Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yap İşleri Genel Müdürlüğü tarafından sunulan kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Eğitim, bakanlık tarafından izin belgesi alan laboratuvarlarda görevli veya görev alacak denetçiler, deney yapan elemanlar ve numune alma elemanları için hazırlanmıştır.
- Video, beton ve çelik donatı laboratuvar denetimlerini adım adım anlatmaktadır. İçerikte taze beton deneyleri, sertleşmiş beton deneyleri, beton çelik çubuk özellikleri, numune alma yöntemleri, elektronik beton izleme sistemi (EBIS) kullanımı, beton numune kırılma testi, çelik donatı özellikleri, geri sıçrama değeri deneyi ve beton dayanımı belirleme yöntemleri detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Eğitim, TSN 12350, TSN 12350-3, TSN 12390, TS EN 12350-1, TS 708, TS 4559 ve TSE 13791 gibi teknik standartlar çerçevesinde hazırlanmış olup, beton ve çelik donatı laboratuvar denetimlerinde kullanılan cihazlar, deney yöntemleri ve sonuç yorumlamaları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Denetçi Eğitimi
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yap İşleri Genel Müdürlüğü, 11 Aralık 2021 tarihli ve 31331 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan yapı malzemeleri ve zemin laboratuvarları uygulama yönetmeliğine göre bakanlıktan izin belgesi alan laboratuvarlarda görevli veya görev alacak denetçilere eğitim verilmektedir.
- Eğitimin kapsamı beton tsn 12350 taksim standardları ve ilgili diğer standartlar içermektedir.
- 00:36Beton Deneyleri ve Kullanılan Standartlar
- Beton deneyleri için TSN 12350 Taksim 1 ve 2 standardları, taze beton deneyleri ve numune alma konularını kapsamaktadır.
- TSN 12350 Taksim 3 standardı taze beton deneyleri ve bedeni konularını, TSN 12390 Taksim 3 standardı ise sertleşmiş beton deneyleri dayanım deneylerinde kullanılacak deney numunelerinin hazırlanması ve küre tabi tutulmasını kapsar.
- TS 13515 2004, TSN 12390 Taksim 3, TSN 12504 Taksim 1 ve 2 standardları yapıda beton deneyleri, karot numuneler, kartalma muayene ve basınç dayanımının tayini konularını kapsamaktadır.
- 03:25Beton Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Küre Tabi Tutulması
- TS 12390 Taksim 1-2-2020 standardı, dayanım deneylerinde kullanılacak beton deney numunelerinin yapımını ve küre tabi tutulması yöntemlerini kapsar.
- Deney numunelerinin yapımı ve küre tabi tutulması, deney numunesi kalıplarının hazırlanmasını, betonun kalıplara doldurulmasını ve sıkıştırılmasını, yüzeyinin tesbih edilmesini, deney numunelerinin kürü ve nakliyesini içerir.
- 03:52Deneyde Kullanılan Cihazlar
- Uygun numune kalıpları, isteğe bağlı olarak doldurma başlığı, beton sıkıştırma cihazı ve iç yani daldırma tipi vibratör kullanılır.
- Vibratörün en düşük frekansı 120, her dakikada 7200 devir olmalı ve ucunun çapı deney numunesinin en küçük boyutunun bir bölü dördünü geçmemelidir.
- Titreşim masası, en düşük frekansı 40 Hz (dakikada 2400 devir) olmalıdır.
- 04:32Sıkıştırma Çubukları ve Diğer Cihazlar
- Çelikten yapılmış düz daire kesitli, yaklaşık olarak 16 mm çapında ve 600 mm uzunluğunda, ucu yuvarlatılmış olan prizmatik kare kesitli sıkıştırma çubuğu kullanılır.
- Çelikten yapılmış düz yüzeyli, yaklaşık olarak 25x25 kesitinde ve 380 mm uzunluğunda olan cihazlar da kullanılır.
- Kepçe veya numune almada kullanılan benzeri alet, su emmeyen ve çimento hamurundan kısa sürede olumsuz etkilenmeyen malzemeden yapılmış kaplar ve termometre de gereklidir.
- 06:19Kalıpların Hazırlanması ve Betonun Doldurulması
- Betonun kalıba yapışmasını önlemek için kalıp iç yüzeyi çimento ile etkileşmeyen kalıp ayırıcı malzeme ile ince bir tabaka halinde kaplanmalıdır.
