Buradasın

Türkiye'de Mermer ve Taş Ocağı Faaliyetlerinin Çevre Etkileri

youtube.com/watch?v=0a_YWm41KqQ

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Dr. Eşref Ata jeoloji yüksek mühendisi tarafından sunulan, yaklaşık 40 yıl Türkiye'nin her köşesinde çalışmış bir jeologun bilgilendirici bir eğitim içeriğidir.
Video, mermer ve taş ocağı faaliyetlerinin toprak, su, bitki ve çevreye olan olumsuz etkilerini detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik, maden yönetmeliğindeki mermer ve taş ocaklarının yeri ile başlayıp, Türkiye'deki mermer yataklarının dağılımı, mermer işleme tesisleri hakkında bilgiler sunmakta, ardından bu faaliyetlerin ormanlara, su kaynaklarına, toprak ve tarım alanlarına, patlatmaların zararına, katı atıklara, mermer tozuna, mermer çamuruna, gürültü ve görüntü kirliliğine etkilerini incelemektedir.
Konuşmacı, mermerde renk modasının takip edilmesinin bilimsel bir yaklaşım olmadığını, bu durumun doğa ve çevre tahribatına yol açtığını vurgulamaktadır. Ayrıca, mermer tozunun inert olduğu iddiasının yanlış olduğu ve bazı mermer türlerinin kanserojen toz içerdiği bilgisi de paylaşılmaktadır. Video, bu faaliyetlerin toprak, su ve bitki üretimi açısından üstün kamu yararı kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirterek sonlanmaktadır.

00:02Mermer ve Taş Ocağı Faaliyetlerinin Önemi: Dr. Eşref Ata jeoloji yüksek mühendisi, mermer ve taş ocaklarının toprak, su, bitki ve çevreye etkilerini anlatacaktır.
Mermer ve taş ocağı faaliyetleri maden yönetmeliğindeki yeri, ormanlara, su kaynaklarına, toprak ve tarım alanlarına zararından, toprak erozyonu, patlatmaların zararı, katı atıklar, mermer tozu, mermer çamurunun zararları, gürültü ve görüntü kirliliği ve önerilerden bahsedilecektir.
01:05Maden Yönetmeliği ve Taş Ocakları: Maden yönetmeliğine göre madenler beş gruba ayrılmıştır ve mermer ve taş ocakları bu gruplara dahildir.
Taş ocakları üç gruba ayrılır: blok almak için açılan mermer ocakları, kırma taş, mıcır elde etmek için açılan taş ocakları ve yapıtaşı elde etmek için açılan taş ocakları.
03:19Mermerin Tanımı ve Türleri: Mermerin jeolojik anlamda kireçtaşı ve dolamit kayalarının yüksek basınç ve sıcaklık altında erimeleri ve yeniden kristallenme ile oluşan kayaç adıdır.
Ticari anlamda mermer, ticari standartlara uygun boyutlarda blok verebilen, kesilip parlatılan veya yüzeyi işlenebilen ve taş özellikleri kaplama taşı normlarına uygun olan tortul, magmatik ve metamorfik türden taşlardır.
Türkiye'de en fazla kireçtaşı ve traverten mermer üretimi yapılmaktadır.
05:03Türkiye'deki Mermer Yatakları ve İşleme Tesisleri: Türkiye'de mermer yatakları haritada kırmızı noktalarla gösterilmiştir ve farklı bölgelerde farklı mermer türleri üretilmektedir.
Toplam 1079 mermer işleme tesisinden 1029 adetinin Afyonkarahisar, İzmir ve Denizli'de bulunduğu, toplam sayının da üçte ikisinin sadece Afyonkarahisar'da olduğu görülmektedir.
06:13Taş Ocağı Faaliyetlerinin Zararları: Taş ocağı faaliyeti başladığında ilk önce toprakla birlikte orman ve bitki örtüsü ortadan kaldırılır, morfoloji bozulur, erozyon hızlanır ve tarım alanları zarar görür.
