Buradasın
Türkiye Cumhuriyeti'nin İlk Dönemi ve Mustafa Kemal Atatürk'ün İktidar Süreci
youtube.com/watch?v=UBpxslffH0cYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecini ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün iktidar yolculuğunu anlatan tarihsel bir anlatımdır. Mustafa Kemal, Meclis, Yunus Nadi gibi tarihi karakterler ele alınmaktadır.
- Video, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecinden başlayarak Mustafa Kemal'in cumhurbaşkanı seçilmesi ve iktidar dönemi boyunca yaşanan siyasi gelişmeleri kronolojik olarak anlatmaktadır. İlk bölümde 1920'lerdeki siyasi mücadeleler, İstiklal Harbi ve 1923 seçimleri ele alınırken, ikinci bölümde 1925'te çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu, İzmir Suikasti sonrası muhalefetin tasfiye edilmesi ve 1930'larda Atatürk'ün Çankaya'da kültür devrimine odaklanması anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca dönemin muhalefet hareketleri, Meclisin yasal imkanlarını kullanma hakkının kısıtlanması ve halkın tercihlerinin önemsenmemesi gibi siyasi süreçteki önemli olaylar da detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- 00:52Seçimler ve Siyaset
- Hayat seçimlerle yön kazanırken, siyaset seçimlerle anlamlı hale gelir ve her seçim halka biraz daha yakın olur.
- Her siyasi mücadele kendi zeminini hazırlar ve yeni açılımlar ve radikal kararlar bu mücadelenin bir parçasıdır.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk reisi Mustafa Kemal, sancılı bir sürecin sonunda cumhurbaşkanı oldu.
- 01:58Cumhuriyetin Doğuşu
- Birinci Dünya Savaşı'nın ardından İngiliz birliklerinin İstanbul'da görülmesi, Osmanlı devletinin kapanmasına yol açan ilk adımları attı.
- Mustafa Kemal, İttihatçılara yakın olmaması ve Sultan Vahdettin'e yakın olmasının avantajını değerlendirerek siyaset sahnesine giriş yaptı.
- 1922'de saltanatın kaldırılmasından sonra rejimin ne olacağı konusunda tartışma çıktı ve 1923'te cumhuriyete geçilmesi beklenmeyen bir şey değildi.
- 03:05Mustafa Kemal'in Cumhurbaşkanlığı
- 1934'te soyadı kanunu çıkarılana kadar Mustafa Kemal henüz soyadı yoktu ve o makama geçecek başka bir insan düşünülemezdi.
- Mustafa Kemal, kendisine teklif edilen ordu müfettişi görevini kabul ederek Anadolu'ya geçme fırsatını yakaladı.
- Anadolu'daki dağınıklığın Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti çatısı altında toplanması ve orada alınan kararların uygulanması için irade talep edildi.
- 04:21Meclis ve İktidar Mücadelesi
- Meclis, tüm siyasi, askeri ve idari yetkileri bünyesinde barındırarak hem meclis başkanı hem hükümeti seçecek ve hükümetin her kararını denetleyecekti.
- Meclis iradesi, Mustafa Kemal Paşa'nın hayal ettiği dikensiz gül bahçesini ona sağlamadı.
- 20 Ocak 1921'de kabul edilen ve Teşkilat-ı Esasi ismiyle anılan yeni anayasa, olağanüstü yetkiyi kendinde toplama ve devretmeme kararı aldı.
- 05:19Meclis Krizi ve Muhalefet
- Kurucu Mecliste ilk krizin patlaması uzun sürmedi ve muhalefetin zaferiyle sonuçlandı.
- Birinci Mecliste "ikinci grup" olarak adlandırılan bir muhalefet grubu vardı ve 1923'teki seçimlere girmedi.
- Askeri sorunların çözümü başkumandanlık makamının oluşturulmasında bulundu ve bu makama geçmesi planlanan kişi Mustafa Kemal'di.