- Betonun kıvamına ve sıkıştırma yöntemine bağlı olarak, taze beton tam bir sıkışma sağlamak üzere kalıba bir veya daha çok sayıda tabakalar halinde doldurulmalıdır.
- Kendiliğinden yerleşen beton kullanılması durumunda kalıp tek bir işlemle doldurulmalı ve doldurma esnasında ve kalıp doldurulduktan sonra mekanik sıkıştırma işlemi uygulanmamalıdır.
- 07:28Betonun Sıkıştırılması Yöntemleri
- Beton numune kalıbına yerleştirildikten hemen sonra tam sıkışma elde edilecek, ancak ayrışma olmayacak ve yüzeye aşırı şerbet çıkmayacak şekilde sıkıştırılmalıdır.
- Vibratör ve titreşim masası ile sıkıştırma, betonda tam sıkışma sağlamaya yeterli olacak en az süreyle uygulanmalıdır.
- Daire kesitli veya prizmatik çubuk şiş kullanılarak el ile sıkıştırma yapılırken, darbeler numune kalıbının en kesit alanına düzgün şekilde dağıtılmalıdır.
- 08:29Sıkıştırma İşleminin Detayları
- Her tabakanın sıkıştırılmasından sonra, beton yüzeyine büyük hava kabarcıkları çıkışı duruncaya ve sıkıştırma çubuğu darbelerinden geri kalan boşlukların dolması sağlanıncaya kadar kalıbın dış kenarlarını tokmak ile hafifçe vurulmalıdır.
- Çökme sınıfı S1 ve S2 olan kıvama sahip betonlar için tipik olarak 25 vuruş yapılmalıdır.
- Doldurma başlığı kullanılmışsa sıkıştırma işleminden hemen sonra başlık alınmalı ve kalıp üst yüzeyinden yukarıda olan fazla beton, çelik mala veya perde malasına kesme hareketi yaptırılarak alınmalı ve yüzey dikkatlice tesviye edilmelidir.
- 09:32Deney Numunelerinin İşaretleme ve Kürü
- Deney numuneleri, numuneye zarar verilmeden görünür ve kalıcı şekilde işaretlenmelidir.
- Numune alma işleminden sonra, deney yapılıncaya kadar izleyebilmek üzere numune kayıtları mutlaka muhafaza edilmelidir.
- Deney numuneleri, kalıp içerisinde 16 saatten az, 3 günden daha fazla olmamak üzere yeterli sertliğe ulaşıncaya kadar 20±5 derece veya sıcak iklimlerde 25±5 derece sıcaklıktaki ortamlarda tutulmalıdır.
- 10:13Deney Numunelerinin Kür Süreci
- Deney numuneleri kalıptan çıkartıldıktan sonra, deney anına kadar 20±2 derece sıcaklıktaki su içerisinde veya sıcaklığı 20±2 derece ve bağıl nemi %95'in üzerinde olan kür odasında küre tabi tutulmalıdır.
- Anlaşmazlık halinde su içerisinde kür yöntemi referans yöntem olarak kabul edilmelidir.
- Kür odası içerisindeki numune yüzeylerini sürekli şekilde ıslak kaldığı düzgün aralıklarla kontrol edilmelidir.
- 11:26Deney Numunelerinin Nakliyesi ve Raporlama
- Nakliye işleminin tüm aşamalarında gerekli sıcaklıktan sapmayı ve rutubet kaybını önlemek üzere gerekli önlemler alınmalıdır.
- Deney raporunda deney numunesinin tanıtımı, yapım tarihi, kalıplarda sıkıştırılma yöntemi, kalıptan çıkarılma öncesi muhafaza şartları ve kür süresi gibi bilgiler yer almalıdır.
- Deney raporunda hazır betonun sıcaklığı, num
- 13:31Beton Numune Alma ve Deneyleri
- Beton dökümünden numune alma işlemi TS EN 12350-1 standartlarına göre yapılır ve numune alınacak el arabası temizlenir ve nemlendirilir.
- Taze beton numunesi, basınç dayanım deneyi ve diğer deneyler için gerekli miktarın bir buçuk katı, şartnamesinde belirtilen sıklıkta ve dökülen betonun tamamını temsil edecek şekilde transmikserin orta kısmından alınır.
- Basınç dayanım numunelerinin hazırlanması öncesi sıcaklık ölçümü ve kıvam kontrolü yapılır, en yaygın olarak snap deneyi ile.
