Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yasama yetkisi ve kanun süreci hakkında bilgi veren bir ders formatındadır. Videoda Sivas milletvekili olarak görev yapan bir eğitimci ve öğrenciler arasında diyaloglar geçmektedir.
- Video, anayasanın yasama yetkisi konusunu ele alarak başlamakta, yasamanın genelliği, asli ilkelliği ve devredilmezliği konularını açıklamaktadır. Ardından Türkiye'deki kanunların maddi ve şekli olarak ikiye ayrılması, kanun tekliflerinin mecliste nasıl işlendiği, komisyon ve genel kurul aşamalarındaki işlemler, Cumhurbaşkanı'nın rolü ve kanunların yürürlüğe girmesi için gerekli şartlar detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca kanunların geri çekilme süreçleri, reddedilen kanunların bir yıl boyunca tekrar verilemeyeceği, Cumhurbaşkanı'nın 15 gün düşünme süresi olduğu ve kanunların iade edilmesi durumunda tamamının iade edilmesi gerektiği gibi önemli konular da ele alınmaktadır. Video, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini içermekte ve yasamaya giriş yaparak soyut konularla devam edeceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:03Yasama Yetkisi ve Genelliği
- Anayasanın tarihi ve yürütme konusu detaylı olarak ele alındıktan sonra yasama konusuna geçildi.
- Yasama, anayasanın temelidir ve yaklaşık on video boyunca detaylı olarak incelenecektir.
- Türkiye'de yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin elindedir.
- 01:15Yasamanın Genelliğinin İstisnası
- Yasama yetkisinin genelliği, anayasaya aykırı olmamak koşuluyla her konuyu düzenleyebilme yetkisidir.
- Meclis, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK) düzenleyemez, bunları Cumhurbaşkanı düzenler.
- CBK'lar, üst kademe kamu yöneticilerinin atanması, görevlerine son verilmesi, devlet denetleme kurulu işleyişi, bakanlıkların kurulmaları ve kaldırılması gibi konuları düzenler.
- 05:50Yasamanın Asliliği
- Yasama organı anayasadan aldığı yetkiye dayanarak aracısız ilkeldir.
- Türkiye'de asil makam yasama organıdır, her şeyi yapan ve her haltı yiyen makamdır.
- Yürütme asli makam olamaz, ancak normal dönem CBK'larla kanuna yakın işlem yaparak ve olağanüstü hal CBK'larıyla kanun gücünde eşdeğer işlem yaparak asli makam olabilir.
- 09:25Yürütmenin Yetkisi ve Yasama Yetkisinin Devredilmezliği
- 1982 Anayasası yürütmeyi görev olmaktan çıkarıp hem görev hem yetkili hale getirmiştir.
- Yürütme yetkisi CBK'larla hem kanuna yakın işlem yaparak hem de resmen kanun çıkararak kullanılır.
- Yasama yetkisinin devredilmezliği, anayasadaki ifadeyle "Türkiye Büyük Millet Meclisi adına yasama meclisindir ve bu yetki devredilemez" şeklinde ifade edilir.
- 11:24Türkiye'de Kanunların Türleri
- Türkiye'de kanunlar ikiye ayrılır: maddi kanun ve şekli kanun.
- Maddi kanunlar soyut, nesnel, objektif, insanların iradesi dışında kural işlem niteliğinde olup değişiklik yapılmadıkça yürürlükte olan genel kanunlardır.
- Şekli kanunlar kişiye özgü olabilir, süreli olabilir ve özel bir çoğunluk isteyebilir.
- 13:12Maddi ve Şekli Kanunların Farkları
- Bütçe ve kesin hesap gibi şekli kanunlar bir yıllığına yapılır, sürekli değildir.
- Genel ve özel af ilanı için 360 vekil, anayasa değişikliği için özel bir çoğunluk gereklidir.
- Maddi kanunlar soyut, nesnel, objektif, irade dışı kural işlem niteliğinde olup değişiklik yapılmadıkça etkisini yitirmeyen kanunlardır.
- Şekli kanunlar somut, öznel, subjektif, bireysel, sürekli olmayan ve kural işlem niteliğinde olmayan kanunlardır.
- 16:01Kanun Süreci
- Bir veya birkaç milletvekili tarafından hazırlanan ve imzalanan kanun projesine kanun teklifi denir.
- Kanun teklifleri önce meclis başkanlığına verilir, sonra komisyonlara gider, tekrar başkanlığa gelir ve genel kurulda oylama yapılır.
- Komisyonlarda görüşülme en geç 45 gün içinde sonuçlandırılır, bütçe ise 55 gün içinde sonuçlandırılır.
- Kanun teklifini bir veya birkaç milletvekili, cumhurbaşkanı veya milletvekilleri verebilir.
- 18:24Kanun Tekliflerinin Geri Çekilme Şartları
- Kanun teklifi gündeme alınmadan önce veya komisyon aşamasında geri çekilebilir.
