Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İsem Yayıncılık tarafından 2020 yılı için hazırlanan vatandaşlık eğitim serisinin yürütmenin tamamlayıcı bölümüdür. Bir eğitmen tarafından sunulan eğitim içeriği formatındadır.
- Video, Türkiye'deki yürütme organlarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak bakanlar ve cumhurbaşkanı yardımcıları arasındaki farklar, Devlet Denetleme Kurulu'nun yapısı ve görevleri anlatılmakta, ardından Milli Güvenlik Kurulu'nun yapısı, üyeleri ve toplantı düzeni açıklanmaktadır. Daha sonra cumhurbaşkanlığı makamı, kararnameleri, yetkileri ve 2017 anayasasındaki değişiklikler detaylı olarak incelenmektedir.
- Video, soru kalıplarını inceleyerek nokta atışı bilgiler sunmakta ve bir sonraki derste yargı ve idare konularının işleneceğini belirtmektedir. Ayrıca cumhurbaşkanlığı aday göstermek için gerekli seçmen imzası, Milli Güvenlik Kurulu ve Devlet Denetleme Kurulu'nun kuruluş tarihleri gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:24Bakanlar ve Görevleri
- Bakan ataması da cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yapılır ve istisna olarak bireysel işlemler gibi kararlı olması gerekir.
- Bakanlar cumhurbaşkanı'nın ülke yönetimindeki siyasi yardımcısıdır ve görevi ile ilgili suç işlediğinde meclis soruşturmasıyla yüce divan'da yargılanırlar.
- Adalet, milli savunma ve dışişleri hariç diğer bakanlıkların taşra teşkilatı vardır.
- 01:45Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar Arasındaki Farklar
- Cumhurbaşkanı yardımcısı cumhurbaşkanı idari yardımcısıdır, bakan ise siyasi yardımcısıdır.
- Her ikisinin de ataması cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile olur ve atandıklarında milletvekili ise milletvekilliklerine son verilir.
- Her ikisi de cumhurbaşkanına bağlıdır ve görevi ile alakalı suçlardan dolayı yüce divan'da yargılanır.
- Cumhurbaşkanı yardımcılarının taşra teşkilatı yoktur, bakanın ise vardır.
- 02:34Devlet Denetleme Kurulu
- Devlet Denetleme Kurulu, cumhurbaşkanına bağlı olarak hareket eden bir denetim kurumudur ve tüm üyelerini cumhurbaşkanı seçer.
- Üyeler altı yıllığına seçilir ve 2017 düzenlemeleri ile devlet denetleme kurumunun denetleyemediği tek organ yargı olmuştur.
- Devlet Denetleme Kurulu tüm kamu kurum ve kuruluşlarını, sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait işletmeleri, sendikaları, meslek kuruluşlarını ve kamuya yararlı dernek ve vakıfları denetler.
- 2017'den itibaren Türk Silahlı Kuvvetleri de denetleyebilmektedir ve denetim sonucunda rapor hazırlayıp cumhurbaşkanına sunar.
- 05:24Milli Güvenlik Kurulu
- Milli Güvenlik Kurulu (MGK) 1961 anayasası ile vücuda getirilmiştir ve başkanı cumhurbaşkanıdır.
- MGK'nın iki kanadı vardır: siyasilerin olduğu kanat (cumhurbaşkanı yardımcıları ve güvenlikle alakalı bakanlıklar) ve askerlerin olduğu kanat (genelkurmay başkanı, üç kuvvet komutanı ve jandarma genel komutanı).
- Jandarma genel komutanı 2017'den itibaren MGK üyesi değildir, ancak kuvvet komutanı değildir çünkü jandarma hiçbir zaman kuvvet komutanı değildi.
- MGK genel sekreteri MGK üyesi değildir, toplantılarına katılır, kararları yazdırıp basın bildirir ve cumhurbaşkanı tarafından atanıp cumhurbaşkanına karşı sorumludur.
- 08:39MGK'nın Özellikleri
- MGK en geç iki ayda bir toplanmak zorundadır, bu periyodu kısaltabilir ama uzatamaz.
- MGK kararları istişaredir (tavsiyedir) ve yürütme noktasında bağlayıcı değildir.
- MGK üyesi olmayan ama konuyla alakalı kişileri dinleyebilir ve dışarıdan da birilerini dinleyebilir, ancak bu kişileri MGK üyesi yapmaz.
