Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarihçi tarafından sunulan, Türkiye'de havacılık sanayisinin gelişimini inceleyen akademik bir eğitim serisinin altıncı ve son bölümüdür. Konuşmacı, belgeler ve resmi kayıtlar üzerinden Türkiye'nin havacılık sektöründeki gelişimini kronolojik olarak analiz etmektedir.
- Video, Türkiye'de uçak fabrikalarının kuruluşundan başlayarak, Vecihi Hürkuş ve Nuri Demirağ gibi önemli isimlerin çalışmaları, Türk Hava Kurumu'nun faaliyetleri ve Amerika ile ilişkilerin gelişimi üzerine kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Konuşmacı, Türkiye'nin havacılık sektöründeki gelişiminde yaşanan sorunları, eğitim eksiklikleri, planlama hataları ve ideolojik bakış açılarının etkilerini belgeleme ve analiz etmektedir.
- Sunumda ayrıca Truman ve Marshall programları, Türk Hava Kurumu'nun uçak ve motor fabrikalarının gelişimi, Nuri Demirağ ile Türk Hava Kurumu arasındaki münakaşa ve mahkeme süreçleri gibi konular detaylı şekilde ele alınmaktadır. Konuşmacı, Türkiye'nin havacılık sektöründeki gelişiminde pazar odaklı ürün geliştirme eksikliği ve teknik eğitime verilen yetersiz önem gibi temel sorunları vurgulamaktadır.
- 00:04Giriş ve Genel Bakış
- İlk beş bölümde farklı zaman dilimlerinde ve kurumlarda meydana gelen olayları belgeler eşliğinde açıklamaya çalışılmış.
- Türkiye'de bu alanda ciddi derecede bilgi kirliliği var ve kaynaksız, eksik ve yanlış bilgiler özellikle internet medyasına sık yayılıyor.
- Belgenin olmadığı hiçbir şeye inanmamak gerekiyor.
- 01:24Uçak Fabrikaları ve Siyasi Boyut
- Uçak fabrikaları olayları 1945 senesinden evvel yaşanmış olayları Amerikan yardımlarından sonra etkilenmiş gibi anlatmak doğru değil.
- Tom Taş, Eskişehir ve Kayseri'deki fabrikalarda Tom Taş dönemi ve ondan sonraki dönem vardır; orada lisansı satın alınmış yabancı uçaklar üretildi.
- Uçak fabrikaları meselesinde sadece siyasi boyutları ele almak yeterli değil, teknik eğitim, planlama ve bürokrasi gibi argümanlar da önemlidir.
- 04:15İkinci Dünya Savaşı Sonrası Düzen
- Türkiye'nin sadece Truman ve Marshall yardımları değil, 1942'de Amerika ile bir yardım anlaşması (Ödünç Verme-Kiralama Land Lease Yasası) girdiği görülüyor.
- Bu yardımda askeri malzeme yardımı yapılmadığı, sadece makine, lokomotif, demiryolu malzemesi ve kamyon tedarik edildiği belgelerde görülüyor.
- İran'da 1941'de bir darbe girişiminde bulunulmuş, İngiliz ve Sovyet birlikleri Rıza Pehlevi indirilip yerine oğlu Muhammed Rıza Şah getirilmiştir.
- 07:34Sovyet Tehdidi ve Türkiye'nin Durumu
- Sovyetler Birliği'nin Montrö'de değiştirilmesi için girişimlerde bulunması ve Türkiye-Yunanistan'ın komünizm tehlikesiyle karşı karşıya olması yaşanmıştır.
- Sovyetler Birliği 19 Mart 1945'te Türkiye'de saldırmazlık anlaşmasını feshettiğini iletiyerek Boğazlarda askeri imtiyaz talep etme ve toprak bütünlüğünü tehdit etme konularını gündeme getirmiştir.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin ordusu, Sovyetler Birliği ile başa çıkabilecek bir güçte değildi; 50 tümen, 24 parça gemi ve 430 küsur tane uçağa sahipken, Sovyetler 11 milyonluk bir orduya sahipti.
- 10:09Türkiye'nin Amerika İlişkileri
- İngiltere'nin Ortadoğu ve Önasya'daki çekilmesinden sonra Amerika bu alanı doldurmak istiyor ve Türkiye, Sovyetler Birliği'ne karşı denge unsuru olarak Amerika ile ilişki kuruyor.
