Buradasın
Türkiye'de Orta Sınıf Kavramı ve Kültürel Sermaye Üzerine Akademik Söyleşi
youtube.com/watch?v=qhzL5FkBu_4Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir akademisyenin Türkiye'deki orta sınıf kavramını ve kültürel sermaye üzerine yaptığı akademik söyleşidir. Konuşmacı, yüksek lisans tezinde "Orta Sınıfların Liyaka Söylemi" konusunu incelemiş bir akademisyendir.
- Söyleşi, Türkiye'de 1990'lardan itibaren tartışmaya giren orta sınıf kavramının tarihsel gelişimini ve farklı sosyolojik yaklaşımlarını ele almaktadır. Konuşmacı, orta sınıf kavramını üç temel teorik konuma ayırarak açıklamakta ve Zeki Demokkubuz'un "Rüzgarda Salınılan Nilüfer" filmi üzerinden Türkiye'deki toplumsal değişimleri incelemektedir.
- Söyleşide ayrıca Türkiye'de iki sermaye biçiminin (bürokratik sermaye ve kültürel sermaye) tarihsel gelişimi anlatılmakta, 1980 öncesi dönemde bürokratik sermayenin baskın olduğu, 1980 sonrası ise kültürel sermayenin ön plana çıktığı bir süreç olduğu vurgulanmaktadır. Konuşmacı, Bostancı ve Kadıköy arasındaki kültürel farklılıkları, ekonomik sermaye ile kültürel sermaye arasındaki ayrımı ve 1980 sonrası Türkiye'de oluşan özelist orta sınıfın Kemalist orta sınıflardan nasıl farklılaştığını detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Orta Sınıf Tartışmasının Tarihsel Gelişimi
- Konuşmacı, akademik habitten kaynaklı bir temellendirme hastalığı olduğunu ve orta sınıflar meselesini sosyolojikleştirme açısından ele almak istediğini belirtiyor.
- Orta sınıflar tartışması 1990'lı yıllardan itibaren Türkiye'de tartışmaya başlanan bir mesele olup, 2013 sonrasında Gezi hareketiyle birlikte daha da kamusallaşmıştır.
- Orta sınıf meselesi kendisini politik bir aktör olarak açığa çıkardığında, sinemada ve sosyal bilimlerde daha fazla görülmeye başlanmıştır.
- 00:55Orta Sınıf Kavramlarının Çeşitliliği
- Literatürde orta sınıflar çok farklı şekillerde tanımlanıyor ve dolaşımda tedavülde olan farklı kavramlar bulunmaktadır.
- Orta sınıf, yeni orta sınıf, küçük burjuvazi, yeni küçük burjuvazi, beyaz yakalılar, beyaz Türkler, yeni sınıf, aylak sınıf ve Türkler seçkinler gibi farklı adlandırmalar kullanılmaktadır.
- Konuşmacı, sosyal bilimlerdeki orta sınıflar literatürünü üç başlık altında tasnif etmektedir.
- 02:25Orta Sınıfların Teorik Konumları
- Birinci teori konumu üretim araçlarının denetimi üzerinden ayrılır ve Eric Wright gibi Amerikalı marksist akademisyenlerin profesyoneller, işletme müdürleri, mühendisler ve CEO'lar gibi piyasa odaklı yaklaşımlarını içerir.
- İkinci konum idari mekanizmaların denetimi üzerinden bir tartışma yapar ve Weberci bir hattan giden Ehven Wright ve Marksizm içerisinden giden Nikos Polozans gibi isimlerin bürokrasinin üst düzey bürokatlarını yeni küçük burjuvazi olarak tanımlamasını içerir.
- Üçüncü konum orta sınıfları kültürel ürünlerin üreticileri olarak ayırır ve Burdieu'nun kültürel sermaye, Alvin Godner'ın kültürel burjuvazi kavramsallaştırmasını içerir.
- 05:27Türkiye'deki Orta Sınıf Oluşumunun Tarihselliği
- Türkiye'deki orta sınıf oluşumunun tarihselliğinde kültür meselesinin çok merkezde olduğu düşünülmektedir.
- Türkiye'deki batılılaşma süreci temelde alafrangalaşma biçiminde yaşandığı için Fransızlaşma denilen bir süreç, Türkiye'deki kültürün temel bir ayrım noktası olmasında ön plana geçmektedir.
- Fransa'da kültür sınıfsal hiraçların oluşumunda merkezde dururken, Amerika'da farklı sınıfsal katmanların aynı kültürün içerisinde olduğu görülmektedir.
- 07:33Kültürel Soylu ve Aydın Figürü
- Türkiye'de kültürel soylu kavramıyla iyi eğitim almak, iyi üniversitelerden mezun olmak ve kültürün üreticisi olmak öne çıkmaktadır.