- 14:35Snap Deneyi
- Snap deneyinde, konisi iç yüzeyi ve taban plakası nemlendirilir, beton homojenlik sağlanması için tekrar karıştırılır.
- Taze beton üç tabaka halinde doldurulur, her tabaka yirmibeş defa şişlenerek sıkıştırılır ve darbelerin tüm yüzeye düzgün dağılması sağlanır.
- Snap konisi 2-5 saniye sürede yukarıya doğru çekilir ve üst düzey seviyesi ile çöken beton kütlesinin en yüksek noktası arasındaki mesafe ölçülür, tüm deney 150 saniyede tamamlanır.
- 16:09Basınç Dayanım Numune Hazırlama
- Basınç dayanımı için numune alma ve saklama süreçleri TS EN 12390-2 standardına uygun olarak yapılır, tüm beton kalıpları kalıp yağı ile yağlanır.
- Beton kalıpların yarısını dolduracak şekilde yerleştirilir, şiş çubuğu ve tokmak yardımıyla dıştan içe doğru sıkıştırılır.
- Numunenin alım yeri, beton sınıfı ve takip numarası belirtilen etiketler düzgün şekilde yerleştirilir.
- 16:51Numune Saklama ve Taşıma
- Beton prizini alıncaya kadar geçen sürede ortam koşullarından etkilenmemesi için şantiye tipi kür kabini cihazından yardım alarak 20±2 dereceyle ilk 24 saat muhafaza edilir.
- Numuneler 24 saat sonunda şantiye yetkilisinin kontrolünde sahadan alınır, kalıptan çıkarılabilecek durumdaysa 72 saate kadar beklenmez.
- Beton numuneleri zarar görmeyecek şekilde akredite olmuş laboratuvara özenle taşınır.
- 17:41Basınç Dayanımı Deneyi
- Laboratuvarda beton basınç dayanımı deneyi için numuneler 20±2 derece c sıcaklıkta kür işlemine tabi tutulur.
- Deney numuneleri basınç dayanımı deneyine tabi tutulmadan önce kumpas, gönye ve sentil ile boyut kontrolleri yapılır ve tartılır.
- Küp numuneler yük uygulama yönü beton döküm yönüne dik olacak şekilde makinanın alt yükleme başlığı üzerine %1 merkezlenerek yerleştirilir ve 0,60±0,20 MPa/s arasında sabit bir yükleme hızı ile kırma işlemi gerçekleştirilir.
- 19:15Vebaleti Deneyi
- Vebaleti deneyi için özel olarak üretilmiş deney konisi kullanılır ve üç tabaka halinde, her tabaka yüksekliği birbirine eşit olacak şekilde 25 defa şişlenerek doldurulur.
- Deney konisi çekildikten sonra şeffaf aparat merkezlenerek betonun üst yüzeyine değdirilir, kronometre ve titreşim başlatılır.
- Şeffaf tabakanın tamamı beton ile kaplandığı anda kronometre durdurularak deney sonucu kaydedilir.
- 21:18Elektronik Beton İzleme Sistemi (EBIS)
- EBIS'in hedefleri, yapı denetimine tabi binalardan beton döküm aşamasında standartlara uygun numunelerin alınması, 16 saat ve 72 saat içerisinde şantiye çıkışı yapıldığının teyit edilmesi ve kürleme sürelerinin takip edilmesidir.
- Numune kalıbı yarısına kadar beton ile doldurulur, etiket (çip) yerleştirilir ve şişleme işlemi tekrar gerçekleştirilir.
- Telefonun Bluetooth özelliği ve RFID okuyucu kullanılarak eşleştirilir, mobil uygulama üzerinden RFID etiketli beton numunesinin tüm süreçlerde takibi sağlanır.
- 22:56EBIS Mobil Uygulaması
- EBIS mobil yazılımına e-devlet bilgi ile giriş yapılır, numune alma butonuna basılır ve yapıya ilişkin bilgiler girilir.
- Şantiye çıkış modülü, 16-72 saat aralığında bekleyen beton numunelerin konum ve süre doğrulamasının yapıldığı modüldür.
- Kürleme modülü, şantiyeden çıkışı yapılan beton numunesinin ilgili laboratuvarı ulaştığının kontrol edildiği modüldür.
- 25:01Numune Alma ve İzleme İşlemleri
- Numune kalıbı yarısına kadar yaş beton ile doldurulur, tokmaklanarak sıkıştırılır ve şişlenir.