- Türkiye, Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü açısından çok daha büyük, ekonomik açıdan da daha güçlü bir ülke olduğu için bu güçle başa çıkabilecek durumda değil.
- Stalin'den sonra devlet başkanı olan Kruşçev, 10 sene sonra çevrede yaptıklarının yanlış olduğunu itiraf ediyor ve Türkiye'yi kendi elleriyle düşmanlarına ittiklerini kabul ediyor.
- 12:32Truman ve Marshall Programları
- Truman doktrini, Harry Truman'ın Amerikan Meclisi'nde yaptığı beş sayfalık konuşmada Yunanistan ve Türkiye'nin komünizm tehlikesinden uzak durması için askeri ve ekonomik yardım yapılmasını amaçlıyor.
- Marshall programı, George Marshall'ın 1947'de Harvard Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada Avrupa'da savaştan fiziki olarak zarar görmüş ülkelere yeniden ihya edilmesi için bir kalkınma programı hazırlamalarını öneriyor.
- Türkiye başlangıçta Marshall programına dahil edilmemiş, ancak diplomasi uygulayarak kendini sonradan bu programda dahil ettirmiş.
- 14:21Amerikan Yardımlarının Meclis'teki Onayı
- Truman ve Marshall programları Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde onaylanıyor ve hiçbir gizli maddeler veya kapalı oturumlar yoktur.
- Mecliste hem iktidar hem muhalefet partileri, hem de Kurtuluş Savaşı'nda kahramanlık göstermiş emekli askerler, akademisyenler, bürokratlar ve fikir insanları kabul oyu veriyor.
- Kazım Karabekir, Fahrettin Altay gibi büyük generaller, Menderes, Bayar gibi Demokrat Parti kurucuları, Ülker Ülken gibi tarihçiler ve gelecekte başbakanlık yapan kişiler de kabul oyu vermiş.
- 17:11Eğitim Sistemi ve Teknik Kadro Sorunu
- Türkiye'de o dönemde teknik üniversitesi yoktu ve mühendisler Yüksek Mühendis Mektebi ve İstanbul Teknik Okulu'nda yetişiyordu, ancak bunlar üniversite değil mektep statüsünde kurumlardı.
- 1943 senesinde yöneticiler tarafından fark edilen bu eksiklik 1944'te İstanbul Teknik Üniversitesi'nin kurulmasıyla giderilmiş, ancak 1929'a kadar herkes tek tip mezuniyet alıyordu.
- Türkiye'de eğitim konusu ihmal edilmiş, 1935'e kadar sabit bir kadro oturtulamamış ve 1941 senesinde açılan makine bölümünün tayyare şubesi ilk mezunlarını 1943'te vermiş.
- 20:48Türkiye'de Kalifiyeli Eleman Eksikliği
- Eğitim tarihi kaynaklarına bakıldığında, Türkiye'de uçağın teknik incelemesini yapabilecek kalifiyeli mühendislerin eksikliği görülüyor.
- Vecihi Hürkuş'un 1925 ve 1930'lu yıllarda uçağına sertifika verilmediği iddia edilse de, Vecihi Hürkuş'un kendi kaynaklarına bakıldığında şahsi kasıt olmadığı anlaşılıyor.
- 1925'te Vecihi Hürkuş'un uçağına muayene memuru, "aramızda tayyare mühendisi yoktur" diyerek uçurulmasını engellemiş, bu da Türkiye'de konudan anlayan eleman eksikliğini gösteriyor.
- 23:45Vecihi Hürkuş'un 1930'luklar Deneyimi
- 1930'da Ankara'da Vecihi Hürkuş'a "sizden sertifika verebilecek altyapımız ve kadromuz yoktur" denilmiş, bu durumda Mareşal Fevzi Çakmak olaya müdahale etmiş.
- Fevzi Çakmak, Vecihi Hürkuş'a Çekoslovakya'ya gidip test yaptırmasını ve Türkiye'de uçmaya izin verileceğini söylemiş.
- Vecihi Hürkuş'un yazdıklarına bakıldığında, Türkiye'de konudan anlayan eleman yetiştirilmemiş, bu da Türkiye'nin teknik altyapısının yetersizliğini gösteriyor.
- 25:24Türkiye'de Havacılık Eğitimi Gelişimi
- 1941'de Yüksek Mühendis Mektebi'nde kurulan Tayyare Şubesi'nin ilk müfredatı Polonyalı mühendisler tarafından hazırlanmış.
