Buradasın
Türkiye'de Konservasyon ve Restorasyon Mesleği Üzerine Röportaj
youtube.com/watch?v=XYZ_91wpIm0Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kültürel Mirası Koruma Derneği tarafından düzenlenen bir röportaj formatında olup, konservasyon ve restorasyon alanında uzman akademisyenlerle yapılan bir sohbettir. Konuşmacılar arasında Gazi Üniversitesi'nde Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü'nün kurucu bölüm başkanı, Ankara Üniversitesi Başkent Meslek Yüksekokulu'nda restorasyon programı kurucu hocalardan biri ve Moğolistan'daki Orhun Anıtları projesi gibi uluslararası projelerde görev almış uzmanlar bulunmaktadır.
- Video, konservasyon ve restorasyon kavramları arasındaki farkları açıklayarak başlayıp, Türkiye'de bu mesleğin tarihsel gelişimini, eğitim programlarının evrimini ve günümüzdeki durumunu ele almaktadır. Konuşmacılar, Türkiye'deki eğitim sisteminin Batı'dan farkları, mesleğin teorik ve pratik yönleri, mezunların kariyer imkanları ve mesleğin geleceğine dair görüşlerini paylaşmaktadır.
- Röportajda ayrıca, Türkiye'de restoratör-konservatör ünvanlarının henüz uygulanamadığı durum, tekstil konservasyonu gibi alanlarda uzmanların azlığı, sualtı konservasyonu gibi özel alanlar ve Anadolu Arkeoloji ve Konservasyon Enstitüsü gibi kurumların kurulması için gerekli kurumsal destek gibi konular da tartışılmaktadır. Video, izleyicilerden gelen soruların yanıtlanmasıyla tamamlanmaktadır.
- 00:51Konuşmacının Tanıtımı
- Konuşmacı 1988 yılında Ankara Üniversitesi'nde sanat tarihini bitirdi ve 1989-1992 yılları arasında İtalya'da kültürel mirasın korunması ile ilgili eğitim aldı.
- 1991 yılında Ankara Üniversitesi'nde kurulan Türkiye'nin ilk taşınır eser onarım okulu olan Başkent Mesih Su Okulu'nda uzman olarak görev yaptı.
- 2002 yılında Fransa'da duvar resimlerinin korunması ile ilgili Avrupa Birliği bursuyla çalışmalar yaptı ve 2005-2011 yılları arasında Gazi Üniversitesi'nde Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü'nün kurucu bölüm başkanı olarak görev yaptı.
- 04:02Restorasyon ve Konservasyon Arasındaki Farklar
- Restorasyon, kültür varlıklarının bilimsel yöntemlerle doğrudan müdahalelerle onarımını içerir ve bu kültür varlıklarının bozulmuş, hasara uğramış olması gerekir.
- Konservasyon ise kültür varlıklarının bilimsel yöntemlerle doğrudan ya da dolaylı müdahalelerini içerir ve kültür varlığının hasarlı olması gerekmez.
- Konservasyon, önleyici koruma (eser üzerine doğrudan müdahale etmeden alınan tedbirler) ve etkin koruma (temizlik, sağlamlaştırma, güçlendirme gibi doğrudan müdahaleler) başlıkları altında değerlendirilir.
- 08:10Restorasyon Süreci ve Türkiye'deki Tarihi
- Restorasyon sürecinde belgeleme çok önemlidir ve eserin hikayesini, geçmişini, malzemesini ve sorunlarını anlamak gerekir.
- Bilimsel restorasyonda bu süreçler farklı uzmanlarla birlikte götürülür.
- Avrupa'da restorasyon kavramı 19. yüzyılda ortaya çıkmış, 20. yüzyılda belgelere dayalı bilimsel restorasyon başlamış ve İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra hız kazanmıştır.
- Türkiye'de restorasyon kavramı 19. yüzyılda tartışılmamış, eğitim programları ile birlikte bilimsel restorasyon 1960'lı yıllarda ODTÜ ve İTÜ'de başlamıştır.
- 11:45Türkiye'de Restorasyon Eğitiminin Gelişimi
- 1960'lı yıllarda başlayan restorasyon eğitimi, Türkiye'de tüm restorasyonların bilimsel nitelik kazanmasına katkı sağladı.
