Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan tarih dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşu, yetki yapısı ve "güçler birliği" ilkesi anlatılırken, ikinci bölümde İstiklal Mahkemeleri ve Sevr Antlaşması ele alınmaktadır. Meclisin kuruluş süreci, karşı karşıya kaldığı ayaklanmalar ve verdiği yanıtlar ile işgalci güçlere karşı savaşmak için kurulan İstiklal Mahkemeleri ve Sevr Antlaşması'nın hazırlanma süreci ve Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından reddedilmesi detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Video, bir sonraki derste Kurtuluş Savaşı'na geçileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:05Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Açılışı
- Son Osmanlı Mebusan Meclisi İstanbul'da toplanmış ve Misak-ı Milli kararları ilan etmiş, ancak işgalci güçler bu meclisi basarak dağıtmış ve birçok milletvekilini tutuklamıştır.
- Mustafa Kemal Atatürk, meclisin Anadolu'nun güvenli bir yerinde toplanmasını önermiş, ancak kendisi İstanbul'a gitmemiştir.
- Atatürk, meclisin kapatılmasından sonra illere ve kolordu komutanlıklarına yazarak seçimler yapılmasını ve Ankara'da olağanüstü meclis toplanmasını istemiştir.
- 01:50Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Kuruluşu
- 23 Nisan 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmış, ilk etapta "Büyük Millet Meclisi" olarak kurulmuş, 9,5 ay sonra "Türkiye" kelimesi eklenmiştir.
- Meclis 115 vekilin katılımıyla toplanmış ve ilk konuşmayı Sinop milletvekili Şerif Bey yapmıştır.
- Meclisin toplanmasından bir gün sonra Mustafa Kemal Atatürk meclis başkanı seçilmiştir ve meclisin yetkileri ve işleyişiyle ilgili 1. nolu kararlar belirlenmiştir.
- 03:10Meclisin Yetkileri ve Önemi
- Meclis kararlarında hükümet kurmanın zorunlu olduğunu belirtmiş ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin üstünde hiçbir güç olmadığını, yasama ve yürütme yetkilerini kendisinde topladığını açıklamıştır.
- Padişah ve halifenin durumu, baskıdan kurtulduktan sonra meclisin düzenleyeceği kanuna göre şekillenecektir.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasıyla milli egemenliğe dayalı, tam bağımsızlığı hedefleyen yeni bir devletin temelleri atılmıştır.
- 06:00Meclis'e Karşı Ayaklanmalar
- Büyük Millet Meclisi hükümeti hem işgalci güçlerle hem de İstanbul hükümeti ve milli mücadele karşıtı gruplarla uğraşmak zorunda kalmıştır.
- Meclisi karşı çıkan ayaklanmaları dört şekilde ayırabiliriz: İstanbul hükümetinin çıkardığı ayaklanmalar, Kuvayi Milliye, İnzibatiye, Halifelik ve Anzavur ayaklanmaları.
- İstanbul hükümeti ve İtilaf Devletleri'nin kışkırtmasıyla Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı, Afyon, Koçgiri, Alibatı, Şeyh Eşrefi, Cemil Çeto ve Yozgat ayaklanmaları çıkmıştır.
- 07:02Önemli Ayaklanmalar ve Meclisin Karşı Çarpışları
- Azınlıklar da Pontus Uçurumları ve Ermeni ayaklanmaları çıkarmış, Cerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe gibi Kuvayi Milliye yanlısı kişiler sonradan ayaklanmıştır.
- Demirci Mehmet Efe, Kuvayi Milliye birliklerinde hizmet vermiş ancak Aralık ayında meclise karşı isyan etmiş, bu ayaklanma Refet Bele tarafından bastırılmıştır.
- Çerkez Ethem'in başlattığı isyan Kütahya, Gediz ve Demirci çevresinde yayılmış, Milli Mücadele'ye büyük zararlar vermiş, bu isyan Birinci İnönü Savaşı'ndan sonra İsmet tarafından bastırılmıştır.
- 08:22Meclisin Alınan Önlemler
- Türkiye Büyük Millet Meclisi, otoritesini sağlamak için Vatana İhanet Kanunu çıkarmış, meclisin kararlarına karşı gelenlerin, düşmana hizmet edenlerin ve bozgunculuk yapanların idamla cezalandırılması kabul edilmiştir.