- Polonyalı mühendislerin yazdıkları kitapta, Türkiye'de havacılık alanında çalışabilecek yeterli sayıda mühendisin olmadığı belirtilmiş.
- Hasan Ali Yücel'in 1943'te yaptığı konuşmada, ileri memleketlerin mühendislik eğitimlerine uymak, akademi-sanayi işbirliği kurmak ve teknik eğitime önem vermek gerektiği vurgulanmış.
- 27:12Deneysel Altyapı ve Kitaplar
- Türkiye'de rüzgar tüneli gibi deneysel altyapı tesislenmesi çok geç olmuş, ilk anlaşmalar 1942'de İsviçreli bir firmayla yapılmış ancak iş İngilizlere verilmiş.
- İnşaat 1946'dan sonra başlamış, 1947-1948 veya 1950'de bitirildiği söylenmiş ancak 1955'te bile bitirilemediği belgelenmiş.
- İlk Türkçe havacılık kitabı 1946'da Türk akademisyen tarafından yazılmış, Türk Hava Kurumu mühendisleri 1939 ve 1941'de kitaplar yayınlamış.
- 30:44Türk Hava Kurumu'nun Gelişimi
- Türk Hava Kurumu 1925'te Türk Tayyare Cemiyeti olarak kurulmuş, 1935'te ismi değiştirilmiş ve günümüzde de aynı şekilde devam etmekte.
- Türkkuşu adında Eskişehir İnonu'da bir uçuş okulu kurulmuş, Türkiye'ye iltica eden Polonyalı mühendisler Türk Hava Kurumu'nun bünyesinde havacılık sanayi kurmak için teşebbüste bulunmuş.
- Türk Hava Kurumu'nun bünyesinde 1940'da Ankara'da bir uçak fabrikası ve 1948'de bugünkü Türk Traktörün olduğu yerde bir motor fabrikası kurulmuş.
- 31:53Türk Hava Kurumu'nun Fabrika Projesi
- Uçak fabrikasında gövde tasarımı, motor fabrikasında ise motorların tasarımı ve üretimi lisans altında kısmen ve özgün tasarımlarla gerçekleştirilmektedir.
- İngiltere ile savaş zamanı geliştirilen ilişkide İngiltere bir ekip göndermiş ve Bristo fabrikasında incelemede pistonlu motorların geleceğinin olmadığı ve motor imalat konseptinin jet motorlara doğru kaydığı tespit edilmiştir.
- Genelkurmay ve Milli Savunma Bakanlığı, bu alanda gerekli çalışmaların yapılmasının uygun olduğunu belirtmiş, ancak Türk Hava Kurumu'nun bu öneriyi göz önünde bulundurmadığı belirtilmiştir.
- 32:40Fabrika Kurulumu Tartışmaları
- Türk Hava Kurumu bir imalathane kurmak istiyor, aynı zamanda bir motor fabrikası da kurmak istiyor, ancak Genelkurmay ve Milli Savunma Bakanlığı iki tane aynı amaca hizmet eden fabrika kurulmasını uygun görmüyor.
- Belgelerde, Türkiye'nin iki motor fabrikası için iş temin edilebilecek vasiyetin olmadığı ve bugünkü teknik kabiliyetin iki motor fabrikasını değil, bir motor fabrikasını bile ancak büyük gayretlerle idare edebilecek bir durumda olduğu belirtiliyor.
- İngiltere'ye giden mühendislerin notlarında, gaz türbinli motorların havacılıkta mühim bir inkılap yaptığının ve pistonlu motorların yakında kalkacağına dair bilgiler yer almaktadır.
- 35:05Türk Hava Kurumu'nun Maddi Zorlukları
- 1947'de maddi yükün altından kalkamadığı için Türk Hava Kurumu kendisini denetlemesi için başbakanlığa başvurmuş ve rapor sunmuştur.
- Amerika'nın hibe ettiği uçaklar gelmesi üzerine Türk Hava Kurumu'na verilen siparişler iptal edilmiş ve bu durum kurumun zor durumda kalmasına neden olmuştur.
- Türk Hava Kurumu diğer bakanlıklarla görüşmüş ve uçak satın almalarını rica etmiş, ancak bakanlıkların bütçeleri müsait olmadığı için satış yapılamamış ve kurum maddi krize girmiştir.