- Ankara Üniversitesi Başkent Meslek Yüksekokulu'ndaki restorasyon programı 1989'da kuruldu ve 1990 yılında öğrenci aldı, bu Türkiye'nin bu konudaki öncüsü oldu.
- 1996 yılında İstanbul Üniversitesi'nde dört yıllık lisans programı kuruldu ve yüksek lisans ve doktora programları açıldı.
- 14:06Avrupa'daki Restorasyon Eğitimi
- Avrupa'da restorasyon eğitimi 2000'li yıllardan itibaren çağın gereklerine uygun olarak yeniden planlandı ve beş yıllık program haline getirildi.
- Avrupa'da restoratör ve konservatör ünvanı ancak beş yıl eğitim programını tamamlayan kişiler alabilir.
- Restorasyon ve konservasyon mesleğinde %40 teori ve %60 uygulama olması gerekiyor.
- 15:34Türkiye'de Restorasyon Mesleğinin Durumu
- Türkiye'de restorasyon yapan herkese restoratör denilmesine rağmen, bu meslek yasal boyutta tanımsız kalmıştır.
- 2016 yılında Kültür Bakanlığı nezdinde İstanbul Merkez Laboratuvarı tarafından düzenlenen çalıştayda, eğitim programlarının yenilenmesi ve konservatör-restoratör ünvanının verilmesi konusunda geniş bir mutabakat oluştu.
- Aradan geçen dört sene içinde bu konuda ilerleme kaydedilemedi, kamu ilanlarında hala restoratör kadrosu için farklı mezuniyet dereceleri talep ediliyor.
- 18:48Türkiye'de Restorasyon Laboratuvarlarının Gelişimi
- Türkiye'de olumsuz bir yönü olmasına rağmen, laboratuvarların açılması önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
- 2013 yılında İstanbul'un dışında dokuz bölge laboratuvarı açıldı ve bu laboratuvarlara çok sayıda restoratör alınmıştır.
- Mevcut restoratörlerin özlük hakları korunmalı, gelecekte alınacak personel için ise konservatör-restoratör ünvanı kullanılmalıdır.
- 21:58Restoratör ve Konservatörün Aranacak Özellikleri
- Restoratör ve konservatör mesleği hem teori hem de pratiğe dayalı bir meslektir.
- Bu mesleği seçen kişilerin güçlü teori bilgisi, uygulama deneyimi, bilgi, beceri ve deneyim sahibi olması gerekir.
- Restoratörler esere, eserin sahibine, yaratıcısına, yasalara ve topluma karşı sorumludur.
- 23:32Restorasyon Mesleğinin Önemi ve Teorik Dayanakları
- Restorasyon uzmanları, kültür varlıklarını gelecek nesillere karşı bir emanet olarak görür ve mesleki duyarlılık önemlidir.
- Restorasyon uygulamalarında teoriye dayanmak gerekir, teoriden yoksun bir uygulama bilimsel nitelikten yoksundur ve başarılı olamaz.
- İlkeler ve teori uygulamayı yönlendirir ve şekillendirir, bu ikili ilişkide kararlar ve yaklaşımlar ilke üzerine kurulur.
- 25:02Mesleğe Giriş Önerileri
- Restorasyon mesleğini tercih edeceklerin teori ve uygulama becerilerini iyi düşünmeleri gerekir, çünkü sevmeden yapılabilecek bir meslek değildir.
- Meslekte sabırlı olmak, arazi çalışmak, sıcak saatlerde çalışmak, kazma kürek kullanmak ve bazen iskeleye çıkmak gerekebilir.
- Mezunlar laboratuvar ortamında değil, mimari şantiyelerde de çalışır ve iskeleden düşme riski vardır.
- 26:47Kültür Varlıkları Kavramları
- Kültür varlıkları taşınabilir ve taşınmaz olarak ikiye ayrılır, ancak bazı taşınmaz varlıklar zorunlu hallerde taşınabilir.
- Taşınabilir varlıklar herhangi bir yerden başka bir yere taşınabilirken, taşınmaz varlıklar bir yer için yapılmıştır ve taşınamaz.