- 06:34Başkumandanlık ve İktidar
- Önergeye olan destek her defasında azalsa da ilk mecliste üç kez uzatılması kabul edildi ve Temmuz 1922'de süresiz hale getirildi.
- İstiklal Harbi sürecinde Mustafa Kemal'in bir figür olarak öne çıktığı bir hareket haline geldi.
- Savaşın zaferle sonuçlanmasının ardından Mustafa Kemal, Yunanlılardan sonra birbirleriyle kavga edeceklerini tahmin etti.
- 08:16Lozan ve Meclis Krizi
- Misak-ı Milliye aykırı olduğu bilinen Musulsuz bir Türkiye'nin Lozan'da tartışılmasıyla meclis, Mustafa Kemal Paşa'ya ve İsmet Paşa'ya büyük eleştiriler yöneltti.
- 27 Mart 1923'te büyük bir deprem yaşandı ve ikinci grubun etkili siması Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey'in cinayete kurban gittiği anlaşıldı.
- Bu cinayet, Mustafa Kemal'in muhafızı Topal Osman'ın katil olmasıyla bir hükümet krizine sebep oldu.
- 09:08Meclis Dağılımı ve Cumhuriyet
- 8 Nisan 1923'te "Dokuz Umde" adı verilen bir bildiri yayınlandı ve bir hafta sonra Hıyanet-i Vataniye Kanunu değiştirildi.
- 15 Nisan 1923'te Vatana İhanet Kanunu'nda iki önemli değişiklik gerçekleştirildi ve saltanatın kaldırılmasına ilişkin kararın eleştirilmesinin suç olduğu belirtildi.
- 1923 seçimleri çok fazla muhalefetin imkanını aday olabildiği bir seçime dönüştü.
- 11:26Cumhuriyetin İlanı
- Lozan'da imzalanan antlaşmanın onaylanması zannedildiği kadar kolay olmadı.
- 22 Eylül 1923'te Mustafa Kemal, oy birliğiyle saltanatın kaldırılmasından bu yana tüm gücü elinde toplayarak ilan edilen cumhuriyeti, milletin en tepesine yeni bir makam yerleştirerek iktidarını sarsılmaz kılan bir yapıya dönüştürdü.
- 334 milletvekili arasından 158 oyla 1927 yılına kadar cumhurbaşkanı olan Mustafa Kemal, cumhuriyet ilan edildikten yarım saat sonra da cumhurbaşkanı oylanmış ve kabul edilmişti.
- 13:41Cumhuriyetin İlk İktidarının Sert Yaklaşımı
- Cumhuriyetin ilk iktidarı 1925'te Şeyh Sait İsyanını bastırmak için sert bir tutum sergilemiştir.
- Çıkardığı Takrir-i Sükun Kanunu ve yeniden uygulamaya koyduğu tartışmalı İstiklal Mahkemeleri ile isyancıları cezalandırmıştır.
- Meclis, Yunus Nadi'nin tasarılarını milli mücadele dönemindeki demokrasi geleneğiyle karşılamış, ancak netice itibariyle tek adam rejiminin kurulacağı tek parti sistemi ortaya çıkmıştır.
- 14:20Muhalefetin Tasfiye Edilmesi ve Meclisin Yetersizliği
- Tüm muhalefet 1926 İzmir Suikasti yargılamalarında tam anlamıyla tasfiye edilmiştir.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun muazzam devletlerle ilişkileri ve iç savaş sonrası faşizm gibi olaylar, meclis dışında bütün muhalefetin yasal imkanlarını kullanma hakkına sahip olmadığı için Türkiye'de meclisin siyasete bırakılacak kadar güvenilen bir kurum olamamıştır.
- Halkın tercihi pek de önemsenmemiş, Mustafa Kemal 1930'larda Çankaya'da inzivaya çekilerek kendini kültür devrimine vermek istemiştir.