Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan, ÖSYM sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik yargı sistemi hakkında kapsamlı bilgiler içeren bir eğitim dersidir.
- Video, Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) ile başlayıp Sayıştay'a geçiş yapmaktadır. İlk bölümde HSK'nın yapısı, üyelerinin seçimi, görev süreleri ve yetkileri detaylı şekilde anlatılırken, ikinci bölümde Sayıştay'ın meclis adına devlet bütçesinin denetimi, vergi konusundaki yetkileri ve karar süreçleri açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca HSK'nın hakim ve savcıları mesleğe kabul etme, atama, disiplin cezası verme gibi görevleri ile Sayıştay'ın kanun yolları (temiz karar düzeltilmesi, karar düzeltilmesi ve yargılanmanın iadesi) ve denetleyebileceği kurumlar hakkında önemli bilgiler verilmektedir. Video, 2004 anayasa değişikliği sonrası yargı bölümünün tamamlanmasıyla sona ermektedir.
- 00:03Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun Kuruluşu
- Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esasına göre kurulur.
- 2017 anayasa değişikliği ile "yüksek" ibaresi anayasadan çıkarılmıştır.
- HSK'nın 13 üyesi vardır ve iki daire şeklinde düzenlenmiştir.
- 01:45HSK'nın Üyeleri
- HSK'nın 13 üyesinden 4'ünü Cumhurbaşkanı adli ve idari yargı hakim ve savcılarından seçer.
- Meclis 7 üyesini adli ve idari yargı hakim ve savcılarından, avukat ve akademisyenlerden seçer.
- Adalet Bakanı 12. üye, Adalet Bakanlığı'nın ilgili bakan yardımcısı ise 13. üyedir.
- 06:23HSK Üyelerinin Seçimi
- Meclis başkanlığı'na başvuru yapıldıktan sonra, Anayasa ve Adalet Komisyonu'na gönderilir.
- Komisyon her bir üyelik için üç adayı üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla belirler.
- Genel kurulda her bir aday için ayrı ayrı gizli oylama yapılır ve üye seçilebilmek için üye tam sayısının üçte ikisi (400 oy) almak gerekir.
- Seçilemediği takdirde, en çok oy alan iki aday arasında aç çekme yöntemi uygulanır.
- 11:05Hakimler Savcılar Kurulu'nun Yapısı
- Anayasada, Hakimler Savcılar Kurulu'nda en az bir avukat ve bir öğretim görevlisi olmak üzere üç üyeden en az birinin belirli bir meslekten seçilmesi gerektiği belirtilmiştir.
- Hakimler Savcılar Kurulu'nda toplam on üç üyesi vardır; dört üyesi Cumhurbaşkanı, yedi üyesi Meclis tarafından seçilir.
- Meclis'te seçim yapılırken, genel kurulda 400 oy alamazsa 360 oy, 360 oy alamazsa iki aday arasında aç çekme yöntemi uygulanır.
- 12:32Kurul Üyelerinin Özellikleri
- Hakimler Savcılar Kurulu'nda on iki numara Adalet Bakanı, on üç numara ise Adalet Bakanlığı'nın ilgili yardımcısıdır.
- Hakimler Savcılar Kurulu üyeleri dört yıllığına seçilir ve bir daha seçilebilirler.
- Yargıtay, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi üyeleri ise on iki yıl görev yapar ve bir daha seçilemezler.
- 14:20Kurul Üyelerinin Seçimi ve Görev Süresi
- Hakimler Savcılar Kurulu'nda görev süresi dolmadan otuz gün içinde yeni üyelerin seçim çalışmaları yapılır.
- Kurul üyeliğinin ölüm, emeklilik, istifa gibi nedenlerle boşalması halinde, boşalmayı takip eden otuz gün içinde yeni üyeler seçilir.
- Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalan üyenin yerine Cumhurbaşkanı veya TBMM başkanı tarafından yeni üye seçilir.
- 17:22Kurul Yönetimi
- Adalet Bakanı Hakimler Savcılar Kurulu'nun başkanıdır ve kurul doğal üyesi olarak yer alır.
- Kurul kendi üyeleri arasından daire başkanlarını seçer.
- Adalet Bakanı, kurulun daire çalışmalarına katılamaz.
- 18:17Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun Yapısı
- Birinci ve ikinci daire başkanları, kendi üyeleri arasından seçilir ve bunlardan biri başkan vekili olarak görev yapar.
- Daire başkanlarından biri başkan yetkilerinden bir kısmını başkan vekiline devredebilir.
- Hakimler ve Savcılar Kurulu'nda toplam on üç üye vardır: dörtünü Cumhurbaşkanı, yedi tanesini Meclis, bir avukat ve bir öğretim görevlisi.
- 19:32Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun Görevleri
- HSK hakim ve savcıları mesleğe kabul eder, atar, nakleder, geçici yetki verir, bir sınıfa ayırır ve kadrolarını dağıtır.
- Meslekte uygun kalmayanlar hakkında karar verir, hakim ve savcılara disiplin cezası verir ve görevden uzaklaştırma işlemlerini yerine getirir.
- Mahkemelerin kaldırılması ve yargı çevrelerinin değiştirilmesi gibi kararları verir.
- 20:58HSK'nın Denetleme Görevleri
- HSK, hakim ve savcıların kanun ve diğer mevzuatta idari nitelikteki genelgelere uygun olarak yapıp yapmadıklarını, görevleri sırasında suç işleyip işlediklerini ve görevlerini icatlarına göre uyup uymadığını denetleme görevindedir.
- Soruşturma ve inceleme işlemleri hakkında soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hakim veya savcı ile yapılır.