- Fransızlıkla alakalı bir etki olarak aydın denilen tipolojinin kamusal alanın merkezinde olması, siyasetin ve kamusal alanın gündeminde aydın figürünün yer alması önemlidir.
- Türkiye'de entelektüel kültürel alanı sürekli kültürü ve entelektüeli tartışmakta, siyasetin temel aktörleri ve kanaatin oluşturulmasında aydınlar merkezde durmaktadır.
- 08:49Kültür ve Kitap Sembolü
- Kültürün ve entelektüel kesişiminde duran şeylerden biri kitap denilen bir şeydir ve kitabın sembolik, farklı toplumsal kesimler arasındaki sembolik mücadelede çok fazla kullanıldığı görülmektedir.
- Gezi hareketindeki "kitap okuyan kız ve polis" fotoğrafı, kaba güçle incelmiş gücün karşılaşmasını göstermektedir.
- Orta sınıf kendisini kitap üzerinden, kültür üzerinden ayrıştırabilmekte ve bu kültürel soyluluğun merkezde olduğu düşünülmektedir.
- 10:27Kültür Aydın ve Hümanist Entejansya
- Zeki Demokkubuz'un oynadığı Ahmet figürü, kültür ve hümanist bir entejansya olarak açığa çıkıyor.
- Aydın, tiyatroyla haşır neşir olan bir tip olarak tanımlanıyor.
- "Rüzgarda Salınan Nilüfer" filminde kitap üzerinden sınıfsal ayrışmalar kurulmaya çalışılıyor.
- 11:22Türkiye'de Sermaye Biçimleri
- Türkiye'de iki sermaye biçimi ön plana çıkıyor: bürokratik sermaye ve kültürel sermaye.
- Cumhuriyet'in 1980 öncesindeki baskın karakter bürokratik sermaye ve kültürel sermaye olarak belirleniyor.
- İlk dönemde idari sermaye (bürokrasi) ön planda iken, daha sonra kültürel soylu ön plana geçiyor.
- 12:401980 Sonrası Dönüşüm
- 1980 sonrasında bu yapı büyük ölçüde dönüşüm yaşadığı ve dönüşmeye başladığı görülüyor.
- Klasik devlet ve kültür sermayesinin merkezde olduğu yapı, Kemalizmle tartıştığımız sosyal-sınıfsal içeriği oluşturan bir yapı olarak tanımlanıyor.
- 1980 sonrasında orta sınıflar alanında farklılaşma ve çeşitlenme açığa çıkmaya başlıyor.
- 13:26Kemalist ve Özelist Orta Sınıflar
- 1980 öncesinde kemalist orta sınıflar varken, bunların bir sınıf kurgusu vardı ve bu kurgu cumhuriyet değerleri üzerinden giden erdemlerden oluşuyordu.
- 1980 sonrasında özelist bir orta sınıf oluşuyor ve bu orta sınıf kendisini daha çok çıkarcı, pragmatik olarak kodluyor.
- "Benim memurum işini bilir" üzerinden gelişen farklı bir orta sınıf yaklaşımı açığa çıkıyor.
- 14:271980 Sonrası Dinamikler
- 1980 sonrasında klasik orta sınıfta yerinden eden iki dinamik var: siyasal süreç ve bürokrasi'nin dönüşümü.
- Siyasal süreç AK Parti'ye sonuçlanacak bir siyasal dönüşüm süreci olarak tanımlanıyor.
- Neo-liberal süreçle birlikte ekonomik performansın da dönüşümü yaşanıyor.
- 15:17"Rüzgarda Sanılan Nilüfer" ve Orta Sınıf Çekişmesi
- "Rüzgarda Sanılan Nilüfer" Türkiye'deki orta sınıf tartışmalarında ideal, tipik örneği olarak görülüyor.
- Filmin yönetmeni Seren Zeri, Kadıköy ile Bostancı'yı karşılaştırarak bir okuma yapıyor.
- Bu okuma kemalist orta sınıflarla özel orta sınıfların çekişmesinin temel tipik ifadesi olarak değerlendiriliyor.
- 16:21Mekan Tasarımları ve Sınıf Ayrımı
- 2000'den sonra açığa çıkan pek çok sinema filmi kemalist orta sınıfların çöküş anlatısı olarak görülüyor.
- Mekan tasarımları da bu ayrışmayı yansıtır: Bostancı ekonomik sermayesi güçlü, kültürel sermayesi düşük bir sınıfı temsil ederken, Kadıköy kültürel sermayesi fazla olan bir tipi sembolize ediyor.
- Filmin aktörleri Şermin ve Handan, kitap yazan entelektüel bir figür ile sadece para değerini soran, kültürel açıdan zayıf bir figürü temsil ediyor.