- 36:49Koordinasyon Eksikliği ve Çözüm Önerileri
- Raporda, tüm sıkıntıların kurumlar arası koordinasyon eksikliğinden kaynaklandığı belirtilmiştir.
- Türk Hava Kurumu, fabrikaları kurmadan evvel üreteceği uçaklar ve motorları satın alabilecek devlet kurumlarına sormadan kendi belirlediği ürünler üzerine odaklanmış olması eleştirilmiştir.
- Üretilecek 130 beygirlik motorlar için Genelkurmay ve Milli Savunma Bakanlığı ihtiyaç duymadıkları belirtilmiş, ayrıca fabrika personelinin boş kalmaması için gereksiz işler yapıldığı vurgulanmıştır.
- 40:32Fabrika Performansı ve Sonuç
- Uçak fabrikasında sıralanan planörler ve uçakların AR-GE ve imalat süreçleri devam etmiştir.
- Motor fabrikasında lisans alınan Cipsi motorunun montajı yapılmış, bir senede 25 motor montajı ve 10 tanesinde imalat başlamıştır.
- Fabrika ayrıca 5 ila 10 beygirlik dizel motorlar üzerinde de çalışmıştır.
- 41:31Türk Hava Kurumu Fabrikalarının Durumu
- Türk Hava Kurumu'nun motor fabrikasının kapasitesini tam anlamıyla kullanması için dışarıdan denizcilik, inşaat ve demiryolu sektöründen işe alınması gerektiği belirtiliyor.
- Türk Hava Kurumu'nun kendi yazdığı raporlarda, bu alana yönelmenin temeli oturtulamadan doğru olmadığı ve yeterli eğitimli elemanın olmadığı belirtiliyor.
- Devlet, askeri fabrikaları tek bir bünyede toplayıp tek çatı altında koordine etmeye çalışmış, böylece koordinasyon eksikliğini gidermeye çalışıyor.
- 42:19Makine Kimya Endüstrisi'ne Devretme
- Makine Kimya Endüstrisi'ne devretme, Türk Hava Kurumu'nun uçak ve motor fabrikalarını MKE'ye devretmek suretiyle olumlu bir çözüm olarak görülüyor.
- Makine Kimya Kanunu'nun 3. maddesine göre, Milli Savunma Bakanlığı bütün siparişlerini MKE'den temin etmek zorundadır.
- Bu şekilde müşteri ve fabrika arasındaki iletişimi zoraki kurmuş oluyor, örneğin Genelkurmay dörtyüz beygirlik bir motor talep ederse, fabrika müşteri talebine göre üretim yapmak zorunda kalıyor.
- 43:29Fabrikaların Tüzüğü ve Değişiklikleri
- 26 Mayıs 1952'de Türk Hava Kurumu'nun tüzüğüne göre fabrikalar genel müdürlüğü hükmü kaldırılmış.
- 1954'te Amerikan Minneapolis Molin fabrikasına ortak olarak kurulan anonim şirketi Traktör Fabrikasına satılmış ve bugün hala Türk Traktör olarak Ankara'da faal.
- Fabrikalar kapatılmamış, sadece ürün imalatının dönüştürülmesi ve devredilmesi söz konusu.
- 44:27Siyasi Değişim ve Hava Endüstrisi
- 1951'de Türkiye'de yeni siyasi bir değişiklik olurken, 1950'den sonraki yönetim de konuya aynı şekilde bakıyor.
- "Doğru düzgün bir şey kuramamışken çok kompleks bir hava endüstrisi ile başa çıkmamız doğru değil" görüşü ortaya atılıyor.
- 1952'de tüzük değişikliği ve fabrikalar genel müdürlüğü hükmünün kaldırılması Resmi Gazete'de yayınlanıyor, motor fabrikası 20 Haziran 1954'te Minneapolis Molin Türk Traktör ve Ziraat Makineleri Anonim şirketine satılıyor.
- 45:45Nuri Demirağ ve Uçak Projesi
- Nuri Demirağ 1936'da özel sektörde işe giriyor ve özgün tasarımları üretmek istiyor.
- 36-38 ve 40 kodlu üç uçak projesi üzerinde durulmuş, ancak hiçbiri satılamamış ve 40 modeli (avcı uçağı) hiç gerçekleştirilememiş.
- 36 modeli (eğitim uçağı) Temmuz 1938'de kaza geçiriyor, tasarımcısı Selahattin Reşit Alan hayatını kaybediyor ve uçak revizyon geçiriyor.