Yeraltı su sistemi bozulur, patlatmaların etkisiyle heyelan ve çökmeler olur, yayılan toz çevrede yaşayanları ve bitkileri etkiler.
Gürültü ve görüntü kirli olur, paslar ve çamur atıkları çevreyi kirletir, en sonunda tehlike yaratan falezli dev su dolu çukurlar kalır.
07:16Ormanlara Zararları: Orman alanlarında açılan taş ocağı ve mermer ocakları yerel iklim ve mikro klimasında değişimlere yol açmakta, topraktaki canlıların yok olması ve nemli toprağın kaybıyla abiyotik minerallerin ve faunanın etkilenmesi olmaktadır.
Toprak suyunun kaybıyla ağaçların büyümeleri olumsuz etkilenmektedir.
Taş ocakları ile orman ve bitki örtüsü yok edilmekte, çıplak kalan zemin yağmur suları ve buzlanma ile daha çabuk parçalanarak ufalanmakta, aşınan malzeme sellerle taşınarak erozyona yol açmaktadır.
09:48Su Kaynaklarına Zararları: Mermer ve taş ocağı faaliyetleri ile yer altından aşırı su çekimi olmaktadır ve orman bitki örtüsü yok edilmekte, ekolojik denge tamamen bozulmaktadır.
Taş ocakları yarmaları kaya çatlak sistemlerini kestiklerinden yeraltı suyuna sızan suyun açığa çıkmasına, akış yönünün değişmesine, buharlaşmasına ve kaybına neden olmaktadır.
Kireçtaşları mikro ve makro çatlaklı ve gözenekli, içinde karstik boşluklar barındıran, kar sularını depolayan birer su deposudurlar ve taş ocakları ile bu sistem ortadan kalkmaktadır.
13:16Toprak ve Tarım Alanlarına Zararları: Mermer ve taş ocakları ile kayaçlar yerlerinden kaldırıldığı için çevresindeki toprak oluşumu da durmaktadır.
Taş ocağı ve mermer ocaklarının tozları bitkilere ve ekili alanlara zararı olmaktadır, toprağın nemi azalmakta ve toprak kurumaktadır.
Mermer tozu bitki yapraklarında su temaları kapatır, solunumu ve fotosentezi engeller, döllenmeyi önler ve meyve oluşumunu azaltır.
14:37Patlatmaların Zararları: Taş ocağı yakınında yaşayan insanlar evlerinin duvarları çatlayacak mı, ev yıkılacak mı endişesi ile korkmaları psikolojilerinin ve huzurunun bozulmasıdır.
Kontrol ve denetimleri tam yapılamayan bazı taş ocaklarında dinamit patlatılmasından çevredeki yaşayanlar ve ocakta çalışanlar yaralanmaktadır.
15:23Mermer Patlatmalarının Zararları: Mermer patlatmaları sarsıntı, heyelan, zemin çökmeleri ve ev duvarlarında çatlaklar oluşturur.
Patlatma anında çevreye fırlayan kaya parçaları evlere, ekili alanlara, bitkilere ve ağaçlara zarar verir.
16:02Mermer Tozunun Zararları: Mermer tozu, mermer işleme tesisinde blokların kesilmesi esnasında açığa çıkan, bir milimetrenin altında olan mermer tanecikleridir.
Mermer tozunun tane boyutunun %90'ının 56 mikron altında olduğu saptanmıştır ve inert (akciğerlerde zarara yol açmayan) olarak kabul edilmektedir.
Mermer tozunun akciğerlerde zarara yol açmadığı bilgisi doğru değildir çünkü mermer tanımına göre kesilip parlatılabilen her tür kayaç ticari anlamda mermer olup içlerinde kanserojen toz bulunan kayaçlarda vardır.
Plaka kesimi esnasında en az %15-50 oranında toz olarak atık oluşmaktadır ve özellikle kuru havalarda ve rüzgarlı günlerde mermer tesislerinin çevresinde ciddi toz kirliliği oluşur.
17:44Mermer Çamurunun Zararları: Mermer ocağında ve atölyesinde oluşan mermer çamurunun önemli bir miktarı kalsiyum oksit ve magnezyum oksittir, az miktarda kuvars, silislist, çakmak taşı, grafit ve limonit içerir.