- Cumhurbaşkanının katılmadığı MGK toplantılarına en yaşlı olan cumhurbaşkanı yardımcısı vekalet eder.
- 11:25Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri
- Olağan cumhurbaşkanlığı kararnamesi normal hiyerarşisinde kanunların altındaydı ve Anayasa Mahkemesi denetimine tabidir.
- Olağan cumhurbaşkanlığı kararnameleri sadece ekonomik ve sosyal hakları düzenler.
- Olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnamesi kanunlara eşdeğerdir, ancak kanunlar arasında zıtlık olduğu zaman geçerlidir ve yargısal denetimi yoktur.
- 13:20Cumhurbaşkanlığı Kararları ve Kararnameleri
- Cumhurbaşkanlığı kararları bireyseldir (örneğin vali ataması), düzenleyici işlemler ise kararname ile düzenlenir.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların atanması istisnai olarak kararla yapılır.
- 2017 ile gelen yetkiyle cumhurbaşkanı ülke çapında yönetmelik çıkartabilir, bu yönetmelikler resmi gazetede yayınlanır ve yargısal denetiminde Danıştay bulunur.
- 15:40Cumhurbaşkanının Görevleri
- Cumhurbaşkanının görevleri 2017'den önce yasama, yürütme ve yargı görevleri olarak ayrışıyordu, ancak yargı ve yasama görevleri yürütme görevi olarak değerlendirilmelidir.
- Cumhurbaşkanının yargısal görevleri: Anayasa Mahkemesi'ne 12 üye seçmek, Danıştay'ın dörtte birini seçmek, Hakimler Savcılar Kurulu'na 4 üye seçmek, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekilini seçmek.
- Cumhurbaşkanının yasama görevleri: Meclisin açılışında konuşma yapmak, meclisi toplantıya çağırmak (kendisi, Meclis Başkanı veya beşte birinin talebi üzerine).
- 18:29Cumhurbaşkanının Diğer Görevleri
- Cumhurbaşkanı seçimleri yenileyebilir, ancak bu durumda kendi seçimleri de yenilenir.
- Cumhurbaşkanı önüne gelen hukuk kuralını onaylayabilir, meclise geri gönderebilir, Anayasa Mahkemesi iptal davası açabilir ve sadece anayasa değişiklikleri ile sınırlı olmak üzere halk oyuna götürebilir.
- Cumhurbaşkanının yürütme görevleri: Bakanları atamak, Cumhurbaşkanı yardımcıları atamak, Devlet Denetleme Kurulu'na üye seçmek, üst düzey kamu görevlilerini seçmek, Milli Güvenlik Kurulu'na başkanlık etmek, devlet denetleme kurum denetim yaptırmak, Türkiye'yi yabancı ülkelerde temsil etmek, yabancı ülke temsilcilerini ağırlamak ve olağanüstü hal ilan etmek.
- 19:54Olağanüstü Hal
- Olağanüstü hal cumhurbaşkanı tarafından ilan edilir ve en fazla altı ay sürer.
- Meclis olağanüstü hal süresini dört aylık periyotlarla en fazla altı ay uzatır.
- Doğal afet, salgın hastalık ve ekonomik buhran durumlarında olağanüstü hal ilan edilirken MGK'nın görüşü alınmaz, diğer durumlarda MGK'nın görüşü alınır ancak bu görüş bağlayıcı değildir.
- 21:24Cumhurbaşkanlığı Aday Gösterme ve Kurumlar
- Cumhurbaşkanlığı aday göstermek için yüz bin seçmen imzası gerekir.
- Milli Güvenlik Kurulu (MGK) 1961'de, Devlet Denetleme Kurulu ise 1982'de kurulmuştur.
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi 1982'nin ilk halinden beri var, ancak 2017 ile cumhurbaşkanlığı sistemine geçildiğinde kararname ön plana çıkmış ve gücü artırılmıştır.
- 22:41Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Anayasa Mahkemesi
- Olağan cumhurbaşkanlığı kararnamesi Anayasa Mahkemesi tarafından yargısal denetim altındadır.
- Olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnamesi denetlenmez.
- Cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi'ne on beş üyenin üçünü Meclis, on iki'sini kendisi seçer.
- 23:11Video Serisi Hakkında Bilgi
- Videoda nokta atışı bilgiler verilerek soru kalıpları incelenmektedir.
- Bu yıl sonuç odaklı videolar çekilmektedir.
- Bir sonraki videoda yargı konusu ele alınacak, ardından idare videolarıyla süreç tamamlanacaktır.