- RFID etiketi zarar vermeden yaş beton içine yerleştirilir, kalıbın tamamı yaş beton ile doldurulur ve yüzey düzeltmesinden sonra son halini alır.
- Numune bilgileri girildikten sonra mobil el terminali ile numune okutularak sisteme kaydı yapılır.
- 27:07Şahit, Şantiye Çıkış ve Kürleme İşlemleri
- Yapı denetim kuruluşu denetçisi veya kontrol elemanı şahit kısmında listelenen numune alım işlemlerini seçtikten sonra şahitliğini beyan ederek onaylama işlemini tamamlar.
- Şantiye çıkış işlemi için laboratuvar elemanı yetkili kullanıcı bilgisi ile EBIS mobil uygulamasına giriş yapar ve şantiye çıkış modülünü seçer.
- Kürleme işlemi için laboratuvar elemanı yetkili kullanıcı bilgisi ile EBIS mobil uygulamasına giriş yapar, kürleme modülünü seçer ve kür havuzuna konacak numuneleri okutarak işlemi tamamlar.
- 28:51Kırım İşlemleri
- Kırım için uygun hale gelen numuneler ağırlık ölçüm için tartıya yerleştirilir.
- Kırım cihazı ekranından laboratuvar elemanına ait kullanıcı ve şifre bilgisi ile giriş yapılır.
- Kırım cihazı kapağı açıldıktan sonra beton numunesi doğru şekilde yerleştirilir.
- 29:22Beton Numune Kırma Testi İşlemi
- Beton numune kırma testi için cihaz ekranındaki ana menüden test kısmına geçilerek numune tipi seçilip ağırlık bilgisi gram cinsinden girilerek test başlatılır.
- Test esnasında elektrik kesintisi durumunda cihaz ilgili testi yapmaya devam eder ve EBIS web arayüzünden kırım testi başlatılan nokta görülür.
- Kırım tamamlandıktan sonra cihaz kapağı otomatik açılır ve kırılan beton numunesi alınabilir, test sonucu daha sonradan EBIS web arayüzünden erişilebilir.
- 32:01Hatalar ve Uyarılar
- Kırıma başlama sırasında cihaz elektrik şebekesine bağlı olmalıdır, aksi takdirde uyarı alınır ve kırıma izin verilmez.
- Beton numunesi kırma testine başlamadan önce mutlaka numune ağırlığı alınır ve sisteme girilir, ayrıca cihazın kapağının kapalı olması gerekir.
- Beton numunesi alındıktan sonra minimum 16 saat, maksimum 72 saat içerisinde kür havuzuna yerleştirilmelidir, aksi takdirde uyarı alınır.
- 35:27Çelik Standartları ve Özellikleri
- TS 708 standartı betonarme yapılarda kullanım için çubuk, kangal, çubuk ya da tel ve doğrultulmuş kangal biçimlerinde imal ve teslim edilen kaynaklanabilir ve kaynaklanmaz donatı içeriğinin performans özelliklerine ilişkin genel gerekleri ve tarifleri kapsar.
- Yapılarda çelik genellikle betonarme yapılarda donat olarak veya çelik yapılarda taşıyıcı malzeme profil olarak iki şekilde kullanılır.
- Betonarme yapılarda çelik, betonun çekme dayanımının zayıf olması nedeniyle çekme kuvvetlerini karşılamak amacıyla kullanılır ve betona en uygun çekme donatısıdır.
- 36:43Çelik ve Beton Arasındaki Uyum
- Çeliğin betona uyumunu sağlayan özellikleri: çekme dayanımının betona oranla çok daha yüksek olması, çeliğin betonla çok iyi yapışması ve genleşme katsayısının betonunine yakın olmasıdır.
- Betonarme yapılarda donatı ve beton arasında yeterli bir yapışmanın sağlanmaması halinde, donatı beton içinde kayrak kuvvetleri aktaramaz ve bu durumda yapının yıkılmasına yol açabilir.
- Donatının aderans yeteneğini artırmak amacıyla çelik çubukların yüzeyine çıkıntı ve girintiler yapılır, bu çıkıntılar genelde nerler vasıtasıyla meydana getirilir.
- 38:02Çelik Sınıflandırması
- TS 708 2016'da tanımlı betonarme çeliklerin sınıflandırılması: karbon miktarına göre düşük karbonlu çelikler sünek, yüksek karbonlu çelikler ise gevrektir.