Mermer kesiminden kaynaklı atık su özellikleri elektriksel iletkenliğin 12.500 mikro simes santimetre, toplam katı madde 9.600 mg/litre değerleri ile yüksek olduğu görülmektedir.
Mermer çamurları gelişigüzel döküldüğü zaman ekosistemin fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısı için ciddi tehdit oluşturmaktadır.
Toprağa dökülmüş mermer çamurları toprağın su süzme kapasitesini azalttığından dolayı arazinin üretkenliğini ters etkiler, alıcı ortam suyunun bulanıklığını arttırır ve faydalı kullanımını azaltır.
Toprağa dökülmüş mermer çamuru kuruduğu zaman küçük partiküller havada uçuşarak ciddi hava kirlenmesine neden olur ve mesleki sağlık problemleri bir yana, endüstriyel alanlarda bulunan makineleri ve enstrümanları olumsuz etkiler.
Yağmurlu mevsimlerde mermer çamurları nehirlere, kanallara ve yollara akarak suyun kalitesini olumsuz etkiler, depolama kapasitesini azaltır ve suda yaşayan canlılara zarar verir.
Mermer çamuru alıcı nehirlere ulaştığında kil boyu partiküller balıkların solungaçlarına yapışarak tıkamakta ve oksijensiz bırakarak toplu ölmelerine yol açmaktadır.
Katı maddelerle birlikte akarak göl ve göletlerin su tutma kapasitesini azaltmaktadır.
Toprağa uzun süreli çökelmeden dolayı daha küçük partiküller su taşıma rejimini düşürmekte, bu durumdan yeraltı suyu ciddi şekilde olumsuz etkilenmektedir.
20:58Mermer ve Taş Ocağı Pastaları: Blok mermer üretimi esnasında yarı yarıya atık oluşmaktadır.
Mermer ve taş ocağı pastaları yerleşim yerlerini, orman ve bitki örtüsünü, tarım alanlarını, vadileri, dere, göl, baraj ve su kaynaklarını tehdit etmektedir.
21:41Mermer Madenciliğinin Kanun İçi Değerlendirmesi: Mermer madenciliği 3213 sayılı maden kanununda mermer, traverten, granit, andezit, bazalt gibi blok olarak üretilen taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşlar grubunda değerlendirilmektedir.
Maden kanunda geçen bu ifade doğru değildir çünkü mermer tanımı içinde yer alan ve işletilen kanserojen asbest içerebilen peridotit, serpantin, kanserojen eriyit içeren tüfn, brit, radyoaktif olabilen granit ve tüf ile silikoz nedeni olabilen silis içeren kayalarda vardır.
Bu kayaların tozları hastalık yapabilir ve dolayısıyla iner değildirler.
İner toz sadece re. kristalize kireçtaşı, kireçtaşı ve traverten tozlar, maden atıkları yönetmeliğine göre arıtmadan çıkan çamurlar ve kesimden çıkan değerlendirilemeyen parça mermerlerin gelişigüzel araziye verilmesi yasaktır.
Birçok yerdeki bazı mermer fabrikaları mermer çamurlarını standartlara uymayan yerlere dökmektedirler ve bazı mermer fabrikaları ise gelişigüzel yerlere dere yatakları gibi atıklarını geceleri atmaktadırlar.
Mermer ocaklarından çıkarılan mermer bloklarının yaklaşık %50'ye yakın bir oranı atık olarak açığa çıkmaktadır.
Mermer blokları ve plakalardan mermer üretimi esnasında ciddi miktarda mermer tozu, mermer çamuru ve katı atık oluşmaktadır.
Atık suları arıtılmadan kanalizasyona bağlanmakta ve derelere verilmektedir.
Taş ve mermer ocağı, iş makineleri, yağlar, petrol ve türevleri, bazı kimyasallar toprak ve yeraltı suyunu kirletebilmektedir.
24:28Gürültü ve Görüntü Kirliliği: Plaka mermer üretimi esnasında gerekli önlemleri almayan tesisler ciddi gürültü kirliliği oluşturmaktadır.