- HSK'nın vermiş olduğu kararlara karşı yargı yolu kapalıdır, sadece ihraç kararlarına Danıştay'a dava açılabilir.
- 22:49HSK'nın Yönetim ve Atama Yetkileri
- HSK'nın genel sekreteri, kurulun teklif ettiği üç aday arasından kurul başkanı olan Adalet Bakanı tarafından atanır.
- Kurul müfettişleri ve muvakkatlerine atama yetkisi HSK'nın kendisine aittir.
- Adalet Bakanlığı'nın merkez binasında ve bağlı kuruluşlarında çalıştırılacak hakim ve savcılar, adalet müfettişleri ve iç denetçilerin atama yetkisi Adalet Bakanlığı'na aittir.
- 25:33HSK Üyelerinin Seçimi ve Görev Süresi
- HSK üyelerinin seçimi, dairelerin oluşumu, işbölümü, görevleri ve çalışma esasları kanuna düzenlenir.
- HSK üyeleri dört yıl görev yapar ve görev süreleri dolmadan otuz gün önce seçim yapılır.
- Herhangi bir nedenle boşalırsa, boşalan yerin yerine otuz gün içinde seçim yapılır.
- 28:29HSK'nın Yapısı ve İşleyişi
- Kurulun vermiş olduğu kararlara karşı yargı yolu kapalıdır, sadece ihraç kararlarına dava açılabilmektedir.
- Kurulun teklif ettiği üç aday arasından Adalet Bakanı tarafından genel sekreter atanmaktadır.
- Kurulun üyeleri, oluşum, işbölümü, dairelerin görevleri, karar yeter sayıları, çalışma usulleri ve genel sekreterinin görevleri kanunla düzenlenmektedir.
- 29:23Sayıştay'ın Kuruluşu ve Görevleri
- Sayıştay, 1982 Anayasası'nda yargı bölümünde düzenlenmiştir ve Türkiye'de dört yüksek mahkeme arasında yer almaktadır.
- Sayıştay, merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki devlet dairelerinin ve SGK kurumlarının gelir ve giderlerini Meclis adına denetlemektedir.
- Sayıştay, mahalli idarelerin hesap ve işlemlerini de denetlemektedir ve genel bütçeli kuruluşlar arasında yer almaktadır.
- 31:07Sayıştay'ın Yönetim ve Seçim Sistemi
- Sayıştay'ın her şeyi TBMM tarafından beş yıllığına seçilmektedir ve başkan da beş yıl görev yapmaktadır.
- Sayıştay, Meclis adına denetleme yaparken, Devlet Denetleme Kurulu Cumhurbaşkanı adına denetleme yapmaktadır.
- Sayıştay'ın işleyişi, denetim usulleri, mensupları, nitelikleri, atanmaları, ödev yetkileri, hakları ve yükümlülükleri kanunla düzenlenmektedir.
- 32:14Sayıştay'ın Önemli Görevleri
- Sayıştay, kamu idarelerinin denetimini yaparak genel uygunluk bildirimi vermektedir.
- Kamu kurumlarının gelir ve giderlerinin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler ve sorunların hesap ve işlemlerinde kamu zararına yol açan hususları kesin hükme karara bağlar.
- Sayıştay ile Danıştay vergi konusunda anlaşamazsa, Danıştay'ın kararları esas alınmaktadır.
- 33:42Sayıştay'ın Denetim Türleri
- Sayıştay düzenli denetimi ve performans denetimi yapmaktadır.
- Düzenlilik denetimi kendi içinde mali denetim ve uygunluk denetimi olarak ikiye ayrılır.
- Mali denetimin amacı mali rapor ve tabloların güvenilirlik ve doğruluğuna ilişkin denetim yapmaktır.
- Uygunluk denetimi hukuki düzenlemelere uygunluğunun düzenlenmesine ilişkin, performans denetlemesi ise hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ile ilgilidir.
- 35:39Sayıştay Kararlarına Karşı İtiraz Süreci
- Sayıştay'ın ilanları kesinleştikten sonra doksan gün içinde yerine getirmek zorunludur ve bu süre içinde yerine getirilmemesi durumunda kamu idarelerinin üst yöneticileri sorumludur.
- Sayıştay daireleri tarafından verilen ilanlara karşı itiraz edilebilir ve temyiz süresi tebliğinden itibaren altmış gündür.
- Temiz Kurulu'nun vermiş olduğu karara karşı onbeş gün içinde bir defaya mahsus olmak üzere karar düzeltme talebi istenebilir.
- 37:59Sayıştay'da Kanun Yolları
- Karar düzeltme talebi, bir defaya mahsus olmak üzere onbeş gün içinde istenebilir ve bu durumda ilanlar doksan gün içinde yerine getirilmelidir.
- İlanları yerine getirmeyip altmış gün içinde temiz kuruluna gidilebilir ve temiz kurulu kararına karşı bir defaya mahsus olmak üzere onbeş gün içinde karar düzeltme talebi istenebilir.
- Sayıştay'da üç tane kanun yolu vardır: temiz karar düzeltilmesi, karar düzeltilmesi ve yargılanmanın iadesi.
- 39:48Sayıştay'ın Denetleme Yetkisi
- Sayıştay, kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları, mahalli idareler ve sermayesinin doğrudan veya dolaylı olarak kamu payı olan özel kanunları veya cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulmuş anonim ortaklıkları denetleyebilir.
- Sayıştay, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını denetleyemez.
- Silahlı kuvvetleri Sayıştay tarafından denetlenebilir.