- En küçük akma dayanımına göre sınıflandırma: S220 (220 N/mm²), S420B, S420B, B420C (420 N/mm²), B500A, B500B (500 N/mm²).
- Yüzey özelliklerine göre sınıflandırma: düz yüzeyli ve nervüllü çelikler.
- 39:26Çelik Seçimi ve İmalatçı Tanıtımı
- TBD'ye 2018, kiriş, kolon ve perdelerin uçlarında kullanılacak çeliğin bir nervül olmasını, akma dayanımı RE değerinin 420 N/mm² veya 500 N/mm²'den büyük veya eşit olmasını gerektirir.
- İmalatçının tanıtımı: her çelik çubuğun bir nervür veya çentik sırası üzerinde imalatçı tanıtan bir işaret bulunmalı ve bu tanıtım işareti 1,5 metreden büyük olmayan aralıklarla tekrarlanmalıdır.
- İmalatçının tanıtım işareti, işaretleme yöntemi, başlangıç sembolü ve ülke/firma kodu sisteminden oluşur.
- 43:43Numune Alma ve Deneyler
- Kimyasal birleşimin tayini için numune alınan her partide bir analiz yapılmalıdır ve kimyasal birleşim çelik imalatçısı tarafından her dökümde belirlenmelidir.
- Çekme deneylerinde her 30 tonluk mamul partisinden bir deney parçası olmak üzere numune alınan her parti ve her anma çapı için en az üç deney parçası alınmalıdır.
- Çekme numunesinin boyu çapı 20 mm'den küçük ise çene boyu çarpı 2 artı 20 mm artı 5 çarpı alınan numunenin çapı artı 20 mm şeklinde belirlenir.
- 45:04Çekme Deneyi ve Çeliğin Mekanik Özellikleri
- Çekme deneyinde deney numunesi çekme deney aletine donatı çapı dikkat edilerek ve çeneler buna göre ayarlanarak yerleştirilir.
- Deney esnasında sıyrılmanın ve donat içeriğinde ezilmenin meydana gelmemesi için uygun çapa her iki çene ağzı da getirilmeli ve numune buna göre yerleştirilmelidir.
- Çeliğin gerilme-birim uzama eğrisi çeliğin akma mukavemetini, kopma mukavemetini, kopma uzamasını ve ünifor uzamasını göstermektedir.
- 46:24Beton Çelik Hasırları
- Beton çelik hasırları, birbirine dik doğrultuda yerleştirilmiş, aynı mekanik ve yüzeysel özelliklere sahip iki dizi beton çelik çubuklarının kesişme noktalarında direnç nokta kaynağı veya kelepçelerle birleştirilmesiyle oluşturulmuş hazır beton teçhizatıdır.
- Beton çelik çubukları, betonarme yapılarda kullanılan, dairesel kesitli, düz yüzeyli veya yüzeyi nervürlü veya profilli olan çelik çubuklardır.
- Beton çelik hasırları, birleştirme şekline göre kaynaklı birleşimli (KY) ve kelepçeli birleşimli (KALE) olmak üzere iki sınıfa, yüzey özelliklerine göre düz yüzeyli (D), nervili (N) ve yüzeyi profili (P) olmak üzere üç tipte, minimum kopma uzaması değerlerine göre %8 (S) ve %5 (K) olmak üzere iki türe ayrılır.
- 47:54Numune Alma ve Muayeneler
- Aynı sınıf, tip ve türe sahip ve boyutsal özelliklerde olan beton çelik hasırları bir parti olarak sayılır ve parti büyüklüğüne göre belirli sayıda numune alınır.
- Numune alma için TS 2756'da belirtilen rastgele sayılar çizelgesi kullanılmalı veya belirli bir hesaplama yöntemi uygulanmalıdır.
- Muayeneler gözle muayene, boyut muayenesi, içi muayenesi ve kütle muayenesi olmak üzere dört ana kategoriye ayrılır.
- Deneyler çekme deneyi, düz yüzeyli çelik çubuklar için katlama deneyi, nervürlü veya profilli çelik çubuklar için ileri geri eğme deneyi, kaynaklı çelik hasırlarda düğüm noktası kaynağının kayma dayanımı deneyi ve nervürlü veya profilli çubuklarda aderans katsayısı deneyi olmak üzere beş türdür.