- Gündeme alınmış kanun teklifi geri alınması için meclisin genel kurulu karar vermesi gerekir.
- Reddedilen bir kanun teklifi, reddedildiği dönemde bir yıl boyunca tekrar verilemez.
- 20:54Erken Seçim ve Kanun Teklifleri
- Erken seçime gidildiğinde, yeni bir dönem başlayacağı için bir yıllık ceza silinir.
- Yasama döneminde sonuçlandırılmamış olan kanun teklifleri "kadık olur" ve yeniden verilmesi gerekir.
- Eski dönemde verilen yazılı soru önergesi, meclis araştırması ve genel görüşme önerileri yeni dönemde hükümsüz olur.
- 26:15Kanunların Görüşülme Süreci
- Kanunların tümü üzerinde görüşme açılır ve ardından komisyonca 20 dakika soru-cevap işlemi yapılır.
- Maddeler üzerinde komisyonca 20 dakika, maddeler üzerinde 10 dakika görüşme yapılır.
- Teklif maddelerine geçilmesi oylanır; geçilirse maddeler görüşülecektir.
- 29:11Kanun Yapım Süreci
- Kanun yapım sürecinde maddeler görüşülür, hoşunuza gitmeyen maddeler çıkarılır.
- Maddeler çıkarıldıktan sonra geriye kalan maddeler tümü oynanır.
- Birinci aşamada maddeler tamamı görüşülür, ikinci aşamada soru-cevap işlemine geçilir.
- 30:26Kanunun Yürürlüğe Girmesi
- Bir kanun meclisten geçtiğinde kanunlaşmış olur ancak yürürlüğe girmesi için cumhurbaşkanı tarafından resmi gazetede yayınlanması gerekir.
- Cumhurbaşkanı kanunu onbeş gün düşünme süresi vardır.
- Kanunların yürürlük tarihi belirtilmemişse, resmi gazetede yayınlandığı gün yürürlüğe girer.
- 32:43Kanunların İade Edilmesi
- Cumhurbaşkanı kendisine gönderilen kanunu yayınlamazsa, tamamını gerekçesiyle onbeş gün içerisinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne geri gönderir.
- Kanunlar iade edilecekse tamamı iade edilir, meclis isterse tamamını görüşebilir veya sadece o kısmı görüşebilir.
- Anayasa değişikliklerinde durum farklıdır; cumhurbaşkanı anayasanın bir kısmını onaylayıp, bir kısmını geri gönderebilir veya halkoyuna sorabilir.
- 36:28Geri Gönderilen Kanunun Kabulü
- Türkiye Büyük Millet Meclisi geri gönderilen kanunu en az üçyüz bir tane vekille kabul ederse, cumhurbaşkanı imzalamak zorundadır.
- Af ve anayasanın kabulü için özel bir durum vardır; bunlar için en az üçyüz altmış tane vekilin destek vermesi gerekir.
- Normal kanunlar için üçyüz bir destek yeterlidir, ancak af ve anayasanın kabulü için üçyüz altmış destek gereklidir.
- 39:30Cumhurbaşkanı'nın Kanun İade Süreci
- Cumhurbaşkanı, Meclis'in geri gönderdiği kanunda yeni bir değişiklik yaparsa, tekrar iade etme şansına sahiptir.
- Meclis, Cumhurbaşkanı'nın iade ettiği kanunu değiştirirse, Cumhurbaşkanı tekrar iade etme hakkına sahiptir.
- Meclis, Cumhurbaşkanı'nın iade ettiği kanunu değiştirmediği sürece, Cumhurbaşkanı iade etme hakkına sahiptir.
- 41:27Kanun Tekliflerinin Süreci
- Kanun teklifleri bir veya birden fazla vekil tarafından imzalanabilir ve önce Başkanlık, sonra Komisyon, sonra Başkanlık ve son olarak Genel Kurul'a verilir.
- Komisyon aşamasında kanun geri çekilebilir, ancak Genel Kurul aşamasında gündeme alınmadıysa bilgi vermek şartıyla, gündeme alındıysa ise Genel Kurul'un karar alması gerekir.
- Bir kanun Mecliste reddedilirse, o dönemde bir yıl daha verilemez, ancak erken seçime gidildiğinde bir yıllık ceza silinir.
- 43:28Kanunların Yürürlüğe Girmesi
- Bir kanun Meclisten geçtiği anda kanunlaşır, ancak yürürlüğe girmesi için Cumhurbaşkanı tarafından resmi gazetede yayınlanması gerekir.
- Cumhurbaşkanı'nın düşünme süresi onbeş gündür ve kanunların yürürlük tarihi metinde yazmıyorsa aynı gün yürürlüğe girer.
- Cumhurbaşkanı bir kanunu geri gönderirken tamamını gönderir ve gerekçesini belirtir, Meclis ise isterse tamamını isterse sadece bir kısmını görüşebilir.