- Duvar resimleri, mozaikler, mimari yüzeyler, yapı bileşenleri gibi elemanlar bazen kentsel dönüşüm veya koruma amaçlı taşınabilir.
- 32:53Eğitim Programları
- Kültür varlıkları koruma ve onarım bölümü, bazı üniversitelerde eğitim programı olarak sunulmaktadır.
- Dört üniversite bu programı açmış, bunlar arasında Ankara Üniversitesi ve Denizli Üniversitesi bulunmaktadır.
- Batman Üniversitesi'nde de bu program vardı ancak uzman eğitmen olmadığı için kapatılmıştır.
- 33:29Konservasyon ve Restorasyon Programları
- Yıldız Teknik Üniversitesi'nde taşınabilir konservasyon programı kurulmuş, ancak İstanbul Üniversitesi'ndeki benzer program artık kapatılmış durumda.
- Yeni çalışmalarda "taşınabilir" ismi yerine "kültür varlıklarını koruma ve onarım" ismi altında programlar açılacak.
- Mimar Sinan Üniversitesi'nde de "sanat eserlerini koruma ve restorasyon" adında bir program kurulmuş.
- 34:34Mimari Restorasyon Uzmanlığı
- Mimarlar sadece mimari anıtlarla değil, konservatörler ve restoratörlerle de çalışmaktadır.
- Mimar restoratör, mimarlık fakültesinin restorasyon programında yüksek lisans ve doktora yapmış kişilerdir.
- Mimar restoratörler mimari kararlarda ve mimari elemanların onarımında görev alırken, duvar resmi veya mozaiğin onarımında uzmanlaşmış konservatörlerin görev alanıdır.
- 35:35Multidisipliner Çalışma
- Türkiye'de bilimsel restorasyon Avrupa'dan çok daha yeni bir uygulamadır.
- Son on yılda anıtların, önemli binaların ve tarihi binaların onarımında danışmanlık kurumları hizmet vermeye başlamıştır.
- Restorasyon projelerinde mimar, restorasyon uzmanı, statik uzmanı, inşaat mühendisi, sanat tarihçisi ve malzeme bilimcisi gibi farklı uzmanların bir ekibi oluşturulur.
- 37:22Moğolistan'daki Orhun Anıtları Projesi
- Konuşmacı yaklaşık otuz yıldır değişik alanlarda çalışmış ve Moğolistan'da Orhun Anıtlarının korunması projesinde yer almıştır.
- 1997 yılında TIA'nın bir projesi olarak beş yıllık bir çalışma başlatılmış, proje başkanı Rüçhan Hoca'dır.
- Moğolistan'da çalışırken, Orhun Anıtlarında Japon bir ekipin de çalıştığını fark etmişlerdir ve bu durum şaşırtıcı gelmiştir.
- 40:06Mezunlara Tavsiyeler
- Mezunlar okuldan mezun olduklarında "tamam, iyi bir konservatör olduk" demek yerine sürekli kendilerini güncellemeleri gerekir.
- Dijital çağda teknikler, teknolojiler ve malzemeler sürekli güncellenir, bu nedenle konservatörler bu gelişmeleri takip etmelidir.
- Uzmanlaşmak çok önemlidir, ancak Türkiye'deki eğitim müfredatı Batı'dan yaklaşık otuz yıl geride kalmış durumdadır.
- 42:04Eğitim Sisteminin Zorlukları
- Türkiye'de uzman eğitmen yetiştirmeye yeni başlanmış durumdadır ve bu sayede programların akademik kalitesi artacaktır.
- Mezunlara tavsiye edilen bir diğer konu ise kendilerini bir alana, bir objeye odaklayıp uzmanlaşmalarıdır.
- Kompozit malzemeler ve karmaşık eserlerle ilgili uzmanlaşmış konservatörlerin eksikliği vardır, bu nedenle bu alanlarda eğitim gereklidir.
- 45:45Türkiye'de Konservasyon ve Restorasyon Eğitimi
- Türkiye'de konservasyon alanında duvar resmi, mozaik, taş, seramik ve metal konservasyonu konusunda çalışmalar yapılmaktadır.