- 51:41Geri Sıçrama Değerinin Tayini
- Geri sıçrama değeri, yay ile iletilen bir kütlein beton yüzeyiyle temas halindeki uca çarparak kütlenin geri sıçrama mesafesi olarak ifade edilir.
- Geri sıçramalı çekiç, çelik çekiç ve yay ile iletilen çelik uçtan geri sıçrama mesafesi cihaz üzerine yerleştirilmiş cetvelden okunur.
- Çekiçlerin kalibrasyonu için en az 52 HRC sertlikte, 16 kg ± 1 kg kütleli ve yaklaşık 150 mm çaplı çelik örs kullanılır.
- Deneye tabi tutulacak beton elemanlar en az 100 mm kalınlıkta ve yapı içerisinde sabitlenmiş olmalıdır.
- Deney alanı yaklaşık 300 mm x 300 mm olmalı ve bal peteği görünümlü, pul pul, kabarmış, pürüzlü yüzey veya yüksek boşluklu alanlarda deney yapmaktan kaçınılmalıdır.
- 54:40Deney Tekniği ve Değerlendirme
- Deney serisine başlanmadan önce referans çelik örs kullanılarak okumalar alınıp kaydedilir ve okumaların cihaz imalatçısının önerdiği sınırlar içerisinde olup olmadığı kontrol edilir.
- Çekiç, çarpana kadar uç üzerindeki basınç yavaş yavaş artırılır ve çarpmadan sonra geri sıçrama değeri kaydedilir.
- Bir deney alanında güvenilir geri sıçrama değeri elde etmek için en az dokuz okuma yapılmalıdır ve çarpma noktaları kenarlardan en az 25 mm içeride olmalıdır.
- Çarpma sonunda yüzeydeki her bir çarpma izi muayene edilir ve vuruş yapılan yüzeye yakın yerde mevcut hava boşluğu nedeniyle parçalanma veya kırılma ortaya çıkarsa sonuç değerlendirmeye alınmaz.
- Deney sonucu bütün okumaların ortalaması alınarak bulunur ve %20'sinden daha fazlasının medyan değerinden %30 veya daha fazla sapması durumunda tüm ölçüm seti geçersiz sayılır.
- 59:04Geri Sıçramalı Çekiç Deney Raporu
- Deney raporu en az beton yapı elemanı tanımı, geri sıçrama çekicinin tanımı, deney alanı hazırlanma bilgisi ve deneyin yapıldığı tarih gibi bilgileri içermelidir.
- Raporun sonucu, deney sonuçları, standart deney metodundan sapmalar ve deneyin standartlara uygun yapıldığına dair beyanı içermelidir.
- Sonuçlara etki eden faktörler arasında betonun yüzey durumu, karbonatlaşma, nem oranı, çekiç vuruş açısı, çekiç kalibrasyonu, beton yaşı ve yüzey sertleştiriciler bulunmaktadır.
- 1:00:08Tahribatlı ve Tahribatsız Yöntemler
- Tahribatlı yöntem yapıya zarar verebilir, tekrar edilmez, tek başına sonuç verir ve maliyetlidir, ancak standart sapması ve hata oranı düşüktür.
- Tahribatsız yöntem yapıya zarar vermez, tekrar edilebilir, tek başına anlamları olmayan sonuçlar verir ve maliyeti düşüktür, ancak standart sapması ve hata oranı yüksektir.
- 1:00:50Karot Alma İşlemi
- Karot alma için gerekli ekipmanlar iş güvenliği ekipmanları, tamir harcı, su çekiç, cetvel, karot makinesi ve donatı tespit cihazıdır.
- Karot tercihen beton elemanların kenarları veya donatının çok az olduğu noktalardan alınmalı ve beton yüzeyine dik doğrultuda alınmalıdır.
- Karot alma makinesi hareket etmeyecek şekilde sabitlenmiş olmalı ve işlem esnasında karota hasar verilmemelidir.
- 1:01:54Karot Boyutları ve Hazırlama
- Karot boyunun kararlaştırılmasında karotun çapı, yüzey düzeltme yöntemi ve elde edilecek dayanımın küp veya silindir dayanımına dönüştürülmesi dikkate alınmalıdır.
- Karot alınmasından hemen sonra her karot belirgin ve silinmez şekilde işaretlenmeli ve alındığı yapı elemanındaki yeri ve yönü kaydedilmelidir.