- İstiklal Mahkemeleri kurularak isyancılar sert şekilde cezalandırılmış, İstanbul hükümetinin fetvasına karşı Ankara müftüsü Rıfat Efendi ve din adamları karşı fetva hazırlamıştır.
- Anadolu Ajansı kurulmuş ve Hakimiyeti Milliye gazetesi çıkarılmış, İstanbul basınından Akşam, İkdam, İleri, Tasvir-i Efkar, Tercüman, Vakıf ve Yeni Gün gibi gazeteler Milli Mücadele'nin destekçileri olmuşlardır.
- 10:02İstiklal Mahkemeleri
- İstiklal Mahkemeleri, iç ve dış kışkırtmalar sonucu çıkan isyanlarla mücadele etmek ve düzenli ordunun kurulması ve devamının sağlanması için kurulmuştur.
- Mahkemeler başlangıçta asker kaçakları sorununun çözülmesine yönelik çalışmalar yapmış, daha sonra yetkileri vatana ihanet, casusluk, ayaklanma, bozgunculuk, soygun ve asker ailelerine saldırı gibi suçların kapsamına alınmıştır.
- İstiklal Mahkemeleri sayesinde asker kaçakları sorunu çözülmüş, düzenli orduya katılan asker sayısında artış yaşanmış ve I. İnönü Muharebesi'ni kazanan düzenli ordunun oluşturulmasında büyük katkısı olmuştur.
- 11:51Sevr Antlaşması'nın Hazırlanması
- Birinci Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan devletlerle imzalanan anlaşmalar Paris Barış Konferansı'nda hazırlanmıştı.
- Osmanlı Devleti'nin paylaşımı konusunda sorunlar yaşanması nedeniyle Osmanlı ile yapılacak barış antlaşması ertelenmiştir.
- 1920 yılına gelindiğinde hala bir barış antlaşması imzalanmamıştı.
- 12:29Türk Milleti'nin Direnişi ve İşgaller
- Türk Milleti birleşmeye başlayarak işgallere karşı direniyor, örgütleniyor ve Misak-ı Milli ilan ediliyor.
- Büyük Millet Meclisi açılıyor ve bu gelişmeler üzerine İtilaf Devletleri panik havasına kapılıyor.
- İtilaf Devletleri San Remo Konferansı'nda bir araya gelerek Osmanlı ile yapılacak anlaşmanın şartlarını hazırlıyorlar.
- 13:21Yunan İşgali ve Sevr Antlaşması'nın İmzalanması
- Yunan ordusu 22 Haziran 1920'de harekete geçerek Bursa, Balıkesir ve Uşak'ı işgal ediyor, İngilizler ise Tekirdağ, Edirne, Kırklareli gibi yerleri işgal ediyor.
- Osmanlı Devleti, işgalci güçlerin her yeri işgal etmeye başlaması üzerine İtilaf Devletleri'nin önerdiği anlaşmayı kabul etmeye karar veriyor.
- Anayasaya göre anlaşma Meclis'ten geçmesi gerekiyordu ancak Mebusan Meclisi kapatılmıştı.
- 14:42Sevr Antlaşması'nın İçeriği ve Değerlendirmesi
- Hadi Paşa, Rıza Tevfik ve Reşat Halis'ten oluşan bir heyet, Osmanlı heyeti Paris'e giderek Sevr kasabasında anlaşmayı imzalıyorlar.
- Bu anlaşma tam 433 maddeden oluşuyor ve "resmen esaretin belgesi" olarak nitelendiriliyor.
- Sevr Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi için Meclis onayından geçmesi gerekiyordu ancak ortada bir Meclis yoktu.
- 15:36Büyük Millet Meclisi'nin Tepkisi
- Sevr Antlaşması yasal dayanaktan yoksun ve milli iradeye aykırı olarak değerlendiriliyor.
- Büyük Millet Meclisi anlaşmaya en büyük tepkiyi veriyor ve anlaşmayı imzalayanları ve onaylayanları "vatan haini" ilan ediyor.
- Sevr Antlaşması, Türk milletinin yaşama hakkı elinden alıyor, Türk yurdunu parçalıyor ve Türk halkını tutsak ediyor, bu nedenle geçersiz bir belge olarak tarihin tozlu raflarında kalmıştır.