Mermer işleme tesislerindeki kesim ve diğer işlemlerdeki makinelerden kaynaklanan gürültü, çevrede yaşayanların sağlığını etkileyebilir ve gürültü seviyeleri gürültü kontrol yönetmeliğindeki limitleri aşmamalıdır.
Mermer ve taş ocaklarında potansiyel görsel etki kaynakları ocağın yapısal özellikleri, hareketli alanlar ve inşaat alanlardır.
Mermer ocaklarının genel görüntüsü çeşitli boyutlardaki çukurlukları ile toprak ve mermer artıklarından oluşan yığma tepeler, döküm sahaları şeklinde görülmektedir.
Bu manzara görüntü kirliliği yaratmakta, insanda psikolojik rahatsızlık oluşturmaktadır.
Blok mermer tesisi arazisinin tüm çevresine dağılmış olan çamur kümeleri çirkin görüntülere neden olur, bölge estetiğini bozar, turizmi ve bölgenin endüstriyel potansiyelini olumsuz etkiler.
26:36Mermer ve Taş Ocaklarının Tehlike Oluşturması: Taş ocakları faaliyetlerinin sonunda geride devasa falezli su dolu çukurlar oluşmaktadır.
Terkedilen ocak çevresinde koruma önlemleri alınmadığından bu durum çevredeki insanlar ve hayvanlar için, yaban hayatı için tehlike olmaktadır.
Falezden düşme ve suda boğulma olabilmektedir.
Karayolları inşaatı ve asfaltlama için ana yollara taş ocakları açmaktadır.
Özel sektör taş ocakları işletmelerin rekabet ortamında avantaj sağlamak için köy, kasaba, şehir yolları güzergah üzerinde ocak planlayıp açmaktadırlar.
Fiziki kirlenmeyi toz, toprak, titreşim gibi düşünmeyerek dere kenarında taş ocağı işletmeleri açılmaktadır.
Yüksek kademe ve şevlerde kaya kopma ve düşmeleri sonucu gerek çalışan gerekse sivil insanların ölümlü kazalar olabilmektedir.
Bu mermer ve taş ocaklarının eski haline getirilmesi, kayaçların toprağa dönüşmesi binlerce, yüzlerce yılları almaktadır ve oluşan toprakta ağaçlar, bitkiler yetişmektedir.
Terk edilen ocakların ağaçlandırılması ve eski haline getirilmesi olanaklı değildir çünkü dikilen ağaçların boy yeşermesi için henüz toprak oluşmamıştır.
Dünyadaki bazı örneklerin olduğu gibi bu ocaklar değişik amaçlar için kullanılabilir.
29:08Mermer ve Taş Ocaklarının Genel Zararları: Mermer ve taş ocakları ile arazinin fiziksel yapısı bozulmakta, toprağın erozyonu hızlanmaktadır.
Yeraltı ve üstü su dengesi bozulmaktadır, tarım, orman ve rekreasyon alanları zarar görmektedir.
Patlatmalarla su kaynakları kaybolmakta, gürültü kirliliği olmaktadır.
Patlatmalarla oluşan sarsıntıların tetiklediği heyelanlar olabilmektedir.
Tozlar havayı, toprağı ve suyu kirletmektedir.
Su kaynaklarının kuruması, bitkilere zararı, nakil yollarının açılması suretiyle trafik artışı ve yolların oluşturduğu parçalanma yaban hayata zararı olmaktadır.
Ocaklar terk edildikten sonra geride devasa çukurlar bırakılmakta, çevresinde koruma önlemi alınmadığından insanlar ve hayvanlar için tehlike oluşturmaktadır.
Terk edilen ocakların yerleşim yerlerine yakın olanları genellikle inşaat ve hafriyat atığı katı çöp depolama alanı olarak kullanılmaktadır.
30:24Mermerde Renk Modası ve Çevre Sorunları: Mermerde renk modası takip edilmesi bilimsel bir yaklaşım değildir; 2020 yılı beyaz ve gri modayken, bir sonraki yıl kahverengi, siyah veya yeşil moda olabilir.