- Karotun içerisinde donatı bulunması mümkün olduğu kadar kaçınılmalı ve donatı ile karşılaşılırsa, donatının çapı ve konumu milimetre cinsinden kaydedilmelidir.
- 1:03:10Ölçüm ve Karot Hazırlama
- Karot çapı ve boyu %1 doğrulukta ölçülmeli, donatılar milimetre cinsinden ölçülmalı ve ölçme işlemleri 1 mm doğrulukla yapılmalıdır.
- Genel basınç dayanımı deneyi için karot numunelerin uç yüzeyleri belirli toleranslara uygun şekilde hazırlanmalıdır.
- Hazırlanan uç yüzeylerinin düzlükten sapma toleransı, diklikten sapma toleransı ve karot yan yüzeyinin sapma toleransı belirli standartlara uygun olmalıdır.
- 1:05:33Basınç Dayanımı Deneyi
- Numunelerin saklanma şartları kaydedilmeli ve suya doygun durumda deneye tabi tutulması gerekiyorsa, numune en az 48 saat 20±2°C su içerisinde bekletilmelidir.
- Deney uygun basınç deney makinesi kullanılarak yapılmalı, çatlaklı veya başlığı gevşek karotlar deneye alınmamalıdır.
- Numune yüzeyindeki gevşek kum temizlenmeli ve deney esnasındaki yüzey rutubet durumu kaydedilmelidir.
- 1:06:29Deney Sonuçları ve Raporlama
- Her numunenin basınç dayanımı, en büyük kırılma yükünün ortalama çap kullanılarak hesaplanan en kesit alanına bölünmesi yoluyla hesaplanır ve sonuç 0,1 MPa'ya yuvarlanır.
- Deney raporunda numunenin tanımı, karot alma tarihi, donatı bilgileri, hazırlanma yöntemi, boy-çap oranı ve deney anındaki yüzey rutubet durumu gibi bilgiler bulunmalıdır.
- Raporda numunenin kütlesi, görünür yoğunluğu, teslim teselli belgesindeki durumu ve diğer ilgili bilgiler de bulunabilir.
- 1:08:57Karot Boyutlarının Etkisi
- Betonda kullanılan agrega en büyük tane büyüklüğü 20 mm olan betonda, çapı 100 mm olan karot numuneden elde edilen basınç dayanımı, çapı 50 mm olan karot numuneden elde edilen basınç dayanımından yaklaşık %7 daha yüksektir.
- Agrega en büyük tane büyüklüğü 40 mm olan betonda, çapı 100 mm olan karot numuneden elde edilen basınç dayanımı, çapı 50 mm olan karot numuneden elde edilen basınç dayanımından yaklaşık %17 daha yüksektir.
- Karot boyutları 5x10 cm, 7,5x15 cm ve 10x20 cm olabilir ve H/D oranı 20'den farklı ise düzeltme yapılmalıdır.
- 1:10:23Karot Alma İşlemi Görsel
- Karot alma işlemi sırasında önce donatı tespiti yapılır, sonra yüzey sıvası kazınarak beton yüzeye ulaşılmaktadır.
- Schmitt çekici ile gerekli geri tepme değerleri elde edilmekte ve ilgili bölgeden donatıya zarar vermeden karot numunesi alınmaktadır.
- Donatılara zarar vermeyecek şekilde beton numuneleri alınmalı ve numune alındıktan sonra kalan boşluk röt ile doldurulmalıdır.
- 1:13:31Karot Numunelerinin Hazırlanması
- Karot numunelerinde çeşitli boy farklılıkları ve yüzey pürüzlükleri olduğu için, çap-çap oranı 1:1 veya 1:1,5 olacak şekilde ebatlandırılması gerekiyor.
- Sulu kesim makinesi kullanılarak numuneler istenilen ebada getirilip yüzey pürüzlükleri ortadan kaldırılıyor.
- Karot numuneleri kükürt başlık uygulanarak yüzeylerinin pürüzsüz ve paralel hale getiriliyor veya freze yüzeyi pürüzsüz hale getirilerek hazırlanıyor.
- 1:15:25Karot Numunelerinin Ölçümü ve Test Edilmesi
- Karot numunelerinin ölçümleri ve sapma değerleri teker teker ölçülerek ilgili standarda göre kontrol ediliyor.
- Test edilmeden önce numunelerin tartımları yapılıp bilgisayara giriliyor ve makine ayarlanıyor.