- 47:01Uçak Testleri ve Şartname Uyuşmazlığı
- Kazadan sonra Demirhan ekibi inceleme yapıyor ve Türk Hava Kurumu'nun motorla ilgili yanlış bilgi verdiğine kanaat getiriyor.
- Şartnamede 165 beygirlik motor belirtilmişken, katalogda 150 beygirlik olduğu görülüyor ve uçak bu şekilde modernize ediliyor.
- Testlerde uçak eğitim uçağı kategorisinde olduğu rapor edilirken, Türk Hava Kurumu'nun akrobasi uçağı istediği belirtiliyor.
- 48:41Sözleşmenin Feshi ve Dava
- Türk Hava Kurumu başkanı Şükrü Koçan, Demirağ'a mektup göndererek şartnameye uygun olmadığını ve sözleşmeyi feshettiğini belirtiyor.
- Avansın (37.950 lira) geri alındığı belirtilirken, Demirağ daha sonra Cumhurbaşkanı İnönü'yu bilgilendirirken bu meblağ 40 bin lira, dava açıldığında ise 51 bin lira olarak yükseliyor.
- 1943'te Demirağ Türk Hava Kurumu'na dava açıyor, hakkını aramak için üç celse sürüyor ve son celsede İTÜ'den üç profesör bilirkişi olarak olaya dahil ediliyor.
- 51:37Bilirkişi Raporu ve Sonuç
- İTÜ'den atanan üç profesör (Feridun Arısan, Hilmileri ve Necdet Eraslan) raporunu veriyor ve üç soruya cevap veriyor.
- Profesör heyetine göre uçak akrobasi uçağı değil, eğitim uçağıdır ve Milli Savunma Bakanlığı'nın fen heyetinin verdiği rapor doğrudur.
- Statik testlere göre uçak tasarımı akrobasiye uygun olmamasına rağmen uçurulduğunda akrobasi hareketi yapabilecek nitelikte olsa da, testte başarısız olduğundan davanın Türk Hava Kurumu lehine düştüğü görülüyor.
- 52:29Nuri Demirağ ve Türk Hava Kurumu Arasındaki Münakaşa
- Dava Türk Hava Kurumu'na karşı Demirağ'ın reddedilmesiyle sonuçlanmıştır.
- Konunun tam olarak anlaşılabilmesi için 1.234.567 maddeden oluşan rapor ve dökümanların incelenmesi gerekmektedir.
- 80 senedir araştırılmamış ve incelenmemiş birçok belge bulunmaktadır.
- 54:15İTÜ'nün Mahkeme Raporu
- Nuri Demirağ tayyaresi bir normal mektep başlangıç tayyaresi olarak tanımlanmıştır.
- Statik tecrübeler sonucunda akrobasi sınıfına dahil olmaması nedeniyle akrobasi hareketleri yapılamamaktadır.
- İTÜ'nün mahkeme raporunda "akrobasi sınıfına uygun olmadığı görülmüştür" ifadesi yer almaktadır.
- 54:51Milli Savunma Bakanlığı'nın Açıklamaları
- Nuri Demirağ 1944 yılında Cumhurbaşkanı Başvekaleti'ne (Başbakanlık) yazdığı mektupta işlerinin düzgün gitmediğini belirtmiştir.
- Milli Savunma Bakanlığı'na göre Demirağ, devletin iş vermediğinden yakınıyor ancak bu doğru değildir.
- 1941 yılında bir tip tayyarenin bakım ve onarımı için Yeşilköy'deki tesislere havale edilmiş ve 188.000 TL ödeme yapılmıştır.
- 56:05Demirağ ve Devlet İlişkileri
- 1944 yılında Demirağ devlete başvurmuş ancak Milli Savunma Bakanlığı, iş yapacakları takdirde teknik ekibi ve ekipmanlarını yollamalarını istemişlerdir.
- Milli Savunma Bakanı Ali Rıza Artun Kalın'a göre Demirağ sadece maddi çıkarını düşünmektedir.
- 1938 modeli dört kişilik yolcu uçağı, Türk Hava Yolları'nın envanterinde yer almamıştır.
- 57:47Uçak İmalatı ve Pazar İhtiyaçları
- 1938 modelinin o yıllarda tercih edilmemesi, teknik açıdan normal karşılanmaktadır.
