha sonra eski pozisyonuna dönmese de yaklaşık 12-13 dereceye oturmuş.
- Aletin üzerinde doppler prensibi ile çalışan bir akım su hızı ölçer var, ancak eğildiği için alet etraftaki kayalara ve çökerlere bakıyor, bu nedenle su ölçümlerine çok güvenilemiyor.
- 25:45Gravite Akımları ve Çığlar
- Sualtı heyelanları, dağlarda gerçekleşen heyelanlar ve çığlar yer çekimi nedeniyle oluşan şeylerdir ve mühendislik literatüründe genellikle gravite akımları olarak adlandırılır.
- Çığlar son derece kompleks bir olaydır; geceleyin çok soğuk olursa, karın içinde rekristalizasyon oluşabilir ve bu kristaller iğnevari şekilde büyüyebilir.
- Kar kristallerinin oluşumu, sıcaklıkla ve etraftaki nemle olan ilişkisi açısından çok kompleks bir konudur.
- 27:35Doğal Afetler ve Risk Kavramı
- Tsunamiler gibi doğal afetler sadece bilimsel ilgiyi değil, insan hayatını da çok direkt ilgilendiren konulardır.
- Türkiye doğal afetler yönünden Endonezya kadar şanssız değil, Endonezya can kaybı ve ekonomik kayıp ülke nüfusuna ve ekonomik gücüne oranlandığında dünyanın en şanssız ülkesidir.
- Risk ve olasılık kavramı çok önemlidir; risk ihtimal çarpı o ihtimalin gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkacak sonuçtur; ihtimal çok küçük bile olsa, risk çok büyük olabilir.