- Karot numunelerinin yükleme hızları silindir küp numunelerinden farklı olarak ayarlanıyor.
- 1:16:21TSE 13791 Standardı
- TSE 13791 "Beton basınç dayanımının yapılar ve ön dökümlü beton bileşenlerinde yerinde tayini" standardı 2009 yılında yayınlanmış ve 2021 tarihinde tercüme edilerek yürürlüğe girmiştir.
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2021 tarihli genelgesi ile uygulama detayları belirlenmiş olup, standardın ana amacı yerinde beton dayanımını belirlemektir.
- Yerinde beton dayanımı tespiti için dolaylı deneylere ilaveten seçilmiş karotlara ait verilerin kullanılması yöntemi uygulanmaktadır.
- 1:17:31Deney Bölgesi Belirleme
- Yapı elemanının yerinde beton dayanımı hesaplanacağı zaman, taze beton raporları ve proje incelenir.
- Belirlenen beton hacmine göre incelenen beton 180 metreküpü aşmayacak şekilde bölgelere ayrılır.
- 30 metreküpü kadar bölgelerde 9 adet, 31-120 metreküp arasında 12 adet, 121-180 metreküp arasında 20 adet yapı elemanına dolaylı test uygulanır.
- 1:18:36Dolaylı Test Yöntemleri
- Dolaylı test olarak ultrasonik atımlı dalga hızı ölçümleri veya geri sıçrama çekici kullanılabilir.
- En sık kullanılan yöntem geri sıçrama çekicidir ve vuruş enerjilerine bağlı olarak N ve L tipi olmak üzere ikiye ayrılır.
- L tipi cihazlar 2,27 newton metre çarpma enerjisi üretirler.
- 1:19:12Geri Sıçrama Çekici Kullanımı
- Geri sıçrama çekici yönteminin detayları TSE 12504-2 standardında tarif edilmiştir.
- Yöntem yüzey sertliğini esas aldığı için yüzeyin pürüzsüzlüğü, boşluk oranı, yüzeye yakın donatılar ve karbonatlaşma gibi unsurlar dikkate alınmalıdır.
- Test uygulamadan önce yüzey temizlenir, karelaj çizilir ve en az 9 adet vuruş yapılır.
- 1:20:34Karot Alım Yerlerinin Tespiti
- Karot alım yerlerinin tespiti için geri sıçrama testlerinin sonuçları küçükten büyüğe doğru sıralanır.
- 30 metreküpten küçük bölgelerde en düşük çıktığı iki yapı elemanından, 30-180 metreküp arasındaki bölgelerde bir adet en düşük çıkan yapı elemanından iki adet karot alınır.
- Donatı yerleşiminin tespiti ve karot çapı seçimi yapılırken, donatılar arası mesafe yeterli değilse karot çapı küçültülür.
- 1:21:48Karot Numunelerinin Alınması ve Hazırlanması
- Karotlar PSN 12504 Lira 1'e uygun olarak hareket etmeyecek şekilde sabitlenmiş bir karot alım makinasıyla beton yüzeyine dik olarak alınır.
- Numunelerin üzerine yapı elemanı ismi ve mal sahibi tanımlanmalıdır.
- Numuneler karot kesim makinasıyla 2:1 veya 1:1 boy-çap oranına göre kesilerek düzeltilir.
- 1:23:03Deney Yapımı ve Değerlendirme
- Deney TSN 12394'e uygun bir basınç deney makinesinde yapılır ve numunelerin yüzeyindeki su bezle silinir.
- Makine hızı 0,60±0,20 MPa/s olacak şekilde numune kırılıncaya kadar sabit hızda artırılarak uygulanır.
- Basınç dayanım sonuçları 0,10 MPa'ya yuvarlanarak kaydedilir ve raporlanır.
- 1:24:17Örnek Uygulamalar
- 2021 yılının yedinci ayında yayınlanan genelge doğrultusunda, deney bölgesinde yaklaşık 30 metreküplük beton içeren bölümlerin sayısına bağlı olarak dolaylı ve dolaysız numune sayıları belirlenir.
- Bir örnekte üç adet karot numunesi ve yeterli sayıda geri sıçrama deneyi yapılmış, en küçük karot dayanımı 30 MPa, ortalama karot dayanımı ise 33 MPa olarak bulunmuştur.
- İkinci örnekte 25 metreküp bölgede iki adet karot numunesi alınmış ve beton dayanımı C30 olarak belirlenmiştir.