Renk modası değiştiğinde, önceki moda yılında açılan mermer ocakları kapatılacak ve yeni moda için yeni ocaklar açılacaktır.
Bu durum, Toroslar'da daha fazla orman yok edilmesine ve milyonlarca yılda oluşan kireçtaşı kayalarının kısa sürede tükenme noktasına gelmesine neden olacaktır.
31:39Türkiye'deki Madencilik Verileri: Türkiye İstatistik Kurumu ve Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü verilerine göre 2018 yılı madencilik ve taş ocakçılığı sektörünün gayri milli hasıla içindeki payı %1'dir.
2019 tarihi itibarıyla Türkiye'de toplam 15.731 maden ruhsatı bulunmaktadır ve Grup 2B doğal taşların içinde bulunduğu madenlerde 2017 yılı itibarıyla 1.379 adet işletme ruhsatı vardır.
2018 yılı doğaltaş üretimi 18.227.768 ton, 2019 yılı doğal taş ihracatı 1.051.739 çarpı bin dolar, Ağustos 2020 itibarıyla blok mermer ihracatı ise 3.775.518 ton olmuştur.
32:50Blok Mermer İhracatının Etkileri: Blok mermer ihracatı daha fazla yapıldığından doğa daha fazla tahrip edilmekte, su deposu görevi gören kireçtaşı kayaları daha fazla parçalanmakta ve ormanlarda daha fazla yok edilmektedir.
Blok mermer ihracatıyla aslında yıllarca toprağı, bitkileri, canlıları besleyen, suyu bünyesinde tutan ve depolayan kayılarla birlikte bir bakıma suda ihraç edilmiş olmaktadır.
Mermer ve taş ocakları madenciliği iç talebi karşılayacak ölçüde ve bilimsel temelli olmalıdır.
33:51Mermer Sektörünün Sorunları: Türkiye'deki çoğu mermer ocakları bilimsel temelli arama ve incelemelere dayandırılmayan arama ve işletme yöntemleri ile faaliyetlerini sürdürmektedirler.
Gelişigüzel açılan ocaklar doğayı tahrip ettikten, çevreye zarar verdikten bir süre sonra bilimsel kriterler dikkate alınmadığından ekonomik olmadıkları gerekçesiyle kapatılmak zorunda kalınmaktadır.
Yaklaşık kırk yıl Türkiye'nin her köşesinde çalışmış bir jeolog olarak bu şekilde açılmış ve ekonomik olmadığından bir süre sonra kapatılmış yüzlerce mermer ocağı görülmüştür.
34:37Mermer Ocaklarının Açılması İçin Gerekli İncelemeler: Mermer ocakları açılmadan önce jeolojik, sedimantolojik, petrografik, minerolojik incelemeleri, dağılımı, geometrisi ve rezerv hesaplamaları yapılmalıdır.
Türkiye'de mermer çeşitleri ve özellikleri, bulunuşu, rezervleri, işletilmesi örnekleriyle sorunlarını anlatan mermer kitabı bulunmaktadır.
Türkiye'de traverten çeşitleri ve özellikleri, bulunduğu yerler, sedimantolojisi, minolojisi örnekleriyle anlatan tufa ve traverten kitabı da mevcuttur.
35:36Toprak, Su ve Canlılar Arasındaki İlişki: Toprağın ana maddesi kayaçlardır; kayaçlar olmazsa toprak, bitkiler ve su olmaz.
Yeraltı suyu, içme suyu, kullanma suyu ve ovadaki tarım alanlarının sulanması, bitkisel üretimin arttırılması, halkın beslenmesi için kullanılmaktadır.
Kontrolsüz ve denetimsiz olduğu, çevreye verdiği zararlarından açıkça görülen mermer ve taş ocağı faaliyetleriyle parça parça tükettiğimiz şey, aslında tüm canlı alemine hayat veren toprak, gıda ve sudur.

Türkiye'de Mermer ve Taş Ocağı Faaliyetlerinin Çevre Etkileri

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir