Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan iş sağlığı ve güvenliği konulu soru-cevap formatında bir eğitim dersidir. Eğitmen, "kolay ezberle köşesi" olarak adlandırdığı bölümlerle konuları vurgulamaktadır.
- Video, Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği tarihini, önemli kanunları ve kavramlarını ele almaktadır. İçerikte maden nizamnamesi, umumi hırsı kanunu, iş kanunları, Fincancılar Sözleşmesi, Ereğli Havza-ı Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukuku gibi tarihsel belgeler anlatılmakta ve iş kazalarının tanımı, nedenleri, istatistikleri ve maddi zararları detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Video ayrıca iş kazası, olay, tehlike ve ramak kala olay gibi kavramları, 300-29-1 kuramı (Hendik Kaza Piramidi), domino teorisindeki tehlikeli davranışlar ve durumları, Dünya Sağlık Örgütü, Uluslararası Çalışma Örgütü ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kurumu'nun iş kazası tanımlarını içermektedir. Video, bir sonraki derste 12 soruyla devam edileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:01İş Sağlığı ve Güvenliği Tarihi
- Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği konusunda beş soruyla devam edilecek.
- Birinci derste Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliğinde kalmış, dördüncü soruya kadar gelmiş ve ikinci derste kaldığı yerden devam edilecek.
- 00:15Maden Nizamnamesi
- Maden Nizamnamesi'nde iş kazasına uğrayan işçilere ve ailelerine işveren tarafından tazminat ödenmesi ve iş kazasında kusurlu bulunan işverenlerin para cezası ile cezalandırılması gibi düzenlemeler yer almıştır.
- Maden Nizamnamesi 1869 yılında iş güvenliği ile ilgili hükümlere daha fazla yer vermiş ve Dilaver Paşa Nizamnamesindeki eksiklikleri gidermiştir.
- Maden Nizamnamesi'nde madenlerde zorla çalıştırma sistemi kaldırılmış, mühendislere iş kazalarının önlenmesi için gerekli önlemleri aldırma ve gerekli araç ve gereçleri isteme hakkı getirilmiştir.
- 03:13Umumi Hırsı Kanunu
- 1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hırsı Kanunu, en az elli işçi çalıştıran işyerlerinde hekim bulundurma zorunluluğu getirmiştir.
- Bar, kabare, gazino, dans oyunları, hamam ve kahvehaneler gibi yerlerde 18 yaşından küçüklerin çalıştırılması yasaklanmıştır.
- Bu kanun çalışma hayatında çocuk ve kadınların korunması açısından önemlidir.
- 05:01İş Kanunu Tarihi
- Cumhuriyet döneminde yürürlüğe giren ilk iş kanunu 308 sayılı İş Kanunu'dur ve 1908 Haziran 1936'da kabul edilmiştir.
- Şu anda yürürlükteki kanun 4857 sayılı İş Kanunu'dur ve 16 Haziran 2003'te yürürlüğe girmiştir.
- İlk iş sağlığı yasası İngiltere'de çıkmıştır ve bu düzenlemeler zinciri Avrupa içerisinde diğer ülkelerde emsal teşkil etmiştir.
- 06:30Meslek Hastalıkları Hastaneleri
- Türkiye'de SSK ilk meslek hastalıkları hastanesini 1949 yılında İstanbul Nişantaşı'nda kurmuştur.
- 1939 yılında Ankara Meslek Hastalıkları Hastanesi kurulmuştur.
- 1949 yılında Zonguldak, Karabük ve İzmir'de meslek hastalıkları hastaneleri kurulmuştur.
- 07:23Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Mütealik Kanun
- 1921 yılında yürürlüğe girmesiyle madenlerde 18 yaşında küçük olanların çalıştırılması yasaklanmış, günlük çalışma süresi sekiz saatte sınırlandırılmıştır.
- Maden işleten işverenler hastalanan veya kazaya uğrayan işçileri tedavi ettirmek, madeni etrafında hastane, eczane ve hekim bulundurmak zorunluluğu getirilmiştir.
- İş kazaları nedeniyle ölenlerin mirasçıları işverene karşı tazminat davası açabileceklerdi.
- 08:45Sosyal Haklar ve İşveren Sendikaları
- Türkiye'de sosyal haklar ilk kez 1961 yılında sosyal ve ekonomik haklara vurgu yapan yeni bir anayasanın kabul edilmesiyle güvence altına alınmıştır.
- 1962 yılında Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu kurulmuş, 1963 yılında Sendikalar Kanunu ile toplu sözleşme, grev ve lokavt kanunu kabul edilmiştir.
- 1982 yılında yeni bir anayasanın kabulü ve 1983 yılında söz konusu kanunların değişmesine kadar işveren sendikası sayısı cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine çıkmıştır.
- 10:19Fincancılar Sözleşmesi
- Fincancılar Sözleşmesi, 13 Temmuz 1766 tarihinde Kütahya'daki çini atölyesi sahipleriyle çalışanlar arasında devlet hakemliğinde yapılmış bir toplu sözleşmedir.
- Sözleşmede çırakların belirtilen hükümler dışında istekte bulunmayacağı ve kalfa-çırakların Kütahya'da 24 iş yerinden başka işyeri açamayacağı belirtilmiştir.
- 11:09İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Gelişmeler
- Fincancılar Sözleşmesi Cumhuriyet ilanından önce ve ilk toplu sözleşme olarak kabul edilir.
- Ereğli Havza-ı Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Mütealik Kanun, Cumhuriyet ilanından önce madenlerde 18 yaşında küçüklerin çalıştırılması yasaklanmıştır.
- 38 sayılı İş Kanunu Cumhuriyet ilanından sonra çıkarılmış, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ise Cumhuriyet ilanından sonra uygulanmıştır.
- 13:11İş Sağlığı ve Güvenliği Alanındaki İlk Düzenlemeler
- Türkiye'de iş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenlemeler maden sektöründe yapılmıştır.
- İş sağlığı ve güvenliği amaçları çalışanları korumak, işletme güvenliğini sağlamak ve üretim güvenliğinin sağlamasıdır.
- İş sağlığı ve güvenliği kapsamında çalışanların sağlık kapasitesinin en yüksek düzeye çıkarmak, her çalışanı fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun işlerde çalıştırmak ve çalışmanın olumsuz koşulları nedeniyle sağlığın bozulmasını önlemek hedeflenmektedir.
- 14:53İş Kazaları ve Ramak Kala Olayları
- Kaza, kasıt söz konusu olmaksızın dıştan ve ani bir etkiyle beklemedik bir anda meydana gelen ve kişilere zarar veren sonucu istenmeyen bir olaydır.
- Ramak kala olayı, yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olabilen ya da sebep olabilecek potansiyele sahip olan işle ilgili durumlardır.
- İşyerinde meydana gelen, çalışan, işyeri ya da iş ekipmanı zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay ramak kala olayıdır.
- 17:22Ramak Kala Olaylarının Önemi
- Ramak kala olayları 1/29/300 kuramı olarak bilinen Hendick kaza piramidi ile açıklanır.
- Bu kurama göre meydana gelen her 300 ramak kala olayı 29 adet uzuv kayıplı veya ciddi yaralanmalı kazanın habercisidir.
- Tüm bu ramak kala olayları dikkate alınmazsa bir adet ölümlü kaza kaçınılmaz demektir.
- 18:36İş Kazası Tanımı
- İş kazası, önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır.
- Bu tanım Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır.
- Dünya Sağlık Örgütü sağlığı sadece hastalık veya sakatlığın olmayışı değil, bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir şeklinde tanımlamaktadır.
- 20:05İş Kazası Tanımları
- Dünya Sağlık Örgütü, iş kazasını kişisel yaralanma, makine, araç ve gereç zarar görmesi ve üretimi bir süre durması olarak tanımlamaktadır.
- İş kazası, önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan etrafa zarar verecek nitelikteki olaylardır.
- Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tanımı da benzer şekilde, önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan etrafa zarar verecek nitelikteki olayları ifade etmektedir.
- 21:01İş Kazalarının Ana Nedenleri
- Yaşanan iş kazalarının ana nedenleri analiz edildiğinde dört başlık görülmektedir: insan faktörü, makine faktörü, ortam ve çevre faktörü, yönetim faktörü.
- İnsan kaynakları, iş kazalarının ana nedenleri analizinde yer almamaktadır.
- 21:47Domino Teorisinde Tehlikeli Davranışlar
- Domino teorisinde yer alan tehlikeli davranışlar arasında işi bilinçsiz yapmak, dalgınlık ve dikkatsizlikçe makine koruyucularını çıkarmak, koruyucusu olmayan makine ve tezgahlar kullanmak ve güvenlikli çalışma talimatlarına uymamak bulunmaktadır.
- Tehlikeli durumlar arasında çalışma talimatlarının bulunmaması, güvenliksiz ve sağlıksız çevre koşulları, elektrik makinelerinde topraklama olmaması ve işe uygun olmayan el aletleri bulunmaktadır.
- Koruyucu olmayan makine ve tezgahlar tehlikeli durum olarak, tehlikeli davranış olarak değil tanımlanmaktadır.
- 25:22İş Kaza İstatistikleri
- Kaza ağırlık oranı, bir takvim yılı içerisindeki ölümlü veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesi ile elde edilen değerin on üzeri üç katsayı ile çarpılmasıyla belirlenir.
- Kaza sıklık oranı, bir takvim yılı içerisindeki ölümlü veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmaların toplam sayısının aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesi ile elde edilen değerin on üzeri altı katsayısıyla çarpılmasıyla belirlenir.
- Kaza olabilirlik oranı, bir takvim yılı içerisindeki ölümlü veya ölümlü olmayan mesleki yaralanan toplam sayısının aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin toplam sayısına bölünmesiyle elde edilen değerin yüz bin (on üzeri beş) katsayı ile çarpılması sonucu hesaplanır.
- 27:25İş Kazalarında Maddi Zararlar
- İş kazalarında doğrudan görünen maddi zararlar arasında acil yardım, ambulans hizmeti ve tedavi, geçici veya sürekli iş göremezlik ve ölüm ödemeleri, kazalı ve yakınlarına ödenen tazminatlar ile sigorta tazminatları bulunmaktadır.
- Görünmeyen maddi zararlar arasında çalışamayan sürelere ilişkin iş gücü ve üretim kaybı, makinelerin hasarlanması ve evden çıkması sonucu tamir ve yenileme masrafları, işletmenin veya fabrikanın tamamını ya da bir kısmının kullanılamaz hale gelmesi bulunmaktadır.
- Görünmeyen maddi zararlar arasında ayrıca mahkeme ve adli süreç masrafları, ürün ve hammadde kayıpları, çalışanlardaki moral bozukluğuna bağlı verim düşmesi, yeni ve acemi çalışan istihdam zorunluluğu ve yetiştirilme maliyetleri ile işletmenin itibar kaybı ve zamanında mal teslimi yapamaması nedeniyle müşteri kaybı da bulunmaktadır.