- Ufuk Hocalar İstanbul'da master programı açmakta ve Türkiye'de bu mesleğin geleceği ümitli görünmektedir.
- Türkiye'de bu programların mezunlarının çalışmalarını yayınlaması önemlidir çünkü Avrupa'da metal konservasyonu üzerine ciltler dolusu kitap bulunurken Türkiye'de bu konuda yayınlar azdır.
- 48:35Eğitim Uygulamaları ve Salgın Süreci
- Salgın sürecinde online eğitimler, ödevler ve yazışmalar yapılmakta, ancak yüz yüze eğitimin etkileşim açısından çok önemli olduğu vurgulanmaktadır.
- Uygulama çalışmalarının bu süreçte yapılamayacağı, öğrencilerin videolar ve görsellerle bilgilendirildiği belirtilmektedir.
- Sınavların da uzaktan eğitimle yapılacağı ve önümüzdeki dönem eğitimine sağlıklı bir şekilde yüz yüze başlanabileceğine umulduğu ifade edilmektedir.
- 50:17Restorasyon Alanındaki Sorunlar
- Türkiye'de önemli bir sorun olarak, restorasyonlarda görev alan ve restorasyon hakkında en ufak bilgisi olmayan kontrollerin baskısı ve bilmedikleri konularda fikir sahibi olmaları belirtilmektedir.
- Mimaride çok karşılaşılan ve tartışılan bir konu olarak, müdürler ve kazı başkanlarının restoratörlere baskıda bulunması ve fikir sahibi olmaları vurgulanmaktadır.
- Sanatçıların kendi eserlerinde ufak tefek onarımlar yapabilmeleri için online bir workshop olabilir, ancak doğrudan uygulamaya dönük değil, bilinçli bilinçlenme için yapılabilir.
- 54:06Restorasyon Eğitimi ve Geleceği
- Türkiye'de restorasyon enstitüsü kurulabilmesi için yeterli altyapı olması gerektiği ve bu konuda Kültür Bakanlığı'nın gündeme getirdiği belirtilmektedir.
- İtalya'daki enstitülerin Kültür Bakanlığı bünyesinde kurulmuş ve başarılı olduğu, kültürel mirasın büyük ortağı ve sahibi olarak Kültür Bakanlığı'nın bu konuda önemli olduğu vurgulanmaktadır.
- Gazi Üniversitesi'nde kültür varlıkları koruma onarım fakültesi kurulması için çalışılmış, dosya hazırlanmış ve bu konunun gerçekleştirmesi için bir hayal olduğu belirtilmektedir.
- 56:29Konservasyon ve Restorasyon Mesleğinin Gelişimi
- Konuşmacılar, konservasyon ve restorasyon mesleğinin gelişimi için paydaşların bir araya gelmesi ve kültür bakanlığından kurumsal destek almanın önemli olduğunu vurguluyor.
- Türkiye'de Anadolu Arkeoloji kurulmasıyla konservasyon, restorasyon ve arkeoloji alanlarında birlikte çalışma başlamış durumda.
- Restorasyon kavramı eskiden "tamirat" olarak adlandırılıyordu ve daha çok zanaat şeklinde yürütülen bir meslek olarak görülüyordu.
- 58:24Konservasyon Enstitüsü Fikri
- Arkeoloji elçiliği olarak çalışan bir kurumun önemli olduğu belirtiliyor ve bu konuda dünya genelinde örnekler mevcut.
- Konservasyon enstitüsü fikri, tüm paydaşların bir araya gelmesi ve kurumsal destek alması durumunda gerçekleşebilir.
- Türkiye'de bürokrasi ve bakanların sık değişmesi, bu tür işlerin kişisel çabalarla yürütülmesini zorlaştırıyor.
- 59:33Restorasyon ve Konservasyon Mesleğinin Geleceği
- Restorasyon ve konservasyon mesleği Türkiye'de genç bir bilim olarak görülüyor ve eğitim açısından gelişmekte olan bir meslektir.
- Mesleğin iyi yolda olduğu ve gelişmeye açık olduğu belirtiliyor.
- Konuşmacı, bu mesleği seçmesinden ve icra etmesinden son derece mutlu olduğunu ifade ediyor.