- Milli Savunma Bakanlığı'na göre pazar ihtiyacı gözetmeden, müşteri taleplerini sormadan uçak üretmeye kalkışılması nedeniyle alıcı çıkmamıştır.
- 1936 modeli, Demirağ'ın işini kurmadan önce Selahattin Reşit Alan tarafından hazırlanmış bir projeydi.
- 59:55Atatürk Havalimanı Arazisi
- Atatürk Havalimanı arazisinin tamamı Nuri Demirağ'a ait değildir.
- Yeşilköy Tayyare Meydanı, Osmanlı zamanından kalan, devletin işlettiği bir arazidir.
- Nuri Demirağ, Yeşilköy Tayyare Meydanı'nın yanındaki Elmas Paşa çiftliğini satın alarak gök okulu, büyük hangar ve uçak pisti kurmuştur.
- 1:00:43Kamulaştırma Süreci
- Yeşilköy Hava Meydanı'nın genişletme çalışmaları 1949-1950 dönemiyle ilgilidir.
- Kamulaştırma süreci, Nuri Demirağ'ın işlerini resmen bırakmasından dört yıl sonra gerçekleşmiştir.
- Nuri Demirağ'ın kurumsal arşivi bulunmamaktadır ve uçak ihraç etmemesi için kanun çıkarıldığı iddiası kanıtlanamamaktadır.
- 1:03:29Analiz ve Filtreleme
- Konuşmacı, beş bölümde anlatılan birçok argümanı filtrelemek gerektiğini belirtiyor.
- Filtreleme işlemi, belgeler, kanıtlayabileceğimiz şeyler üzerinden yapılmış; kararname, meclis zabıtları, resmi gazetedeki kanunnameler ve devlet arşivlerindeki yazışmalar üzerinden analiz yapılmış.
- Popüler kültürde anlatılanların çoğu kanıtsız, eksik ve yanlış olduğu, bu analiz sonucunda ortaya çıktığı belirtiliyor.
- 1:04:51Amerikan Yardımları ve İdeolojik Bakış
- Amerikan yardımları o dönemin siyasi ve askeri şartlarına göre uygun bulunmuş ve hem muhalefet hem iktidarın ortak oylarıyla kabul edilmiş.
- Kazım Karabekir ve Fahrettin Altay gibi büyük komutanların da olumlu oy vermesi, ideolojik bakmanın sağlıklı olmadığına işaret etmektedir.
- Birçok kişi ve kurum havacılığın gelişmesi için büyük çaba göstermiş fakat bu çabalar sadece kendi belirledikleri çerçeveyle sınırlı kalmıştır.
- 1:06:00Koordinasyon ve Planlama Sorunları
- Herkes kendi kabuğunun içerisinde çalışmış, koordinasyon ve iletişim dışından hareket etmişlerdir.
- Türk Hava Kurumu ve Nuri Demirağ'ın düştüğü en büyük hata, müşteri ihtiyacını gözetmeden ürün tasarlamış olmasıdır.
- Pazar odaklı ürün geliştirme prensibi ihmal edilmiş, teknik eğitime önem verilmemiş ve yeterli sayıda mühendis ve teknisyen bulunmamıştır.
- 1:09:01Amerikan Yardımları Hakkında Gerçekler
- Anlaşmaları onaylayan kişilerin siyasi ideoloji ile bağlantısı yoktur; hem CHP'nin hem de Demokrat Parti'nin kurucu üyeleri onay vermiştir.
- Truman anlaşmasının altıncı maddesine göre Türk hükümeti istedikçe anlaşmayı feshedebilirdi, ancak sonraki hiçbir hükümet bu anlaşmadan geri çekilmemiştir.
- Olayın manzarası, internet medyasında anlatıldığı gibi değil, belgelere baktığımızda farklı bir görünüm ortaya çıkmaktadır.
- 1:10:08Sonuç ve Öneriler
- Eğitim, teknik seviye, planlama ve yönetimdeki sıkıntılar, Türkiye'de havacılık sektöründe yaşanan aksaklıkların temel sebepleridir.
- Türk Hava Kurumu'nun ve Vecihi Bey'in yaptıkları özgün tasarımlı uçakların diğer yurt dışındaki muadil uçaklara nazaran teknik seviyesini kanıtlayan belgeler bulunmamaktadır.
- Konuşmacı, farklı bir bakış açısı kazandırmak amacıyla çalışmalarını sunmuş, bu konunun daha detaylı ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır.